WYKŁAD 1 - Czym Jest Psychologia

Psychologia => Jest to nauka o zjawiskach psychicznych, czyli o zjawiskach świadomości. Jest to również, tzw. introspekcja, czyli obserwacja swoich własnych przeżyć wnikanie w samego siebie, samoobserwacja, dostrzeganie własnych działań i przeżyć. Psychologia jest nauką realną, należącą do działu nauk humanistycznych. Wywodzi się od zainteresowania dla człowieka i jego spraw. Już w starożytności zarysowały się dwa podstawowe problemy, które wyznaczyły drogę współczesnej psychologii. Były to:
1.Jaki jest człowiek?
2.Jakie są jego przeżycia i działania

Psycholog => bada zachowanie, które jest zorganizowane i ukierunkowane na konkretny cel.

Ojcami psychologii są:
1.Platon - jako pierwszy zarysował człowieka, jako członka grupy społecznej oraz dokonał podziału na rozum, uczucia i wole.
2.Arystoteles
stworzył naukę o "Pięciu klepkach", czyli pięciu zmysłach. Ponadto ukazał, że zachowanie człowieka jest dwu kierunkowe. Podzielił uczucia i emocje (przyjemne i przykre)--> dzieło "O duszy"
3.Hipokrates
jest twórcą pojęć takich jak:
a.istota biologiczna
b.istota społeczna
c.soki hormonalne (wydzielina gruczołów dokrewnych)
4.Wilhelm Wundt
w 1879 roku założył pierwsze laboratorium psychologii eksperymentalnej w Lipsku. Od tego momentu mówimy o początku empirycznej (doświadczalnej) psychologii naukowej. Od tego właśnie roku nacisk przesunął się z badania świadomości na badanie zachowania się człowieka. Dzięki niemu psychologia stała się nauką o zachowaniu się człowieka.
5.Prof. Tadeusz Tomaszewski
najsłynniejszy współczesny polski psycholog. Twórca nauki o czynnościach człowieka i człowieka jako ich podmiocie.

Miejsce psychologii w innych dziedzinach
Zależność psychologii od innych nauk jest trojaka. Może być:
a)genetyczna (Filozofia)
jedna nauka stanowi źródło powstania innych nauk
b)strukturalna
ta inna nauka metodologicznie ją zakłada
c)funkcjonalna
druga nauka ułatwia jej uprawianie, np. biologiczne mechanizmy zachowania

Cele i zadania psychologii

1.DIAGNOZA
poznanie i wyjaśnienie zachowania człowieka, jego reakcje i cechy.
2.TERAPIA
pomoc w prawidłowym rozwoju, jak i w leczeniu zaburzeń.

Podstawowe działy mające związek z psychologią teoretyczną

I.PROCESY POZNAWCZE
1.Psychologia ogólna (wprowadzenie do psychologii) => podstawowe pojęcia i prawa; wrażenia i spostrzeżenia
2.Psychologia społeczna => badanie wpływu człowieka na społeczeństwo
II.PSYCHOLOGIA STOSOWANA
1.Psychologia wychowawcza => bada psychologiczne podstawy wychowania jednostki w różnych przedziałach wiekowych
2.Psychologia rozwojowo-wychowawcza
3.Psychologia kliniczna => diagnozowanie, badanie, terapia i leczenie
4.Psychologia pracy => jest to psychologiczna analiza stanowisk pracy; badanie zdrowia psychicznego pracowników
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

WYKŁAD 2 -Metody badawcze stosowane w psychologii

Metody badawcze => zespół konkretnych czynności za pomocą których stosujemy:

I.OBSERWACJE PSYCHOLOGICZNĄ => Polega ona na świadomym, planowym i celowym spostrzeganiu zjawisk i zdarzeń. Ponadto rejestrowanie zjawisk i czynności psychicznych. Może ona być stosowana jako samodzielna dziedzina, lub oparta o inne metody, np. obserwacja testowa. Obserwacja powinna być rejestracją obiektywnych faktów. Badacz (psycholog) może rejestrować dane zachowania, a wyniki badania może porównywać z innymi badanymi osobami.
1.Cechy prawidłowej obserwacji:
a)celowość => musimy wiedzieć dlaczego obserwujemy dana jednostkę.
b)systematyczność i planowość (historia o dziewczynie przed egzaminem)
c)selektywność => np. oddzielanie tego co wypada od tego co nie wypada.
d)obiektywność testu psychologicznego => polega ona na tym, że wyniki uzyskiwane w badaniu są niezależne od osoby badającej- eksperymentatora.
2.Kategorie obserwacji:
a)fotograficzna (dokładna)
b)dziennik obserwacji
c)próbki czasowe i próbki zdarzeń (np. co pół godziny)

II.EKSPERYMENT => metoda badania polegająca na wywołaniu badanego zjawiska (np. uczenie się, agresja, emocje) lub tworzeniu i regulowaniu warunków, w których badane zjawisko może wystąpić.
1.Najbardziej znana cechą eksperymentu =>dzięki pełnej kontroli zmiennych metoda ta jest najbardziej obiektywna.
2.Zmienne są to bardzo precyzyjnie dobierane warunki badania. Wyróżniamy zmienność zależą i niezależną.
3.Eksperyment laboratoryjny => jest to badanie czasu reakcji, kojarzenia oraz obrony percepcyjnej, czyli niespostrzegania bodźców sublimacyjnych o charakterze tabu (nieodbieranie bodźców, gdyż stanowią one pewne tabu).
4.Dlaczego eksperymenty były krytykowane:
a)Opierają się one w dużej mierze o sytuacje sztuczne. Zaczęto zastanawiać się, czy należy sytuacje sztuczne przenosić na życie realne.
5.Ponieważ eksperymenty nie były do końca wiarygodne wprowadzono, tzw. Eksperyment naturalny. Polega on na nieznacznej zmianie warunków, a czasem nawet wywołaniu zjawisk, ale w zasadzie w naturalnej sytuacji (np. warunki pracy, szkoła, itp.)Najsłynniejszym eksperymentem naturalnym jest Eksperyment Zimbardo (studenci w rolach więźniów i strażników).
6.Każdy eksperyment może być przeprowadzony wielokrotnie, dlatego jest metodą dość często stosowaną

III.TESTY PSYCHOLOGICZNE => Najbardziej znana i najbardziej specyficzna metoda badań psychologicznych. Są to wystandaryzowane zadania lub zbiór zadań służących do pomiaru cech indywidualnych człowieka. Przedmiotem badań testowych mogą być wiadomości, zdolności, cechy temperamentalne, a zwłaszcza cechy osobowościowe badanego.(*)Testami nazywamy tylko te próby, które są wystandaryzowane i obiektywne, a ich wynik można ująć liczbowo. Wyróżniamy dwa rodzaje testów:
1.Psychometryczne => są to testy w ścisłym tego słowa znaczeniu (*)
2.Testy projekcyjne => nie są testami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Są to takie zadania, w których wykorzystuje się metodę projekcji, czyli stawianie zadań o niskim stopniu strukturalizacji, zadań wieloznacznych- tak aby osiągnąć rzutowanie na sytuację badania cech podmiotowych (czyli wewnętrznego świata jednostki). Im bardziej jest wieloznaczne zarówno badanie, jak i sytuacji badania, tym większe prawdopodobieństwo rzutowania, czyli projektowania tzw. głębokich cech osobowości. Przykłady testów projekcyjnych:
a)Test Rorschacha => najbardziej znany test, nazywany również testem plam atramentowych(10 plansz z barwami [a]chromatycznymi)
b)Test Apercepcji Tematycznych
c)Test Zdań Niedokończonych, np. "Najbardziej nie lubię gdy...", "Najbardziej lubię gdy...". (jest to projektowanie własnych myśli)
d)Test Rysunku Postaci Ludzkiej
3.Standaryzacja =>polega na ustaleniu norm, które pozwalają na porównywanie wyników uzyskanych w teście przez różnych ludzi. Prawidłowy rozkład wyników można zaobserwować za pomocą "krzywej rozkładu normalnego", zwanej "Krzywą Gaussa"
a)Jak przeprowadzamy badanie:
należy przebadać dużą grupę ludzi z różnych grup wiekowych oraz różnych grup środowiskowych
odrzucamy pytania, które są niezrozumiałe dla żadnej z badanych grup (np. Kiedy zapytamy się Polaka jak nazywa się prezydent USA, bardzo duży procent badanych osób udzieli poprawnej odpowiedzi. Jednakże gdy zapytamy Amerykanina, kto jest prezydentem Polski, odpowiedz będzie znała znikoma liczba osób. Mogą oni natomiast wiedzieć jakiej narodowości był M. Kopernik, czy jakiej jest papież.)
zapisujemy wyniki
WYKŁAD 3 - Test skali inteligencji Weschlerła

1Test skali inteligencji Weschlerła => nazywany jest inaczej testem IQ. Jest on podstawową techniką pomiaru i diagnozy zdolności jest. Pierwszym twórcą testu był Alfred Binet (1905-08 roku). Oprócz testów indywidualnych (Binet, Weschler) i grupowych (Matrix, Raven) stosuje się testy:
1.6werbalne i niewerbalne, czyli inaczej wykonaniowe => odwołujące się do zdolności ukształtowanych w toku rozwoju w środowisku (test Binetła i Weschlerła)
1.7ukształtowanych przez czynniki biologiczne (Ravenła i Cattellła).
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2Wzór na iloraz inteligencji
wiek umysłowy
Iloraz Inteligencji = x 100
wiek biologiczny
Przykład 10
I.I = x 100 = 100 --> w. przeciętny
10
100 - (2x15) = 70--> wynik poniżej przeciętnej (upośledzenie umysłowe)
100 + (2x15) = 130 --> wynik wysoki powyżej przeciętnej
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3Inne metody badań:
3.6Rozmowa psychologiczna => występuje wówczas, gdy osoba badająca w toku rozmowy zadaje pytania, a osoba badana udziela odpowiedzi.
3.7Wywiad psychologiczny => Różni się od rozmowy tym, że wywiad może być przeprowadzany, np. z rodziną na temat badanego.
3.8Ankieta psychologiczna => badanie za pomocą ankiety ma miejsce wówczas, gdy osoby badane otrzymują pisemne zestawy pytań i odpowiadają na nie również na piśmie. Są to otwarte pytania prowokujące otwarte odpowiedzi. Metoda ta jest jednak mało wiarygodna. Na przeprowadzenie badania za pomocą ankiety warto zdecydować się wówczas, gdy:
3.8.1musimy szybko uzyskać wiele wypowiedzi,
3.8.2nie interesują nas szczególnie motywy, dla których osoby badane udzielały takich lub innych odpowiedzi,
3.8.3orientujemy się w sprawie i w zakresie, w który mamy zdobyć informacje, czyli potrafimy precyzyjnie formułować dotyczące jej pytania
3.9Kwestionariusz => zestaw pytań zamieszczonych w formularzu ankiety lub służący jako podstawa do stawiania pytań w trakcie wywiadu. Kwestionariusz ma wartość testu psychologicznego

WYKŁAD 4
BEHAWIORYZM

1.BEHAWIORYZM => (z ang. behavior
zachowanie się) Jest to kierunek w psychologii zajmujący się naukowym badaniem obiektywnie dostrzegalnych zachowań człowieka i zwierzęcia bez możliwości obserwacji zjawisk psychicznych (np. świadomości). Behawioryści skupiają się tylko na obiektywnie dostrzegalnych zachowaniach a dyskontują się od umysłowej działalności człowieka. Twórcą tego kierunku był John B. Watson, który w 1913 roku opublikował swoje głośne dzieło, pt. " Psychologia z punktu widzenia behawiorysty". Watson co prawda odrzucał początkowo świadomość, gdyż wg niego jest ona przedmiotem psychologii fikcyjnej, a więc nie może być częścią nauki, to jednak z czasem przyjął, że być może świadomość istnieje, ale nie można jej badać. Twierdził również, że psychologia potrafi opisać zachowanie człowieka w sposób mierzalny oraz możne wyjaśnić i kierować tym zachowaniem ( lecz tylko po przez manipulowanie środowiskiem zewnętrznym). Człowiek wg behawiorystów działa w myśl koncepcji: S
R (bodziec
reakcja = stimulation
reaction). Oznacza to, że środowisko jest układem aktywnym, człowiek zaś układem reaktywnym, którym nie kierują wewnętrzne motywy i dążenia. Ponad to uważali, że:
1.Uczenie się ma charakter uniwersalny, pozwalający na wyjaśnienie złożonych procesów. Uczenie się jest zatem niczym więcej niż przyswajanie nowego zachowania.
2.Łatwiej będzie im wykryć ogólne prawa S=R, posługując się wyłącznie metodą eksperymentalną. Behawioryści prowadzili badania na prostych organizmach, np. szczurach. Badania prowadzone na zwierzętach stało się dla behawiorystów podstawą badań psychologicznych .
3.Na te same bodźce ludzie różnie reagują.
4.Ta sama reakcja pojawia się pod wpływem różnych bodźców, co ułatwia manipulowanie człowiekiem.
5.Neobehawioryści sugerują, że pomiędzy S i R coś się znajduje --> S-O-R
6.Skinner uważał, że: "Człowiek może być kierowany przez środowisko, ale należy pamiętać, że środowisko jest prawie całkowicie ukształtowane przez niego".
2.Inżynieria behawiorystyczna => Behawioryści uważali, że można wpłynąć na zachowania społeczne, jednocześnie kontrolując je. Inżynieria nazywana jest również technologią zachowania. Celem tej dziedziny nie jest zmiana stanów wewnętrznych takich jak poczucie winy, lęk, czy siła woli, lecz modyfikacja reakcji człowieka, które są obserwowane i mierzalne. Parametry zachowania można jednoznacznie określić jako parametry przedmiotów zewnętrznych, np. biały, czy telewizor. Jeśli psycholog stwierdził, że celem jego zabiegów jest wyeliminowanie, np. reakcji agresywnych demonstrowanych przez ucznia i jednocześnie ukształtowanie u niego takich, czy innych zachowań afilicyjnych to zamiar ten jest całkowicie jasny i jednoznaczny. Co więcej na podstawie pewnych zewnętrznych kryteriów takich jak działanie ucznia w grupie rówieśników można stwierdzić w jakich sytuacjach cel ten został osiągnięty.
3.Neobehawioryzm => Jest to "nowa" wersja behawioryzmu. Twórcą tego kierunku był Edward Tolman, który do modelu S-R dołączył "O" co oznacza zmienną pośredniczącą, na którą składają się:
1.Zachowanie celowe
2.Nawyki
3.Konstrukty poznawcze
4.Potrzeby jako wewnętrzne bodźce motywujące
Tolman mówił o behawioryzmie teologicznym, czyli celowościowym. Zauważył, że to co modyfikuje zachowane człowieka to CEL. W wyjaśnianiu zachowania się bardzo istotne jest dążenie do celu. Sama celowość zachowania się organizmu polega na tym, że dąży on zawsze do zaspokojenia określonych potrzeb
4.Prawa S-R => Mają charakter funkcjonalny, tzn. opisują one współwystępowanie sytuacji i określonych zachowań. Są to również prawa o charakterze przyczynowym. Wg behawiorystów manipulując bodźcami, można kształtować człowieka. Większość związków S-R nie jest wrodzona. lecz kształtuje się ona w wyniku procesu uczenia się, tzw. nawyki
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
WYKŁAD 5
BEHAWIORYZM WG B.F. SKINNERA

5.Burrhus Frederic Skinner => Jeden z najwybitniejszych psychologów na świecie (ortodoksyjny behawiorysta), twórca teorii uczenia się, który opracował zasady uczenia programowego. W swojej działalności nawiązywał on do behawioryzmu klasycznego Watsonła- popierał dwa poglądy klasycznego behawioryzmu, lecz odrzucał pewne koncepcje fizjologiczne w znaczeniu Pawłowa. Uważał, że w behawioryzmie najważniejsze są nagrody i kary. Uważał, że:
1.Obserwacje na zwierzętach mają bezpośrednie zastosowanie w interpretacji zachowania ludzkiego.
2.Schemat zachowania rozumiemy jako reakcję na bodziec (jest zadowalające)
3.Badacz powinien się interesować danymi obserwowanymi
4.Wykluczał znaczenie terminów (desygnatów), którymi nauka nie powinna się zajmować.
6.Prawa reakcji i odruchu wg Skinnerła:
1.Prawo progu => mówi o tym, że do wywołania określonej reakcji niezbędna jest pewna minimalna siła bodźca.
2.Prawo latencji => mówi o tym, że istnieje ukryty czas wystąpienia reakcji po zadziałaniu bodźca.
3.Prawo siły reakcji => siła reakcji jest funkcją intensywności bodźca (im silniejszy bodziec, tym silniejsza reakcja).
4.Prawo powinności => reakcja może się pojawić przez pewien czas po ustaniu bodźca
5.Prawo czasowego sumowania => przedłużenie działania bodźca może dać podobny efekt jak nasilenie intensywności bodźca.
7.Dwie odmiany zachowania organizmu wg Skinnerła:
1.Zachowanie reaktywne => ma miejsce gdy zarówno S (bodziec), jak i R (reakcja) są obserwowane wzrokowo oraz gdy reakcja pojawia się jako następstwo S (bodźca).
2.Zachowanie sprawcze => mówimy o nim gdy możemy obserwować R, gdy S nie jest dostępne naszej obserwacji. Zachowanie jest sprawcze, gdy jakaś właściwość organizmu sprawia, iż jest on aktywny i demonstruje reakcje dotychczas mu nieznane.
Rozróżnienie zachowań reaktywnych i sprawczych pozwoliło Skinnerłowi precyzyjnie odróżnić warunkowanie klasyczne od instrumentalnego
a)Zachowanie reaktywne => jest następstwem warunkowania klasycznego, tzn. działa bodziec obojętny, następuje wzmocnienie i reakcja odruchu motorycznego.
b)Zachowanie instrumentalne => jest przypadkiem uczenia się. Jest to reakcja, która nie jest poprzedzana określonym bodźcem.
8.Behawioryzm wg Skinnerła:
1.Jest powrotem do oświeceniowego sensualizmu (John Locke).
2.Człowiek jest maszyną, tzn. jest on złożonym układem bodźców, a jego złożoność jest wyjątkowa.
3. Przedstawił człowieka ubezwłasnowolnionego przez środowisko
9.Najważniejsze twierdzenia behawioryzmu:
1.Świadomość nie istnieje, a jeśli istnieje to nie może być przedmiotem psychologii, tzn. nie może rejestrować i sprawdzać przeżyć psychologicznych
2.Człowiek w swoim życiu psychicznym i w reakcjach nie jest autonomiczny, ale zdeterminowany przez środowisko fizycznie i społecznie, a więc poprzez rodzinę, instytucje społeczne, szkołę, media, a także instytucje państwowe.
3.Przedmiotem psychologii są tylko dające się zarejestrować zewnętrzne reakcje na bodźce, a więc ramy zewnętrzne, reakcje fizjologiczne czyli zewnętrzne zachowania.
4.Psychologia może tylko działać na związki między bodźcami (S), a reakcjami (R) bez brania pod uwagę wewnętrznych procesów psychicznych.
10. Model psychiki:

S => => R

Pusta skrzynka

Reakcja jest funkcją bodźca wg wzoru => R = f (S)
* Późniejsi behawioryści (np. E. Tolman), zmienili ten model uwzględniając czynności psychiczne (wewnętrzne). Behawioryzm w swoich założeniach metodologicznych zbyt upraszczał rzeczywistość. Przyczynił się on poprzez ostre wymogi badań do ustalenia cennych prawidłowości, np. teoria kształtowania nawyków.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
* Godność wg Skinnerła => układ bodźców, który nie zmusza do zachowań
* Osobowość wg Skinnerła => jest to zespół nawyków powstających w procesie uczenia się lub jest to lustrzane odbicie sytuacji, nie różnicuje cech człowieka.
* Środowisko => jest to trwały układ elementów w społeczeństwie
* Sytuacja => jest to układ elementów w określonym czasie.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
WYKŁAD 5
PSYCHOANALIZA, CZYLI PSYCHOLOGIA GŁĘBI

11.Psychoanaliza => Twórcą tej dziedziny psychologii był niemiecki uczony Sigmund Freud. Psychoanaliza narodziła się w szpitalach psychiatrycznych oraz gabinetach psychoanalitycznych. Wg niej poznanie procesów psychicznych może następować tylko za pomocą specyficznych dla psychologii działań, a nie nauk przyrodniczych. Metody badań i zmiany osobowości zostały zaproponowane przez Freuda i jego uczniów. Metody te nazwane zostały psychoanalizą. Jest ona tworem jednolitym. Psychoanalizę można traktować jako teorię dotyczącą zachowania ludzkiego, a także teorią powstawania i leczenia zaburzeń psychicznych oraz jako koncepcję człowieka i kultury.
12.Twierdzenia psychoanalizy
I.Dotyczy ona koncepcji psychologicznych => Zajmuje się problem znaczenia świadomości, nieświadomości oraz podświadomości. Freud porównał ludzką psychikę do góry lodowej, tzn. wszystko co wystaje ponad taflę wody można określić mianem świadomości, natomiast wszystko co kryje się pod jej powierzchnią jest naszą nieświadomością, czy podświadomością. Wynika z tego fakt, że to co wiemy o naszej psychice jest tylko wierzchołkiem góry lodowej. O istnieniu treści nieświadomości można wnioskować na podstawie trzech grup zachowań:
4Czynności umysłowych, które ujawniają czasami prawdziwe intencje, do których człowiek sam przed sobą nie chce się przyznać. Są to, np. czynności językowe.
5Treści marzeń sennych. Są to różnego rodzaju treści występujące w naszych snach pod postacią symboli.
6Analiza treści swobodnych skojarzeń
Teorie Sigmunda Freuda można przeczytać w jego najsłynniejszej książce, pt. "Wstęp do psychoanalizy", która zawiera jego wykłady na temat powyższych grup zachowań.
1.Struktura osobowości => Ludzka osobowość nazywana jest inaczej aparatem psychicznym. Wg Freuda wyróżniamy trzy systemy osobowości, czyli tzw. instancje:
1.ID => inaczej "ONO", czyli system pierwotny. Jest to biologiczny element osobowości, który jest pewnego rodzaju macicą, z której powstają dwa pozostałe systemy. ID zawiera w sobie całe dziedziczenie i wrodzone wyposażenie psychiczne z popędami włącznie. Jest to zbiornik energii psychicznej, którą zaopatrują dwa pozostałe systemy. Jest prawdziwą rzeczywistością fizyczną. Reprezentuje świat wewnętrzny, subiektywnych doznań nie mając żadnej wiedzy o obiektywnej rzeczywistości. Nie potrafi jednak tolerować pozostałych energii. Kieruje się, tzw. zasada przyjemności (robi wszystko, aby było przyjemnie, a nie nieprzyjemnie), a także jest wyposażone w dwa rodzaje procesów:
a)czynności odruchowe, czyli wrodzone i automatyczne reakcje
b)proces pierwotny, który oparty jest na bardziej złożonej reakcji psychicznej. Są to inaczej marzenia senne. Freud uważał, że stanowią one zawsze spełnienie, bądź prośbę spełnienia jakiegoś marzenia/życzenia.
2.EGO => Jest psychicznym elementem naszej osobowości, nazywany inaczej naszym "JA". System ten tworzy się ponieważ zaspokojenie ludzkich potrzeb działa obiektywnie do rzeczywistości. Uzasadniona różnica między ID i EGO, polega na tym, że ID zna tylko subiektywną rzeczywistość umysłu, podczas gdy EGO odróżnia to co w umyśle, od tego co w świecie zewnętrznym. EGO podporządkowane jest zasadzie realności lub inaczej zasadzie rzeczywistości i działa za pośrednictwem procesu wtórnego (myślenia realistycznego). EGO musi znaleźć konkretny obiekt, na którym rozładowuje energię i zaspakaja potrzebę. Jest pewnego rodzaju władzą wykonawczą osobowości, ponieważ decyduje o:
a)przystąpieniu do działania
b)o tym na jakie elementy rzeczywistości należy reagować
c)które popędy zostaną zaspokojone i w jakim stopniu
Zasadniczą rolą EGO jest godzenie popędowych wymagań organizmu z warunkami środowiskowymi oraz dostosowanie jednych do drugich. Jego nadrzędnym celem jest utrzymanie życia jednostki i zapewnienie reprodukcji gatunku.
3.SUPEREGO => Jest to społeczny element naszej osobowości, nazywany inaczej "NAD-JA". System ten rozwija się jako ostatni. Jest to wewnętrzna reprezentacja tradycyjnych wartości i ideałów społeczeństwa przekazywanych dziecku w interpretacji rodziców, wpajanych mu za pomocą systemu nagród i kar. Mówi się, że SUPEREGO jest instancją moralną osobowości, reprezentującą ideały, a nie rzeczywistość. Kreuje ona, tzw. zasadę moralnej doskonałości lub inaczej "dobra i zła". System ten stara się rozstrzygać, czy cos jest słuszne, czy nie. Jest czymś w rodzaju wewnętrznego arbitra, który rozstrzyga rzeczywistość z moralnego punktu widzenia. Posiada dwa podsystemy:
a)Sumienie => część nieświadomą. Mamy tu do czynienia z, tzw. INTROJEKCJĄ, czyli mechanizmem umożliwiającym włączenie norm zaszczepionych przez rodziców. Sumienie każe człowiekowi postępować zgodnie z nimi.
b)Ja Idealne => część świadomą. Nagradza ona człowieka, dzięki czemu czuje się idealny.
Wraz z ukształtowaniem się SUPEREGO samokontrola zajmuje miejsce kontroli sprawowanej przez rodziców. Głównymi funkcjami SUPEREGO są:
c)Hamowanie impulsów ID zwłaszcza seksualnych i agresywnych.
d)Przekonywanie EGO, by zastępowała cele realistyczne, celami moralnymi.
e)Dążenie do doskonałości
* Analiza osobowości => wiąże się ze struktura osobowości. Pomostem pomiędzy energią fizjologiczną, a energią osobowości są popędy . Wyróżniamy dwie kategorie popędów:
1.Popędy życia (EROS) => popędy te służą przetrwaniu jednostki i rozmnażaniu gatunku (głód, pragnienie, sex). Jest to forma energii za której pośrednictwem popędy wykonują swoje funkcje. Nazywa się to LIBIDO.
2.Popędy śmierci (THANATOS) => są to popędy destrukcyjne. Działają w sposób mniej rzucający się w oczy niż popędy życia, ale nieuchronnie wykonają swoje funkcje. Wg Freuda życie to świadome dążenie człowieka do śmierci. . ważna pochodną popędów śmierci ś popędy agresji.
* Dynamizm osobowości => jest to sposób rozdziału energii pomiędzy ID, EGO i SUPEREGO. Polega na wzajemnej grze sił napędowych (kateksje) oraz sił hamujących (antykateksje). Wszelkie konflikty w obrębie osobowości można sprowadzić do konfrontacji tych dwóch rodzajów sił.
2.Znaczenie wczesnego dzieciństwa => zasadniczo struktura osobowości kształtuje się między trzecim, a piątym rokiem życia, czyli we wczesnym dzieciństwie. "Dziecko jest ojcem człowieka dorosłego", co znaczy, że w okresie wczesno-dziecięcym kształtuje się szkielet osobowości człowieka dorosłego. Błędy popełnione w rodzinie w tym okresie są niekiedy w osobowości dziecka nieodwracalne.
3.Znaczenie mechanizmów obronnych => mechanizmy te przeważają w realistycznym rozwiązywaniu problemów. Wyróżnimy następujące mechanizmy obronne EGO:
Wyparcie => to co jest nieprzyjemne dla człowieka jest wypierane z jego pamięci.
Projekcja, czyli obwinianie
Sublimacja
Regresja
Fantazjowanie

Reakcja upozorowana
Racjonalizacja
Przemieszczenie
Rzutowanie
Izolowanie

Interakcja
Identyfikacja
Kompensacja
Odizolowanie emocjonalne
Odkupienie

Psychologia humanistyczna

1.6Czym jest psychologia humanistyczna => Kierunek ten jest tworem amerykańskim. Zrodził się jako protest przeciwko behawioryzmowi i psychoanalizie. Najważniejszymi przedstawicielami tej dziedziny są Abraham Maslow i Carl Rogers, którzy wskazali, że 0badanie mechanizmów obronnych nie jest tak ważne jak badanie mechanizmów harmonijnego rozwoju. Kierunek ten jest najmłodszy ze wszystkich kierunków psychologicznych - powstał na przełomie lat ł50 i ę60 XX wieku.
1.7Założenia => Jednostka i świat tworzą jednolity system w naturalnych warunkach. Podstawową właściwością natury ludzkiej jest rozwój rozumiany jako dążenie do samorealizacji i do aktualizacji własnych potencjalnych szans. Psychologia humanistyczna zakłada, że człowiek z natury jest dobry, a jego dążenia są pozytywne. Jeśli człowieka działa destruktywnie to tylko dlatego, że działa wbrew naturze, a rzeczywistość, w której żyje blokuje jego rozwój.
1.8Cele => Głównym celem psychologii humanistycznej jest badanie aktualnego doświadczenia i bezpośrednich przeżyć jednostki oraz próba stworzenia systemu wychowania humanistycznego. Celem takiego wychowania jest ukształtowanie osoby w pełni dojrzałej poprzez:
1.Dążenie do integracji osobowości (zgodność myśli i działanie)
2.Rozwój autonomii jednostki, uniezależnienie jej od przypadkowych bodźców i nacisków zewnętrznych, a także od przeszłości (nie ma być ona balastem).
3.Kształtowanie postaw allocentrycznych, tzn. skierowanie uwagi na innych, a nie na siebie samego.
4.Rozszerzenie świadomości, tzn. wychowanie ludzi zdolnych do refleksji (takich, których nie chciały mieć systemy totalitarne).
5.Formułowanie tożsamości, która pozwala odpowiedzieć na pytanie "KIM JESTEM?"
Psychologia poznawcza

1Czym jest psychologia poznawcza => Nazywana jest inaczej psychologią kognitywną. Głównymi przedstawicielami tego kierunku byli:
1.6J. Bruner
1.7G. Kelly
1.8H. Simon
Kierunek ten jest próbą naszkicowania takiego obrazu człowieka, który bardziej odpowiadałby formom empirycznym, a zarazem nie był tak mechaniczny jak behawioryzmu i tak kanoniczny jak psychoanaliza.
2Koncepcja ta zakłada, że jednostka jest podmiotem przyjmującym postawę poznawczą/badawczą. Jej głównym zadaniem jest:
2.6Obserwacja świata
2.7Formułowanie hipotez
2.8Planowanie
2.9Eksperymentowanie i wnioskowanie
2.10Przystosowanie się do świata i kształtowanie go
Zgodnie z tą teorią procesy psychiczne i zewnętrzne zachowanie człowieka zależą od dopływu informacji. Człowiek jest sterowany i kontrolowany przez informacje płynące ze środowiska oraz informacje zakodowane w pamięci. Nie jest jednak całkowicie manipulowany przez informacje. Są one jedynie materiałem, który jest przetwarzany w procesie myślenia i planowania działań. Koncepcja psychologii poznawczej nie tylko określa funkcjonowanie człowieka, ale co ważne wskazuje również jak zmienia jego myślenie i działanie. Podstawową metodą modyfikacji ludzkiego zachowanie jest systematyczne wychowani, tzn. takie wychowanie, które umożliwia człowiekowi poznanie lepsze środowiska społecznego i własnej osobowości.
3Osobowość wg kognitywistów => rozumiana jest jako system struktur poznawczych, które tworzą względnie stałe cechy jednostki. Struktury te są systemem informacji o świecie zewnętrznym i samym sobie. Są one zakodowane w naszej pamięci i regulują ludzkie zachowanie. W procesie kształtowania doświadczeń osobistych człowiek nie tylko asymiluje biernie informacje, co raczej aktywnie je organizuje. Działanie ludzkie nie tylko determinowane jest przez przeszłość i przyszłość, ale także przez to co człowiek przewiduje i antycypuje.