Przebieg badania
ortopedycznego
" Lokalizacja i częstotliwość występowania
schorzeń narządu ruchu u Bo: 80  90% racice/
palce, reszta staw pęcinowy i wyżej
" Umiejscowienie przyczyn kulawizn w okolicy
palcowej: racice, skóra piętek, szpara
międzyraciczna
" Choroby dotyczą najczęściej racic tylnych
zewnętrznych
" W odcinkach bliższych kończyn schorzenia
najczęściej w okolicy pęcinowej i stępowej,
rzadziej w innych, np. nadgarstkowej, kolanowej
" Wśród przyczyn przeważają schorzenia septyczne
i w znacznym stopniu schorzenia okolicy palcowej
" U małych przeżuwaczy kulawizny i schorzenia narządu
ruchu występują znacznie rzadziej (inne warunki
utrzymania, mniejsza masa ciała)
" W hodowli intensywnej stad mlecznych i mięsnych
zankocica owiec (jako choroba stadna), ochwat
" Przeważają schorzenia urazowe (złamania, zwichnięcia,
zranienia) i przewlekłe, zwyrodnieniowe zapalenia
stawów
" Choroby ogólnoustrojowe: kalcynoza, osteodystrofia/
krzywica, dystrofie mięśniowe na tle żywieniowym,
niedobór Cu
" Zakażenia mykoplazmami, E. rhusopathiae,
Haemophilus agni, S.aureus zapalenie
wielostawwowe, choroby innych narządów
" Wirusowe zapalenie stawów i mózgu kóz (CAE)
" U podłoża kulawizn procesy bólowe
(wyjątek: przyczyny mechaniczne/ zaburzenia
funkcjonalne))
" Unikanie bólu: postawa odbarczająca (podczas
stania), ruchy odbarczające/ asekuracyjne
(podczas chodu)
" Cel badania: lokalizacja/ ustalenie przyczyny
kulawizny
" Przebieg badania według ustandaryzowanej
procedury
1. Dane dotyczące zwierzęcia
" rasa
" wiek
- młode: OCD, zaburzenia wzrostu w obrębie płytki wzrostu
(złamanie osi kończyny), złamania nasady kości etc.
- starsze: choroby zwyrodnieniowe stawów, uszkodzenia
ścięgien zginaczy
" cel użytkowy
" stadium ciąży/ laktacji
2. Wywiad
" zachęcić właściciela do opowiedzienia  własnej
wersji okoliczności poprzedzających zaburzenia
w narządzie ruchu i opisania objawów
" Od jak dawna występuje kulawizna/ pojawiły się
zaobserwowane zmiany?
" W jakich okolicznościach właściciel zaobserwował
kulawiznę?
" zaburzenia chodu łatwiejsze do zaobserwowania
w chowie wolnostanowiskowym niż uwiązowym,
oraz na twardym podłożu niż na głębokiej ściółce
" Czy zwierzę było regularnie obserwowane przez
właściciela także przed nagłym wystąpieniem
zaobserwowanej kulawizny?
" Czy do kulawizny doprowadziły szczególne zdarzenia
(np. upadek, transport, nadmierny wysiłek)?
" Jak ciężka była kulawizna na początku? Czy stan
zwierzęcia pogorszył się/ poprawił?
" Czy kulawizna pojawiła się nagle, czy rozwijała się
stopniowo? (nagle przyczyny urazowe)
" Jaki wpływ na kulawiznę mają odpoczynek i
wymuszony ruch?
" Kiedy najlepiej widać kulawiznę?
" Jakie zaburzenia zaobserwował właściciel? (NIE
SUGEROWAĆ ODPOWIEDZI!!!)
" Jaką przyczynę podejrzewa właściciel?
" Czy zwierzę samodzielnie wstaje? Czy dużo leży?
" Czy można stwierdzić spadek wydajności/ wydolności?
" Czy pojawienie się kulawizny może być związane z
niedawną pielęgnacją racic? Kto przeprowadzał zabiegi
pielęgnacyjne?
" Czy zwierzę było ostatnio leczone? Jeśli tak, to przez
kogo? Jakie leki podano? Jakie inne czynności
wykonano? Czy od tamtego czasu coś się zmieniło?
" Kiedy ostatnio podejmowano leczenie środkami
przeciwzapalnymi (NLPZ, kortykosterydy)
zafałszowanie obrazu kulawizny
" pytania na temat utrzymania, żywienia, przebiegu
chorób w stadzie, pochodzenia, przebytych chorób i
operacji, statusu szczepiennego zwierzęcia
" KRYTYCZNE PODEJŚCIE DO WYPOWIEDZI WA
AŚCICIELA!
" Małe przeżuwacze trzymane w celach
hobbystycznych, wartościowe zwierzęta
hodowlane czy (i kiedy ostatnio) zwierzę
szczepione było przeciw tężcowi?
" Należy przyjrzeć się sytuacji w stadzie  czy
problem dotyczy jednego/ większej ilości
zwierząt? Zwrócić uwagę na sposób
utrzymania, warunki zoohigieniczne, częstość
wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych,
liczbę kulawizn w skali roku etc.
3. Oglądanie zwierzęcia w spoczynku
Ocena możliwości postaw
odbarczających
" postawy odbarczające, przestępowanie z nogi
na nogę próba odciążenia bolesnych okolic
" typowe postawy odbarczające (np. przy
porażeniach dużych nerwów kończyn)
wywnioskowanie przyczyny kulawizny
PRZEBIEG BADANIA
" na równym, twardym podłożu
" gdy zwierzę leży najpierw ocena w tej
pozycji
Należy zwrócić uwagę na:
" postawę odbarczającą co najmniej 1 kończynę
" odwodzenie kończyny
" przestępowanie z nogi na nogę
" łukowaty kształt grzbietu
" ustawienie osi par racic (oś przebiegająca
przez odpowiednią szparę racicową) do osi
długiej ciała zwierzęcia
POSTAWA ODBARCZAJ
CA NIEWIELKIEGO STOPNIA
" zwierzę opiera się na całej kończynie, ale widoczne jest
zgięcie stawu pęcinowego, nadgarstkowego lub
stępowego
POSTAWA ODBARCZAJ
CA ŚREDNIEGO STOPNIA
" kończyna oparta na czubku racicy
POSTAWA ODBARCZAJ
CA ZNACZNEGO STOPNIA
" brak kontaktu chorej kończyny z podłożem
CI
GA
E PRZEST
POWANIE Z NOGI NA NOG

" naprzemienne obciążanie obu kończyn piersiowych/
miednicznych
STOPIEC
ODBARCZANIA KOC
CZYNY PRZEZ STOJ
CE
ZWIERZ
NIE JEST JEDNOZNACZNY ZE STOPNIEM
KULAWIZNY!!!
Ocena postawy kończyn
 Postawa kończyn równomierna i prosta
" piersiowej: oś prostopadle do podłoża, łączy punkty
środkowe stawu ramiennego, łokciowego,
nadgarstkowego i stawów palców
" z boku: oś prostopadle do podłoża, łączy punkty
środkowe stawu łokciowego, nadgarstkowego i
pęcinowych
" miednicznej: oś prostopadle do podłoża przez punkty
środkowe stawu łokciowego, nadgarstkowego i stawów
palców
" z boku: linia prostopadła styczna do guza kulszowego i
piętowego
 Odchylenia niewielkiego stopnia  fizjologiczne!
" U bydła ustawienie kończyn i palców wykazuje dużą
rozbieżność. Wyraz
ne odróżnienie postaw fizjologicznych
od patologicznych możliwe jest tylko przy odchyleniach
średniego i znacznego stopnia.
OCENA USTAWIENIA RACIC
" określenie ukątowania lewej i prawej osi, poprowadzone
przez szparę międzyraciczną w stosunku do osi długiej ciała
zwierzęcia
" fizjologicznie: obie osie równoległe/ prawie równoległe do
siebie (ocena -1 = 0-17p ); wyraz
ne odchylenia  znaczna
różnica wysokości piętki między zewnętrzną i wewnętrzną
racicą; najgorsze oceny związane są z wyraz
ną koślawością
w obrębie stawu stępowego
" kąty osi par kończyn: odchylenia niewielkiego (do 17p
fizjologicznie), średniego (18-23p ) i znacznego(>24p ) stopnia
od osi długiej ciała zwierzęcia (ocena punktowa ustawienia
racic 1-3)
Ocena wstawania
" jeśli zwierzę leży  zbadać najpierw palce i racice
" następnie zgonić zwierzę/ ręcznie pomóc mu
wstać
" krowa spoczywa na mostku i bocznej stronie
ciała, kończyny piersiowe podwinięte wzdłuż
klatki piersiowej, lekko zgięte kończyny
miedniczne skierowane w jedną stronę i
oddalone od ciała
" wstawanie: prostowanie kończyn miednicznych
zamach głową podniesienie się na kończynach
piersiowych
" Ocena ustawienia głowy, szyi i kończyn względem
tułowia, ukątowanie ich stawów, uwypuklenia,
zwiększenie obwodu, zranienia, stan racic,
nieprawidłowa ruchomość (kończyny)
" Zwierzę leży płasko na boku, wszystkie kończyny
wyprostowane bolesna choroba kończyn,
choroba ogólnoustrojowa
"  Pozycja żaby uszkodzenie mięśni
przywodzicieli, zwichnięcie stawu biodrowego
" Ugięcie kończyn miednicznych porażenie
n.obturatorius
" Kończyny piersiowe wyciągnięte do przodu
schorzenia stawu nadgarstkowego
" Badanie racic: oglądanie (ew. delikatne ścięcie nożem
kopytowym rogu podeszwowego), omacywanie
(palcem, kleszczami do badania racic)
" Po badaniu w pozycji leżącej  określenie rodzaju,
sposobu wstawania zwierzęcia oraz czasu, w jakim się
podnosi
��PRZEDA
UŻONY PROCES WSTAWANIA
��NIETYPOWY DLA GATUNKU SPOSÓB WSTAWANIA
��DA
UŻSZE PODPIERANIE W STAWACH
NADGARSTKOWYCH
��ZABURZENIA W PODNOSZENIU I STAWIANIU KOC
CZYN
MIEDNICZNYCH
��ZALEGANIE
Badanie zalegającego zwierzęcia
" szczegółowy wywiad
" ogólne badanie kliniczne
" badanie ortopedyczne, neurologiczne,
rektalne, ginekologiczne
" próba podniesienia zwierzęcia
(przeciwskazanie: złamanie kości miednicy lub
kręgów)
4. Oglądanie zwierzęcia w ruchu
" do oceny kulawizn, ze względu na symetryczność
ruchu i równomierne obciążenie każdej z kończyn,
najlepsze są kłus i stęp
" w ruchu ocenia się: wyrzut kończyny, sposób
stawiania kończyn, zakłócenia w kolejności stawiania
kończyn, obecność kulawizny
" oglądanie zwierzęcia z 3 stron:
v�z przodu  rozpoznanie kulawizn kończyn piersiowych
v�z tyłu  rozpoznanie kulawizn kończyn miednicznych
v�z boku  rozpoznanie kulawizn z wykroku/ z oparcia
kończyn piersiowych i miednicznych
Przeprowadzanie pacjentów
" równe, nieśliskie podłoże
" wyasfaltowany/ wybetonowany/ dobrze
utwardzony odcinek + dodatkowo ok. 30m
podłoża miękkiego
" uwiąz na tyle długi, aby zwierzę mogło
wykonywać swobodnie ruchy głową
" przeprowadzanie w stępie: zwierzę prowadzone
przez pomocnika w linii prostej, w kierunku od
badającego; po nawrocie  do badającego; w tym
czasie pomocnik idzie/ biegnie wzdłuż zwierzęcia
" ocena w stępie także podczas, gdy zwierzęta
idą do hali udojowej, wracają od doju,
poruszają się po łące/ korytarzu w oborze
" ważna jest też ocena linii grzbietu!
" zwrócić uwagę na postawę i ruchy
poszczególnych kończyn
" małe przeżuwacze: ocena w warunkach
bezstresowych, aby nie wywołać
zdenerwowania stada
Ocena kulawizny
" kryteria oceny:
v�umiejscowienie (np. prawy przód)
v�typ (z podparcia/ z wykroku/ mieszana)
v�stopień kulawizny
" ruch głowy: przy ocenie kulawizn kończyn
piersiowych
" ruch zadu: przy ocenie kulawizn kończyn
miednicznych
" ocena przeprostu stawów pęcinowych
" dorsalne wygięcie grzbietu (kifoza) przy jedno-/
obustronnej kulawiz
nie kończyn miednicznych
OPADANIE GA
OWY PRZY KULAWIy
NIE Z PODPARCIA
KOC
CZYNY PIERSIOWEJ
" poprzez odpowiednio dalekie i szybkie opuszczanie i
podnoszenie zwierzę próbuje odciążyć chorą i obciążyć
zdrową kończynę (KOMPENSACYJNY RUCH GA
OWY)
" przy stąpaniu kończyny zdrowej głowa i szyja są
opuszczane szybciej i podnoszone wyraz
niej kończyna
mocniej opada na podłoże (RUCH ODBARCZAJ
CY)
" silny ruch głowy do dołu w momencie kontaktu zdrowej
kończyny z podłożem
! opuszczanie głowy może być też oznaką kulawizny
kończyny miednicznej (KULAWIZNA POZORNA
KOC
CZYNY PIERSIOWEJ); obciążanie przekątnej kończyny
! kulawa kończyna zawsze wykazuje większą kulawiznę niż
kończyna pozornie kulawa
" rozróżnienie za pomocą prób prowokacyjnych
OPADANIE BIODER PRZY KULAWIy
NIE Z PODPARCIA
KOC
CZYNY MIEDNICZNEJ
" różna wysokość guzów biodrowych podczas fazy podparcia i
przenoszenia kończyny
" w stępie po stronie chorej nie jest on unoszony, albo osiąga
wysokość drugiego tylko na chwilę
" w kłusie: po stronie zdrowej  większe obciążenie  silniejszy
wyprost stawów pęcinowych; przy końcu fazy kończyna
odpycha się silniej , guz biodrowy wypychany jest w górę i
osiąga najwyższy punkt na końcu fazy podparcia kończyny;
dzięki temu kończyna chora, będąca w fazie przenoszenia jest
wyrzucana do góry; po stronie chorej mniejsze obciążenie 
mniejszy wyprost stawów pęcinowych  słabsze odpychanie
kończyny i guza biodrowego w końcu fazy podparcia
" KULAWIZNA POZORNA PO PRZEK
TNEJ: gdy zwierzę kuleje
np. na kończynę piersiową prawą, przez co jednocześnie na
miedniczną lewą pozorna kulawizna kończyny miednicznej
prawej
" ocena kulawizny kończyny miednicznej: z
boku, 5m od zwierzęcia  najlepsza ocena
kranialnego skrócenia/ kaudalnego wydłużenia
cyklu ruchu danej kończyny
" kulawizny z wykroku lepiej uwydatnione na
podłożu miękkim; przyczyny najczęściej w
odcinku bliższym kończyny; czyste kulawizny z
wykroku  bardzo rzadko
Kulawizna obustronna
" procesy bólowe jednocześnie w obu
sąsiadujących kończynach
" kończyny piersiowe: przy obciążeniu głowa
niesiona wysoko, możliwie nieruchomo w
stosunku do tułowia (odciążenie kończyn)
" kończyny miedniczne: redukcja przyspieszenia
ruchu guzów biodrowych; rozpoznanie możliwe
przy kulawiz
nie średniego/ znacznego stopnia
(sztywny chód, niechęć do poruszania, brak
ruchu)
OCENA A
UKU ZAKREŚLANEGO PRZEZ KOC
CZYN
PODCZAS
RUCHU
" badamy z 3 stron
 BRAK OBJAWÓW, PO PROSTEJ
" fizjologicznie przenoszenie kończyny przebiega po linii
 PRZENOSZENIE PO NIEWIELKIM A
UKU W STRON
/ OD
KOC
CZYNY PODPOROWEJ
" fizjologiczne
 PO ŚREDNIM/ DUŻYM A
UKU W STRON
/ OD KOC
CZYNY
PODPOROWEJ
" zależą od postawy kończyn, palców, kształtu racic
" inna przyczyna: złamania osi kończyny (koślawość,
szpotawość)
Ocena stąpania
" zwrócenie uwagi, które części powierzchni stąpającej
kontaktują się z podłożem pierwsze
 BRAK OBJAWÓW, ST
PANIE PA
ASKIE
" fizjologicznie cała powierzchnia podeszwowa kończyny
kontaktuje się z podłożem w tym samym czasie
 ST
PANIE CZ
ŚCI
GRZBIETOW
BRZEGU
PODSTAWOWEGO RACICY
 ST
PANIE ZEWN
TRZN
LUB WEWN
TRZN

KRAW
DZI
BRZEGU PODSTAWOWEGO RACICY
 ST
PANIE NA PI
TKACH ROGOWYCH
 ST
PANIE NA PI
TKACH
5. Oglądanie i omacywanie kończyn
" u zwierząt wykazujących wysokiego stopnia
kulawiznę/ otwarte uszkodzenia (rany,
złamania)  zmodyfikowany przebieg badania
kończyn badamy najpierw obszar
uszkodzony; w razie potrzeby  zdjęcie rtg
" pamiętać o zbadaniu pozostałych części
kończyny bądz
innych kończyn!
" małe Rum: badanie w pozycji stojącej (odcinki
bliższe kończyn, kręgosłup)/ leżącej (racice)
Badanie stawów
" symetria (obrys) w porównaniu ze stroną przeciwną
" stopień wypełnienia, chełbotanie, grubość torebki
stawowej
" rodzaj powiększenia obwodu stawu (obecność płynu w
jamie stawowej , rozsiane i miękkie lub szorstkie i twarde
powiększenie obwodu stawu)
" bolesność, temperatura, zaczerwienienie
" obecność krepitacji podczas manipulowania w obrębie
stawu (odgłos zgrzytu przy chronicznym zapaleniu stawów/
mający charakter szmeru trącego przy złamaniu kości)
" ruchomość bierna stawu (zginanie, prostowanie, rotacja
osiowa i wzdłużna)
" rany okołostawowe
" blizny pooperacyjne (po artroskopii, artrotomii)
Badanie ścięgien i więzadeł
" oglądanie i omacywanie kończyny obciążonej i podniesionej
" oglądanie: zwiększenie obwodu struktury i jego dokładna lokalizacja
" badanie palpacyjne: centymetr po centymetrze, od części bliższej do
dalszej, na kończynach obciążonej i podniesionej; omacać także skórę i
tkankę łączną; omacać ścięgna i więzadła od przyczepu początkowego
do końcowego; sprawdzanie parametrów:
v�zwiększenie obwodu
v�konsystencja
v�temperatura
v�bolesność
v�odgraniczenie
v�obecność defektów strukturalnych (wyczuwalne palpacyjnie, częściowe/
całkowite zerwanie)
v�napięcie
" ocena skóry  zmiany zabarwienia, zmiany morfologiczne, rany
" bolesność: dwoma palcami jednej ręki, uciskając z boku w pierunku
przyśrodkowym, stopniowo coraz mocniej; wynik badania jest
powtarzalny = prawdziwa bolesność
Badanie pochewek ścięgnistych i kaletek
maziowych
" po obejrzeniu omacanie na całej długości/
rozległości
" na kończynie obciążonej i uniesionej
" ocena:
v�stopnia wypełnienia (powiększenie obwodu)
v�fluktuacji, grubości ściany,
v�tkliwości
v�konsystencji
v�ciepłoty i zaczerwienienia
v�bolesności
v�zaciśnięcie (zwężenie na przebiegu pochewki ścięgnistej)
v�obecność blizn pooperacyjnych
Badanie kości
" oglądanie, omacywanie, manipulacja
" oceniamy:
v�oś kości, odchylenia od fizjologicznego przebiegu
(nienormalne załamanie osi)
v�nienaturalną ruchomość
v�obecność krepitacji
v�powiększenie obwodu
v�bolesność
v�temperaturę
v�uszkodzenia skóry
" niezbędne jest wykonanie zdjęcia rtg!
Badanie mięśni
" oglądanie: zmiana obrysu (symetrii), rany na przebiegu
mięśni
" omacywanie:
v�zanik (atrofia)
v�zwiększenie obwodu
v�konsystencja (rozkurcz: miękkie i elastyczne; skurcz: jędrne i
elastyczne)
v�bolesność
v�temperatura
v�uszkodzenie struktury
v�tonus (oznaki napięcia)
v�upośledzenie czynności
Badanie powiększenia obwodu
" obrzęk każdego rodzaju na obszarze całego ciała
" oglądanie, omacywanie  na całej rozległości
" parametry:
v�dokładne umiejscowienie anatomiczne
v�wielkość
v�konsystencja
v�chełbotanie
v�bolesność
v�temperatura
v�zmiany na powierzchni skóry
v�przesuwalność względem otoczenia/ podłoża
v�rodzaj połączenia z podłożem
v�ograniczenie ruchomości stawów