WYKA
ADY PSYCHOLOGIA
WYKA
AD 1...........................................................................................................................1
WYKA
AD 2...........................................................................................................................1
WYKA
AD 3...........................................................................................................................2
WYKA
AD 4...........................................................................................................................3
WYKA
AD 5...........................................................................................................................5
WYKA
AD 6...........................................................................................................................6
WYKA
AD 7...........................................................................................................................6
WYKA
AD 8...........................................................................................................................8
WYKA
AD 9...........................................................................................................................8
WYKA
AD 10.......................................................................................................................10
WYKA
AD 11.......................................................................................................................12
WYKA
AD 12.......................................................................................................................13
WYKA
AD 13.......................................................................................................................14
WYKA
AD 14.......................................................................................................................14
WYKA
AD 15.......................................................................................................................15
WYKA
AD 16.......................................................................................................................17
WYKA
AD 1
16.02.2007
1. psychologiczne koncepcje człowieka
2. Narzędzia psychologii
3. Sposoby poznawania siebie i innych
4. Wybrane zagadnienia związane z komunikowaniem się
5. Radzenie sobie ze stresem i asertywność
6. Procesy grupowe
7. Konflikty i ich rozwiązywanie
8. Motywacja
PSYCHOLOGIA  zajmuje się przebiegiem procesów psychicznych i ich rolą, pochodzi z
języka greckiego, psyche  dusza, logos  badanie; powstała w II połowie XIX wieku, 1879
Wundt, rozwój psychologii następował bardzo szybko na przełomie XIX/XX wieku pojawiły
się nowe działy(psychologia medyczna, pracy, sądownicza).
WYKA
AD 2
21.02.2007
KIERUNKI PSYCHOLOGII
1. Podejście psychoanalityczne  związane z nazwiskiem Z.Freuda (1856-1939).
Zdaniem Freuda istotne czynniki regulujące zachowanie człowieka mają charakter
popędowy, biologiczny, który w sposób automatyczny uruchamia ludzkie zachowania.
Struktura osobowości
Id  zasada przyjemności (procesy pierwotne) metoda wolnych skojarzeń  technika
badawcza
1
 Ego  zasada realności = rzeczywistości
Superego  zasada moralności (powstaje w wyniku kontaktu dziecka z osobami
dorosłymi, zachowanie moralne; komponent społeczny, kształtowanie przez nagrody i kary)
Stadia rozwoju:
Faza oralna (rozwija się ok. 1 roku życia) //przyjemność związana z ustami
Faza analna(rozwija się ok. 2 roku życia)//związana z opróżnianiem  trening
czystości
Faza falliczna(rozwija się ok. 5 roku życia)//przyjemność czerpana z zewnętrznymi
narządami płciowymi
Okres latencji = uśpienia (niczym się nie interesuje /sprawy seksualne/)
Faza genitalna (pociąg seksualny, socjalizacja)
Inni znani przedstawiciele kierunku: A. Adler, C. Jung, K. Horney, A. Freud
Mechanizmy obronne  mechanizmy spychające coś do podświadomości, broniące ego
2. Podejście behawiorystyczne  pierwsi przedstawiciele to  Pawłow, Watson, Hull,
Skinder (metoda przybliżeń, skrzynka Skindera)
Badali procesy uczenia, które sprowadzali do warunkowania klasycznego i sprawczego.
Kierunek powiązany psychologią bodz
ca reakcji(S-R)
Podejście wykorzystywane w praktyce  uczenie się, terapia, handel, zarządzanie.
1913 Watson  Amerykańskie Towarzystwo Psychologów
Psy Pawłowa; warunkowanie klasyczne i sprawcze = instrumentalne (dzwonek ślina)
WYKA
AD 3
28.02.2007
1. Podejście humanistyczne (fenomenologiczne)
" Koncentracja na świadomym i subiektywnym doświadczeniu jednostki
" Wyjątkowość człowieka i jego wolność wyboru
" Nauki biologiczne nie mają zastosowania w badaniach nad człowiekiem
" Celem psychologii jest pomoc człowiekowi w wykorzystaniu jego potencjału
Twórcy: C.Rogers, A.Masłow
" Ludzie są dobrzy
" Podstawowa jest potrzeba uznania i rozwoju
" Dążenie do samoaktualizaji  proces stawanie się tym, kim się jest, dążenie do
wewnętrznej spójności i jedności z samym sobą, spełnienia swojego przeznaczenia
" Koncepcja ja (self)
2. C. Rogera terapia skoncentrowana na klienta
" Jest klient nie pacjent
" Jest ułatwiający, nie terapeuta
" Badany i badacz stanowią MY
2
" Atmosfera ciepła i akceptująca  empatia
" Jest dialog i komunikacja
Ruchy samopomocy  AA, inne uzależnienia
" Ukryty rdzeń tzw. Wewnętrzne dziecko pozwala na powrót do zdrowia
" Najbardziej niszczące jest uczucie wstydu
" Poczucie winy  pojawiające się ok. 4 roku życia
3. Psychologia poznawcza
Skoncentrowanie na procesach wewnętrznych nazwanych pośredniczącymi (między
bodz
cem a zachowaniem)  percepcja, myślenie, rozwiązywanie problemów, procesy
językowe i pamięć.
Ludzie to badacze, a życie ludzkie to ciągłe eksperymentowanie, sprawdzanie hipotez
Główne założenia
" Człowiek jest aktywnym badaczem
" Doświadczenie podlega procesowi ciągłego integrowania
" Dzięki doświadczeniu człowieka ma poznawczą kontrolę nad otoczeniem i sobą
" System doświadczeń nie jest strukturą ściśle logiczną
" System doświadczeń nie jest ścisłym odwzorowaniem rzeczywistości.
" Człowiek dąży do zgodności i unika rozbieżności w systemie poznawczym
" Człowiek dąży do wzbogacania doświadczeń, ale też eliminuje nadmierną
różnorodność
4. Postmodernistyczna koncepcja człowieka
Cechą koncepcji postmodernistycznych jest przelotność, tymczasowość, poszukiwanie
przyjemności, zanik trwałych związków zanik jednego postulowanego ideału człowieka.
Cztery wzorce postępowania człowieka nowoczesnego:
1. spacerowicz  dąży do wolności, unika bliskich relacji z innymi
2. włóczęga  ciągły deficyt bodz
ców, poszukuje odmiany
3. turysta  kolekcjoner wrażeń i opowieści, poszukuje nowości i odmienności, inności
4. gracz  celem jest wygrana, zgodna z regułami, ale bez litości i sympatii do innych
WYKA
AD 4
16.03.2007
METODY I NARZ
DZIA BADAWCZE W PSYCHOLOGII
1. Poznanie naukowe
" wiedza naukowa  wiedzą regionalną
" wymagana powtarzalność wyników  intersubiektywna komunikatywność (drugi
badacz musi zrozumieć)
" dobrze kontrolowane badania empiryczne jako z
ródło wiedzy psychologicznej
2. Schemat poznania naukowego:
3
INDUKCJONISTYCZNY
(1)Fakty (2)Teoria (3)Przewidywanie (4)Fakty
HIPOTETYSTYCZNY
Stawianie i krytyka hipotez
3. Zmienne
" kryterium trafności sens teoretyczny, np. płeć
" kryterium formalne charakter rozłączny i wyczerpujący
o zmienna zależna (Y; do)  podlega oddziaływaniu ze strony innych zmiennych
o zmienne niezależne (X; w)  oddziaływają na inne zmienne
4. Skale pomiaru
" zmienne nominalne  kategorialne, jakościowe, proste klasyfikacje
" zmienne porządkowe  uporządkowanie obiektów wg określonych wartości
" zmienne interwałowe  stwierdzenie o ile natężenie zmiennej X dla i-tej osoby jest
większe/mniejsze od natężenia dla j-tej osoby
" zmienne ilorazowe  ile razy i-ta osoba jest lepsza od j-tej osoby względem cechy X
5. Proces badania naukowego w psychologii
1. Sformułowanie problemu i hipotezy badawczej
2. Określenie przestrzeni zmiennych i niezależnych(X1, & , Xn) i niezależnych (Y1, & ,
Yn)
3. Operacjonalizacja zmiennych
4. Wybór modelu badawczego
5. Dobór próby z populacji
6. Wybór modelu statystycznego
7. Akceptacja bądz
odrzucenie hipotezy
8. Ocena, interpretacja i generalizacja rezultatu badawczego
6. Podstawowe modele badawcze
MODEL EKSPERYMENTALNY  umożliwia udzielenie ścisłej odpowiedzi w dobrze
kontrolowanych warunkach na pytanie czy zmienna X jest rzeczywistą przyczyną zmiennej Y
i jaka zależność między nimi zachodzi.
" Wymaga się manipulowania zmienną niezależną i jej skutkami w obrębie zmiennych
zależnych
" Obowiązuje zasada RANDOMIZACJI  losowy dobór badanych przydział wartości
poszczególnym członkom badania
" Schemat badania eksperymentalnego
Grupa E Yres(e) X Ypost(e)
Populacja Próba
Grupa K Ypre(k) "X Ypost(k)
MODEL KORELACYJNY  stosowany w przypadku, gdy zmienne są niemanipulowane
" Brak możliwości jednoznacznego wskazania przyczyny i skutku
4
" Można stwierdzić: czy związek istnieje, jaki ma charakter (liniowy bądz
nieliniowy),
jaka jest siła związku, czy można odnieść do całej populacji.
7. Teoria testów psychologicznych
TEST PSYCHOLOGICZNY to:
" Zbiór różnorakich pozycji (zadań, pytań, słów, symboli itp.)
" Pozycje stanowią próbkę umożliwiającą wnioskowanie o zachowaniu osoby w
sytuacjach pozatekstowych
" Procedura stosowania jest wystandaryzowana i zobiektywizowana
" Spełnia kryteria DOBROCI PSYCHOMETRYCZNEJ  rzetelność i trafność
9. Zasady konstruktowania testów
a. NORMALIZACJA  procedura tworzenia zbiorów przetworzonych wyników
testów dla osób o określonych właściwościach zdefiniowanych za pomocą
kryterium zewnętrznego, próbka musi być reprezentatywna.
b. STANDARYZACJA  zasady ściśle określonego postępowania wobec każdej
osoby badanej zawierają podręczniki do testów dostępne tylko dla
psychologów.
c. Problemy adaptacji kulturowej
WYKA
AD 5
23.03.2007
METODY I NARZ
DZIA BADAWCZE W PSYCHOLOGII (c.d.)
1. Metody badawcze
a) OBSERWACJA  polega na celowym rozpoznawaniu wskaz
ników należących
do wyróżnionych kategorii danych obserwacyjnych, a następnie na
uzasadnionym teoretycznym wnioskowaniu o właściwościach lub stanach
psychicznych obserwowanego.
b) WYWIAD I ROZMOWA PSYCHOLOGICZNA
" Cele: badawcze, terapeutyczne, diagnostyczne
" Zdobycie informacji o rozmówcy przygotowanie listy zagadnień do
poruszenia
" Nawiązanie kontaktu, prawo do odmowy odpowiedzi i zapewnienie
dyskrecji
" Prowadzenie właściwej rozmowy
" Podsumowanie bez ocen
c) KWESTIONARIUSZE OSOBOWOŚCI (+skala kłamstwa)
" Metoda badania osobowość wykorzystująca samoopis, na
wystandaryzowanych skalach badany udziela odpowiedzi a psycholog w
sposób zobiektywizowany ją interpretuje
" Zjawisko dysymulacji, symulacji i poszukiwania aprobaty społecznej
d) TESTY PROJEKCYJNE
" To taki zespół zadań, w którym instrukcja testowa nadaje materiałowi
bodz
cowemu otwarty znaczeniowo i interpretacyjnie charakter
" Zachowanie projekcyjne jest indywidualne, istotne ze względu na
całościową charakterystykę osobowości badanego, nieświadome.
5
WYKA
AD 6
30.03.2007
POZNAWANIE SIEBIE I INNYCH.
DOST
PNE SPOSOBY ICH ZNIEKSZTAA
CANIA
Poznawanie siebie
1. INTROSPEKCJA  czyli spoglądanie w głąb siebie i badanie swoich myśli, uczuć,
motywów.
TEORIA SAMOŚWIADOMOŚCI  dociekanie czy własny zaobserwowany obraz
jest zgodny z posiadanymi przez jednostkę standardami i normami.
Samoświadomość a moralność ( jestem aniołkiem / diabełkiem)
2. Obserwacja własnego zachowania:
Nasze emocje, postawy i inne stany wewnętrzne staramy się tłumaczyć obserwując
swoje zachowanie i/lub sytuację w której się pojawiło.
Teoria spostrzegania siebie Deryl Dehm ( lubię jabłka, bo kupiłem je w
sklepie)
Efekt nadmiernego uzasadnienia (przecenianie motywacji zewn. nad wewn.)
Dwuczynnikowa teoria emocji (takie same odczucia fizjologiczne dla różnych
emocji + czynnik zewn.)
3. Schematy `ja`
Oparte na poprzednich doświadczeniach schematy, które pozwalają nam zorientować
się w naszym zachowaniu.
4. Interakcja społeczna
Przeglądanie się w oczach innych ludzi jak w lustrze. Opinie innych stają się z czasem
częścią wiedzy o nas samych.
`Ja` odzwierciedlone (brak informacji jest najgorszy)
Teoria porównań społecznych (porównywanie się z ludz
mi na tym samym
poziomie, do kogoś niżej i wyżej)
Okno Johari
Im \ Mi Znane Nieznane
Znane Ludzie widzą mnie tak samo Nie dopuszczanie do siebie
jak ja widzę siebie. pewnych prawd o sobie,
które są znane innym.
Nieznane Te właściwości, które znam, Właściwości, których nie
ale nie pokazuje ich innym znam ani sam, ani inni
WYKA
AD 7
4.04.2007
SCHEMATY POZNAWCZE
SPOSOBY POZNAWANIA ŚWIATA
1. Czym są schematy poznawcze >
6
" Organizacja naszych uprzednich doświadczeń z jakimś rodzajem zdarzeń, osób
lub obiektów
" Zawierają wiedzę uogólnioną, wyabstrahowaną z konkretnych doświadczeń
" Zasady budowy schematów
Zasada prototypowości (znamy sytuacje i elementy w nich
występujące)
Zasada hierarchiczności (nowy nadschemat i podschemat)
2. Podskrypty
Są to umysłowe reprezentacje zdarzeń, działań lub ich ciągów (np. klasówka, wizyta u
lekarza)
Skrypt zawiera informacje o typowych dla swoich wykonań:
Scenkach i ich kolejności
Aktorach czyli uczestnikach scenek
Rekwizytach czyli typowych obiektach występujących w tych scenkach
Warunkach uruchamiających całą sekwencję
Ostatecznych rezultatach danej scenki
3. Schematy osób  stereotypy i role społeczne
STEREOTYPY  uogólniona reprezentacja grupy osób wyodrębnionej ze względu na
jakąś łatwo zauważalną cechę określającą społeczną tożsamość
Funkcje stereotypów:
Egotystyczne  poczucie własnej wartości
Tożsamościowe  poszukiwanie własnej przynależności grupowej
Poznawcze  przetwarzanie informacji
SCHEMAT ROLI SPOA
ECZNEJ  zbiór oczekiwań, co do zachowań odpowiednich
czy typowych dla osoby zajmującej jakąś pozycję społeczną.
SCHEMATY CECH  nie odzwierciedlają, ani  całych ludzi, ani całych zdarzeń. Są
powiązane ze sobą na zasadzie skojarzeniowej i funkcjonują pod nazwą ukrytej teorii
osobowości.
4. Na co wpływają schematy?
- uwaga i selektywność spostrzegania,
- rozumienie zdarzeń,
- pomięć skojarzeń
- regulacja zachowań
POZNAWANIE INNCY
TEORIE ATRYBUCJI
1. Określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny tak swego , jak i zachowania
innych ludzi.
ATRYBUCJE WEWN
TRZNE  przyczyna tkwi we właściwościach, jak i
charakterze, postawach czy osobowości
ATRYBUCJE ZEWN
TRZNE  przyczyna tkwi we właściwości sytuacji, w której
się osoba znalazła, zakłada się tu, że większość ludzi reagowałaby w ten sam sposób.
7
2. Zniekształcenia atrybucyjne:
- przecenianie czynników wewnętrznych a niedocenianie sytuacyjnych,
- wyrazistość spostrzeżeniowa,
- różnica aktor  obserwator, inaczej tłumaczymy zachowanie gdy my jesteśmy
aktorem, a inaczej gdy jesteśmy obserwatorem.
- Obrona EGO
Inaczej tłumaczymy sukcesy (atrybucja wewnętrzna)
A inaczej porażki (atrybucja zewnętrzna)
WYKA
AD 8
20.04.2007
3. zniekształcenia w spostrzeganiu innych ludzi
- zasada współzmienności,
- efekt aureoli  Pollyanny i diabelski (gdy widzimy cechę pozytywną(Pollyanna) lub
negatywną(diabelski) to przypisujemy kolejne pozytywne/negatywne cechy tej osobie.)
- samospełniające się proroctwo (postępujemy tak, aby proroctwo się spełniło (często
nieświadomie))
- koncepcja  kozła ofiarnego (tendencja do poszukiwania osoby, lub grupy osób, którą
można obarczyć winą za niepowodzenie(nieświadomie))
4. Wywierane wrażenia
Pierwsze wrażenie  formułowanie pierwszych ocen nowo poznanej osoby //  4x20
kroki, słowa, gesty, sekundy
- efekt pierwszeństwa i świeżości // informacje podane na początku i na końcu
- trudność zmiany pierwszego wrażenia
- efekt kontrastu // ważne jest tło
5. Strategie kierowania wrażeniem
a. STRATEGIA EDYNBURSKA  pokaż, że umiesz więcej, robisz więcej, niż
w rzeczywistości
b. STRATEGIA HARWARDZKA  pokaż, że nic nie robisz a sukces osiągasz
bez wysiłku.
WYKA
AD 9
27.04.2007
RÓŻNICE INDYWIDUALNE
OSOBOWOŚĆ  TEMPERAMENT  INTELIGENCJA
1. OSOBOWOŚĆ
Co to jest osobowość?
- jedno z podstawowych pojęć psychologii
- trudno ją zidentyfikować, wielość definicji
8
A) osobowość jako umiejętność czy zręczność w kontaktach społecznych
B) osobowość jako wrażenie, jakie w sposób najbardziej wyraz
ny wywiera
jednostka na innych osobach. Możemy wówczas powiedzieć o jednostce, że
jest  agresywna ,  lękowa ,  uległa , czyli do scharakteryzowania jej są
wybierane najbardziej widoczne cechy.
2. MODEL WIELKIEJ PI
TKI
A) NEUROTYCZNOŚĆ
- Odzwierciedla przystosowanie emocjonalne os niezrównoważenie
emocjonalne
- Podatność na doświadczanie negatywnych emocji (strach,
zmieszanie, niezadowolenie, poczucie winy) oraz stres
psychologiczny
- Niska neurotyczność to  umiejętne kontrolowanie popędów ,
odporność na stres, bycie spokojnym i zrelaksowanym
- Składniki:
" Lęk
" Agresywna wrogość
" Depresyjność
" Impulsywność
" Nadwrażliwość
" Nadmierny samokrytycyzm
B) EKSTRAWERSJA
- Charakteryzuje jakość i ilość interakcji społecznych oraz poziom
aktywności, energii i zdolności do odczuwania pozytywnych emocji.
Ekstrawertycy są pogodni, szukają przyjemnych doznań,
optymistyczni i o pogodnym nastawieniu
- Introwertycy  z rezerwą w kontaktach społecznych, brak
optymizmu, brak poczucia szczęścia, preferują samotność
- Składniki:
" Towarzyskość
" Serdeczność
" Asertywność
" Aktywność
" Poszukiwanie doznań
" Emocjonalność w zakresie poszukiwania doznań
C) OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIA
- Poszukiwanie i pozytywne wartościowanie doświadczeń życiowych,
tolerancja wobec nowości i ciekawość poznawcza
- Wysoki poziom otwartości zapewnia bogatsze i ciekawsze życie.
Niekonwencjonalność, skłonność do kwestionowania autorytetów,
niezależność w sądach i nastawione na odkrywanie nowych idei
politycznych, społecznych, etycznych
- Składniki
" Wyobraz
nia
" Estetyka
" Uczucia
9
" Działanie
" Idea
" Wartości
WYKA
AD 10
1. Procesy nerwowe wg Pawłowa:
a. Siła procesu pobudzania  stanowi o zdolności kom. nerwowej do pracy,
b. Hamowanie ochronne  bezwarunkowe, chroni komórkę przed dalszym
szkodliwym działaniem silnego bądz
długotrwałego bodz
ca,
c. Siła procesu hamowania - funkcjonalna wydolność układu nerwowego w
zakresie hamowania, jest wyuczone,
d. Równowaga procesów nerwowych  stosunek między siłą pobudzania a siłą
hamowania,
e. Ruchliwość procesów nerwowych  decyduje o niej szybkość zmian jednego
procesu w drugi.
2. Typologia układu nerwowego
TYP UKA
ADU NERWOWEGO
SILNY SA
ABY  melancholik
ZRÓWNOWAŻONY NIEZRÓWNOWAŻONY  choleryk
SZYBKI  sangwinik WOLNY  flegmatyk
3. Typy temparamentalne:
a. Typ silny, zrównoważony, ruchliwy  sangwinik, łatwo dostosowujący się do
zmiennych warunków życiowych, odporny na trudności,
b. Typ silny, zrównoważony, powolny  flegmatyk, reaguje powoli i spokojnie,
niechęć do zmian, odporny na bodz
ce silne i długotrwałe
UGODOWOŚĆ
10
i. Opisuje pozyt. os. negat. Nastawienie do innych ludzi. Wiąże się z
zaufaniem do innych oraz wrażliwością na sprawy innych oraz
gotowością do kooperacji,
ii. Osoby ugodowe są przekonane o czystych intencjach innych, są
pomocne i sympatyczne
" Składniki:
" Zaufanie
" Prostolinijność
" Altruizm
" Ustępliwość
" Skromność
" Skłonność do rozczulania się
SUMIENNOŚĆ
iii. Świadczy o zorganizowaniu i determinacji w dążeniu do celu, opisuje
stosunek jednostki do pracy,
iv. Duża sumienność to silna wola, motywacja do działania i wytrwałość w
realizowaniu celów; takie osoby są skrupulatne, punktualne, rzetelne,
mają osiągnięcia akademickie i zawodowe; niska sumienność to
mniejsze nasilenie ww. wymienionych cech i hedonistyczne
nastawienie do życia,
v. Składniki:
" Kompetencja
" Skłonność do utrzymywania porządku
" Obowiązkowość
" Dążenie do osiągnięć
" Samodyscyplina
TEMPERAMENT  aspekt osobowości, złożony z indywidualnych dyspozycji
jednostek do specyfikacji wzorców reakcji emocjonalnych, zmian nastroju oraz
wysokiego bądz
niskiego progu wrażliwości. Często uważa się, że jest on
uwarunkowany genetycznie.
c. Typ silny, niezrównoważony z przewagą pobudzenia  choleryk, duża energia
życiowa z brakiem opanowania, jest gwałtowny i wybuchowy
d. Typ słaby  melancholik, często bierny i zahamowany, silne bodz
ce mogą być
przyczyną zaburzeń w zachowaniu .
4. Inteligencja racjonalna
a. Jest zdolnością do przezwyciężania trudności w nowych sytuacjach i obejmuje
zdolności językowe, umiejętność rozwiązywania problemów, zdolność
orientacji przestrzennej
b. W dużej mierze uważa się ja za wrodzoną
c. Jest mierzona ilorazem inteligencji, historia pomiarów sięga I wojny światowej
d. Opiera się na pracy górnych warstw kory mózgowej
e. Tylko ok. 20% decyduje o sukcesach i udanym życiu, jest więc warunkiem
koniecznym ale niewystarczającym do osiągnięcia sukcesu
5. Inteligencja emocjonalna
11
a. Jest zdolnością rozpoznawania i regulowania swoich własnych emocji i emocji
innych ludzi oraz wykorzystania uczuć do kierowania myśleniem i działaniem
a obejmuje:
i. Samoświadomość
ii. Samoregulację
iii. Motywację
iv. Empatię
v. Umiejętności społeczne
b. W dużej mierze uważa się ją za wyuczoną i rozwijająca się przez cale życie
c. W XXI wieku opracowano polską wersję kwestionariusza do jej pomiaru
d. Opiera się na współpracy układu limbicznego i ciała migdałowatego
e. Uważa się, że odnoszenie sukcesów w życiu jest związane nie tylko w tym,
jacy jesteśmy bystrzy, jaką mamy wiedzę fachową i przygotowanie, ale także
jak dajemy sobie radę z samym sobą i innymi.
WYKA
AD 11
ISTOTA KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ
1. Komunikacja interpersonalna  (łac. Comunicatio  wymiana, łączność, rozmowa)
pojęcie wieloznaczne, które próbuje określać ok. 95 definicji. W omawianym
kontekście oznacza ona wzajemne porozumiewanie się, przekazywanie informacji,
umiejętności, pojęć, idei, uczuć za pomocą znaczenia określonych zachowań, symboli,
tworzonych przez słowa, gesty, dz
więki, obrazy, dotyk.
Zmysły wykorzystywane w komunikacji interpersonalnej:
" Wzrok  83%
" Słuch  11%
" Węch  3,5%
" Dotyk  1,5%
" Smak  1%
2. Model komunikacji
Nadawca Przekaz Kanał Odbiorca Skutek
kto? co? jak? komu? efekt?
informacja zwrotna
Kto przekazuje?  człowiek z całokształtem jego zachowań
Co przekazuje?  treść informacji
Przez jaki kanał?  jakie zmysły są zaangażowane w przekazanie informacji
Do kogo?  człowiek z całokształtem jego postaw, nastawień
Z jakim skutkiem?  jak została zrozumiana informacja, czy doszło do modyfikacji zachowań
odbiorcy, czy nadawca powinien zmodyfikować przekaz
12
3. Klasyfikacja komunikacji
a. Komunikacja jednokierunkowa vs dwukierunkowa
Nadawca Odbiorca Nadawca Odbiorca
Feedback
b. Komunikacja formalna vs nieformalna
c. Komunikacja bezpośrednia vs pośrednia
d. Komunikacja scentralizowana vs zdecentralizowana
e. Komunikacja werbalna vs niewerbalna
Badania Alberta Mehrabiana wskazują na prawidłowości w przekazie
komunikacyjnym.
To co ludzie mówią  7%
To jak ludzie mówią  38%
Pozostałe przejawy komunikacji  55%
KOMUNIKACJA WERBALNA (SA
OWNA)
Istnieją zwroty  klucze, których zastosowanie:
a. Tworzy pewne oczekiwane nastroje
b. Wyzwala u partnerów emocje, na których nam zależy
c. Pozwala nie tracić twarzy
d. Buduje przekonanie o wysokim poziomie kultury komunikacji
WYKA
AD 12
TWÓRCZA KRYTYKA JAKO METODA MOTYWOWANIA LUDZI
1. informacje zwrotne dotyczące konkretnych zachowań rozmówcy lub jego właściwości
2. informacje zwrotne opisujące uczucie nadawcy lub wyrażające jego oceny, rady,
zalecenia.
3. inf. zwrotne dotyczące negatywnych i pozytywnych konsekwencji zachowaą odbiorcy
4. inf. zwrotne przekazywane bezpośrednio przez autora lub przez osoby trzecie
5. inf. zwrotne przekazywane bezpośrednio po zachowaniu jakiego dotyczą lub
odroczone w czasie
6. inf. zwrotne dotyczące tych właściwości odbiorcy, które może on zmienić lub
niemożliwych do zmiany
METODY SKUTECZNEGO SA
UCHANIA
1. parafrazowanie
2. odzwierciedlanie
3. prowadzenie rozmowy
13
Kiedy stosować aktywne słuchanie?
" Podczas rozmowy kwalifikacyjnej
" Podczas wyznaczania działań zespołowi
" Podczas motywowania pracowników
" Podczas oceniania pracowników
" Podczas sprzedaży produktów
" Podczas negocjowania kontraktów
" Podczas rozwiązywania konfliktów
" Podczas opracowywania nowych produktów
WYKA
AD 13
Wykład organizacyjny semestru zimowego 2007
WYKA
AD 14
KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA
Komunikacja niewerbalna
1. Wokalna
a. Głośność mówienia
b. Brzmienie głosu
c. Szybkość mowy
d. Intonacja
2. niewokalna
a. związana z ciałem:
i. statyczne:
1. budowa ciała
2. wygląd twarzy
3. kolor skóry
ii. dynamiczne:
1. mimika twarzy
2. gestykulacja
3. postawy i ruchy ciała
4. kontakt wzrokowy
5. dystans interpersonalny
b. materialne:
i. wygląd zewnętrzny
ii. przedmioty osobistego użytku
iii. obiekty wpływające na stosunki nabywca  sprzedawca należące do
otoczenia nadawcy:
1. budynek firmy
2. wyposażenie biura i domu
Bariery w skutecznej komunikacji:
" kultura
" ideologia
" szumy po stronie nadawcy i odbiorcy
14
Techniki usprawniania komunikacji interpersonalnej:
Sprzężenie zwrotne
Zastosowanie wielu kanałów informacyjnych
Komunikacja twarzą w twarz
Uwrażliwienie na odbiorcę
Zastosowanie prostego języka
Zasada redundancji
(wielokrotnego powtarzania inf. w różnych formach)
WYKA
AD 15
STRES I SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z NIM
Stres, wypalenie się zawodowe, asertywność
Pojęcie stresu wg Richarda Lazarusa
Stresem jest określona reakcja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę
jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi.
y
ródła stresu:
Otoczenie technologiczne, gospodarcze, naturalne
Każdy indywidualnie decyduje co jest dla niego stresem a co nie, stres jest zjawiskiem
subiektywnym i ma trojaki charakter:
" Krzywda/strata  odnosi się do wartościowych obiektów, które już były w posiadaniu
człowieka; pojawiają się emocje: złość, żal, smutek
" Zagrożenie  szkody mogą zaistnieć w przyszłości, są antycypowane; pojawiają się
emocje: strach, lek, zmartwienie.
" Wyzwanie  ma tez charakter antycypacyjny, ale możliwe SA zarówno straty jak i
korzyści; pojawiają się emocje: negatywne i pozytywne  nadzieja, zapał,
podniecenie, rozweselenie.
Sposoby rozumienia stresu :
" Stres jest wszechobecna i nieodłączną częścią życia, w związku z czym tak ważne jest
wypracowanie indywidualnych sposoby radzenia sobie z nim.
" Stres nie istnieje obiektywnie  to my decydujemy (najczęściej nieświadomie_ jakie
zdarzenia i sytuacje życiowe będą dla nas trudne.
" Każdy stresor może być z
ródłem nowego stresu.
" Stres, bez względu na swa specyfikę, jeżeli trwa zbyt długo lub w zbyt wielkim
natężeniu może doprowadzić do przeciążenia każdego organizmu.
" Pojedynczy stresor rzadko bywa z
ródłem choroby (trzeba uzyskać przynajmniej 300
pkt w ciągu roku, aby wystąpiła choroba)
15
Praktycznie każda zmiana w życiu powoduje stres (rozpoczęcie/zakończenie szkoły, miejsca
zamieszkania, ciąża, kłótnie, wzięte kredyty itp. ,śmierć współmałżonka (uważane za
najbardziej stresujące 100/100 pkt w skali))
Ad rys. rysunek pokazuje stadia gromadzenia energii podczas stresujących sytuacji, na
początku poziom energii podczas stresu jest wysoki, z czasem opada (tzw. Odprężenie), w
czasie kolejnej stresującej sytuacji znów się podnosi.
Za najbardziej stresujące uważane są zawody:
- górnik
- policjant
- strażnik więzienny
Najmniej stresujące:
-bibliotekarz
- pracownik muzeum
- wychowawczyni żłobkowa :&
- ksiądz
Reakcje na stres
W sferze fizjologicznej (kolor skóry, potliwość, oddech)
W sferze psychicznej (zaburzenie toku myślenia, zaburzenia emocjonalne, związane z
funkcjonowaniem własnej wartości)
W sferze zachowania (alkohol, papierosy, narkotyki, wzrost wypadkowości )
W sferze filozofii życiowej (zwątpienie, poczucie bezsensu)
Sposoby radzenia sobie ze stresem  służą
1. poprawie sytuacji
2. opanowywaniu emocji
" Wycofanie się z sytuacji stresowej (ucieczka) np. alkohol
" Nabywanie doświadczenia i wprawy, tak by lepiej poradzić sobie z sytuacją
(nabywane na szkoleniach np. umiejętności która nas stresuje, lub uczenie się
na sytuacjach życiowych, choć stres powinien być za każdym razem mniejszy)
" Wcześniejsze przeżycie w wyobraz
ni stresującego zdarzenia (tzw. wizualizacja
 powinna kończyć się naszym sukcesem  w ten sposób możemy walczyć ze
16
stresem egzaminacyjnym: od momentu wstania z łóżka poprzez pójście na
egzamin, pytania na egzaminie itp. Po czym najlepsza ocena)
" Odwracanie uwagi od z
ródła stresu, wzbudzanie innych, odmiennych emocji
" Rozładowanie napięć przez wysiłek fizyczny lub koncentracja na innej
czynności (po nagromadzeniu energii wydzielonej poprzez stres możemy ja
zrzucić poprzez wysiłek fizyczny)
" Korzystanie z pomocy innych ludzi
" Identyfikacja z grupa
Poziomy radzenia sobie ze stresem
RADZENIE SOBIE ZE STRESEM MOŻE DOKONYWAC SI
NA
RÓŻNYCH POZIOMACH
Ponad To co mówisz i
powierzchnią robisz
zachowanie
Pod
Zdolności  co umiem?
powierzchnią
System przekonań i wartości 
jaka jest moja motywacja? Co
jest dla mnie ważne ?
Tożsamość  kim jestem? Co o
sobie myślę?
Sens  system , którego jestem
częścią?
WYKA
AD 16
1. Zjawisko wypalenia się zawodowego  to stan fizycznego, emocjonalnego i
umysłowego wyczerpania przejawiający się poprzez chroniczne zmęczenie.
Towarzyszy mu negatywna postawa wobec ludzi i pracy, poczucie bezradności i
beznadziejności położenia. Obniżona samoocena manifestuje się poczuciem własnej
nieadekwatności, niekompetencji i zniechęcenia.
2. co się przyczynia do powstawania syndromu wypalenia się zawodowego:
a. wysokie wymagania wobec siebie i niewielki wpływ na sytuacje,
b. życzeniowa interpretacja wydarzeń, nadmierne uruchamiane mechanizmów
obronnych,
c. brak lub mała dbałość o swoje ciało
d. perfekcjonizm i nadodpowiedzialność
e. zaniedbywanie rozwoju zawodowego
f. brak partnerskich relacji i systemów wsparcia
17
g. brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu pracy
3. Jak objawia się wypalenie zawodowe?
a. Fizycznie
b. Emocjonalnie i behawioralnie
c. Rodzinnie i społecznie
d. W pracy
4. Zasady przeciwdziałania syndromowi wypalenia się:
a. Postaraj się aby twoje cele były realistyczne
b. Staraj się być elastycznym, patrz na problem z rożnych perspektyw
c. Bądz
świadomy swoich braków i akceptuj swoje ograniczenia
d. Bądz
wrażliwy na swoje potrzeby fizyczne, psychiczne, emocjonalne,
duchowe i społeczne
e. Dbaj o swoje ciało  ćwicz tak jak potrafisz, wypoczywaj, utrzymuj dietę
f. Podejmuj nowe wyzwania
g. Zwracaj uwagę na drobne radości codziennego życia
h. Twórz satysfakcjonujące relacje z innymi
i. Używaj poczucia humoru
j. Pamiętaj, że istniejesz również poza pracą
5. Asertywność jako sposób radzenia sobie ze stresem
ASERTWNOŚĆ  to zachowanie pomagające nam w konkretnym i zdecydowanym
komunikowaniu naszych potrzeb, chęci i uczuć innym ludziom, nie naruszając przy
tym w żaden sposób ich praw. Jest to alternatywa zachowań: biernego, agresywnego,
manipulatorskiego.
6. H. Fensterheim sformułował 5 praw asertywności:
a. Masz prawo do robienia tego czego chcesz, dopóty, dopóki nie rani to kogoś
innego
b. Masz prawo do zachowania swojej godności przez Zach. Asertywne, nawet
jeśli rani to kogoś innego, dopóty, dopóki twoje intencje nie są agresywne, lecz
asertywne
c. Masz prawo do przedstawienia innym swoich próśb, dopóty, dopóki uznajesz,
że druga osoba ma prawo odmówić
d. Istnieją takie sytuacje między ludz
mi, kiedy prawa nie są oczywiste. Zawsze
jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą i
wyjaśnienia jej.
e. Masz prawo do korzystania ze swoich praw.
18