Tabela norm oceny procentowej trwałego uszczerbku
na zdrowiu
Procent
A. USZKODZENIA GA
OWY
uszczerbku
na zdrowiu
Procent
uszczerbku 5. Porażenia i niedowłady pochodzenia
na zdrowiu mózgowego:
1. Uszkodzenie powłok czaszki a) porażenie połowicze, porażenie kończyn
(bez uszkodzeń kostnych): dolnych uniemożliwiające samodzielne stanie 100
i chodzenie 0 1° wg skali Lovette a
a) uszkodzenie powłok czaszki  w zależności
1 10
od rozmiaru, ruchomości, tkliwości blizn itp. b) głęboki niedowład połowiczy lub obu kończyn
dolnych znacznie utrudniający sprawność 60 80
Pozbawienie owłosienia (w zależności od
koÅ„czyn 2 ° lub 2/3° wg skali Lovette a
obszaru):
c) średniego stopnia niedowład połowiczy lub
b) poniżej 25% powierzchni skóry owłosionej 1 10
niedowÅ‚ad obu koÅ„czyn dolnych 3° lub 3/4° 40 60
c) od 25% do 75% powierzchni skóry owłosionej 11 20
wg skali Lovette a
d) powyżej 75% powierzchni skóry owłosionej 21 30
d) nieznacznego stopnia (niewielki, dyskretny)
UWAGA: niedowład połowiczy lub obu kończyn 10 40
W przypadku uzupeÅ‚nienia ubytku skóry owÅ‚osionej dolnych 4° lub 4/5° wg skali Lovette a
przeszczepem skóry oraz odtworzenia własnego owłosienia
e) porażenie koÅ„czyny górnej 0 1° wg skali
należy oceniać wg punktu 1 a. W przypadku skutecznej
Lovette a z niedowładem kończyny dolnej
replantacji skalpu oceniać wg punktu 1a.
3 4° wg skali Lovette a:
2. Uszkodzenie kości sklepienia i podstawy
prawej 70 90
czaszki (wgłobienia, szczeliny,
lewej 60 80
fragmentacja)  w zależności od
rozlegÅ‚oÅ›ci uszkodzeÅ„: f) niedowÅ‚ad koÅ„czyny górnej 3 4° wg skali
Lovette a z porażeniem koÅ„czyny dolnej 0 1°
a) bez wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego 1 10
wg skali Lovette a:
b) z nawracającym płynotokiem nosowym i/lub
10 30
prawej 70 90
usznym
lewej 60 80
3. Ubytki w kościach sklepienia czaszki
o łącznej powierzchni  w zależności od g) monoparezy pochodzenia ośrodkowego
rozmiarów: dotyczÄ…ce koÅ„czyny górnej 0 1° wg skali
Lovette a:
a) poniżej 10 cm² 1 10
prawa 40 50
b) od 10 do 50 cm² 11 15
lewa 30 40
c) powyżej 50 cm² 16 25
h) monoparezy pochodzenia ośrodkowego
UWAGA:
dotyczÄ…ce koÅ„czyny górnej 2° 2/3° wg skali
Jeżeli powstały ubytek kości został uzupełniony operacją
Lovette a:
plastyczną z dobrym efektem, odsetek trwałego uszczerbku na
zdrowiu oceniony za pierwotny ubytek  należy zmniejszyć prawa 30 40
o połowę.
lewa 25 30
Jeżeli przy uszkodzeniach i ubytkach kości czaszki (poz. 2 i 3)
i) monoparezy pochodzenia ośrodkowego
występują jednocześnie uszkodzenia powłok czaszki (poz. 1),
dotyczÄ…ce koÅ„czyny górnej 3 4° wg skali
należy osobno oceniać stopień uszczerbku za uszkodzenia lub
Lovette a:
ubytki kości wg poz. 2 lub 3 i osobno za uszkodzenia powłok
czaszki wg poz. 1. prawa 10 30
4. Powikłania towarzyszące uszkodzeniom lewa 5 20
wymienionym w poz. 1, 2, 3 w postaci:
j) monoparezy pochodzenia ośrodkowego
przewlekłego zapalenia kości, ropowicy
dotyczÄ…ce koÅ„czyny dolnej 0° wg skali 50
podczepcowej leczonej operacyjnie, 1 25
Lovette a:
przepukliny mózgowej  ocenia się
k) monoparezy pochodzenia ośrodkowego
dodatkowo  w zależności od rodzaju
dotyczÄ…ce koÅ„czyny dolnej 1 2° wg skali 30 50
i stopnia powikłań:
Lovette a:
Powszechny Zakład Ubezpieczeń na Życie Spółka Akcyjna, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy, KRS 30211, NIP 527-020-60-56,
kapitał zakładowy: 295 000 000,00 zł wpłacony w całości, al. Jana Pawła II 24, 00-133 Warszawa, www.pzu.pl, infolinia: 801 102 102
1
Procent Procent
uszczerbku uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
l) monoparezy pochodzenia ośrodkowego UWAGA:
dotyczÄ…ce koÅ„czyny dolnej 3 4° wg skali 10 30 PodstawÄ… rozpoznania padaczki sÄ…: powtarzajÄ…ce siÄ™ napady
Lovette a padaczkowe, typowe zmiany EEG, dokumentacja z przebiegu
leczenia, ustalone rozpoznanie przez lekarza leczÄ…cego.
UWAGA:
W przypadku współistnienia padaczki z innymi objawami
W przypadku współistnienia zaburzeń mowy o typie afazji
organicznego uszkodzenia mózgu należy oceniać wg punktu 9.
oceniać dodatkowo wg punktu 11, uwzględniając, że całkowity
uszczerbek na zdrowiu z tytułu uszkodzenia mózgu nie może 9. Zaburzenia neurologiczne i psychiczne
przekroczyć 100%. spowodowane organicznym
W przypadku współistnienia deficytu ruchowego z innymi uszkodzeniem mózgu (encefalopatie)
objawami organicznego uszkodzenia mózgu należy oceniać wg w zależności od stopnia zaburzeń
punktu 9. neurologicznych i psychicznych:
W przypadku różnicy w nasileniu niedowładu pomiędzy
a) ciężkie zaburzenia psychiczne
kończynami dolnymi, należy oceniać wg punktu 5 g oddzielnie
i neurologiczne uniemożliwiające 80 100
dla każdej kończyny.
samodzielnÄ… egzystencjÄ™
b) encefalopatia ze zmianami
SKALA LOVETTE A
charakterologicznymi i/lub dużym deficytem 50 80
neurologicznym
0º  brak czynnego skurczu mięśnia  brak siÅ‚y mięśniowej,
c) encefalopatia ze zmianami
1º  Å›lad czynnego skurczu mięśnia  10% prawidÅ‚owej siÅ‚y
charakterologicznymi i/lub deficytem 30 50
mięśniowej,
neurologicznym o średnim nasileniu
2º  wyraz
ny skurcz mięśnia i zdolność wykonania ruchu przy
pomocy i odciążeniu odcinka ruchomego  25% prawidłowej d) encefalopatia z niewielkimi zmianami
siły mięśniowej, charakterologicznymi i/lub niewielkim 10 30
3º  zdolność do wykonywania ruchu czynnego samodzielnego deficytem neurologicznym
z pokonaniem ciężkości danego odcinka  50% prawidłowej
UWAGA:
siły mięśniowej,
Rozpoznanie encefalopatii powinno być potwierdzone
4º  zdolność do wykonania czynnego ruchu z pewnym oporem
występowaniem deficytu w stanie neurologicznym
 75% prawidłowej siły mięśniowej
i psychicznym, udokumentowane badaniem psychiatrycznym,
5º  prawidÅ‚owa siÅ‚a, tj. zdolność wykonywania czynnego ruchu
psychologicznym i neurologicznym oraz zmiany w obrazie EEG,
z pełnym oporem  100% prawidłowej siły mięśniowej
TK lub NMR.
10. Nerwice i inne utrwalone skargi
Procent
subiektywne powstałe w następstwie
uszczerbku
urazów czaszkowo-mózgowych lub po
na zdrowiu
ciężkim uszkodzenia ciała:
6. Izolowane zespoły pozapiramidowe:
a) skargi subiektywne związane z urazem głowy
a) utrwalony zespół pozapiramidowy znacznie lub z ciężkim uszkodzeniem innych części
utrudniający sprawność ustroju i wymagający 100 ciała w zależności od stopnia zaburzeń
opieki osób trzecich (nawracające bóle i zawroty głowy, 1 5
męczliwość, nadpobudliwość, osłabienie
b) zespół pozapiramidowy utrudniający
40 80
pamięci, trudności w skupieniu uwagi,
sprawność ustroju z zaburzeniami mowy, itp.
bezsenność itp.)
c) zaznaczony zespół pozapiramidowy 5 30
b) zespół stresu pourazowego, utrwalone
7. Zaburzenia równowagi i inne poza
nerwice zwiÄ…zane z urazem czaszkowo-
niedowładem zaburzenia sprawności
mózgowym lub po ciężkim uszkodzeniu ciała
5 20
ruchowej (ataksja, dysmetria, inne objawy
 w zależności od stopnia zaburzeń,
zespołu móżdżkowego) pochodzenia
wymagające stałego leczenia
mózgowego:
psychiatrycznego
a) uniemożliwiające chodzenie 100
11. Zaburzenia mowy:
b) utrudniające w dużym stopniu chodzenie
a) afazja całkowita (sensoryczna lub
50 80
100
i sprawność ruchową
sensoryczno-motoryczna) z agrafiÄ… i aleksjÄ…
c) utrudniajÄ…ce w miernym stopniu chodzenie
b) afazja całkowita motoryczna 60
10 40
i sprawność ruchową
c) afazja średniego i znacznego stopnia
20 40
d) utrudniajÄ…ce w niewielkim stopniu chodzenie
utrudniajÄ…ca porozumiewanie siÄ™
1 10
i sprawność ruchową
d) afazja nieznacznego stopnia 10 20
8. Padaczka jako izolowane następstwo
12. Zespoły podwzgórzowe i inne
uszkodzenia mózgu:
zaburzenia wewnÄ…trzwydzielnicze
a) padaczka z bardzo częstymi napadami  3
pochodzenia ośrodkowego (moczówka
50 60
napady w tygodniu i więcej
prosta, cukrzyca, nadczynność tarczycy
b) padaczka z napadami  powyżej 2 na miesiąc 30 50 itp.):
c) padaczka z napadami  2 i mniej na miesiąc 10 30 a) znacznie upośledzające czynność ustroju 40 60
d) padaczka z napadami o różnej morfologii b) nieznacznie upośledzające czynność ustroju 20 30
1 10
 bez utrat przytomności
2
Procent Procent
uszczerbku uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
13. Uszkodzenie częściowe lub całkowite 20. Uszkodzenia nosa (w tym złamania
nerwów ruchowych gałki ocznej: kości nosa, uszkodzenia chrząstki,
ubytki części miękkich):
a) z objawami dwojenia obrazu, opadania
20 35
powieki i zaburzeniami akomodacji a) uszkodzenia nosa bez zaburzeń oddychania
i powonienia  blizny i/lub niewielkie 1 5
b) z objawami dwojenia obrazu i opadania
10 20
zniekształcenie nosa
powieki
b) uszkodzenie nosa z zaburzeniami oddychania
c) z objawami dwojenia obrazu bez opadania
5 15
 znacznego stopnia deformacja nosa lub 5 15
powieki
utrata części nosa
d) zaburzenia akomodacji lub inne zaburzenia
1 15
c) uszkodzenia nosa z zaburzeniami oddychania
czynności mięśni wewnętrznych oka
i powonienia  w zależności od stopnia 15 20
14. Uszkodzenie częściowe lub całkowite
zaburzeń w oddychaniu i powonieniu
nerwu trójdzielnego  w zależności od
d) utrata lub zaburzenia powonienia
stopnia uszkodzenia:
w następstwie uszkodzenia przedniego dołu 1 5
a) czuciowe (w tym neuralgia pourazowa) 1 10
czaszki:
b) ruchowe 1 10
e) utrata znacznej części nosa lub utrata
20 30
c) czuciowo-ruchowe 5 20 całkowita (łącznie z kością nosa)
15. Uszkodzenie nerwu twarzowego: UWAGA:
O ile znacznej deformacji nosa towarzyszą blizny nosa, oceniać
a) obwodowe całkowite z niedomykaniem
20
Å‚Ä…cznie wg punktu 20.
powieki
O ile uszkodzenie nosa, warg, powiek wchodzi w zespół
b) obwodowe częściowe w zależności od
uszkodzeń objętych punktem 19, należy stosować ocenę wg
5 15
nasilenia dolegliwości
tego punktu (tj. wg punktu19).
c) izolowane uszkodzenie centralne 5 10
21. Uszkodzenia w obrębie zębów:
UWAGA:
a) utrata częściowa korony zęba bez uszkodzeń
1
Współistnienie uszkodzenia nerwu twarzowego z pęknięciem
miazgi  siekacze lub kły
kości skalistej oceniać wg poz. 48.
b) utrata częściowa korony zęba bez uszkodzeń
Uszkodzenie centralne nerwu twarzowego współistniejące
0,5
miazgi  pozostałe zęby
z innymi objawami świadczącymi o uszkodzeniu mózgu oceniać
wg punktu 5 lub 9. c) utrata częściowa korony zęba
1,5
z uszkodzeniem miazgi  siekacze lub kły
16. Uszkodzenie częściowe lub całkowite
nerwów językowo-gardłowego d) utrata częściowa korony zęba
1
i błędnego  w zależności od stopnia z uszkodzeniem miazgi  pozostałe zęby
zaburzeń mowy, połykania, oddechu,
e) całkowita utrata korony zęba z zachowaniem
2
krążenia i przewodu pokarmowego:
korzenia  siekacze lub kły
a) niewielkiego stopnia 5 10
f) całkowita utrata korony zęba z zachowaniem
1,5
b) średniego stopnia 10 25 korzenia  pozostałe zęby
c) dużego stopnia 25 50 g) całkowita utrata zęba  siekacze lub kły 3
17. Uszkodzenie częściowe lub całkowite h) całkowita utrata zęba  pozostałe zęby 2
nerwu dodatkowego  w zależności od 3 15
i) pourazowe rozchwianie zęba 0,5
stopnia uszkodzenia:
22. Uszkodzenia (złamania, zwichnięcia)
18. Uszkodzenie częściowe lub całkowite
kości oczodołu, szczęki, kości
nerwu podjęzykowego  w zależności od 5 20
jarzmowej, żuchwy, stawu skroniowo-
stopnia uszkodzenia:
-żuchwowego  w zależności od
UWAGA: przemieszczeń, zniekształceń,
Jeżeli uszkodzeniom nerwów czaszkowych towarzyszą inne niesymetrii zgryzu, upośledzenia żucia,
uszkodzenia mózgu, należy oceniać wg punktu 9. rozwierania jamy ustnej, zaburzeń
czucia:
19. Uszkodzenia powłok twarzy (blizny
i ubytki): a) nieznacznego stopnia 1 5
a) oszpecenia bez zaburzeń funkcji  b) średniego stopnia 5 10
w zależności od rozmiarów blizn i ubytków 1 10
c) znacznego stopnia 10 25
w powłokach twarzy
b) oszpecenia z miernymi zaburzeniami funkcji
 w zależności od rozmiarów blizn i ubytków
5 30
w powłokach twarzy oraz stopnia zaburzeń
funkcji
c) oszpecenia połączone z dużymi
zaburzeniami funkcji  w zależności od
30 60
rozmiarów blizn i ubytków w powłokach
twarzy oraz stopnia zaburzeń funkcji
3
Procent Tabela 26a
uszczerbku
Ostrość
na zdrowiu wzroku 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1
0
oka (10/10) (9/10) (8/10) (7/10) (6/10) (5/10) (4/10) (3/10) (2/10) (1/10)
UWAGA
prawego
Ostrość
W przypadku urazu oczodołu z dwojeniem obrazu bez zaburzeń
wzroku
Procent trwałego uszczerbku
ostrości wzroku należy oceniać dodatkowo wg punktu 26 b,
oka
w przypadku zaburzeń ostrości wzroku według tabeli 26 a. lewego
1,0
W przypadku pojawienia się dużych deficytów neurologicznych
0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 20 25 30 35
(10/10)
dotyczących unerwienia twarzy orzekać dodatkowo z punktu
0,9 (9/10) 2,5 5 7,5 10 12,5 15 20 25 30 35 40
właściwego dla danego nerwu.
0,8 (8/10) 5 7,5 10 12,5 15 20 25 30 35 40 45
Jeżeli uszkodzeniom kości twarzoczaszki towarzyszy
0,7 (7/10) 7,5 10 12,5 15 20 25 30 35 40 45 50
oszpecenie, oceniać jedynie wg punktu 19. 0,6 (6/10) 10 12,5 15 20 25 30 35 40 45 50 55
0,5 (5/10) 12,5 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60
W przypadku złamania żuchwy z innymi kośćmi twarzoczaszki,
0,4 (4/10) 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65
następstwa uszkodzeń żuchwy oceniać oddzielnie od złamania
0,3 (3/10) 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70
pozostałych kości twarzoczaszki  dodatkowo z punktu 22 lub 23.
0,2 (2/10) 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 80
23. Utrata szczęki lub żuchwy łącznie
0,1 (1/10) 30 35 40 45 50 55 60 65 70 80 90
z oszpeceniem i utratą zębów  0 35 40 45 50 55 60 65 70 80 90 100
w zależności od wielkości ubytków,
oszpecenia i powikłań:
Procent
uszczerbku
a) częściowa 15 35
na zdrowiu
b) całkowita 40 50
b) dwojenie obrazu bez zaburzeń ostrości wzroku 1 10
24. Ubytek podniebienia:
c) utrata wzroku jednego oka z jednoczesnym
a) z zaburzeniami mowy i połykania
38
10 25
wyłuszczeniem gałki ocznej
 w zależności od stopnia zaburzeń
UWAGA:
b) z dużymi zaburzeniami mowy i połykania
25 40
Ostrość wzroku zawsze określa się po korekcji szkłami
 w zależności od stopnia zaburzeń
zarówno przy zmętnieniu rogówki lub soczewki, jak i przy
25. Urazy języka, przedsionka jamy ustnej,
współistnieniu uszkodzenia siatkówki lub nerwu wzrokowego.
warg, ubytki  w zależności od blizn,
Wartość uszczerbku w punkcie 26 c obejmuje również
zniekształceń, wielkości ubytków,
oszpecenie związane z wyłuszczeniem gałki ocznej.
zaburzeń mowy, trudności w połykaniu:
27. Porażenie nastawności (akomodacji)
a) uszkodzenie języka, uszkodzenia
przy braku zaburzeń ostrości wzroku po
przedsionka jamy ustnej, warg w zależności
korekcji:
1 5
od wielkości uszkodzeń  zmiany i ubytki
a) jednego oka 15
niewielkiego stopnia
b) obu oczu 30
b) ubytki języka, uszkodzenia przedsionka jamy
UWAGA:
ustnej i warg  zmiany i ubytki średniego 5 15
W przypadku pseudosoczewkowatości bez zaburzeń ostrości
stopnia upośledzające odżywianie
wzroku oceniać wg punktu 27, w przypadku niedających się
c) duże zmiany i ubytki języka  upośledzające
15 40
skorygować zaburzeń ostrości wzroku wg punktu 34.
mowę i odżywianie w zależności od stopnia
28. Uszkodzenie gałki ocznej wskutek
d) całkowita utrata języka 50
urazów tępych:
wg tabeli
a) z zaburzeniami ostrości wzroku
26a
B. USZKODZENIA NARZ
DU WZROKU
b) z widocznym defektem kosmetycznym lub
deformacją w obrębie gałki ocznej, blizny 1 5
Procent
rogówki  bez zaburzeń ostrości wzroku
uszczerbku
29. Uszkodzenie gałki ocznej  wskutek
na zdrowiu
urazów drążących oraz nieusunięte
26. Obniżenie ostrości wzroku bądz
utrata jednego lub
ciało obce oczodołu:
obu oczu:
wg tabeli
a) przy obniżeniu ostrości wzroku lub utracie wzroku jednego a) z zaburzeniami ostrości wzroku
26a
lub obu oczu trwały uszczerbek ocenia się wg tabeli 26a
b) z widocznym defektem kosmetycznym lub
deformacją w obrębie gałki ocznej, blizny 1 5
rogówki  bez zaburzeń ostrości wzroku
c) nieusunięte ciało obce wewnątrzgałkowe wg tabeli
z obniżeniem ostrości wzroku 26a + 10%
d) nieusunięte ciało obce wewnątrzgałkowe bez
10
obniżenia ostrości wzroku
e) nieusunięte ciało obce oczodołu 1 5
30. Uszkodzenie gałki ocznej wskutek
urazów chemicznych, termicznych,
spowodowanych promieniowaniem
elektromagnetycznym oraz energiÄ…
elektrycznÄ…:
4
Procent Procent
uszczerbku uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
wg tabeli b) z zaburzeniem pola widzenia i ostrości
a) w zależności od zaburzeń ostrości wzroku
26a wzroku oceniać wg tabeli ostrości wzroku
(poz. 26a) oraz tabeli koncentrycznego
b) bez zaburzeń ostrości wzroku 1 5
zwężenia pola widzenia (poz. 31), z tym
31. Koncentryczne zwężenie pola widzenia
zastrzeżeniem, że ogólny procent uszczerbku
oceniać wg poniższej tabeli 31
nie może wynosić więcej niż 35% za jedno
w zależności od  mniej lub bardziej
oko i 100% za oba oczy.
korzystnej lokalizacji zwężenia pola
38. Wytrzeszcz tętniący  w zależności od
widzenia:
50 100
stopnia:
Tabela 31 39. Zaćma urazowa  oceniać wg tabeli
ostrości wzroku (poz. 26a).
Przy nienaru-
W obu Przy ślepocie
40. Przewlekłe zapalenie spojówek,
Zwężenie do szonym
oczach drugiego oka
uszkodzenia powiek (oparzenia, urazy
drugim oku
itp.):
60° 0 0 20 35%
a) niewielkie zmiany 1 5
50° 1 5% 10 15% 35 45%
40° 5 10% 15 25% 45 55% b) duże zmiany, blizny i zrosty powiek
5 10
30° 10 15% 25 50% 55 70% powodujÄ…ce niedomykalność
20° 15 20% 50 80% 70 85%
UWAGA:
10° 20 25% 80 90% 85 95%
Suma orzeczonego uszczerbku na zdrowiu z tytułu uszkodzeń
poniżej 10° 25 35% 90 95% 95 100%
poszczególnych struktur oka nie może przekroczyć wartości
uszczerbku przewidzianej za całkowitą utratę wzroku w jednym
oku (35%) lub w obu oczach (100%).
Procent
Jeżeli uraz powiek wchodzi w skład uszkodzeń innych części
uszczerbku
twarzy, oceniać według punktu 19 lub 22.
na zdrowiu
32. Połowicze i inne niedowidzenia:
a) dwuskroniowe 60
C. USZKODZENIA NARZ
DU SA
UCHU
b) dwunosowe 30
c) jednoimienne 30
Procent
d) inne ubytki pola widzenia (jednooczne) 1 5 uszczerbku
na zdrowiu
33. Bezsoczewkowość bez współistnienia
zaburzeń ostrości wzroku po korekcji: 41. Upośledzenie ostrości słuchu:
a) w jednym oku 25 a) Przy upośledzeniu ostrości słuchu trwały
uszczerbek ocenia się wg niżej podanej
b) w obu oczach 40
tabeli:
UWAGA:
W przypadku gdy współistnieją niedające się skorygować
Tabela 41a
zaburzenia ostrości wzroku, ocenia się dodatkowo wg tabeli
26a z ograniczeniem do 35% dla jednego oka i 100% za oba Obliczanie procentowego uszczerbku na zdrowiu z tytułu utraty
oczy. słuchu wg Rosera (w mod.)
34. Pseudosoczewkowość przy
Ucho prawe
Pow.
współistnieniu niepoddających się
0-25 dB 26-40 dB 41-70 dB
70 dB
korekcji zaburzeń ostrości wzroku: Ucho lewe
wg tabeli
0 25 dB 0 5% 10% 20%
26a w gra-
a) w jednym oku
26 40 dB 5% 15% 20% 30%
nicach
15 35
41 70 dB 10% 20% 30% 40%
wg tabeli
pow. 70 dB 20% 30% 40% 50%
26a w gra-
b) w obu oczach
nicach
Procent
30 100
uszczerbku
35. Zaburzenia w drożności przewodów
na zdrowiu
łzowych (łzawienie)  w zależności od
UWAGA:
stopnia i natężenia:
Oblicza się oddzielnie średnią dla ucha prawego i lewego,
a) w jednym oku 5 10
biorąc pod uwagę częstotliwości dla 500, 1000 i 2000 Hz.
b) w obu oczach 10 15 Jeżeli różnica pomiędzy wartościami dla 500 Hz i 2000 HZ jest
większa niż 40 dB, ubytek słuchu wylicza się jako średnią
36. Odwarstwienie siatkówki jednego oka
15
z czterech progów : 500, 1000, 2000 i 4000 Hz. Jeżeli różnica
 oceniać wg tabeli 26a i 31 nie mniej niż:
pomiędzy wartościami dla 500 Hz i 2000 Hz jest większa niż
37. Jaskra:
40 dB, ale próg słyszalności dla 4000 Hz jest lepszy niż dla
a) bez zaburzeń pola widzenia i ostrości wzroku 2 2000 Hz, ubytek słuchu wylicza się jako średnią z trzech
progów 500, 1000, 4000 Hz.
5
Procent
D. USZKODZENIA SZYI, KRTANI, TCHAWICY
uszczerbku
I PRZEA
YKU
na zdrowiu
b) pourazowe szumy uszne  w zależności od
Procent
1 5
stopnia nasilenia
uszczerbku
na zdrowiu
UWAGA:
Jeżeli szum uszny towarzyszy deficytowi słuchu, należy
49. Uszkodzenie gardła z upośledzeniem
5 10
oceniać wyłącznie według tabeli 41a, natomiast jeżeli
funkcji
towarzyszy zaburzeniom równowagi, to oceniać wg punktu 47.
50. Uszkodzenie lub zwężenie krtani,
42. Urazy małżowiny usznej:
uszkodzenie nerwów krtaniowych,
pozwalajÄ…ce na obchodzenie siÄ™ bez
a) zniekształcenie małżowiny (blizny, oparzenia
rurki tchawiczej  w zależności od
i odmrożenia) lub utrata części małżowiny 1 10
stopnia uszkodzenia:
 w zależności od stopnia uszkodzeń
a) niewielka okresowa duszność, chrypka 5 10
b) całkowita utrata jednej małżowiny 15
b) świst krtaniowy, duszność przy
c) całkowita utrata obu małżowin 30
10 30
umiarkowanych wysiłkach, zachłystywanie się
43. Zwężenie lub zarośnięcie zewnętrznego
51. Uszkodzenie krtani, powodujÄ…ce
przewodu słuchowego  jednostronne oceniać wg
konieczność stałego noszenia rurki
lub obustronne z osłabieniem lub tabeli 41a
tchawiczej:
przytępieniem słuchu:
a) z zaburzeniami głosu  w zależności od
44. Przewlekłe ropne zapalenie ucha
35 50
stopnia
środkowego:
b) z bezgłosem. 60
a) jednostronne 5
52. Uszkodzenie tchawicy  w zależności od
b) obustronne 10
stopnia jej zwężenia:
45. Przewlekłe ropne zapalenie ucha
a) bez niewydolności oddechowej. 1 10
środkowego powikłane perlakiem,
próchnicą kości lub polipem ucha
b) duszność w trakcie wysiłku fizycznego 10 20
 w zależności od stopnia powikłań:
c) duszność w trakcie chodzenia po poziomym
a) jednostronne 5 15
odcinku drogi wymagajÄ…ca okresowego 20 40
zatrzymania siÄ™ w celu nabrania powietrza
b) obustronne 10 20
d) duże zwężenie potwierdzone badaniem
46. Uszkodzenie ucha środkowego, błony
bronchoskopowym z dusznością 40 60
bębenkowej, kosteczek słuchowych:
spoczynkowÄ…
a) bez upośledzenia słuchu, w zależności od
1 5
53. Uszkodzenie przełyku:
blizn, zniekształceń
a) ze zwężeniem bez zaburzeń w odżywianiu 1 5
Oceniać wg
b) z upośledzeniem słuchu
tabeli 41a
b) z częściowymi trudnościami w odżywianiu
 w zależności od stopnia upośledzenia stanu 5 30
47. Uszkodzenie ucha wewnętrznego:
odżywiania
Oceniać wg
a) z uszkodzeniem części słuchowej
c) odżywianie tylko płynami 50
tabeli 41a
d) całkowitą niedrożność przełyku ze stałą
b) z uszkodzeniem części statycznej (zawroty
80
przetoką żołądkową
głowy, nudności, niewielkie zaburzenia 1 20
równowagi)
54. Uszkodzenie tkanek miękkich skóry,
mięśni, naczyń  w zależności od blizn,
c) z uszkodzeniem części statycznej (zawroty
ruchomości szyi, ustawienia głowy:
głowy, zaburzenia równowagi utrudniające 20 50
poruszanie się, nudności, wymioty)
a) zmiany niewielkiego stopnia 1 5
d) z uszkodzeniem części słuchowej i statycznej
b) zmiany średniego stopnia 5 15
30 60
 w zależności od stopnia uszkodzenia
c) rozległe blizny, w znacznym stopniu
48. Uszkodzenie nerwu twarzowego Å‚Ä…cznie
ograniczona ruchomość szyi 15 30
z pęknięciem kości skalistej:
z niesymetrycznym ustawieniem głowy
a) jednostronne  w zależności od stopnia
UWAGA:
10 25
uszkodzenia
Uszkodzenie tkanek miękkich z jednoczesnym uszkodzeniem
kręgosłupa szyjnego oceniać wg punktu 89.
b) dwustronne 25 60
6
Procent
E. USZKODZENIA KLATKI PIERSIOWEJ I ICH
uszczerbku
NAST
PSTWA
na zdrowiu
f) złamania żeber ze znacznego stopnia
Procent
ograniczeniem ruchomości klatki piersiowej,
uszczerbku
25 40
ze znacznym zmniejszeniem wydolności
na zdrowiu
oddechowej
55. Urazy części miękkich klatki piersiowej,
UWAGA:
grzbietu  w zależności od
Stopnie upośledzenia wydolności oddechowej zawarte są
zniekształcenia, rozległości blizn,
w uwadze po punkcie 62.
ubytków mięśni i stopnia upośledzenia
oddychania:
59. ZÅ‚amanie mostka:
a) zniekształcenia, ubytki i blizny
a) bez zniekształceń 1 3
1 5
nieograniczające ruchomości klatki piersiowej
b) z obecnością zniekształceń 3 10
b) mierne ograniczenie ruchomości klatki
60. Złamania żeber lub mostka powikłane
piersiowej  blizny, ubytki mięśniowe
przewlekłym zapaleniem kości,
5 10
z niewielkim zmniejszeniem wydolności
obecnością ciał obcych (z wyjątkiem ciał
oddechowej
obcych zwiÄ…zanych z zastosowaniem
c) średniego stopnia ograniczenie ruchomości
technik operacyjnych), przetokami  1 15
klatki piersiowej  blizny, ubytki mięśniowe ze
ocenia się wg poz. 58 59, zwiększając
10 25
średnim zmniejszeniem wydolności
stopień uszczerbku  w zależności od
oddechowej
stopnia powikłań i upośledzenia funkcji
o:
d) znacznego stopnia ograniczenie ruchomości
klatki piersiowej, rozległe ściągające blizny,
61. Uszkodzenie płuc i opłucnej (zrosty
25 40
duże ubytki mięśniowe ze znacznym
opłucnowe, uszkodzenie tkanki płucnej,
zmniejszeniem wydolności oddechowej
ubytki tkanki płucnej, ciała obce itp.):
UWAGA:
a) uszkodzenie płuc i opłucnej bez cech
1 5
Stopnie upośledzenia wydolności oddechowej zawarte są
niewydolności oddechowej
w uwadze po punkcie 62.
b) z objawami niewydolności oddechowej
5 10
56. Utrata brodawki:
niewielkiego stopnia
a) częściowa w zależności od rozległości blizn 1 10
c) z objawami niewydolności oddechowej
10 25
średniego stopnia
b) całkowita utrata brodawki  w zależności od
10 15
płci i wieku
d) z niewydolnością oddechową znacznego
25 40
stopnia
UWAGA:
Stopień uszczerbku na zdrowiu po całkowitej utracie brodawki
62. Uszkodzenie tkanki płucnej powikłane
oceniać również wg przewidywanej utraty funkcji.
przetokami oskrzelowymi, ropniem płuc
40 80
 w zależności od stopnia niewydolności
57. Uszkodzenie lub utrata sutka
oddechowej:
w zależności od wielkości ubytków
i blizn:
UWAGA:
Przy ocenie wg punktów 55, 58, 61 i 62 poza badaniem
a) częściowe uszkodzenie lub częściowa utrata
5 15
rentgenowskim, uszkodzenia tkanki płucnej i stopnie
w zależności od wielkości ubytku.
niewydolności oddechowej muszą być potwierdzone badaniem
b) całkowita utrata sutka  w zależności od płci
20 25 spirometrycznym i/lub badaniem gazometrycznym.
i wieku
W przypadku gdy następstwa obrażeń klatki piersiowej są
c) utrata sutka z częścią mięśnia piersiowego
oceniane z kilku punktów tabeli, a niewydolność oddechowa
30 35
w zależności od płci i wieku
towarzyszy tym następstwom, trwały uszczerbek na zdrowiu
wynikający ze stopnia niewydolności oddechowej ustala się
UWAGA:
wyłącznie w oparciu o jeden z tych punktów.
Stopień uszczerbku na zdrowiu po całkowitej utracie sutka
oceniać również wg przewidywanej utraty funkcji.
58. Złamania żeber: Stopnie upośledzenia wydolności oddechowej:
a) żebra  bez zniekształceń 1
 niewielkiego stopnia zmniejszenie wydolności oddechowej  VC
b) żeber  bez zniekształceń, bez zmniejszenia
70 80%, FEV1 70 80%, FEV1%VC  70 80%  w odniesieniu
2 5
wydolności oddechowej
do wartości należnych,
 średniego stopnia zmniejszenie wydolności oddechowej  VC
c) żebra lub żeber z obecnością zniekształceń
2 10
50 70%, FEV1 50 70%, FEV1%VC 50 70%  w odniesieniu do
i bez zmniejszenia wydolności oddechowej
wartości należnych,
d) złamania żeber z miernym ograniczeniem
 znaczne zmniejszenie wydolności oddechowej  VC poniżej
ruchomości klatki piersiowej  z niewielkiego
5 10 50%, FEV1 poniżej 50%, FEV1%VC poniżej 50% 
stopnia zmniejszeniem wydolności
w odniesieniu do wartości należnych.
oddechowej
e) złamania żeber ze średniego stopnia
ograniczeniem ruchomości klatki piersiowej
10 25
 ze średniego stopnia zmniejszeniem
wydolności oddechowej.
7
jako wartość odpowiadającą zużyciu tlenu w spoczynku i wyraża
Procent
w mililitrach tlenu na kilogram masy ciała na minutę.
uszczerbku
na zdrowiu
Procent
63. Uszkodzenie serca lub osierdzia:
uszczerbku
a) z wydolnym układem krążenia, EF powyżej
na zdrowiu
55%, powyżej 10 MET, bez zaburzeń 5 10
64. Uszkodzenia przepony  rozerwanie
kurczliwości.
przepony, przepukliny przeponowe 
b) I klasa NYHA, EF 50 55%, powyżej 10 MET,
w zależności od stopnia zaburzeń
10 20
niewielkie zaburzenia kurczliwości.
funkcji przewodu pokarmowego,
c) II klasa NYHA, EF 45% 55% 7 10 MET, oddychania i krążenia:
20 40
umiarkowane zaburzenia kurczliwości
a) bez zaburzeń funkcji  np. po leczeniu
1 5
d) III klasa NYHA, EF 35% 45 %, 5 7 MET, operacyjnym .
40 60
nasilone zaburzenia kurczliwości.
b) zaburzenia niewielkiego stopnia 5 10
e) IV klasa NYHA, EF <35%, poniżej 5 MET,
c) zaburzenia średniego stopnia 10 20
60 90
znaczne zaburzenia kurczliwości
d) zaburzenia dużego stopnia 20 40
UWAGA:
Stopień wydolności układu krążenia musi być oceniony na
F. USZKODZENIA BRZUCHA I ICH NAST
PSTWA
podstawie badania klinicznego, badań obrazowych serca i/lub
badania EKG wysiłkowego. Przy zaliczaniu następstw do
poszczególnych podpunktów muszą być spełnione co najmniej Procent
dwa kryteria. uszczerbku
na zdrowiu
65. Uszkodzenia powłok jamy brzusznej
Klasyfikacja NYHA  klasyfikacja Nowojorskiego
(przepukliny urazowe, przetoki, blizny
Towarzystwa Kardiologicznego wyróżnia
itp.), okolicy lędz
wiowej i krzyżowej
następujące stany czynnościowe serca:
 w zależności od charakteru blizn,
ubytków, umiejscowienia i rozmiarów
Choroba serca bez ograniczenia fizycznej
uszkodzenia:
aktywności. Podstawowa aktywność fizyczna nie
Klasa I.
a) blizny, niewielkie ubytki tkanek 1 5
powoduje zmęczenia, duszności, kołatania serca
b) rozległe przerośnięte, ściągające blizny,
i bólów wieńcowych.
5 15
ubytki mięśniowe, przetrwałe przepukliny
Choroba serca powodujÄ…ca niewielkie
c) przetoki 15 30
ograniczenia aktywności fizycznej. Dobre
Klasa II. samopoczucie w spoczynku. Podstawowa
UWAGA:
aktywność powoduje zmęczenie, duszność,
Za przepukliny urazowe uważa się przepukliny spowodowane
kołatanie serca, bóle wieńcowe.
pourazowym uszkodzeniem powłok brzusznych
(np po rozerwaniu mięśni powłok brzusznych).
Choroba serca powodujÄ…ca ograniczenie
Nie podlegają orzekaniu przy ustalaniu następstw
aktywności fizycznej. Dobre samopoczucie
nieszczęśliwego wypadku przepukliny, do ujawnienia których
Klasa III. w spoczynku. Mniejsza niż podstawowa
doszło w wyniku wysiłku fizycznego lub dz
wignięcia ciężaru.
aktywność fizyczna powoduje zmęczenie,
duszność, kołatanie serca, bóle wieńcowe.
66. Uszkodzenia żołądka, jelit, sieci, krezki
jelita:
Choroba serca, która przy jakiejkolwiek
aktywności fizycznej wywołuje dyskomfort.
a) bez zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego 1 5
Objawy niewydolności serca lub niewydolności
Klasa IV.
b) z niewielkiego stopnia zaburzeniami funkcji
wieńcowej mogą występować nawet
5 15
i dostatecznym stanem odżywiania
w spoczynku. Jeśli zostanie podjęta jakakolwiek
c) z zaburzeniami trawienia i niedostatecznym
aktywność fizyczna, wzrasta dyskomfort.
stanem odżywiania  w zależności od stopnia 5 40
zaburzeń i stanu odżywiania
Definicja EF  frakcja wyrzutowa lewej komory:
d) z zaburzeniami trawienia i niedostatecznym
stanem odżywiania  odżywianie jedynie 50
Frakcja wyrzutowa lewej komory  ilość krwi wypływająca
pozajelitowe
z lewej komory do układu krążenia podczas skurczu serca.
Frakcja wyrzutowa jest zwykle wyrażana w procentach jako
67. Przetoki jelitowe, kałowe i odbyt
stosunek objętości krwi wypływającej w czasie skurczu z lewej
sztuczny  w zależności od możliwości
komory do całkowitej objętości lewej komory. Frakcja wyrzutowa
zaopatrzenia sprzętem stomijnym
określa zdolność serca do skurczu i jest wykładnikiem wydolności
i miejscowych powikłań przetoki:
serca. W przypadku choroby serca prowadzÄ…cej do jego
a) jelita cienkiego 30 80
niewydolności, frakcja wyrzutowa wynosi zwykle poniżej 50%.
b) jelita grubego 20 70
68. Uszkodzenie dużych naczyń
Definicja równoważnika metabolicznego  MET,
krwionośnych jamy brzusznej i miednicy
stosowanego przy ocenie próby wysiłkowej:
niepowodujące upośledzenia funkcji 1 10
innych narządów w zależności od
MET-y (MET  równoważnik metaboliczny jest jednostką
rozległości uszkodzenia naczyń:
spoczynkowego poboru tlenu, ok. 3,5 ml tlenu na kilogram masy
ciała na minutę) uzyskuje się, dzieląc objętość tlenu (w ml/min)
69. Uszkodzenie odbytu, zwieracza odbytu:
przez iloczyn: masy ciała (w kg) x 3,5. Liczbę 3,5 przyjmuje się
a) blizny, zwężenia, niewielkie dolegliwości 1 5
8
Procent
G. USZKODZENIA NARZ
DÓW MOCZOWO-
uszczerbku
PA
CIOWYCH
na zdrowiu
b) powodujące stałe, całkowite nietrzymanie
Procent
60
kału i gazów
uszczerbku
na zdrowiu
70. Uszkodzenia odbytnicy:
73. Uszkodzenie nerek:
a) pełnościenne uszkodzenie  bez zaburzeń
1 5
funkcji
a) uszkodzenie nerki bez zaburzeń funkcji
(krwiak, pęknięcie narządu  potwierdzone 1 5
b) wypadanie błony śluzowej 5 10
badaniem obrazowym)
c) wypadanie odbytnicy w zależności od stopnia
10 30
b) uszkodzenie jednej nerki lub obu nerek
wypadania
powodujące upośledzenie ich funkcji  10 25
71. Uszkodzenia śledziony:
w zależności od stopnia upośledzenia funkcji
a) leczone zachowawczo (krwiak, pęknięcie
2
74. Utrata jednej nerki przy drugiej zdrowej
narzÄ…du  potwierdzone badaniem obrazowym)
35
i prawidłowo działającej:
b) leczone operacyjnie z zachowaniem narzÄ…du 5
75. Utrata jednej nerki przy upośledzeniu
c) utrata u osób powyżej 18 roku życia 15
funkcjonowania drugiej nerki 
40-75
w zależności od stopnia upośledzenia
d) utrata u osób poniżej 18 roku 20
funkcji pozostałej nerki:
72. Uszkodzenie wątroby i przewodów
76. Uszkodzenie moczowodu, powodujÄ…ce
żółciowych, pęcherzyka żółciowego lub
zwężenie jego światła:
trzustki  w zależności od powikłań
i zaburzeń funkcji:
a) niepowodujące zaburzeń funkcji 1 5
a) bez zaburzeń funkcjonalnych, utrata
b) z zaburzeniem funkcji układu moczowego 5 20
1 5
pęcherzyka żółciowego
77. Uszkodzenie pęcherza  w zależności od
b) zaburzenia czynności wątroby w stopniu A
stopnia zmniejszenia jego pojemności,
wg Childa-Pugha, zaburzenia czynności
zaburzeń w oddawaniu moczu,
5 15
zewnÄ…trzwydzielniczej trzustki niewielkiego
przewlekłych stanów zapalnych
stopnia lub utrata części narządu
a) bez zaburzeń funkcji 1 5
c) zaburzenia czynności wątroby w stopniu B wg
b) niewielkiego i średniego stopnia zaburzenia
Childa-Pugha, zaburzenia czynności
5 15
funkcji
zewnÄ…trz- i wewnÄ…trzwydzielniczej trzustki 15 40
c) znacznego stopnia zaburzenia funkcji 15 30
średniego stopnia lub utrata znacznej części
narzÄ…du
78. Przetoki górnych dróg moczowych,
pęcherza moczowego i cewki moczowej:
d) zaburzenia czynności wątroby w stopniu C
wg Childa-Pugha, ciężkie zaburzenia
a) upośledzające jakość życia (w zależności od
20 60
czynności zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej
możliwości i sposobu zaopatrzenia przetoki
10 25
trzustki
i innych zaburzeń wtórnych) w stopniu
średnim
UWAGA:
Przetokę trzustkową oceniać wg ilości wydzielanej treści,
b) upośledzające jakość życia (w zależności od
stopnia wydolności zewnątrzwydzielniczej oraz zmian wtórnych
możliwości i sposobu zaopatrzenia przetoki
25 50
powłok jamy brzusznej wg punktu 72 b d.
i innych zaburzeń wtórnych) w stopniu
Przetokę żółciową oceniać wg ilości wydzielanej treści oraz
znacznym
zmian wtórnych powłok brzusznych wg punktu 72 b d.
79. Zwężenia cewki moczowej:
Zwężenia dróg żółciowych orzekać wg częstości nawrotów
a) powodujące trudności w oddawaniu moczu,
zapaleń dróg żółciowych oraz zmian wtórnych w wątrobie wg
5 15
bez nawracających zakażeń
punktu 72 b d.
b) z nawracającymi zakażeniami 15 30
Klasyfikacja Childa-Pugha c) z nietrzymaniem moczu lub zaleganiem
30 75
moczu
 w odniesieniu do wartości należnych
UWAGA:
Parametr Liczba punktów Stopień zaburzeń w oddawaniu moczu powinien być
potwierdzony badaniami urodynamicznymi.
1 2 3
80. Utrata prÄ…cia: 40
Albumina
>3,5 2,8 3,5 <2,8
(g/dl) w sur. 81. Uszkodzenie lub częściowa utrata prącia
 w zależności od stopnia uszkodzenia 5 30
Bilirubina
<25 25 40 >40
i zaburzenia funkcji:
(umol/l) w sur.
82. Uszkodzenie lub utrata jednego jÄ…dra,
Czas protrom-
jajnika oraz pozostałych struktur układu
binowy (sek. <4 4 6 >6
rozrodczego (nie ujętych w pozostałych
ponad normÄ™)
5 20
punktach tabeli)  w zależności od
Wodobrzusze brak niewielkie nasilone
stopnia uszkodzenia i upośledzenia
Nasilenie funkcji:
brak I II° III IV°
encefalopatii
83. Utrata obu jąder lub obu jajników: 40
GRUPA A  5 6 pkt, GRUPA B  7 9 pkt, GRUPA C  10 15 pkt
9
Procent
I. USZKODZENIA KR
GOSA
UPA, RDZENIA
uszczerbku
KR
GOWEGO I ICH NAST
PSTWA
na zdrowiu
84. Pourazowy wodniak jÄ…dra:
Procent
uszczerbku
a) wyleczony operacyjnie 2
na zdrowiu
b) w zależności od nasilenia zmian 2 10
89. Uszkodzenie kręgosłupa w odcinku
85. Utrata lub uszkodzenie macicy:
szyjnym:
a) uszkodzenie lub częściowa utrata 5 20
a) skręcenie, stłuczenie, niewielkie uszkodzenie
b) utrata w wieku do 50 lat 40
aparatu więzadłowego  z przemieszczeniem
kręgów poniżej 3 mm lub niestabilność 1 5
c) utrata w wieku powyżej 50 lat 20
kÄ…towa poniżej 12°  w zależnoÅ›ci od stopnia
86. Uszkodzenie krocza, worka
zaburzenia ruchomości
mosznowego, sromu, pochwy,
b) ze złamaniem blaszki granicznej lub
pośladków:
kompresją trzonu kręgu do 25% wysokości
a) blizny, ubytki, deformacje 1 10
kręgu, inne złamanie kręgu powodujące
b) wypadanie pochwy 5 10
zniekształcenie średniego stopnia,
c) wypadanie pochwy i macicy 30 podwichnięcie (potwierdzone 5 15
czynnościowymi badaniami RTG), stan po
usunięciu jądra miażdżystego, usztywnienie
H. OSTRE ZATRUCIA, NAGA
E DZIAA
ANIA
operacyjne  w zależności od stopnia
CZYNNIKÓW CHEMICZNYCH, FIZYCZNYCH
zaburzenia ruchomości
I BIOLOGICZNYCH
c) złamanie z kompresją trzonu powyżej 25%,
inne złamanie kręgu powodujące
Procent
zniekształcenie dużego stopnia, zwichnięcie, 15 40
uszczerbku
usztywnienie operacyjne  w zależności od
na zdrowiu
stopnia zaburzenia ruchomości
87. Nagłe zatrucia gazami oraz
d) całkowite zesztywnienie z niekorzystnym
50
substancjami i produktami
ustawieniem głowy
chemicznymi:
UWAGA:
a) ze stwierdzoną utratą przytomności,
Złamanie więcej niż jednego kręgu lub usunięcie więcej niż
obserwacją szpitalną, lecz bez trwałych 1 5
jednego jądra miażdżystego  oceniać według punktu 89 b lub
wtórnych powikłań
c w zależności od stopnia zniekształcenia i zaburzenia
ruchomości.
b) powodujące trwałe upośledzenie funkcji
10 20
Jeżeli jedyną przyczyną ograniczenia ruchomości kręgosłupa
narządów lub układów w stopniu średnim
szyjnego jest zespół bólowy korzeniowy, orzekać wyłącznie
c) powodujące trwałe upośledzenie funkcji
według pozycji 95.
narządów lub układów w stopniu znacznym
90. Uszkodzenie kręgosłupa w odcinku
 oceniać według pozycji odpowiednich dla
piersiowym (Th 1 Th 11):
danego narządu lub układu.
a) złamanie blaszki granicznej lub kompresja
d) uszkodzenie układu krwiotwórczego 15 25
trzonu kręgu do 25% wysokości kręgu, inne
88. Inne następstwa zatruć oraz ogólne
złamanie kręgu powodujące zniekształcenie
następstwa działania czynników
1 10
średniego stopnia, stan po usunięciu jądra
chemicznych, fizycznych i biologicznych
miażdżystego  w zależności od stopnia
(porażenia prądem, porażenia piorunem,
zaburzenia ruchomości
następstwa ukąszeń)  w zależności od
b) złamanie z kompresją trzonu powyżej 25%,
stopnia uszkodzenia:
inne złamanie kręgu powodujące
a) ze stwierdzoną utratą przytomności,
zniekształcenie dużego stopnia, zwichnięcie, 10 20
obserwacją szpitalną, lecz bez trwałych 1 5
usztywnienie operacyjne  w zależności od
wtórnych powikłań
stopnia zaburzenia ruchomości
b) powodujące trwałe upośledzenie funkcji
5 15
c) całkowite zesztywnienie  w zależności od
narządów lub układów w stopniu średnim
20 30
ustawienia kręgosłupa
c) powodujące trwałe upośledzenie funkcji
UWAGA:
narządów lub układów w stopniu znacznym
Złamanie więcej niż jednego kręgu lub usunięcie więcej niż
 oceniać według pozycji odpowiednich dla
jednego jądra miażdżystego  oceniać według punktu 90 b lub
danego narządu lub układu.
c w zależności od stopnia zniekształcenia i zaburzenia
UWAGA:
ruchomości.
Uszkodzenie wzroku i słuchu oceniać wg odpowiednich tabel
91. Uszkodzenie kręgosłupa w odcinku
26a, 31, 41.
piersiowym i lędz
wiowym (Th12 L5):
Miejscowe następstwa działania czynników chemicznych,
a) skręcenie, stłuczenie, z niewielkim
fizycznych i biologicznych oceniać według punktów
uszkodzeniem aparatu więzadłowego
odpowiednich dla danej okolicy ciała.
1 5
 w zależności od stopnia zaburzenia
ruchomości
10
Procent Procent
uszczerbku uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
b) złamanie blaszki granicznej lub kompresja c) średniego stopnia niedowład kończyn
trzonu krÄ™gu do 25% wysokoÅ›ci krÄ™gu, inne górnych lub dolnych  3° w skali Lovette a,
złamanie kręgu powodujące zniekształcenie zespół Brown-Sequarda, będący
5 15
średniego stopnia, stan po usunięciu jądra następstwem połowiczego uszkodzenia
miażdżystego  w zależności od stopnia rdzenia w odcinku szyjnym z niedowładem 30 60
zaburzenia ruchomoÅ›ci koÅ„czyn 3° w skali Lovette a, lub poÅ‚owicze
uszkodzenie rdzenia w odcinku piersiowym 
c) złamanie z kompresją trzonu powyżej 25%,
z niedowÅ‚adem koÅ„czyny dolnej 0 2° w skali
inne złamanie kręgu powodujące
Lovette a
zniekształcenie dużego stopnia, zwichnięcie, 15 30
usztywnienie operacyjne  w zależności od d) niewielki niedowład kończyn górnych i/lub
stopnia zaburzenia ruchomoÅ›ci dolnych  4° w skali Lovette a z zaburzeniami
ze strony zwieraczy i zaburzeniami ze strony
d) zesztywnienie  w zależności od ustawienia
30 40
narządów płciowych, zespół
kręgosłupa
Brown-Sequarda, będący następstwem
UWAGA:
połowiczego uszkodzenia rdzenia w odcinku
Jeżeli złamaniu Th 12 towarzyszy złamanie sąsiedniego kręgu
szyjnym z niedowÅ‚adem koÅ„czyn 4° w skali 5 40
w odcinku piersiowym, oceniać według punktu 91 tabeli.
Lovette a lub połowicze uszkodzenie rdzenia
Złamanie więcej niż jednego kręgu lub usunięcie więcej niż
w odcinku piersiowym  z niedowładem
jednego jądra miażdżystego oceniać według punktu 91 b lub c
koÅ„czyny dolnej 3 4° w skali Lovette a,
w zależności od stopnia zniekształcenia i zaburzenia
izolowane zaburzenia ze strony zwieraczy
ruchomości.
i narządów płciowych, zespół stożka
Jeżeli jedyną przyczyną ograniczenia ruchomości kręgosłupa
końcowego
lędz
wiowego jest zespół bólowy korzeniowy, oceniać wyłącznie
e) niewielki niedowład kończyn górnych i/lub
według punktu 95.
dolnych  4° w skali Lovette a bez zaburzeÅ„
Kręgozmyk rzekomy (zwyrodnieniowy) i prawdziwy (na tle
5 30
ze strony zwieraczy i narządów płciowych,
kręgoszczeliny) nie jest traktowany jako następstwo
zaburzeń troficznych
nieszczęśliwego wypadku.
UWAGA:
92. Izolowane złamanie wyrostków
Ocena porażeń zwieraczy i zaburzeń ze strony narządów
poprzecznych lub ościstych kręgu,
płciowych wchodzi w zakres oceny punktu 94 a c.
kości guzicznej:
95. Urazowe zespoły korzeniowe (bólowe,
a) złamanie jednego wyrostka poprzecznego lub
1 2
ruchowe, czuciowe lub mieszane)
ościstego kręgu, złamanie kości guzicznej
 w zależności od stopnia:
b) mnogie złamanie wyrostków poprzecznych
a) szyjne bólowe 2 5
lub ościstych kręgów (w zależności od liczby,
2 10
stopnia przemieszczenia i ograniczenia b) szyjne bez niedowładów  ból, zaburzenia
5 15
ruchomości kręgosłupa) czucia, osłabienie lub brak odruchów
UWAGA: c) szyjne z obecnością niedowładów
W przypadku istnienia zespołu bólowego guzicznego  w zależności od stopnia niedowładu 10 30
w związku ze stłuczeniem lub złamaniem kości guzicznej i zaników mięśniowych
oceniać wyłącznie wg punktu 95 h.
d) piersiowe 2 10
93. Uszkodzenia kręgosłupa powikłane
e) lędz
wiowo-krzyżowe bólowe 2 5
zapaleniem kręgów, obecnością ciała
f) lędz
wiowo-krzyżowe bez niedowładów  ból,
obcego (z wyjątkiem ciał obcych
5 10
zaburzenia czucia, osłabienie lub brak 5 15
zwiÄ…zanych z zastosowaniem technik
odruchów
operacyjnych) itp.  ocenia siÄ™ wg poz.
89 92, zwiększając stopień uszczerbku o g) lędz
wiowo-krzyżowe z obecnością
niedowładów  w zależności od stopnia 10 30
94. Uszkodzenie rdzenia kręgowego:
niedowładu i zaników mięśniowych
a) porażenie kończyn górnych i/lub dolnych
h) guziczne 2 5
0 1° w skali Lovette a, gÅ‚Ä™boki niedowÅ‚ad
czterokoÅ„czynowy 2° w skali Lovette a, UWAGA:
zespół Brown-Sequarda, będący 100 Zaburzenia stwierdzane w punkcie 95 a h powinny mieć
następstwem połowiczego uszkodzenia potwierdzenie w obiektywnej dokumentacji medycznej
rdzenia w odcinku szyjnym z porażeniem z leczenia i diagnostyki następstw zdarzenia.
koÅ„czyn 0 1° w skali Lovette a
b) głęboki niedowład kończyn górnych lub
J. USZKODZENIA MIEDNICY
dolnych  2° w skali Lovette a, niedowÅ‚ad
czterokoÅ„czynowy 3° w skali Lovette a,
Procent
zespół Brown-Sequarda, będący 60 80
uszczerbku
następstwem połowiczego uszkodzenia
na zdrowiu
rdzenia w odcinku szyjnym z niedowładem
96. Rozejście spojenia łonowego i/lub
koÅ„czyn 2° w skali Lovette a
zwichnięcie stawu krzyżowo-
-biodrowego  w zależności od stopnia
przemieszczenia i zaburzeń chodu:
11
Procent Procent
uszczerbku uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
a) rozejście spojenia łonowego, bez dolegliwości UWAGA:
ze strony stawów krzyżowo-biodrowych, bez 1 5 Towarzyszące złamaniom uszkodzenia narządów miednicy
zaburzeń chodu i objawy neurologiczne ocenia się dodatkowo wg pozycji
dotyczących odpowiednich uszkodzeń narządów miednicy lub
b) rozejście spojenia łonowego
uszkodzeń neurologicznych.
z dolegliwościami ze strony stawów 5 15
krzyżowo-biodrowych, z zaburzeniami chodu
K. USZKODZENIA KOC
CZYNY GÓRNEJ
c) rozejście, zwichnięcie spojenia łonowego ze
zwichnięciem stawu krzyżowo-biodrowego
15 35
leczone operacyjnie w zależności od stopnia Procent
zaburzeń chodu Obręcz kończyny górnej uszczerbku
na zdrowiu
UWAGA:
Jeżeli rozejściu spojenia łonowego towarzyszy złamanie kości Prawa Lewa
miednicy, oceniać według punktu 97 lub 99.
100. ZÅ‚amanie Å‚opatki:
97. ZÅ‚amanie miednicy z przerwaniem
a) wygojone złamanie łopatki z nieznacznym
obręczy kończyny dolnej jedno- lub
przemieszczeniem bez większych 1 10 1 5
wielomiejscowe  w zależności od
zaburzeń funkcji kończyny
zniekształcenia i upośledzenia chodu:
b) wygojone złamanie łopatki z dużym
a) w odcinku przednim jednostronne (kość
przemieszczeniem i wyraz
nym
1 20
10 30 5 25
łonowa , kość łonowa i kulszowa)
upośledzeniem funkcji kończyny
b) w odcinku przednim obustronnie 5 25  w zależności od stopnia zaburzeń
c) w odcinku przednim i tylnym (typ Malgaignea) 15 40 c) wygojone złamanie szyjki i panewki
z dużym przemieszczeniem, przykurczem
d) w odcinku przednim i tylnym obustronnie 40 45
30 55 25 45
w stawie łopatkowo-ramiennym, z dużymi
UWAGA:
zanikami mięśni i innymi zmianami
Złamania stabilne kości miednicy, złamania awulsyjne oceniać
UWAGA:
według punktu 99.
Normy pozycji 100 uwzględniają również ewentualne
98. ZÅ‚amanie panewki stawu biodrowego
powikłania neurologiczne.
z centralnym lub bez centralnego
101. Stan po złamaniu obojczyka
zwichnięcia stawu  w zależności od
 w zależności od stopnia
upośledzenia funkcji stawu:
zniekształcenia i/lub ograniczenia
a) złamanie niewielkiego fragmentu panewki
ruchów:
bez zwichnięcia centralnego lub z centralnym 1 10
a) niewielkie zniekształcenie, bez
zwichniÄ™ciem I°
1 3 1 2
ograniczenia ruchów
b) pozostałe zwichnięcia centralne i złamania
b) średniego stopnia zniekształcenie
panewki  ze średnim stopniem ograniczenia 10 25
3 10 2 5
i ograniczenie ruchu miernego stopnia
funkcji
c) duże zniekształcenie i ograniczenie ruchu 10 25 5 20
c) pozostałe zwichnięcia centralne i złamania
panewki  ze znacznym stopniem 25 40 102. Staw rzekomy obojczyka
ograniczenia funkcji stawu  w zależności od zniekształceń,
10 25 5 20
przemieszczeń, upośledzenia
d) bardzo duże zmiany, zesztywnienie w stawie
40 60
funkcji kończyny:
 w zależności od ustawienia
UWAGA:
UWAGA:
W przypadku złamania obojczyka powikłanego stawem
Uraz stawu biodrowego wygojony sztucznym stawem oceniać
rzekomym orzekać wyłącznie z punktu 102.
wg punktu 143.
103. Podwichnięcie, zwichnięcie stawu
99. Izolowane złamania kości miednicy
obojczykowo-barkowego lub
i kości krzyżowej bez przerwania
obojczykowo-mostkowego
obręczy kończyny dolnej:
 w zależności od ograniczenia
a) jednomiejscowe złamanie kości miednicy (np.
ruchów, stopnia zniekształcenia
złamanie jednej gałęzi kości łonowej lub
i upośledzenia funkcji:
1 5
kulszowej), kości krzyżowej  bez
a) nieznaczne zmiany. 1 5 1 3
zniekształcenia i bez zaburzenia funkcji
b) zmiany średniego stopnia 5 15 3 12
b) mnogie złamania kości miednicy i/lub kości
krzyżowej  bez zniekształcenia i bez 2 7 c) znaczne zmiany 15 25 12 20
zaburzenia funkcji
UWAGA:
c) jednomiejscowe złamanie kości miednicy i/lub W przypadku, gdy deficyt funkcji kończyny górnej wynika
kości krzyżowej  ze zniekształceniem i z 3 10 z nakładania się skutków złamania obojczyka oraz uszkodzeń
zaburzeniami funkcji neurologicznych, deficyt funkcji kończyny oceniać jedynie wg
pozycji 182, natomiast stopień zniekształcenia obojczyka
d) mnogie złamania kości miednicy i/lub kości
według pozycji 101 103. W przypadku nienakładania się
krzyżowej ze zniekształceniem i z 5 20
deficytów oceniać dodatkowo według pozycji 182.
zaburzeniami funkcji
12
Procent Procent
Obręcz kończyny górnej uszczerbku Obręcz kończyny górnej uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
Prawa Lewa Prawa Lewa
104. Uszkodzenia obojczyka powikłane 111. Uszkodzenie barku powikłane
przewlekłym zapaleniem kości, przewlekłym zapaleniem kości,
obecnością ciał obcych obecnością ciał obcych (z wyjątkiem
(z wyjątkiem ciał obcych ciał obcych związanych
1 5
zwiÄ…zanych z zastosowaniem z zastosowaniem technik
technik operacyjnych)  ocenia siÄ™ operacyjnych), przetokami 1 35 1 25
wg poz. 101 103  zwiększając i zmianami neurologicznymi
stopień trwałego uszczerbku o:  ocenia się wg poz. 105 110,
zwiększając stopień uszczerbku
105. Uszkodzenia stawu Å‚opatkowo-
 w zależności od stopnia powikłań
-ramiennego (zwichnięcia, złamania
i upośledzenia funkcji:
głowy, nasady bliższej kości
ramiennej, skręcenia) oraz 112. Utrata kończyny w barku: 75 70
uszkodzenia pozostałych struktur
113. Utrata kończyny wraz z łopatką: 80 75
barku  w zależności od blizn,
ubytków tkanek, ograniczenia
Procent
ruchów, zaników mięśni,
RamiÄ™ uszczerbku
przemieszczeń i zniekształceń:
na zdrowiu
a) miernego stopnia 1 10 1 5
Prawe Lewe
b) średniego stopnia 10 20 5 15
114. Złamanie trzonu kości ramiennej
 w zależności od przemieszczeń,
c) dużego stopnia 20 30 15 25
ograniczeń ruchu w stawie
106. Zestarzałe nieodprowadzone
Å‚opatkowo-ramiennym i Å‚okciowym
zwichnięcie stawu łopatkowo-
oraz zaburzeń neurologicznych:
-ramiennego w zależności od 20 35 15 30
a) zmiany niewielkiego stopnia 3 15 2 10
zakresu ruchów i ustawienia
kończyny:
b) zmiany średniego stopnia 15 30 10 25
107. Nawykowe zwichnięcie:
c) zmiany dużego stopnia, przewlekłe
zapalenie kości, przetoki, brak zrostu, 30 55 25 50
a) po leczeniu operacyjnym w zależności od
5 25 5 20
staw rzekomy
ograniczenia ruchomości
115. Uszkodzenia skóry, ubytki mięśni,
b) nieleczone operacyjnie 25 20
uszkodzenia ścięgien, naczyń,
UWAGA:
nerwów ramienia  w zależności od
Nawykowego zwichnięcia nie należy traktować jako kolejnego
zmian wtórnych i upośledzenia
nieszczęśliwego wypadku, lecz jako skutek ostatniego
funkcji:
urazowego zwichnięcia stawu łopatkowo-ramiennego. Przy
a) zmiany niewielkie 1 5 1 5
orzekaniu według punktu 107 należy zebrać szczegółowy
wywiad w kierunku przebytych wcześniej urazowych zwichnięć
b) zmiany średnie 5 10 5 10
w stawie oraz zapoznać się z dodatkową dokumentacją
c) zmiany duże 10 50 10 45
medyczną w celu ustalenia daty ostatniego zwichnięcia
UWAGA:
urazowego oraz daty pierwszego zwichnięcia nawykowego.
Według tej pozycji orzekać jedynie uszkodzenia bez złamań
108. Staw cepowy w następstwie
kości. W przypadku współistnienia złamań kości orzekać
pourazowych ubytków kości 25 40 20 35
według punktu 114.
 w zależności od zaburzeń funkcji:
116. Utrata kończyny w obrębie ramienia:
UWAGA:
a) z zachowaniem tylko 1/3 bliższej kości
Staw wiotki z powodu porażeń ocenia się wg norm
70 65
ramiennej
neurologicznych.
b) przy dłuższych kikutach 65 60
109. Zesztywnienie stawu barkowego:
117. Przepukliny mięśniowe ramienia
a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym
1 8 1 6
20 35 15 30
 w zależności od rozmiarów:
 w zależności od ustawienia i funkcji
b) w ustawieniu czynnościowo
Procent
40 35
niekorzystnym
A
okieć uszczerbku
na zdrowiu
110. Bliznowaty przykurcz stawu barkowego
 w zależności od zaburzeń czynności stawu: orzekać
Prawy Lewy
według punktu 105 lub 109.
118. Złamania w obrębie łokcia (nasada
dalsza kości ramiennej, nasada
bliższa kości promieniowej
i łokciowej)  w zależności od
zniekształceń i ograniczenia ruchów
w stawie łokciowym oraz deficytów
neurologicznych:
a) niewielkie zmiany. 1 5 1 4
b) średnie zmiany. 5 15 4 10
13
Procent Procent
A
okieć uszczerbku Przedramię uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
Prawy Lewy Prawe Lewe
c) duże zmiany, przewlekłe zapalenie kości, d) bardzo duże zniekształcenia z dużym
15 50 10 45
przetoki, brak zrostu, staw rzekomy ograniczeniem ruchów, ze zmianami 20 30 15 25
wtórnymi (np. zespół Sudecka i inne)
119. Zesztywnienie stawu Å‚okciowego:
124. Złamania trzonów jednej lub obu
a) w zgięciu zbliżonym do kąta prostego
kości przedramienia  w zależności
i z zachowanymi ruchami obrotowymi 30 25
od przemieszczeń, zniekształceń
przedramienia (70 105°)
i zaburzeń czynnościowych:
b) z brakiem ruchów obrotowych 35 30
a) niewielkie zmiany 1 5 1 4
c) w ustawieniu wyprostnym lub zbliżonym
50 45
b) średnie zmiany 5 20 4 15
(0° 20°)
c) duże zmiany, zmiany wtórne i inne 20 35 15 30
d) w innych ustawieniach  w zależności od
30 45 25 40
przydatności czynnościowej kończyny 125. Uszkodzenie części miękkich
przedramienia, skóry, mięśni,
120. Uszkodzenia łokcia  zwichnięcia,
ścięgien, naczyń  w zależności od
skręcenia, uszkodzenia tkanek
rozmiarów, uszkodzenia
miękkich, skóry oraz zaburzenia
i upośledzenia funkcji, zmian
neurologiczne  w zależności od
wtórnych (troficzne, krążeniowe,
blizn, ograniczenia ruchów, zaników
blizny i inne):
mięśni, przemieszczeń,
zniekształceń, deficytów a) niewielkie zmiany 1 5 1 4
neurologicznych:
b) średnie zmiany 5 10 4 8
a) zmiany niewielkiego stopnia 1 5 1 4
c) znaczne zmiany 10 20 8 15
b) zmiany średniego stopnia 5 15 4 10
UWAGA:
c) zmiany dużego stopnia, przetoki 15 45 10 40 Według tej pozycji orzekać jedynie uszkodzenia bez złamań
kości. W przypadku współistnienia złamań kości orzekać
UWAGA:
według punktów 123, 124, 126, 127.
Według tej pozycji orzekać jedynie uszkodzenia bez złamań
kości. W przypadku współistnienia złamań kości orzekać 126. Staw rzekomy kości łokciowej lub
według punktu 118. promieniowej  w zależności od
zniekształceń, ubytków kości,
121. Cepowy staw Å‚okciowy
upośledzenia funkcji i innych zmian
 w zależności od stopnia wiotkości 15 30 10 25
wtórnych:
i stanu mięśni:
a) średniego stopnia 10 20 10 15
122. Utrata kończyny górnej na poziomie
65 60
stawu łokciowego: b) dużego stopnia 20 35 15 30
UWAGA: UWAGA:
Funkcjonalny peÅ‚ny wyprost stawu Å‚okciowego 0°, peÅ‚ne zgiÄ™cie W przypadku zÅ‚amania jednej koÅ›ci przedramienia powikÅ‚anej
140°, supinacja i pronacja 0° 80°. stawem rzekomym orzekać wyÅ‚Ä…cznie z punktu 126.
127. Brak zrostu, staw rzekomy obu
Procent
kości przedramienia  w zależności
PrzedramiÄ™ uszczerbku
od zniekształceń, ubytków kości,
na zdrowiu
upośledzenia funkcji i innych zmian
Prawe Lewe
wtórnych:
123. Złamania w obrębie dalszych nasad
a) średniego stopnia 10 25 10 20
jednej lub obu kości przedramienia,
b) dużego stopnia 25 40 20 35
powodujÄ…ce ograniczenia
UWAGA:
ruchomości nadgarstka, ruchów
W przypadku złamania obu kości przedramienia powikłanych
obrotowych przedramienia,
stawem rzekomym orzekać wyłącznie z punktu 127.
ruchomości palców
i zniekształcenia  w zależności od
128. Uszkodzenie przedramienia
stopnia zaburzeń czynnościowych:
powikłane przewlekłym zapaleniem
kości, przetokami, obecnością ciał
a) bez lub z niewielkim zniekształceniem
obcych (z wyjątkiem ciał obcych
bez istotnych zaburzeń ruchomości (np.
zwiÄ…zanych z zastosowaniem
złamania podokostnowe u dzieci, 1 3 1 2
technik operacyjnych), ubytkiem 1 15 1 15
złamania bez przemieszczenia, izolowa-
tkanki kostnej i zmianami
ne złamania wyrostka rylcowatego)
neurologicznymi  ocenia siÄ™ wg
b) średnie zniekształcenia z ograniczeniem
3 10 2 8
poz. 123 127, zwiększając stopień
ruchomości bez zaburzeń wtórnych
trwałego uszczerbku w zależności
c) średnie lub duże zniekształcenia ze
od stopnia powikłań:
średnim ograniczeniem ruchomości, ze
10 20 8 15
129. Utrata kończyny w obrębie
zmianami wtórnymi (np. zespół Sudecka
przedramienia  w zależności od
i inne)
55 65 50 60
charakteru kikuta i jego
przydatności do oprotezowania:
14
Procent Procent
PrzedramiÄ™ uszczerbku Kciuk uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
Prawe Lewe Prawy Lewy
130. Utrata przedramienia w okolicy 136. Utrata w zakresie kciuka
55 50
nadgarstka:  w zależności od rozmiaru ubytku,
blizn, zniekształceń, jakości kikuta,
Procent
ograniczenia ruchów palca,
Nadgarstek uszczerbku
upośledzenia funkcji ręki i innych
na zdrowiu
zmian wtórnych:
Prawy Lewy
a) częściowa lub całkowita utrata opuszki,
1 5 1 4
trwała utrata płytki paznokciowej
131. Skręcenie, zwichnięcie w obrębie
nadgarstka, złamanie kości
b) częściowa lub całkowita utrata paliczka
5 15 4 13
nadgarstka (np. kości łódeczkowatej),
paznokciowego
uszkodzenia skóry, mięśni, naczyń
c) utrata paliczka paznokciowego z częścią
 w zależności od blizn, ubytków,
paliczka podstawowego mniej niż 2/3 15 20 13 18
zniekształceń, niestabilności,
długości paliczka
rozległości uszkodzenia,
d) utrata paliczka paznokciowego i paliczka
upośledzenia funkcji, zmian
podstawowego ponad 2/3 jego długości
troficznych i innych zmian
20-28 18-25
lub utrata obu paliczków bez kości
wtórnych:
śródręcza
a) niewielkiego stopnia 1 10 1 8
e) utrata obu paliczków z kością śródręcza 28-35 25-33
b) średniego stopnia 10 20 8 15
137. Inne uszkodzenia kciuka: złamania,
c) dużego stopnia z ustawieniem ręki
20 30 15 25
zwichnięcia, uszkodzenia mięśni,
czynnościowo niekorzystnym
ścięgien, naczyń, nerwów
132. Całkowite zesztywnienie w obrębie
 w zależności od blizn,
nadgarstka (stawu promieniowo-
zniekształceń, zaburzeń czucia,
-nadgarstkowego):
ograniczenia ruchów palca,
upośledzenia funkcji ręki i innych
a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym
zmian wtórnych:
 w zależności od stopnia upośledzenia 15 30 10 25
funkcji ręki i palców
a) niewielkie zmiany 1 5 1 4
b) w ustawieniu czynnościowo niekorzyst-
b) średnie zmiany 5 15 4 13
nym  w zależności od stopnia upośle- 25 45 20 40
c) znaczne zmiany 15 20 13 18
dzenia funkcji ręki i palców
d) bardzo duże zmiany graniczące z utratą
133. Uszkodzenie nadgarstka powikłane
20 23 18 20
kciuka (dotyczy utraty funkcji)
głębokimi trwałymi zmianami
e) całkowita bezużyteczność kciuka 25 23
troficznymi, przewlekłym ropnym
zapaleniem kości nadgarstka,
f) rozległe zmiany, graniczące z utratą
przetokami i zmianami 1 10 1 10
pierwszej kości śródręcza (dotyczy utraty 25 35 23 33
neurologicznymi  ocenia siÄ™ wg
funkcji)
poz. 131 132, zwiększając stopień
UWAGA:
trwałego uszczerbku  w zależności
Przy ocenie stopnia zaburzeń czynności kciuka brać pod
od stopnia powikłań:
uwagę przede wszystkim zdolność przeciwstawienia i chwytu.
134. Utrata ręki na poziomie nadgarstka: 55 50
Procent
Procent
Palec wskazujÄ…cy uszczerbku
Śródręcze uszczerbku
na zdrowiu
na zdrowiu
Prawy Lewy
Prawy Lewy
138. Utrata w obrębie wskaziciela
135. Złamania kości śródręcza,
 w zależności od blizn,
uszkodzenia ścięgien i pozostałych
zniekształceń, jakości kikuta,
części miękkich (skóry, mięśni,
ograniczenia ruchów wskaziciela,
naczyń, nerwów), w zależności od
upośledzenia funkcji ręki:
blizn, ubytków, zniekształceń,
a) utrata częściowa lub całkowita opuszki,
upośledzenia funkcji ręki i palców 1 5 1 4
trwała utrata płytki paznokciowej
oraz innych zmian wtórnych:
b) częściowa lub całkowita utrata paliczka
a) niewielkie zmiany 1 5 1 4 5 10 4 8
paznokciowego
b) średnie zmiany 5 10 4 8
c) utrata paliczka paznokciowego z częścią
10 15 8-13
c) rozległe zmiany 10 20 8 18
paliczka środkowego
d) utrata dwóch paliczków 15 20 13 18
e) utrata w obrębie paliczka podstawowego
20 25 18 23
lub utrata trzech paliczków
f) utrata wskaziciela w obrębie lub z kością
25 30 23 27
śródręcza
15
Procent Procent
Palec wskazujÄ…cy uszczerbku Palec trzeci, czwarty i piÄ…ty uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
Prawy Lewy Prawa Lewa
139. Wszelkie inne uszkodzenia UWAGA:
w obrębie wskaziciela: złamania, Przy uszkodzeniach obejmujących większą liczbę palców,
zwichnięcia, uszkodzenia mięśni, suma procentów za poszczególne uszkodzenia palców nie
ścięgien, naczyń, nerwów może przekroczyć wartości przewidzianej za całkowitą utratę
 w zależności od blizn, ręki (dla prawej  55%, dla lewej  50%).
zniekształceń, zaburzeń czucia,
ograniczenia ruchów palca,
L. USZKODZENIA KOC
CZYNY DOLNEJ
upośledzenia funkcji ręki,
przykurczów stawów, zesztywnień,
Procent
zmian troficznych i innych zmian
Staw biodrowy uszczerbku
wtórnych  w zależności od stopnia:
na zdrowiu
a) niewielkie zmiany 1 5 1 4
143. Uszkodzenia stawu biodrowego
b) zmiany średniego stopnia 5 10 4 8
 zwichnięcia, złamania bliższej nasady
c) zmiany dużego stopnia 10 15 8 13 kości udowej, złamania szyjki,
złamania krętarzowe, urazowe
d) zmiany znacznego stopnia, graniczÄ…ce
złuszczenia głowy kości udowej
z utratą wskaziciela (bezużyteczność 15 20 13 18
 w zależności od zakresu ruchów,
palca)
przemieszczeń, skrócenia,
e) całkowita bezużyteczność wskaziciela 23 20
zniekształceń, zmian wtórnych:
a) ze zmianami miernego stopnia 5 10
Procent
Palec trzeci, czwarty i piÄ…ty uszczerbku
b) ze zmianami średniego stopnia 10 20
na zdrowiu
c) dużego stopnia 20 40
Prawa Lewa
d) z bardzo ciężkimi zmianami miejscowymi
140. Palec trzeci, czwarty i piÄ…ty
i dolegliwościami wtórnymi (kręgosłup, staw
 w zależności od stopnia
krzyżowo-biodrowy, kolano, niepowodzenia 40 65
uszkodzenia:
leczenia operacyjnego  np. biodro wiszÄ…ce
itp.)
a) częściowa lub całkowita utrata opuszki
1 2,5 1 2
lub trwała utrata płytki paznokciowej
e) leczenie uszkodzenia zakończone zabiegiem
protezowania stawu w zależności od 15 40
b) częściowa lub całkowita utrata paliczka
2,5 5 2 4,5
ograniczenia funkcji
paznokciowego
144. Uszkodzenie tkanek miękkich okolicy
c) utrata w obrębie paliczka środkowego lub
5 8 4,5 7
stawu biodrowego (skóry, mięśni,
utrata dwóch paliczków
naczyń, aparatu więzadłowo-
d) utrata w obrębie paliczka podstawowego
8 10 7 8,5
-torebkowego, nerwów)  w zależności
lub utrata trzech paliczków
od blizn, ubytków, deficytów
141. Utrata palców III, IV lub V w obrębie
neurologicznych, stopnia ograniczenia
10 15 8 13
lub z kością śródręcza
ruchów:
UWAGA:
a) niewielkiego stopnia 1 5
Uszkodzenie palca III przy braku lub bezużyteczności wskazi-
b) średniego stopnia 5 15
ciela ocenia się podwójnie palec trzeci. Palec trzeci może
c) znacznego stopnia 15 30
zastąpić wskaziciela, przy jego uszkodzeniu powstaje znaczne
upośledzenie funkcji ręki.
d) bardzo duże zmiany 30 60
142. Wszelkie inne uszkodzenia
UWAGA:
w obrębie palców III, IV lub V
Według tej pozycji oceniać uszkodzenia bez złamań kości
 złamania, zwichnięcia,
i zwichnięć. W przypadku współistnienia złamań kości lub
uszkodzenia mięśni, ścięgien,
zwichnięć kości oceniać według punktu 143.
naczyń, nerwów  w zależności
W przypadku współistnienia uszkodzenia nerwów obwodowych
od blizn, zniekształceń, zaburzeń
w okolicy stawu biodrowego oceniać według punktu 144,
czucia, ograniczenia ruchów palca,
w zależności od stopnia zaburzeń wykorzystując zakresy
przykurczów stawów, zesztywnień,
procentowe z punktu 182, odpowiadające poszczególnym
zmian troficznych i innych zmian
nerwom (np. w przypadku współistnienia uszkodzenia nerwu
wtórnych  za każdy palec
kulszowego  zakres 20 60% w punkcie 182  ocena winna
w zależności od stopnia:
być dokonana z punktu 144 c lub d.
a) niewielkie zmiany 1 2,5 1 2
145. Zesztywnienie stawu biodrowego
 w zależności od ustawienia
b) zmiany średniego stopnia 2,5 5 2 4,5
i wtórnych zaburzeń:
c) zmiany dużego stopnia 5 8 4,5 7
a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym 15 35
d) całkowita bezużyteczność 9 8
b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym 35 60
16
Procent Procent
Staw biodrowy uszczerbku Udo uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
146. Uszkodzenia w obrębie i okolicy stawu 152. Uszkodzenie uda powikłane
biodrowego powikłane przewlekłym przewlekłym ropnym zapaleniem kości,
zapaleniem kości, przetokami, przetokami, ciałami obcymi
obecnością ciał obcych (z wyjątkiem (z wyjątkiem ciał obcych związanych
ciał obcych związanych z zastosowaniem technik
z zastosowaniem technik 5 15 operacyjnych), skostnieniem
1 20
operacyjnych), ubytkiem tkanki kostnej pozaszkieletowym i zmianami
i zmianami neurologicznymi  ocenia neurologicznymi (z wyłączeniem nerwu
się wg poz. 143 i 145, zwiększając kulszowego)  ocenia się wg punktu
stopień trwałego uszczerbku 148 151, zwiększając stopień
w zależności od stopnia powikłań: uszczerbku  w zależności od
rozmiarów powikłań o:
147. Utrata kończyny dolnej przez
wyłuszczenie jej w stawie biodrowym 153. Uszkodzenie uda powikłane
lub odjęcie w okolicy podkrętarzowej 75 85 współistniejącym uszkodzeniem nerwu
 w zależności od zniekształceń, stanu kulszowego ocenia się wg punktu
10 65
kikuta i możliwości jego oprotezowania: 148 151, zwiększając stopień trwałego
uszczerbku  w zależności od
Procent
rozmiarów uszkodzenia nerwu o:
Udo uszczerbku
UWAGA:
na zdrowiu
A
ączny stopień uszczerbku ocenianego wg poz. 148 151
148. Złamanie kości udowej  w zależności
i poz. 153 nie może przekroczyć 70%.
od zniekształceń, skrócenia, zaników
154. Utrata kończyny  w zależności od
mięśni, ograniczenia ruchów w stawie
długości kikuta i przydatności jego 50 70
biodrowym i kolanowym, zaburzeń
cech do oprotezowania
chodu, zaburzeń funkcji kończyny
i innych zmian wtórnych:
Procent
a) niewielkie zmiany  zrost niepowikłany, bez Kolano uszczerbku
1 15
zaburzeń osi kończyny na zdrowiu
b) średnie zmiany  zrost złamania, zaburzenia 155. Złamanie nasad tworzących staw
osi kończyny, skrócenie kończyny od 3 do 6 kolanowy i rzepki z lub bez
15 30
cm, zaburzenia rotacji kończyny w średnim uszkodzenia aparatu więzadłowego
stopniu upośledzające chód  w zależności od zniekształceń,
szpotawości, koślawości, przykurczów,
c) duże zmiany  zrost opóz
niony, znaczne
ograniczenia ruchów, stabilności
zaburzenia osi kończyny, skrócenie kończyny
30 40
stawu, zaburzeń statyczno-
powyżej 6 cm, zaburzenia rotacji kończyny
-dynamicznych kończyny i innych
w znacznym stopniu upośledzające chód
zmian:
149. Staw rzekomy kości udowej, ubytki
a) niewielkie zmiany  możliwość zgięcia do
kości udowej uniemożliwiające
kÄ…ta w przedziale 90° 120° i/lub deficyt
obciążenie kończyny  w zależności od 40-60
1 10
wyprostu do kÄ…ta 5°, maÅ‚a lub Å›rednia
stopnia upośledzenia funkcji, skrócenia
niestabilność prosta lub niewielka rotacyjna
i zaburzeń wtórnych:
b) średnie zmiany  możliwość zgięcia do kąta
150. Uszkodzenie skóry, mięśni, ścięgien
w przedziale od 40° do 90°i/lub deficyt
(blizny, ubytki, przepukliny mięśniowe
wyprostu do kÄ…ta w zakresie 15° 5°, duża
itp.)  w zależności od zaburzeń funkcji
10 25
niestabilność prosta lub średniego stopnia
itp.:
rotacyjna bÄ…dz
niewielkiego lub średniego
a) niewielkiego stopnia 1 5
stopnia złożona, zaburzenia osi kończyny
b) średniego stopnia 5 10
c) duże zmiany  możliwość zgięcia do kąta
c) znacznego stopnia 10 20 w przedziale od 0° 40°i/lub deficyt wyprostu
do kÄ…ta powyżej 15°, utrwalone duże 25 40
UWAGA:
niestabilności złożone i rotacyjne, znaczne
Według tej pozycji oceniać jedynie uszkodzenia bez złamań
zaburzenia osi kończyny
kości. W przypadku współistnienia złamań kości oceniać
według punktu 148. d) zesztywnienie stawu kolanowego w pozycji
30
funkcjonalnej korzystnej 0 15°
151. Uszkodzenie dużych naczyń, tętniaki
pourazowe  w zależności od stopnia 5 30 e) zesztywnienie stawu kolanowego
30 40
zaburzeń: w pozycjach funkcjonalnych niekorzystnych
156. Skręcenia i zwichnięcia stawu
kolanowego (w tym zwichnięcie rzepki)
z uszkodzeniem aparatu więzadłowo-
stawowego (torebki, więzadeł, łąkotek)
 w zależności od ograniczenia
ruchów, stabilności stawu, wydolności
statyczno-dynamicznej kończyny:
17
Procent Procent
Kolano uszczerbku Podudzie uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
a) izolowane uszkodzenia łąkotek, stan po 160. Izolowane złamanie strzałki (nie
leczeniu operacyjnym łąkotek z dobrym obejmuje kostki bocznej)  w zależności
1 5
efektem, uszkodzenia aparatu więzadłowego 1 5 od przemieszczeń, zniekształceń,
bez cech niestabilności  w zależności od upośledzenia funkcji kończyny:
stopnia upośledzenia zakresu ruchu
UWAGA:
b) uszkodzenia aparatu więzadłowego z lub bez W przypadku współistnienia trwałego uszkodzenia nerwu
uszkodzenia łąkotek  powodujące małą lub strzałowego, uszczerbek oceniać dodatkowo wg punktu 182 u.
średnią niestabilność prostą, niewielkiego
161. Uszkodzenie tkanek miękkich
stopnia rotacyjnÄ…, stan po leczeniu 1 10
podudzia, skóry, mięśni, naczyń,
operacyjnym struktur stawu z dobrym
nerwów podudzia, ścięgna Achillesa
efektem  w zależności od stopnia
i innych ścięgien  w zależności od
upośledzenia zakresu ruchu
rozległości uszkodzenia,
c) uszkodzeniami aparatu więzadłowego z lub zniekształcenia stopy i ograniczeń
bez uszkodzenia łąkotek, powodujące dużą czynnościowych, zmian
niestabilność prostą lub średniego stopnia neurologicznych, naczyniowych,
10 25
rotacyjnÄ…, bÄ…dz
niewielkiego lub średniego troficznych i innych:
stopnia złożoną  w zależności od
a) niewielkie zmiany 1 5
upośledzenia zakresu ruchu
b) średnie zmiany 5 15
d) utrwalone duże niestabilności złożone
c) znaczne zaburzenia funkcji stopy, duże
i rotacyjne, uszkodzenia obu więzadeł
15 35
zmiany neurologiczne
krzyżowych, znaczne zaburzenia osi 25 40
kończyny  w zależności od stopnia UWAGA:
upośledzenia zakresu ruchu Według tej pozycji orzekać jedynie uszkodzenia bez złamań
kości. W przypadku współistnienia złamań kości orzekać
157. Inne uszkodzenia okolicy stawu
według punktu 159, 160.
kolanowego  blizny skóry, ciała obce
(z wyjątkiem ciał obcych związanych 162. Utrata kończyny w obrębie podudzia
z zastosowaniem technik  w zależności od charakteru kikuta,
operacyjnych), przewlekłe stany długości, przydatności do
zapalne, przetoki i inne zmiany wtórne oprotezowania i zmian wtórnych
 w zależności od nasilenia zmian: w obrębie kończyny:
a) niewielkie zmiany 1 5 a) przy długości kikuta do 8 cm, mierząc od
szpary stawowej (u dzieci do lat 10 przy 60
b) średnie zmiany 5 10
długości kikuta do 6 cm)
c) duże zmiany 10 20
b) przy dłuższych kikutach 40 55
158. Utrata kończyny na poziomie stawu
65
kolanowego:
Procent
Staw goleniowo-skokowy
uszczerbku
UWAGA:
i skokowo-piętowy, stopa
na zdrowiu
Prawidłowo funkcjonalny zakres ruchów w stawie kolanowym
przyjmuje siÄ™ od 0° dla wyprostu do 120° dla zgiÄ™cia.
163. Uszkodzenie stawu goleniowo-
Jeżeli zesztywnienie stawu kolanowego jest spowodowane
skokowego i/lub skokowo-piętowego 
uszkodzeniami innymi niż złamania kości, oceniać według
skręcenia, stłuczenia, uszkodzenia
punktu 155 d lub e.
więzadeł, torebki, uszkodzenia tkanek
miękkich, blizny  w zależności od
Procent
zniekształceń, funkcji stopy, zmian
Podudzie uszczerbku
wtórnych i innych powikłań:
na zdrowiu
a) następstwa skręceń powodujące niewielkie
159. Złamanie trzonów kości podudzia
zaburzenia ruchomości, niewielkie 1 2
jednej lub obu  w zależności od
zniekształcenia, blizny, ubytki
zniekształceń, przemieszczeń,
b) miernego stopnia zaburzenia ruchomości
powikłań wtórnych, zmian troficznych
i zniekształcenie  po częściowym
i czynnościowych kończyny itp.:
2 5
uszkodzeniu więzadeł bez niestabilności
a) niewielkie zmiany  zrost niepowikłany,
w stawach
niewielkie zaburzenia osi kończyny, 5 15
c) średniego stopnia zaburzenia ruchomości
niewielkie skrócenie
i zniekształcenie  po częściowym
5 10
b) średnie zmiany  zrost złamania lub cechy
uszkodzeniu więzadeł, z niestabilnością
zrostu opóz
nionego, zaburzenia osi kończyny 15 30
w stawach
w średnim stopniu upośledzające chód
d) duże zmiany z utrzymującymi się objawami
c) bardzo rozległe zmiany kości
funkcjonalnej niestabilności stawów, po 10 20
z towarzyszÄ…cymi ograniczeniami funkcji
całkowitym rozerwaniu więzadeł
sąsiednich stawów  powikłane przewlekłym
zapaleniem kości z przetokami, ubytkami 30 50
kości, stawem rzekomym, martwicą
aseptycznÄ…, zmianami neurologicznymi
i innymi zmianami wtórnymi
18
Procent Procent
Staw goleniowo-skokowy Staw goleniowo-skokowy
uszczerbku uszczerbku
i skokowo-piętowy, stopa i skokowo-piętowy, stopa
na zdrowiu na zdrowiu
164. Złamania i zwichnięcia kości a) złamanie jednej kości śródstopia  I lub V 1 10
wchodzących w skład stawu goleniowo
b) złamanie jednej kości śródstopia  II, III lub IV 1 5
 skokowego i/lub skokowo-
c) złamanie dwóch kości śródstopia 2 15
piętowego, nasad dalszych kości
podudzia  w zależności od d) złamanie trzech lub więcej kości śródstopia 5-20
zniekształceń, ograniczeń ruchomości
169. Złamania kości śródstopia powikłane
stopy, zaburzeń statyczno-
zapaleniem kości, przetokami, wtórnymi
-dynamicznych stopy, zesztywnienia
zmianami troficznymi i zmianami
stawów goleniowo-skokowego i/lub
neurologicznymi  ocenia siÄ™ 1 10
skokowo-piętowego  w zależności od
wg poz. 168, zwiększając stopień
utrzymujących się dolegliwości:
uszczerbku  w zależności od stopnia
a) niewielkiego stopnia ograniczenie funkcji powikłań o:
2 5
w obrębie stawów skokowych
170. Inne uszkodzenia okolicy stępu
b) średniego stopnia zaburzenia funkcji i śródstopia  skręcenia, stłuczenia,
5 10
w obrębie stawów skokowych uszkodzenia skóry, mięśni, ścięgien,
naczyń, nerwów  w zależności od
c) dużego stopnia zaburzenia funkcji w obrębie
rozmiaru blizn, zniekształceń, zmian
stawów skokowych lub zesztywnienie
10 20
troficznych, zaburzeń dynamicznych
w ustawieniu pod kątem zbliżonym do
stopy i innych zmian wtórnych:
prostego
a) zmiany niewielkie 1 5
d) zesztywnienie w ustawieniu czynnościowo
20 30
niekorzystnym b) średnie zmiany 5 10
e) znacznego stopnia zaburzenia funkcji c) duże zmiany 10 15
w obrębie stawów skokowych, powikłane
171. Utrata stopy w całości: 50
przewlekłym zapaleniem kości, stawów,
20 40
172. Utrata stopy na poziomie stawu
przetokami, martwicÄ…, zmianami troficznymi
45
Choparta:
i innymi zmianami wtórnymi, zesztywnienie
173. Utrata stopy w stawie Lisfranka: 35
w ustawieniu niekorzystnym
174. Utrata stopy w obrębie kości śródstopia
UWAGA:
 w zależności od rozległości utraty 20 30
Jeżeli złamaniom lub zwichnięciom towarzyszą uszkodzenia
przodostopia i cech kikuta:
więzadłowe, trwały uszczerbek na zdrowiu należy oceniać
z punktu 164.
Procent
165. Złamania kości skokowej i/lub piętowej
Palce stopy uszczerbku
(niewchodzÄ…ce w zakres punktu 164)
na zdrowiu
 w zależności od utrzymujących się
175. Utrata w zakresie palucha
dolegliwości, przemieszczeń,
 w zależności od blizn, zniekształceń,
zniekształceń, ustawienia stopy,
wielkości ubytków, charakteru kikuta,
zaburzeń statyczno-dynamicznych,
zaburzeń statyki i chodu oraz innych
zmian troficznych i innych powikłań:
zmian wtórnych:
a) niewielkie zmiany 1 10
a) częściowa lub całkowita utrata opuszki lub
1 3
b) średnie zmiany 10 20
trwała utrata płytki paznokciowej
c) duże zmiany 20 30
b) częściowa lub całkowita utrata paliczka
3 8
166. Utrata kości skokowej i/lub piętowej paznokciowego palucha
 w zależności od wielkości, blizn,
c) utrata palucha na poziomie paliczka bliższego 8 14
zniekształceń, zaburzeń statyczno-
d) całkowita utrata palucha 15
-dynamicznych stopy i innych powikłań:
176. Uszkodzenia palucha  zwichnięcia,
a) częściowa utrata 20 30
złamania, uszkodzenia tkanek miękkich
b) całkowita utrata 30 40
 w zależności od rozległości blizn,
167. Złamania i zwichnięcia kości stępu ubytków, zniekształcenia, upośledzenia
w zależności od przemieszczeń, funkcji stopy:
zniekształceń i innych zmian wtórnych:
a) niewielkie zmiany 1 3
a) niewielkiego stopnia  w zależności od
b) średnie zmiany 3 6
1 5
wielkości zaburzeń czynnościowych
c) duże zmiany z niekorzystnym ustawieniem 6 10
b) średniego stopnia  w zależności od
5 10
177. Utrata palucha wraz z kością śródstopia
wielkości zaburzeń czynnościowych
 w zależności od rozmiaru utraty kości 15-25
c) znacznego stopnia lub z innymi powikłaniami
śródstopia:
10 20
 w zależności od wielkości zaburzeń
178. Utrata w zakresie palców II, III, IV i V:
168. Złamania kości śródstopia
a) częściowa utrata palca na wysokości paliczka
 w zależności od przemieszczeń,
1
środkowego  za każdy palec
zniekształcenia stopy, zaburzeń
statyczno-dynamicznych i innych b) całkowita utrata  za każdy palec 2
zmian:
179. Utrata palca V z kością śródstopia: 3 15
19
Procent Procent
Palce stopy uszczerbku uszczerbku
na zdrowiu na zdrowiu
180. Utrata palców II, III i IV z kością Prawa Lewa
śródstopia  w zależności od wielkości
m) splotu barkowego części
15 45 10 40
utraty kości śródstopia, ustawienia 3 5
podobojczykowej (dolnej)
stopy i innych zmian wtórnych  za
n) pozostałych nerwów odcinka szyjno-
każdy palec:
1 15
-piersiowego
181. Uszkodzenia II, III, IV i V palca 
o) nerwu zasłonowego  części czuciowej,
zwichnięcia, złamania, uszkodzenia
2 20
ruchowej lub całego nerwu
tkanek miękkich  w zależności od
rozległości blizn, ubytków, 1 5 p) nerwu udowego  części czuciowej,
2 30
zniekształcenia, ustawienia, stopnia ruchowej lub całego nerwu
upośledzenia funkcji i liczby
q) nerwów pośladkowych (górnego
3 20
uszkodzonych palców orzekać łącznie:
i dolnego)
UWAGA:
r) nerwu sromowego wspólnego 3 25
Wartość uszczerbku ustalona za uszkodzenie jednego palca
s) nerwu kulszowego przed podziałem na
nie może przekroczyć wartości przewidzianej za całkowitą
20 60
nerw piszczelowy i strzałkowy
utratÄ™ tego palca.
t) nerwu piszczelowego  części czuciowej,
5 40
ruchowej lub całego nerwu
M. PORAŻENIA LUB NIEDOWA
ADY
u) nerwu strzałkowego  części czuciowej,
POSZCZEGÓLNYCH NERWÓW OBWODOWYCH 5 30
ruchowej lub całego nerwu
v) splotu lędz
wiowo-krzyżowego 30 70
Procent
uszczerbku
w) pozostałych nerwów odcinka lędz
wiowo-
1 10
na zdrowiu
-krzyżowego
Prawa Lewa
UWAGA:
Według punktu 182 ocenia się tylko uszkodzenia nerwów
182. Uszkodzenie częściowe lub
obwodowych. W przypadku współistnienia uszkodzeń kostnych,
całkowite  w zależności od stopnia
mięśniowych i nerwowych, należy stosować ocenę wg punktów
zaburzeń:
dotyczących uszkodzeń kończyn górnych i dolnych.
a) nerwu przeponowego poniżej jego
5 15
183. Kauzalgie potwierdzone obserwacjÄ…
połączenia z nerwem podobojczykowym
30-50
szpitalną  w zależności od stopnia
b) nerwu piersiowego długiego 7 15 5 10
UWAGA:
c) nerwu pachowego  części czuciowej,
W ocenie tej zawiera siÄ™ deficyt zwiÄ…zany z uszkodzeniem
3 25 2 20
ruchowej lub całego nerwu
typowym dla danego nerwu.
d) nerwu mięśniowo-skórnego  części
3 25 2 20
czuciowej, ruchowej lub całego nerwu
e) nerwu promieniowego powyżej odejścia
UWAGI OGÓLNE:
gałązki do mięśnia trójgłowego ramienia
3 45 2 35
 części czuciowej, ruchowej lub całego
Przy wielomiejscowych uszkodzeniach kończyny górnej lub
nerwu
dolnej (lub jej części) w ustaleniu ostatecznej wysokości trwałego
uszczerbku na zdrowiu należy brać pod uwagę całkowitą funkcję
f) nerwu promieniowego poniżej odejścia
kończyny (lub jej części), a nie tylko wynik matematyczny
gałązki do mięśnia trójgłowego ramienia
5 35 3 25
sumowania procentów trwałego uszczerbku za poszczególne
 części czuciowej, ruchowej lub całego
uszkodzenia.
nerwu
A
ączny uszczerbek na zdrowiu związany z uszkodzeniem skóry,
g) nerwu promieniowego nad wejściem do
mięśni, nerwów, kości nie może przekroczyć wartości za
kanału mięśnia odwracacza
całkowitą utratę kończyny lub części kończyny, której te
3 25 2 20
przedramienia  części czuciowej,
uszkodzenia dotyczÄ….
ruchowej lub całego nerwu
Trwały uszczerbek na zdrowiu spowodowany niepowikłanymi
h) nerwu promieniowego po wyjściu
bliznami pooperacyjnymi, związanymi z leczeniem narządów
z kanału mięśnia odwracacza
i układów, zawiera się w punktach tabeli przewidzianych do oceny
2 15 1 10
przedramienia  części czuciowej,
uszkodzenia tych narządów lub układów i nie podlega
ruchowej lub całego nerwu
dodatkowemu orzekaniu.
W przypadku, gdy blizny są jedynym trwałym następstwem
i) nerwu pośrodkowego w zakresie ramienia
leczenia lub pojawiły się powikłania w postaci np. bliznowca lub
 części czuciowej, ruchowej lub całego 4 40 3 30
przepukliny, oceniać według odpowiednich punktów tabeli
nerwu
przewidzianych dla uszkodzenia tkanek miękkich.
j) nerwu pośrodkowego w zakresie
Uszkodzenie kikuta amputowanych kończyn, wymagające zmiany
nadgarstka  części czuciowej, ruchowej 3 20 2 15
protezy, reamputacji lub niemożności zastosowania protezy
lub całego nerwu
oceniać wg amputacji na wyższym poziomie.
k) nerwu łokciowego  części czuciowej,
W przypadku uszkodzeń kończyn górnych u osób leworęcznych,
2 25 1 20
ruchowej lub całego nerwu
stosować ocenę uszczerbku dla kończyny górnej lewej
w wysokości uszczerbku, jaka jest przewidziana dla kończyny
l) splotu barkowego części nadobojczykowej
10 25 5 20
górnej prawej.
(górnej)
20