2009-02-
Finanse publiczne
Finanse publiczne
Finanse publiczne
Finanse publiczne
Wykład nr 2:
Wykład nr 2:
Pojęcie i zakres finansów publicznych
Pojęcie i zakres finansów publicznych
Finanse  ujęcie definicyjne
Finanse  ujęcie definicyjne
Pojęcie nauki o finansach
Pojęcie nauki o finansach
 finanse stanowią przedmiot analiz nauki o finansach badającej zjawiska oraz procesy związane
 finanse stanowią przedmiot analiz nauki o finansach badającej zjawiska oraz procesy związane
z emisją środków pieniężnych, ich cyrkulacją w gospodarce, a także tworzeniem rezerw oraz
z emisją środków pieniężnych, ich cyrkulacją w gospodarce, a także tworzeniem rezerw oraz
oszczędności.
oszczędności.
ę
ę
 w praktyce oznacza to, iż finanse zajmują się weryfikacją i zgłębianiem tzw. zjawisk
 w praktyce oznacza to, iż finanse zajmują się weryfikacją i zgłębianiem tzw. zjawisk
rzeczowych a więc zjawisk dotykających zagadnień:
rzeczowych a więc zjawisk dotykających zagadnień:
produkcji, spożycia, inwestycji, wymiany handlowej z zagranicą itp.
produkcji, spożycia, inwestycji, wymiany handlowej z zagranicą itp.
Pojęcie finansów
Pojęcie finansów
 obejmuje pieniężny mechanizm podziału oraz wymiany wartości zarówno materialnych jak
 obejmuje pieniężny mechanizm podziału oraz wymiany wartości zarówno materialnych jak
i niematerialnych, którego funkcją jest gromadzenie a następnie rozdzielanie oraz wydatkowanie
i niematerialnych, którego funkcją jest gromadzenie a następnie rozdzielanie oraz wydatkowanie
zasobów pieniężnych przez podmioty gospodarujące;
zasobów pieniężnych przez podmioty gospodarujące;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 2
Opracowanie: dr Tomasz Skica 2
2009-02-
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Zjawiska finansowe cechuje zróżnicowanie różni je charakter powiązań:
Zjawiska finansowe cechuje zróżnicowanie różni je charakter powiązań:
 ze zjawiskami rzeczowymi (realnymi),
 ze zjawiskami rzeczowymi (realnymi),
 z wywoływanymi efektami,
 z wywoływanymi efektami,
 z układami rodzajowymi odnoszącymi się do poszczególnych podmiotów.
 z układami rodzajowymi odnoszącymi się do poszczególnych podmiotów.
z układami rodzajowymi odnoszącymi się do poszczególnych podmiotów.
z układami rodzajowymi odnoszącymi się do poszczególnych podmiotów.
Kryteria klasyfikacji zjawisk finansowych
Kryterium podmiotowe
Kryterium przedmiotowe
" opiera się na podziale zjawisk finansowych " opiera się na podziale zjawisk finansowych
według tytułu gromadzenia oraz rozdziału według charakteru (rodzaju) podmiotów,
zasobów pieniężnych jednostek gospodarczych gromadzących i wydatkujących zasoby
pieniężne
Opracowanie: dr Tomasz Skica 3
Opracowanie: dr Tomasz Skica 3
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Kryterium przedmiotowe obejmuje podział na:
Kryterium przedmiotowe obejmuje podział na:
1. Przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów
1. Przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów
(tzw. przychody i wydatki materialne),
(tzw. przychody i wydatki materialne),
2. Dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę
2. Dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę
(tzw. dochody i wydatki osobowe),
(tzw. dochody i wydatki osobowe),
Wzajemność świadczeń
Wzajemność świadczeń
 Przychody i wydatki materialne oraz dochody i wydatki osobowe cechuje wzajemność
 Przychody i wydatki materialne oraz dochody i wydatki osobowe cechuje wzajemność
świadczeń, tzn. wydatkom dokonywanym przez jeden podmiot towarzyszy wzajemne
świadczeń, tzn. wydatkom dokonywanym przez jeden podmiot towarzyszy wzajemne
świadczenie ze strony drugiego podmiotu, uzyskującego z tego tytułu przychody oraz dochody;
świadczenie ze strony drugiego podmiotu, uzyskującego z tego tytułu przychody oraz dochody;
 Ważną kwestię stanowi ekwiwalentność świadczeń pieniężnych, stąd też wskazane
 Ważną kwestię stanowi ekwiwalentność świadczeń pieniężnych, stąd też wskazane
kategorie zjawisk finansowych określa się jako przychody, dochody oraz wydatki ekwiwalentne;
kategorie zjawisk finansowych określa się jako przychody, dochody oraz wydatki ekwiwalentne;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 4
Opracowanie: dr Tomasz Skica 4
2009-02-
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
3. Płatności transferowe:
3. Płatności transferowe:
Transfery to przepływy pieniężne, które nie wiążą się z koniecznością wzajemnego
Transfery to przepływy pieniężne, które nie wiążą się z koniecznością wzajemnego
świadczenia ze strony beneficjenta (tj. podmiotu otrzymującego środki pieniężne) na rzecz
świadczenia ze strony beneficjenta (tj. podmiotu otrzymującego środki pieniężne) na rzecz
innego podmiotu (tj. p p ją g p ę )
innego p ( j p p ją g środki p ę )
g podmiotu (tj. podmiotu przekazującego środki pieniężne).
g p ( j podmiotu przekazującego pieniężne).
Przepływy transferowe mają charakter płatności redystrybucyjnych, należą do nich m.in.:
Przepływy transferowe mają charakter płatności redystrybucyjnych, należą do nich m.in.:
 podatki i opłaty ponoszone na rzecz budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu
 podatki i opłaty ponoszone na rzecz budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu
terytorialnego,
terytorialnego,
 stypendia,
 stypendia,
 subsydia dla przedsiębiorców,
 subsydia dla przedsiębiorców,
 renty, emerytury, zasiłki itp.
 renty, emerytury, zasiłki itp.
Nadrzędną rolą płatności transferowych jest:
Nadrzędną rolą płatności transferowych jest:
1) korygowanie przychodów, dochodów a także wydatków materialnych i osobowych;
1) korygowanie przychodów, dochodów a także wydatków materialnych i osobowych;
2) nie podlegają regulacji mechanizmów rynkowych, tylko normom prawnym stanowionym
2) nie podlegają regulacji mechanizmów rynkowych, tylko normom prawnym stanowionym
przez podmioty sektora publicznego;
przez podmioty sektora publicznego;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 5
Opracowanie: dr Tomasz Skica 5
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
4. Opłaty za usługi społeczne
4. Opłaty za usługi społeczne
Opłaty za usługi społeczne (zdrowotne, kulturalne, oświatowe itp.), powszechnie zaliczane do tzw. dóbr
Opłaty za usługi społeczne (zdrowotne, kulturalne, oświatowe itp.), powszechnie zaliczane do tzw. dóbr
publicznych nie podlegają one regulacji mechanizmu rynkowego;
publicznych nie podlegają one regulacji mechanizmu rynkowego;
Usługi społeczne charakteryzuje nieodpłatność bądz
częściowa odpłatność;
Usługi społeczne charakteryzuje nieodpłatność bądz
częściowa odpłatność;
O zakresie i wysokości odpłatności decyduje państwo bądz
samorząd terytorialny ustalając ją na takim
O zakresie i wysokości odpłatności decyduje państwo bądz
samorząd terytorialny ustalając ją na takim
poziomie, aby osoby o relatywnie niskich dochodach miały możliwość nieskrępowanego dostępu do tych usług
poziomie, aby osoby o relatywnie niskich dochodach miały możliwość nieskrępowanego dostępu do tych usług
5. Przepływy związane z usługami finansowymi,
5. Przepływy związane z usługami finansowymi,
Mianem usług finansowych obejmuje się usługi świadczone przez:
Mianem usług finansowych obejmuje się usługi świadczone przez:
 banki, pozabankowe instytucje finansowe (kredytowe, pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje ubezpiecze-
 banki, pozabankowe instytucje finansowe (kredytowe, pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje ubezpiecze-
niowe na rzecz rozmaitych podmiotów funkcjonujących w gospodarce (producentów, ludności, organów
niowe na rzecz rozmaitych podmiotów funkcjonujących w gospodarce (producentów, ludności, organów
państwowych samorządowych etc );
państwowych samorządowych etc );
państwowych, samorządowych etc.);
państwowych, samorządowych etc.);
usłudze finansowej w postaci udzielonych kredytów, pożyczek, przechowywania środków pieniężnych, ochrony
usłudze finansowej w postaci udzielonych kredytów, pożyczek, przechowywania środków pieniężnych, ochrony
ubezpieczeniowej towarzyszy przepływ środków pieniężnych w postaci odsetek, prowizji, marż, składek
ubezpieczeniowej towarzyszy przepływ środków pieniężnych w postaci odsetek, prowizji, marż, składek
ubezpieczeniowych, które stanowią swoistą cenę świadczonych usług finansowych
ubezpieczeniowych, które stanowią swoistą cenę świadczonych usług finansowych
 ceny są przychodami instytucji finansowych, będąc jednocześnie wydatkami podmiotów korzystających z usług
 ceny są przychodami instytucji finansowych, będąc jednocześnie wydatkami podmiotów korzystających z usług
finansowych;
finansowych;
6
6
2009-02-
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Kryterium podmiotowe obejmuje podział na:
Kryterium podmiotowe obejmuje podział na:
1. Banki komercyjne,
1. Banki komercyjne,
są najważniejszymi kredytodawcami krajowego sektora pozabankowego
są najważniejszymi kredytodawcami krajowego sektora pozabankowego
w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod. i ludności, pozostaje udzielanie kredytów
w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod. i ludności, pozostaje udzielanie kredytów
w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod i ludności pozostaje udzielanie kredytów
w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod i ludności pozostaje udzielanie kredytów
innym bankom i instytucjom finansowym, a także udzielanie kredytów obcym państwom z przeznaczeniem
innym bankom i instytucjom finansowym, a także udzielanie kredytów obcym państwom z przeznaczeniem
na zakup obligacji skarbowych i innych papierów lokacyjnych instytucji sektora publicznego;
na zakup obligacji skarbowych i innych papierów lokacyjnych instytucji sektora publicznego;
Kreacja pieniądza
Kreacja pieniądza
Banki komercyjne w przeciwieństwie do Banku Centralnego, udzielając kredytów wprowadzają do obiegu
Banki komercyjne w przeciwieństwie do Banku Centralnego, udzielając kredytów wprowadzają do obiegu
pieniądz bezgotówkowy  proces ten nosi miano kreacji pieniądza przez system bankowy;
pieniądz bezgotówkowy  proces ten nosi miano kreacji pieniądza przez system bankowy;
Banki Depozyty (w zł)
Banki Depozytyprzez bankowy  Kredyty (w zł) Rezerwy obowiązkowe zł)
(w zł)system dla stopy rezerw Rezerwy obowiązkowe (w zł)
Schemat: Kreacja depozytów przez system bankowy  Kredyty (w zł) obowiązkowych wynoszącej 10%
Schemat: Kreacja depozytów dla stopy rezerw obowiązkowych wynoszącej 10%(w
Bank nr 1 2 000,0 1 800,0 200,0
Bank nr 1 2 000,0 1 800,0 200,0
Bank nr 2 1 800,0 1 620,0 180,0
Bank nr 2 1 800,0 1 620,0 180,0
Bank nr 3 1 620,0 1 458,0 162,0
Bank nr 3 1 620,0 1 458,0 162,0
Bank nr 4 1 458,0 1 312,2 145,8
Bank nr 4 1 458,0 1 312,2 145,8
Opracowanie: dr Tomasz Skica 7
Opracowanie: dr Tomasz Skica 7
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
2. Bank Centralny
2. Bank Centralny
Bank centralny (w Polsce  Narodowy Bank Polski) dysponuje wyłącznym prawem emisji pieniądza
Bank centralny (w Polsce  Narodowy Bank Polski) dysponuje wyłącznym prawem emisji pieniądza
gotówkowego, tj. banknotów i monet stanowiących prawnie obowiązujący środek płatniczy
gotówkowego, tj. banknotów i monet stanowiących prawnie obowiązujący środek płatniczy
Bank Centralny organizuje i uczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych:
Bank Centralny organizuje i uczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych:
 prowadzi bieżące rachunki międzybankowe, wspomaga banki kredytem refinansowym oraz udziela bankom
 prowadzi bieżące rachunki międzybankowe, wspomaga banki kredytem refinansowym oraz udziela bankom
kredytu lombardowego;
kredytu lombardowego;
W sytuacji wykorzystania przez banki komercyjne udostępnionych przez Bank Centralny zasobów
W sytuacji wykorzystania przez banki komercyjne udostępnionych przez Bank Centralny zasobów
pieniądza do udzielania kredytów  w gospodarce nastąpi zwiększenie podaży pieniądza oraz kredytu;
pieniądza do udzielania kredytów  w gospodarce nastąpi zwiększenie podaży pieniądza oraz kredytu;
3. Instytucje ubezpieczeniowe
3. Instytucje ubezpieczeniowe
W działalność instytucji ubezpieczeniowych podobnie jak w działalność banków wpisują się wydatki
W działalność instytucji ubezpieczeniowych podobnie j w działalność banków wpisują się wydatki
y j p y p jak p ją ę y
y j p y p j p ją ę y
ekwiwalentne (materialne i osobowe), a także wydatki transferowe (np. w formie opodatkowania);
ekwiwalentne (materialne i osobowe), a także wydatki transferowe (np. w formie opodatkowania);
Należy rozróżnić ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia gospodarcze:
Należy rozróżnić ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia gospodarcze:
 Pierwsze z nich mają charakter obowiązkowy oraz powszechny, a ich nadrzędnym celem jest zapewnienie
 Pierwsze z nich mają charakter obowiązkowy oraz powszechny, a ich nadrzędnym celem jest zapewnienie
ochrony przed niedostatkiem poprzez zagwarantowanie niezbędnego minimum egzystencji (zazwyczaj na
ochrony przed niedostatkiem poprzez zagwarantowanie niezbędnego minimum egzystencji (zazwyczaj na
koszt państwa oraz pracodawcy);
koszt państwa oraz pracodawcy);
 Drugie mają na celu ochronę podmiotów gospodarujących;
 Drugie mają na celu ochronę podmiotów gospodarujących;
8
8
2009-02-
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
4. Gospodarstwa domowe
4. Gospodarstwa domowe
Finanse gospodarstw domowych (ludności) opierają się przede wszystkim na dochodach za wykonywaną
Finanse gospodarstw domowych (ludności) opierają się przede wszystkim na dochodach za wykonywaną
pracę (wynagrodzeniach);
pracę (wynagrodzeniach);
Uzyskiwane płace mogą podlegać kształtowaniu zarówno przez mechanizmy rynkowe (w sytuacji, kiedy
Uzyskiwane płace mogą podlegać kształtowaniu zarówno przez mechanizmy rynkowe (w sytuacji, kiedy
dana osoba jest zatrudniona w sektorze prywatnym), jak i przepisy obowiązującego prawa
dana osoba jest zatrudniona w sektorze prywatnym), jak i przepisy obowiązującego prawa
(w odniesieniu do płac w sferze budżetowej);
(w odniesieniu do płac w sferze budżetowej);
Oprócz płac za wykonywaną pracę gospodarstwa domowe mogą otrzymywać dochody w formie:
Oprócz płac za wykonywaną pracę gospodarstwa domowe mogą otrzymywać dochody w formie:
 transferów (rent, emerytur, zasiłków),
 transferów (rent, emerytur, zasiłków),
 odsetek od posiadanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych),
 odsetek od posiadanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych),
 dywidend w przypadku udziałów w spółkach.
 dywidend w przypadku udziałów w spółkach.


Gospodarstwa domowe mogą korzystać z kredytów i p y p y g ją
Gospodarstwa domowe mogą korzystać z kredytów i p y  p y g ją im również odszkodowania
pgą y y pożyczek  przysługują im również odszkodowania
pgą y y pożyczek przysługują
w przypadku powstania strat losowych;
w przypadku powstania strat losowych;
Wydatki gospodarstw domowych mają w znacznej mierze charakter ekwiwalentny
Wydatki gospodarstw domowych mają w znacznej mierze charakter ekwiwalentny
 Wydatki transferowe obejmują podatki i opłaty oraz składki na ubezpieczenie społeczne;
 Wydatki transferowe obejmują podatki i opłaty oraz składki na ubezpieczenie społeczne;
 Wydatki kredytowe związane są z uprzednio zaciągniętym kredytem;
 Wydatki kredytowe związane są z uprzednio zaciągniętym kredytem;
 Oszczędności mogą być podstawą do udzielania w przyszłości pożyczek państwu i JST a także zakładania
 Oszczędności mogą być podstawą do udzielania w przyszłości pożyczek państwu i JST a także zakładania
lokat na rachunkach bankowych;
lokat na rachunkach bankowych;
9
9
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Klasyfikacja zjawisk finansowych
Systematyka zjawisk finansowych wskazuje na ścisłe powiązania (poprzez wzajemne
Systematyka zjawisk finansowych wskazuje na ścisłe powiązania (poprzez wzajemne
przepływy finansowe) pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarki finansowej
przepływy finansowe) pomiędzy poszczególnymi podmiotami gospodarki finansowej
Schemat: Powiązania finansów publicznych z innymi segmentami finansów w ujęciu podmiotowym
Schemat: Powiązania finansów publicznych z innymi segmentami finansów w ujęciu podmiotowym
Finanse publiczne
T K P E T P
Finanse banków Finanse przedsiębiorstw
Legenda:
T  przepływy transferowe,
E  przepływy ekwiwalentne,
K  przepływy kredytowe,
T SiO P E P T
P  przepływy z tytułu pożyczek
publicznych,
Finanse ubezpieczeń Finanse ludności SiO  przepływy z tytułu składek
ubezpieczeniowych i odszkodowań,
2009-02-
Pojęcie finansów publicznych
Pojęcie finansów publicznych
Wąska definicja finansów publicznych
Wąska definicja finansów publicznych
 Ustawa o finansach publicznych wprowadza tzw. wąską definicję finansów publicznych
 Ustawa o finansach publicznych wprowadza tzw. wąską definicję finansów publicznych
odpowiadającą potrzebom oraz wymogom w/w ustawy;
odpowiadającą potrzebom oraz wymogom w/w ustawy;
Zgodnie z szerszym ujęciem (uwzględniającym zarówno definicję ustawową jak
Zgodnie z szerszym ujęciem (uwzględniającym zarówno definicję ustawową jak
ó
ó
i pominięte w ustawie rozwiązania instytucjonalno-prawne),
i pominięte w ustawie rozwiązania instytucjonalno-prawne),
Finanse publiczne
Finanse publiczne
 obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków
 obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:
publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:
z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,
z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,
z wydatkowaniem środków publicznych,
z wydatkowaniem środków publicznych,
z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
terytorialnego (JST) oraz sektora finansów publicznych jako całości,
terytorialnego (JST) oraz sektora finansów publicznych jako całości,
z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,
z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,
z zarządzaniem środkami publicznymi,
z zarządzaniem środkami publicznymi,
z zarządzaniem długiem publicznym,
z zarządzaniem długiem publicznym,
z rozliczeniami z budżetem Unii Europejskiej.
z rozliczeniami z budżetem Unii Europejskiej.
Pojęcie finansów publicznych
Pojęcie finansów publicznych
Finanse publiczne jako podsystem gospodarki narodowej
Finanse publiczne jako podsystem gospodarki narodowej
 ważną cechą finansów publicznych jest to, że ich praktyczna realizacja następuje przy udziale
 ważną cechą finansów publicznych jest to, że ich praktyczna realizacja następuje przy udziale
tzw. podmiotów prawa publicznego, a same finanse publiczne stanowią szczególny
tzw. podmiotów prawa publicznego, a same finanse publiczne stanowią szczególny
podsystem gospodarki narodowej;
podsystem gospodarki narodowej;
Ten podsystem oprócz procesów związanych z gromadzeniem środków publicznych oraz ich
Ten podsystem oprócz procesów związanych z gromadzeniem środków publicznych oraz ich
rozdysponowaniem na cele publiczne obejmuje szereg rozwiązań systemowo-instytucjonalnych
rozdysponowaniem na cele publiczne obejmuje szereg rozwiązań systemowo-instytucjonalnych
w tym normy prawne warunkujące przebieg wskazanych procesów;
w tym normy prawne warunkujące przebieg wskazanych procesów;
Schemat: Cechy charakteryzujące finanse publiczne
Schemat: Cechy charakteryzujące finanse publiczne
Cecha nr 1 Cecha nr 2 Cecha nr 3 Cecha nr 4
Cecha nr 1 Cecha nr 2 Cecha nr 3 Cecha nr 4
Przynajmniej jeden z podmiotów Stosunki finansowe w obszarze Finanse publiczne są związane z Finanse publiczne mogą mieć
Przynajmniej jeden z podmiotów Stosunki finansowe w obszarze Finanse publiczne są związane z Finanse publiczne mogą mieć
finansów publicznych opierają realizacją interesu publicznego
finansów publicznych opierają realizacją interesu publicznego
finansów publicznych opierają realizacją interesu publicznego,
finansów publicznych opierają realizacją interesu publicznego,
zarówno charakter
zarówno charakter
zarówno charakter
zarówno charakter
uczestniczących w stosunkach
uczestniczących w stosunkach
uczestniczących w stosunkach
uczestniczących w stosunkach
się na zasadzie władztwa nie zaś prywatnego
się na zasadzie władztwa nie zaś prywatnego
scentralizowany (finanse
scentralizowany (finanse
finansowych z zakresu finansów
finansowych z zakresu finansów
i podporządkowania (indywidualnego)
i podporządkowania (indywidualnego)
państwa) jak i
państwa) jak i
publicznych jest podmiotem zaliczanym
publicznych jest podmiotem zaliczanym
zdecentralizowany (finanse
zdecentralizowany (finanse
do kategorii podmiotów prawa
do kategorii podmiotów prawa
Finanse publiczne odznaczają
Finanse publiczne odznaczają
województw, powiatów i gmin).
województw, powiatów i gmin).
publicznego (jest wyposażony
publicznego (jest wyposażony
się wysokim poziomem
się wysokim poziomem
w atrybuty władzy publicznej)
w atrybuty władzy publicznej)
reglamentacji prawnej
reglamentacji prawnej
Finanse prywatne mają zawsze
Finanse prywatne mają zawsze
charakter zdecentralizowany
charakter zdecentralizowany
Opracowanie: dr Tomasz Skica 12
Opracowanie: dr Tomasz Skica 12
2009-02-
Środki, dochody, wydatki i rozchody publiczne
Środki, dochody, wydatki i rozchody publiczne
A. Środki publiczne
A. Środki publiczne
1. Dochody publiczne. 4. Przychody jednostek finansów publicznych pochodzące:
1. Dochody publiczne. 4. Przychody jednostek finansów publicznych pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych
a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych
2. Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz
2. Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz
operacji finansowych,
operacji finansowych,
niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez
niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i samorządu
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i samorządu
państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym
państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym
terytorialnego,
terytorialnego,
Handlu (EFTA);
Handlu (EFTA);
c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,
c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,
z otrzymanych kredytów i pożyczek,
z otrzymanych kredytów i pożyczek,
h k d ó k
h k d ó k
3. Środki pochodzące ze z
ródeł zagranicznych, niepodlegające
3. Środki pochodzące ze z
ródeł zagranicznych, niepodlegające
Ś
Ś
5. Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące
5. Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące
zwrotowi, inne niż wymienione w pkt. 2.
zwrotowi, inne niż wymienione w pkt. 2.
z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych
z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych
z
ródeł.
z
ródeł.
B. Przeznaczenie środków publicznych
B. Przeznaczenie środków publicznych
1. Wydatki publiczne dzielą się na: 2. Rozchody publiczne
1. Wydatki publiczne dzielą się na: 2. Rozchody publiczne
1.1. Wydatki bieżące: a) spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek,
1.1. Wydatki bieżące: a) spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek,
a) wydatki własne
a) wydatki własne
b) wykup papierów wartościowych,
b) wykup papierów wartościowych,
- wydatki osobowe (płace)
- wydatki osobowe (płace)
c) udzielane pożyczki,
c) udzielane pożyczki,
- wydatki rzeczowe (zakupy towarów i usług)
- wydatki rzeczowe (zakupy towarów i usług)
d) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których z
ródłem
d) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których z
ródłem
- opłaty, składki i inne wydatki
- opłaty, składki i inne wydatki
opłaty składki i inne wydatki
opłaty składki i inne wydatki
finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu
finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu
b) transfery
b) transfery
Państwa i samorządu terytorialnego,
Państwa i samorządu terytorialnego,
- świadczenia na rzecz osób fizycznych
- świadczenia na rzecz osób fizycznych
e) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem
e) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem
- dotacje na zadania bieżące
- dotacje na zadania bieżące
publicznym (płynnością).
publicznym (płynnością).
1.2. Wydatki majątkowe:
1.2. Wydatki majątkowe:
a) inwestycje władz publicznych
a) inwestycje władz publicznych
b) transfery (dotacje inwestycyjne)
b) transfery (dotacje inwestycyjne)
C. Saldo
C. Saldo
Różnica między A1 + A2 + A3  B1 = Nadwyżka lub deficyt sektora finansów publicznych
Różnica między A1 + A2 + A3  B1 = Nadwyżka lub deficyt sektora finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych są postulatami wysuwanymi przez naukę
Zasady ogólne finansów publicznych są postulatami wysuwanymi przez naukę
finansów w celu stworzenia idealnego wzorca instytucji sektora finansów publicznych
finansów w celu stworzenia idealnego wzorca instytucji sektora finansów publicznych
 postulaty po zaakceptowaniu przez prawodawstwo krajowe stają się powszechnie obowiązującymi
 postulaty po zaakceptowaniu przez prawodawstwo krajowe stają się powszechnie obowiązującymi
normami prawnymi, mającymi charakter wiodący względem pozostałych norm
normami p y , mającymi charakter wiodący względem p y norm
prawnymi, ją y ą y g ę pozostałych
p y , ją y ą y g ę p y
Do zasad ogólnych finansów publicznych należą:
Do zasad ogólnych finansów publicznych należą:
1. Zasada legalności
1. Zasada legalności
2. Zasada celowości
2. Zasada celowości
3. Zasada planowości
3. Zasada planowości
4. Zasada jawności
4. Zasada jawności
5. Zasada przejrzystości
5. Zasada przejrzystości
6. Zasada ochrony interesu finansowego państwa
6. Zasada ochrony interesu finansowego państwa
7. Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości,
7. Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości,
8. Zasada sprawozdawczości finansowej
8. Zasada sprawozdawczości finansowej
9. Zasada kontroli
9. Zasada kontroli
10. Zasada dyscypliny finansowej
10. Zasada dyscypliny finansowej
Opracowanie: dr Tomasz Skica 14
Opracowanie: dr Tomasz Skica 14
2009-02-
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasada legalności
Zasada legalności
 legalność finansów publicznych oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia
 legalność finansów publicznych oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia
i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na obowiązujących podstawach prawnych;
i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na obowiązujących podstawach prawnych;
 legalność stanowi wymóg nakładany ustawą zasadniczą  Konstytucją RP oraz ustawą
 legalność stanowi wymóg nakładany ustawą zasadniczą  Konstytucją RP oraz ustawą
o finansach publicznych;
o finansach publicznych;
Zasada celowości
Zasada celowości
 celowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
 celowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
środków pieniężnych zdąża do osiągnięcia wytyczonych uprzednio celów:
środków pieniężnych zdąża do osiągnięcia wytyczonych uprzednio celów:
społecznych,
społecznych,
gospodarczych,
gospodarczych,
politycznych;
politycznych;
Zasada planowości
Zasada planowości
 planowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
 planowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
środków pieniężnych powinien być realizowany w ujęciu odpowiednio skonstruowanych
środków pieniężnych powinien być realizowany w ujęciu odpowiednio skonstruowanych
planów finansowych mających wymiar zarówno mikro jak i makroekonomiczny;
planów finansowych mających wymiar zarówno mikro jak i makroekonomiczny;
15
15
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasada jawności
Zasada jawności
 wiąże się ściśle z ideą demokratycznego państwa prawa;
 wiąże się ściśle z ideą demokratycznego państwa prawa;
 ze względu na to, że finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków
 ze względu na to, że finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem, nie mogą być one utajnione dla społeczeństwa, które
publicznych oraz ich rozdysponowaniem, nie mogą być one utajnione dla społeczeństwa, które
tworzy dochody i korzysta z efektów realizacji wydatków publicznych;
tworzy dochody i korzysta z efektów realizacji wydatków publicznych;
Zasada przejrzystości
Zasada przejrzystości
 przejrzystość finansów publicznych jest rozwinięciem zasady jawności;
 przejrzystość finansów publicznych jest rozwinięciem zasady jawności;
 oznacza nakaz tzw. jawności materialnej finansów publicznych umożliwiającej poznanie
 oznacza nakaz tzw. jawności materialnej finansów publicznych umożliwiającej poznanie
ich nie tylko od strony formalnej;
ich nie tylko od strony formalnej;
 zasada przejrzystości odnosi się więc do podawania informacji dotyczących finansów
 zasada przejrzystości odnosi się więc do podawania informacji dotyczących finansów
publicznych w formie ułatwiającej ich zrozumienie;
publicznych w formie ułatwiającej ich zrozumienie;
bli h f i ł t i j j i h i i
bli h f i ł t i j j i h i i
Zasada ochrony interesu finansowego państwa
Zasada ochrony interesu finansowego państwa
 stanowi postulat, którym należy kierować się podczas tworzenia prawa o dochodach
 stanowi postulat, którym należy kierować się podczas tworzenia prawa o dochodach
i wydatkach publicznych oraz w sytuacji stosowania ich w praktyce;
i wydatkach publicznych oraz w sytuacji stosowania ich w praktyce;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 16
Opracowanie: dr Tomasz Skica 16
2009-02-
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości
Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości
 praworządność postępowania organów finansowych stanowi rozwinięcie zasady legalności,
 praworządność postępowania organów finansowych stanowi rozwinięcie zasady legalności,
 nakazuje w związku z realizacją działań finansowych, w granicach określonych prawem 
 nakazuje w związku z realizacją działań finansowych, w granicach określonych prawem 
ochronę interesów finansowych państwa;
ochronę interesów finansowych państwa;
 natomiast rachunkowość stanowi system umożliwiający:
 natomiast rachunkowość stanowi system umożliwiający:
ewidencjonowanie procesów gromadzenia oraz rozdysponowania środków publicznych;
ewidencjonowanie procesów gromadzenia oraz rozdysponowania środków publicznych;
analizę i kontrolę procesów finansowych a także oddziaływanie na ich pożądany przebieg;
analizę i kontrolę procesów finansowych a także oddziaływanie na ich pożądany przebieg;
Zasada sprawozdawczości finansowej
Zasada sprawozdawczości finansowej
 sprawozdawczość jest nieodłącznym elementem jawności finansów publicznych,
 sprawozdawczość jest nieodłącznym elementem jawności finansów publicznych,
a jednocześnie narzędziem (formą) ich kontroli;
a jednocześnie narzędziem (formą) ich kontroli;
sprawozdawczość dostarcza materiałów niezbędnych przy ocenie funkcjonowania finansów publicznych;
sprawozdawczość dostarcza materiałów niezbędnych przy ocenie funkcjonowania finansów publicznych;
 dzięki sprawozdawczości możliwe jest wyizolowanie nieprawidłowości w obszarze gospodarki
 dzięki sprawozdawczości możliwe jest wyizolowanie nieprawidłowości w obszarze gospodarki
finansowej oraz podjęcie w odpowiedzi na nie działań korygujących;
finansowej oraz podjęcie w odpowiedzi na nie działań korygujących;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 17
Opracowanie: dr Tomasz Skica 17
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasady ogólne finansów publicznych
Zasada kontroli
Zasada kontroli
 kontrola finansów publicznych umożliwia sprawdzenie, czy oraz w jakim stopniu przestrzegane
 kontrola finansów publicznych umożliwia sprawdzenie, czy oraz w jakim stopniu przestrzegane
są zasady finansów publicznych;
są zasady finansów publicznych;
 w oparciu o wyniki działań kontrolnych możliwe staje się podejmowanie w odpowiedzi na
 w oparciu o wyniki działań kontrolnych możliwe staje się podejmowanie w odpowiedzi na
dostrzeżone nieprawidłowości odpowiednich działań korygujących zachowania adresatów
dostrzeżone nieprawidłowości odpowiednich działań korygujących zachowania adresatów
norm prawa finansowego oraz organów zarządzania finansami;
norm prawa finansowego oraz organów zarządzania finansami;
Zasada dyscypliny finansowej
Zasada dyscypliny finansowej
 dyscyplina finansów publicznych stanowi odrębny aspekt realizacji finansów publicznych
 dyscyplina finansów publicznych stanowi odrębny aspekt realizacji finansów publicznych
i wiąże się z odrębnym systemem odpowiedzialności prawnej za jej naruszenie 
i wiąże się z odrębnym systemem odpowiedzialności prawnej za jej naruszenie 
uregulowanym całkowicie odrębnym aktem prawnym;
uregulowanym całkowicie odrębnym aktem prawnym;
tj. ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów
tj. ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych, (Dz. U. z 2005 r., Nr 14, poz. 114, z póz
n. zm.).
publicznych, (Dz. U. z 2005 r., Nr 14, poz. 114, z póz
n. zm.).
Opracowanie: dr Tomasz Skica 18
Opracowanie: dr Tomasz Skica 18
2009-02-
Funkcje finansów publicznych
Funkcje finansów publicznych
Finanse publiczne są instrumentem oraz atrybutem państwa
Finanse publiczne są instrumentem oraz atrybutem państwa
 pełnią one służebną rolę względem działalności władz publicznych stąd funkcje przypisywane
 pełnią one służebną rolę względem działalności władz publicznych stąd funkcje przypisywane
tradycyjnie państwu utożsamiane są niekiedy z funkcjami finansów publicznych
tradycyjnie państwu utożsamiane są niekiedy z funkcjami finansów publicznych
Zgodnie ze stanowiskiem P. A. Samuelson a oraz W. D. Nordhaus a rolą państwa jest
Zgodnie ze stanowiskiem P. A. Samuelson a oraz W. D. Nordhaus a rolą państwa jest
zapewnienie:
zapewnienie:
 efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,
 efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,
 sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów,
 sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów,
 stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu
 stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
 Funkcję alokacyjną
 Funkcję alokacyjną
 Funkcję redystrybucyjną
 Funkcję redystrybucyjną
 Funkcję stabilizacyjną
 Funkcję stabilizacyjną
Opracowanie: dr Tomasz Skica 19
Opracowanie: dr Tomasz Skica 19
Funkcja alokacyjna finansów publicznych
Funkcja alokacyjna finansów publicznych
Funkcja alokacyjna
Funkcja alokacyjna
 istota funkcji alokacyjnej sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych
 istota funkcji alokacyjnej sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych
między sektory publiczny i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów;
między sektory publiczny i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów;
Zasadniczym elementem realizacji funkcji alokacyjnej pozostaje strona wydatkowa
Zasadniczym elementem realizacji funkcji alokacyjnej pozostaje strona wydatkowa
funduszy publicznych
funduszy publicznych
 wiąże się ona z wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,
 wiąże się ona z wytwarzaniem przez sektor publiczny dóbr publicznych i społecznych,
a przeznaczona na nie część wydatków wyraża rzeczywisty udział sektora publicznego
a przeznaczona na nie część wydatków wyraża rzeczywisty udział sektora publicznego
w produkcie społecznym;
w produkcie społecznym;
 pozostała część wydatków w formie transferów zostaje przekazana do sektora prywatnego,
 pozostała część wydatków w formie transferów zostaje przekazana do sektora prywatnego,
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
a rolą finansów publicznych jest w tym przypadku realokowanie środków w ramach samego
sektora prywatnego;
sektora prywatnego;
Skala alokacji
Skala alokacji
 o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do Produktu Krajowego
 o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do Produktu Krajowego
Brutto (PKB), a także ich struktura;
Brutto (PKB), a także ich struktura;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 20
Opracowanie: dr Tomasz Skica 20
2009-02-
Funkcja redystrybucyjna f. publicznych
Funkcja redystrybucyjna f. publicznych
Funkcja redystrybucyjna
Funkcja redystrybucyjna
 polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy
 polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy
rynkowe;
rynkowe;
wykorzystuje ona transfery (gdyż transfery mają charakter płatności redystrybucyjnych);
wykorzystuje ona transfery (gdyż transfery mają charakter płatności redystrybucyjnych);
 wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądz
uzupełnianie dochodów pierwotnych a
 wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądz
uzupełnianie dochodów pierwotnych a
 wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądz
uzupełnianie dochodów pierwotnych a
 wykorzystanie transferów pozwala na redukowanie bądz
uzupełnianie dochodów pierwotnych a
przez to kształtowanie funduszy nabywczych omawianych podmiotów;
przez to kształtowanie funduszy nabywczych omawianych podmiotów;
Redystrybucja w układzie terytorialnym
Redystrybucja w układzie terytorialnym
 redystrybucja może następować również w przekroju terytorialnym a jej efektem jest
 redystrybucja może następować również w przekroju terytorialnym a jej efektem jest
przesunięcie siły nabywczej między regionami (województwami) o odbiegającym od siebie
przesunięcie siły nabywczej między regionami (województwami) o odbiegającym od siebie
poziomie rozwoju gospodarczego;
poziomie rozwoju gospodarczego;
Stopa redystrybucji
Stopa redystrybucji
 stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko dochodów
 stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko dochodów
podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);
podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);
Ważne!
Ważne!
 procesy związane z redystrybucją a także alokacją budzą kontrowersje gdyż wpływają na
 procesy związane z redystrybucją a także alokacją budzą kontrowersje gdyż wpływają na
poprawę zabezpieczenia finansowego jednych podmiotów kosztem innych;
poprawę zabezpieczenia finansowego jednych podmiotów kosztem innych;
21
21
Funkcja stabilizacyjna finansów publicznych
Funkcja stabilizacyjna finansów publicznych
Funkcja stabilizacyjna
Funkcja stabilizacyjna
 polega na wykorzystaniu dochodów oraz wydatków publicznych w celu oddziaływania na
 polega na wykorzystaniu dochodów oraz wydatków publicznych w celu oddziaływania na
przebieg procesów gospodarczych zachodzących w skali makroekonomicznej w taki sposób,
przebieg procesów gospodarczych zachodzących w skali makroekonomicznej w taki sposób,
aby przeciwdziałać bądz
łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych;
aby przeciwdziałać bądz
łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych;
Priorytet funkcji stabilizacyjnej
Priorytet funkcji stabilizacyjnej
 priorytetem funkcji stabilizacyjnej jest dążenie do tego aby w warunkach wysokiej dynamiki
 priorytetem funkcji stabilizacyjnej jest dążenie do tego aby w warunkach wysokiej dynamiki
wzrostu gospodarczego  równocześnie:
wzrostu gospodarczego  równocześnie:
1) stabilizować ceny,
1) stabilizować ceny,
2) osiągać wysoki poziom zatrudnienia;
2) osiągać wysoki poziom zatrudnienia;
3) uzyskać równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą;
3) uzyskać równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą;
3) uzyskać równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą;
3) uzyskać równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 22
Opracowanie: dr Tomasz Skica 22
2009-02-
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Gospodarka jako system
Gospodarka jako system
 gospodarka każdego państwa stanowi system, złożony z mniejszych współpracujących ze sobą
 gospodarka każdego państwa stanowi system, złożony z mniejszych współpracujących ze sobą
podsystemów tworzonych przez sektory:
podsystemów tworzonych przez sektory:
a) prywatny
a) prywatny
b) publiczny
b) publiczny
Sektor prywatny
Sektor prywatny
 jest wewnętrznie uporządkowanym układem, w którego funkcjonowaniu główną rolę
 jest wewnętrznie uporządkowanym układem, w którego funkcjonowaniu główną rolę
odgrywają podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe;
odgrywają podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe;
ich funkcjonowanie opiera się na transakcjach wymiennych generujących ruch okrężny
ich funkcjonowanie opiera się na transakcjach wymiennych generujących ruch okrężny
w gospodarce;
w gospodarce;
Sektor publiczny
Sektor publiczny
 dostarcza społeczeństwu dóbr publicznych dlatego jego domeną jest zaspokajanie potrzeb
 dostarcza społeczeństwu dóbr publicznych dlatego jego domeną jest zaspokajanie potrzeb
zbiorowych społeczności;
zbiorowych społeczności;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 23
Opracowanie: dr Tomasz Skica 23
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Konsekwencje rozszerzenia sektora publicznego
Konsekwencje rozszerzenia sektora publicznego
 rozszerzenie znaczenia sektora publicznego jest równoznaczne z:
 rozszerzenie znaczenia sektora publicznego jest równoznaczne z:
poszerzeniem produkcji dóbr publicznych oraz konsumpcji zbiorowej
poszerzeniem produkcji dóbr publicznych oraz konsumpcji zbiorowej
zmniejszeniem produkcji dóbr prywatnych oraz konsumpcji indywidualnej;
zmniejszeniem produkcji dóbr prywatnych oraz konsumpcji indywidualnej;
 konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw. efektu wypychania;
 konsekwencją ekspansji sektora publicznego jest pojawienie się tzw. efektu wypychania;
Sektory publiczny i prywatny a relacje substytucji i komplementarności
Sektory publiczny i prywatny a relacje substytucji i komplementarności
 Relacja Substytucji
 Relacja Substytucji
pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym występuje relacja substytucji
pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym występuje relacja substytucji
pj p y państwa zastępuje sektor prywatny;
pj p y państwa ęp j p y y;
poszerzenie funkcji opiekuńczych p ęp j prywatny;
poszerzenie funkcji opiekuńczych p zastępuje sektor p y y;
 Relacje Komplementarności
 Relacje Komplementarności
oba sektory charakteryzują również relacje komplementarności
oba sektory charakteryzują również relacje komplementarności
w każdej współczesnej gospodarce nieodzowne jest bowiem nie tylko występowanie,
w każdej współczesnej gospodarce nieodzowne jest bowiem nie tylko występowanie,
ale i współdziałanie obu sektorów;
ale i współdziałanie obu sektorów;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 24
Opracowanie: dr Tomasz Skica 24
2009-02-
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Klasyfikacja dóbr z ekonomicznego punktu widzenia obejmuje:
Klasyfikacja dóbr z ekonomicznego punktu widzenia obejmuje:
 dobra publiczne,
 dobra publiczne,
 czyste dobra publiczne,
 czyste dobra publiczne,
 dobra społeczne
 dobra społeczne
 dobra społeczne,
 dobra społeczne,
 dobra prywatne,
 dobra prywatne,
 czyste dobra prywatne.
 czyste dobra prywatne.
Dobra publiczne
Dobra publiczne
 to towary oraz usługi świadczone przez państwo oraz samorząd terytorialny na zasadach
 to towary oraz usługi świadczone przez państwo oraz samorząd terytorialny na zasadach
powszechnej dostępności, przy odpłatności niemającej charakteru j j ceny, lecz
powszechnej dostępności, p y odpłatności niemającej charakteru j j ceny, lecz
pj ęp , przy p ją jjednakowej y,
pj ęp , p y p ją jjednakowej y,
zróżnicowanych świadczeń podatkowych i niepodatkowych;
zróżnicowanych świadczeń podatkowych i niepodatkowych;
 związek pomiędzy płaceniem podatków i opłat (czyli ceną) a świadczeniem dóbr publicznych
 związek pomiędzy płaceniem podatków i opłat (czyli ceną) a świadczeniem dóbr publicznych
nie jest bezpośredni jak w przypadku dóbr prywatnych;
nie jest bezpośredni jak w przypadku dóbr prywatnych;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 25
Opracowanie: dr Tomasz Skica 25
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Dobra publiczne cechują:
Dobra publiczne cechują:
1) brak wyłączenia  tzn. egalitarna (sprawiedliwa) konsumpcja przez wszystkich członków
1) brak wyłączenia  tzn. egalitarna (sprawiedliwa) konsumpcja przez wszystkich członków
danej zbiorowości,
danej zbiorowości,
2) dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)
2) dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)
2) dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)
2) dostępność (nieodnawialność) dla każdej zainteresowanej osoby (członka społeczności)
jako konsekwencja braku wyłączenia,
jako konsekwencja braku wyłączenia,
3) brak konkurencji (współzawodnictwa)  między konsumentami dóbr publicznych
3) brak konkurencji (współzawodnictwa)  między konsumentami dóbr publicznych
i ujawniania preferencji,
i ujawniania preferencji,
4) uniezależnienie dostępności od partycypacji w kosztach wytworzenia lub utrzymania,
4) uniezależnienie dostępności od partycypacji w kosztach wytworzenia lub utrzymania,
5) zaspokajanie przede wszystkim potrzeb o charakterze zbiorowym;
5) zaspokajanie przede wszystkim potrzeb o charakterze zbiorowym;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 26
Opracowanie: dr Tomasz Skica 26
2009-02-
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Czyste dobra publiczne
Czyste dobra publiczne
 nazywane dobrami klasycznymi lub dobrami publicznymi sensu stricte są zawsze
 nazywane dobrami klasycznymi lub dobrami publicznymi sensu stricte są zawsze
finansowane z funduszy publicznych;
finansowane z funduszy publicznych;
Zerowy koszt krańcowy użycia
Zerowy koszt krańcowy użycia
 czyste dobra publiczne mają zerowy koszt krańcowy użycia, a zatem ich udostępnianie
 czyste dobra publiczne mają zerowy koszt krańcowy użycia, a zatem ich udostępnianie
dodatkowym konsumentom, podczas gdy inni już z niego korzystają nie wiąże się z żadnymi
dodatkowym konsumentom, podczas gdy inni już z niego korzystają nie wiąże się z żadnymi
dodatkowymi kosztami;
dodatkowymi kosztami;
Zerowa łatwość wykluczenia
Zerowa łatwość wykluczenia
 czyste dobra publiczne charakteryzuje zerowa łatwość wykluczenia, tzn. nie ma
 czyste dobra publiczne charakteryzuje zerowa łatwość wykluczenia, tzn. nie ma
t d b bli h kt j ł t ść kl i t i
t d b bli h kt j ł t ść kl i t i
możliwości wykluczenia kogokolwiek z korzystania z tych dóbr;
możliwości wykluczenia kogokolwiek z korzystania z tych dóbr;
Przykład praktyczny:
Przykład praktyczny:
 obrona narodowa oraz latarnia morska (a dokładniej informacja świetlna wysyłana przez ten
 obrona narodowa oraz latarnia morska (a dokładniej informacja świetlna wysyłana przez ten
obiekt);
obiekt);
27
27
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Dobra społeczne
Dobra społeczne
 dobra społeczne nazywane nieklasycznymi bądz
quasi-publicznymi,
 dobra społeczne nazywane nieklasycznymi bądz
quasi-publicznymi,
 są finansowane ze środków publicznych aczkolwiek mogą być również finansowane ze
 są finansowane ze środków publicznych aczkolwiek mogą być również finansowane ze
środków prywatnych jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się
środków prywatnych jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się
środków prywatnych  jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się
środków prywatnych  jednakże wówczas tracą one charakter publiczny i stają się
dobrami prywatnymi;
dobrami prywatnymi;
Wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia)
Wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia)
 dobra społeczne cechuje wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia) gdyż np
 dobra społeczne cechuje wyższy koszt krańcowy użycia (udostępnienia) gdyż np
upowszechnienie usług świadczonych przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej wymaga ponoszenia
upowszechnienie usług świadczonych przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej wymaga ponoszenia
kosztów związanych z ich rozbudową, czy utworzeniem i utrzymaniem, pokrywanych z funduszy
kosztów związanych z ich rozbudową, czy utworzeniem i utrzymaniem, pokrywanych z funduszy
publicznych;
publicznych;
Większe możliwości wykluczenia
Większe możliwości wykluczenia
 stosunkowo łatwo jest wykluczyć osoby, a nawet grupy osób z korzystania z tych dóbr;
 stosunkowo łatwo jest wykluczyć osoby, a nawet grupy osób z korzystania z tych dóbr;
np. poprzez wprowadzenie częściowej odpłatności za ich użytkowanie (w sytuacji wprowadzenia
np. poprzez wprowadzenie częściowej odpłatności za ich użytkowanie (w sytuacji wprowadzenia
całkowitej odpłatności owo dobro staje się dobrem prywatnym);
całkowitej odpłatności owo dobro staje się dobrem prywatnym);
28
28
2009-02-
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Dobra prywatne
Dobra prywatne
 obejmują towary oraz usługi dostarczane przez rynek w wyniku transakcji kupna sprzedaży
 obejmują towary oraz usługi dostarczane przez rynek w wyniku transakcji kupna sprzedaży
pomiędzy indywidualnymi nabywcami (konsumentami) oraz sprzedawcami (producentami),
pomiędzy indywidualnymi nabywcami (konsumentami) oraz sprzedawcami (producentami),
oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie;
oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie;
oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie;
oferowane wszystkim nabywcom po jednakowej cenie;
 konsumpcja dóbr prywatnych ma charakter indywidualny i wiąże się z przeniesieniem prawa
 konsumpcja dóbr prywatnych ma charakter indywidualny i wiąże się z przeniesieniem prawa
własności na nabywcę dobra  co oznacza wyłączenie tego dobra z konsumpcji innych osób;
własności na nabywcę dobra  co oznacza wyłączenie tego dobra z konsumpcji innych osób;
Duża łatwość wykluczenia
Duża łatwość wykluczenia
 wysoka cena oraz koszt utrzymania dóbr prywatnych wskazują na dużą łatwość wykluczenia;
 wysoka cena oraz koszt utrzymania dóbr prywatnych wskazują na dużą łatwość wykluczenia;
Wysoki koszt krańcowy użycia
Wysoki koszt krańcowy użycia
 dobra prywatne odznaczają się wysokim kosztem krańcowym użycia;
 dobra prywatne odznaczają się wysokim kosztem krańcowym użycia;
Przykładami takich dóbr są prywatna ochrona zdrowia, niepubliczne usługi edukacyjne itp.
Przykładami takich dóbr są prywatna ochrona zdrowia, niepubliczne usługi edukacyjne itp.
Opracowanie: dr Tomasz Skica 29
Opracowanie: dr Tomasz Skica 29
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Czyste dobra prywatne
Czyste dobra prywatne
 z ekonomicznego punktu widzenia wytwarzanie w gospodarce czystych dóbr prywatnych nie
 z ekonomicznego punktu widzenia wytwarzanie w gospodarce czystych dóbr prywatnych nie
znajduje uzasadnienia  co wyjaśnia teoria ekonomii;
znajduje uzasadnienia  co wyjaśnia teoria ekonomii;
Bardzo duża łatwość wykluczenia
Bardzo duża łatwość wykluczenia
 ich wysoka cena oraz koszt utrzymania wskazują na bardzo dużą łatwość wykluczenia;
 ich wysoka cena oraz koszt utrzymania wskazują na bardzo dużą łatwość wykluczenia;
Bardzo wysoki koszt krańcowy użycia
Bardzo wysoki koszt krańcowy użycia
 koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki, ze względu na rzadkość
 koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki, ze względu na rzadkość
koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki ze względu na rzadkość
koszt krańcowy użycia czystych dóbr prywatnych jest bardzo wysoki ze względu na rzadkość
cech jakościowych,
cech jakościowych,
np. jeżeli nieruchomość jest odwzorowaniem jednego z pałaców Ludwika XIV;
np. jeżeli nieruchomość jest odwzorowaniem jednego z pałaców Ludwika XIV;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 30
Opracowanie: dr Tomasz Skica 30
2009-02-
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Kryteria rozróżnienia dóbr publicznych i prywatnych
Kryteria rozróżnienia dóbr publicznych i prywatnych
 rozróżnienia dóbr publicznych od prywatnych jak również rozróżnienia określonych kategorii
 rozróżnienia dóbr publicznych od prywatnych jak również rozróżnienia określonych kategorii
dóbr publicznych dokonuje się w oparciu o 2 przesłanki oddające istotę dóbr publicznych, tj.:
dóbr publicznych dokonuje się w oparciu o 2 przesłanki oddające istotę dóbr publicznych, tj.:
1) brak potrzeby współzawodnictwa;
1) brak potrzeby współzawodnictwa;
2) brak wyłączenia (niewykluczalność);
2) brak wyłączenia (niewykluczalność);
Uwagi do schematu (verte)
Uwagi do schematu (verte)
 Oś pionowa
 Oś pionowa
na osi pionowej odłożono koszt, jaki wytwórca dobra publicznego lub prywatnego musi ponieść, aby je
na osi pionowej odłożono koszt, jaki wytwórca dobra publicznego lub prywatnego musi ponieść, aby je
dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku
dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku
dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn. koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku
dostarczyć jeszcze jednemu użytkownikowi; tzn. koszt krańcowy użycia (koszt ten stanowi miarę braku
współzawodnictwa),
współzawodnictwa),
 Oś pozioma
 Oś pozioma
natomiast na osi poziomej oznaczono łatwość wykluczenia poszczególnych osób z konsumpcji danego
natomiast na osi poziomej oznaczono łatwość wykluczenia poszczególnych osób z konsumpcji danego
dobra;
dobra;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 31
Opracowanie: dr Tomasz Skica 31
Sektor prywatny a sektor publiczny
Sektor prywatny a sektor publiczny
Schemat: Rysunek (a) Porównanie dóbr sektora publicznego i prywatnego. Rysunek (b) Przykłady
Schemat: Rysunek (a) Porównanie dóbr sektora publicznego i prywatnego. Rysunek (b) Przykłady
dóbr sektora publicznego i prywatnego.
dóbr sektora publicznego i prywatnego.
Rysunek a) Rysunek b)
Rysunek a) Rysunek b)
2009-02-
Zakres sektora finansów publicznych
Zakres sektora finansów publicznych
Sektor finansów publicznych
Sektor finansów publicznych
 tworzą jednostki wskazane w ustawie o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.,
 tworzą jednostki wskazane w ustawie o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.,
(Dz. U. z 2005 r., Nr 249, poz. 2104 z póz
n. zm.);
(Dz. U. z 2005 r., Nr 249, poz. 2104 z póz
n. zm.);
przynależność do tego sektora wiąże się z poddaniem jego jednostek  reżimowi finansowemu
przynależność do tego sektora wiąże się z poddaniem jego jednostek  reżimowi finansowemu
ść
ść
ustalonemu treścią wskazanej ustawy oraz innymi aktami prawnymi rangi ustawowej;
ustalonemu treścią wskazanej ustawy oraz innymi aktami prawnymi rangi ustawowej;
Reżim finansowy
Reżim finansowy
 odnosi się do zasad w oparciu, o które powinny przebiegać procesy:
 odnosi się do zasad w oparciu, o które powinny przebiegać procesy:
gromadzenia i wydatkowania środków publicznych,
gromadzenia i wydatkowania środków publicznych,
planowania środków publicznych,
planowania środków publicznych,
planowania środków publicznych
planowania środków publicznych
zarządzania środkami publicznymi oraz ich kontroli,
zarządzania środkami publicznymi oraz ich kontroli,
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
Opracowanie: dr Tomasz Skica 33
Opracowanie: dr Tomasz Skica 33
Zakres sektora finansów publicznych
Zakres sektora finansów publicznych
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych  SFP tworzą:
Zgodnie z ustawą o finansach publicznych  SFP tworzą:
1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej
i ochrony prawa, sądy i trybunały,
i ochrony prawa, sądy i trybunały,
2) j samorządu terytorialnego oraz ich związki,
) jednostki samorządu terytorialnego ą ,
) jednostki ą y g oraz ich związki,
2) j ą y g ą ,
3) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
3) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
4) państwowe i samorządowe fundusze celowe,
4) państwowe i samorządowe fundusze celowe,
5) państwowe szkoły wyższe,
5) państwowe szkoły wyższe,
6) jednostki badawczo-rozwojowe,
6) jednostki badawczo-rozwojowe,
7) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
7) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
8) państwowe i samorządowe instytucje kultury,
8) państwowe i samorządowe instytucje kultury,
9) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
9) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
i zarządzane przez nie fundusze,
i zarządzane przez nie fundusze,
10) Narodowy Fundusz Zdrowia,
10) Narodowy Fundusz Zdrowia,
11) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
11) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
12) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
12) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa
handlowego.
handlowego.
Opracowanie: dr Tomasz Skica 34
Opracowanie: dr Tomasz Skica 34
2009-02-
Zakres sektora finansów publicznych
Zakres sektora finansów publicznych
Ze struktur sektora finansów publicznych można wyodrębnić:
Ze struktur sektora finansów publicznych można wyodrębnić:
1) podsektor rządowy
1) podsektor rządowy
obejmuje organy władzy publicznej, kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, organy
obejmuje organy władzy publicznej, kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, organy
administracji rządowej oraz wszystkie elementy składowe sektora finansów publicznych poza tymi,
administracji rządowej oraz wszystkie elementy składowe sektora finansów publicznych poza tymi,
które zaliczane są do pozostałych dwóch podsektorów;
które zaliczane są do pozostałych dwóch podsektorów;
2) podsektor samorządowy
2) podsektor samorządowy
obejmuje jednostki samorządu terytorialnego ich organy i związki oraz jednostki organizacyjne, dla
obejmuje jednostki samorządu terytorialnego ich organy i związki oraz jednostki organizacyjne, dla
których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego;
których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego;
3) p ubezpieczeń społecznych
3) p ubezpieczeń społecznych
) podsektor p p y
) podsektor p p y
obejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)
obejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)
i zarządzane przez nie fundusze;
i zarządzane przez nie fundusze;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 35
Opracowanie: dr Tomasz Skica 35
Kryteria zaliczania do sektora f. publicznych
Kryteria zaliczania do sektora f. publicznych
Rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP
Rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP
 w świetle ustawy o finansach publicznych, rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP jest
 w świetle ustawy o finansach publicznych, rozróżnienie podmiotów zaliczanych do SFP jest
niezwykle złożone  gdyż klasyfikacja opiera się jednocześnie na kilku niejednorodnych
niezwykle złożone  gdyż klasyfikacja opiera się jednocześnie na kilku niejednorodnych
kryteriach;
kryteriach;
Kryteria zaliczania do SFP
Kryteria zaliczania do SFP
1. Status ustrojowy danego podmiotu, wskazujący na jego przynależność do systemu organów
1. Status ustrojowy danego podmiotu, wskazujący na jego przynależność do systemu organów
państwowych lub samorządowych, bądz
jednostek im podporządkowanych,
państwowych lub samorządowych, bądz
jednostek im podporządkowanych,
art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2, ustawy o finansach publicznych
art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2, ustawy o finansach publicznych
2. Forma prawna danego podmiotu wskazująca na to, że jest on państwową lub samorządową
2. Forma prawna danego podmiotu wskazująca na to, że jest on państwową lub samorządową
osobą prawną, nie zaś osobą fizyczną,
osobą prawną, nie zaś osobą fizyczną,
art 4 ust. 1 pkt 12 ustawy o finansach publicznych
art 4 ust 1 pkt 12 ustawy o finansach publicznych
art. 4 ust. 1 pkt 12 , ustawy o finansach publicznych
art. 4 ust 1 pkt 12 , ustawy o finansach publicznych
3. Status prawno-finansowy jednostki,
3. Status prawno-finansowy jednostki,
art. 4 ust. 1 pkt 3 i 4, ustawy o finansach publicznych
art. 4 ust. 1 pkt 3 i 4, ustawy o finansach publicznych
4. Charakter działalności danego podmiotu i cel jej prowadzenia,
4. Charakter działalności danego podmiotu i cel jej prowadzenia,
art. 4 ust. 1 pkt 5-8, ustawy o finansach publicznych
art. 4 ust. 1 pkt 5-8, ustawy o finansach publicznych
5. Imienne oznaczenie podmiotu,
5. Imienne oznaczenie podmiotu,
art. 4 ust. 1 pkt 9-11, ustawy o finansach publicznych
art. 4 ust. 1 pkt 9-11, ustawy o finansach publicznych
36
36
2009-02-
Podmioty niezaliczane do SFP
Podmioty niezaliczane do SFP
Sektor publiczny a sektor finansów publicznych
Sektor publiczny a sektor finansów publicznych
 niektóre podmioty zostały przez ustawę o finansach publicznych, wyłączone z zakresu sektora
 niektóre podmioty zostały przez ustawę o finansach publicznych, wyłączone z zakresu sektora
finansów publicznych, pomimo tego, że należą one do sektora publicznego;
finansów publicznych, pomimo tego, że należą one do sektora publicznego;
Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:
Do sektora finansów publicznych (SFP) nie należą:
1. Przedsiębiorstwa państwowe działające na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r.,
1. Przedsiębiorstwa państwowe działające na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981 r.,
o przedsiębiorstwach państwowych,
o przedsiębiorstwach państwowych,
2. Banki państwowe
2. Banki państwowe
w rozumieniu art. 14-19 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Prawo bankowe, oraz Narodowy Bank Polski 
w rozumieniu art. 14-19 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Prawo bankowe, oraz Narodowy Bank Polski 
w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r., o Narodowym Banku Polskim,
w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r., o Narodowym Banku Polskim,
3. Spółki prawa handlowego
3. Spółki prawa handlowego
(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
(spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) działające na podstawie przepisów ustawy z dnia
15 września 2000 r., Kodeks spółek handlowych, oraz na podst. odrębnych ustaw,
15 września 2000 r., Kodeks spółek handlowych, oraz na podst. odrębnych ustaw,
4. Państwowe i samorządowe osoby prawne, utworzone inaczej niż w drodze ustawy lub też
4. Państwowe i samorządowe osoby prawne, utworzone inaczej niż w drodze ustawy lub też
powstałe na podstawie ustawy, lecz nie w celu wykonywania zadań publicznych,
powstałe na podstawie ustawy, lecz nie w celu wykonywania zadań publicznych,
5. Fundacje  chyba, że utworzono je w drodze ustawy i w celu wykonywania zadań publicznych
5. Fundacje  chyba, że utworzono je w drodze ustawy i w celu wykonywania zadań publicznych
dotyczy to m.in. ustawy z dnia 20 lutego 1997 r., o fundacji  Centrum Badania Opinii Społecznej
dotyczy to m.in. ustawy z dnia 20 lutego 1997 r., o fundacji  Centrum Badania Opinii Społecznej
(Dz. U. z 1997 r., Nr 30, poz. 163, z póz
n. zm.)
(Dz. U. z 1997 r., Nr 30, poz. 163, z póz
n. zm.)
37
37
Zakres sektora finansów publicznych
Zakres sektora finansów publicznych
Finanse publiczne w Polsce dystrybuują znaczącą część Produktu Krajowego Brutto
Finanse publiczne w Polsce dystrybuują znaczącą część Produktu Krajowego Brutto
 środki, jakimi dysponują poszczególne segmenty sektora finansów publicznych pochodzą
 środki, jakimi dysponują poszczególne segmenty sektora finansów publicznych pochodzą
zarówno ze z
ródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych;
zarówno ze z
ródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych;
w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków
w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków
w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków
w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków
między poszczególnymi jego elementami;
między poszczególnymi jego elementami;
Redystrybucja wewnętrzna
Redystrybucja wewnętrzna
 sprawia, że ostateczne dochody, które mogą być wydatkowane na finansowanie wydatków
 sprawia, że ostateczne dochody, które mogą być wydatkowane na finansowanie wydatków
finalnych odbiegają wartością od kwot dochodów własnych;
finalnych odbiegają wartością od kwot dochodów własnych;
wyizolowanie wskazanych transferów pozwala odpowiedzieć na pytanie:
wyizolowanie wskazanych transferów pozwala odpowiedzieć na pytanie:
 W jakim stopniu wydatki danego segmentu sektora finansów publicznych
 W jakim stopniu wydatki danego segmentu sektora finansów publicznych
pokrywane są z jego własnych dochodów  a w jakim stopniu jest on zasilany
pokrywane są z jego własnych dochodów  a w jakim stopniu jest on zasilany
z budżetu centralnego?
z budżetu centralnego?
Opracowanie: dr Tomasz Skica 38
Opracowanie: dr Tomasz Skica 38
2009-02-
Formy organizacyjno-prawne jednostek
Formy organizacyjno-prawne jednostek
sektora finansów publicznych
sektora finansów publicznych
Status podmiotów biernych
Status podmiotów biernych
 jednostki sektora finansów publicznych zostały wyodrębnione w przepisach prawa finansowego
 jednostki sektora finansów publicznych zostały wyodrębnione w przepisach prawa finansowego
i na potrzeby tego działu prawa;
i na potrzeby tego działu prawa;
i na potrzeby tego działu prawa;
i na potrzeby tego działu prawa;
 cechą łączącą ogół jednostek SFP jest fakt, że w prawie finansowym jednostki te mają status
 cechą łączącą ogół jednostek SFP jest fakt, że w prawie finansowym jednostki te mają status
podmiotów biernych  oznacza to, że prawo określa ich uprawnienia i obowiązki w zakresie
podmiotów biernych  oznacza to, że prawo określa ich uprawnienia i obowiązki w zakresie
finansów publicznych;
finansów publicznych;
Zakres samodzielności finansowej
Zakres samodzielności finansowej
 jednostki sektora finansów publicznych jako podmioty bierne prawa finansowego nie mają
 jednostki sektora finansów publicznych jako podmioty bierne prawa finansowego nie mają
j d lit k d i l ś i fi j
j d lit k d i l ś i fi j
jednolitego zakresu samodzielności finansowej;
jednolitego zakresu samodzielności finansowej;
Co decyduje o różnorodnym zakresie samodzielności finansowej?
Co decyduje o różnorodnym zakresie samodzielności finansowej?
 jednostki SFP w różnym stopniu finansują swoją działalność opierając się na środkach publicznych
 jednostki SFP w różnym stopniu finansują swoją działalność opierając się na środkach publicznych
 jednostki SFP rozliczają się z budżetem państwa lub budżetami JST na zasadzie brutto lub netto,
 jednostki SFP rozliczają się z budżetem państwa lub budżetami JST na zasadzie brutto lub netto,
bądz
z wielu tytułów po stronie przychodów i wydatków;
bądz
z wielu tytułów po stronie przychodów i wydatków;
39
39
Formy organizacyjno-prawne jednostek
Formy organizacyjno-prawne jednostek
sektora finansów publicznych
sektora finansów publicznych
Z punktu widzenia prawa finansowego jednostki SFP zawsze mają jedną z następujących
Z punktu widzenia prawa finansowego jednostki SFP zawsze mają jedną z następujących
form organizacyjno-prawnych:
form organizacyjno-prawnych:
1) jednostki budżetowej,
1) jednostki budżetowej
1) jednostki budżetowej,
1) jednostki budżetowej
2) gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej,
2) gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej,
3) zakładu budżetowego,
3) zakładu budżetowego,
4) państwowego lub samorządowego funduszu celowego,
4) państwowego lub samorządowego funduszu celowego,
5) państwowej jednostki organizacyjnej niezaliczanej do podmiotów wymienionych w punkach 1-4.
5) państwowej jednostki organizacyjnej niezaliczanej do podmiotów wymienionych w punkach 1-4.
W  prawie budżetowym sytuację finansową jednostek sektora finansów publicznych
W  prawie budżetowym sytuację finansową jednostek sektora finansów publicznych
wyznacza stosunek do budżetu tj.  reżim obejmujący:
wyznacza stosunek do budżetu tj.  reżim obejmujący:
1) planowanie finansowe i metodę powiązania (rozliczania się z budżetem),
1) planowanie finansowe i metodę powiązania (rozliczania się z budżetem),
2) kontrolę gospodarki finansowej oraz rachunkowości i sprawozdawczości.
2) kontrolę gospodarki finansowej oraz rachunkowości i sprawozdawczości.
3) ze względu na korzystanie przez jednostki SFP ze środków publicznych, ważną rolę odgrywa również
3) ze względu na korzystanie przez jednostki SFP ze środków publicznych, ważną rolę odgrywa również
odpowiedzialność pracowników i kierowników tych jednostek za naruszenie dyscypliny finansów
odpowiedzialność pracowników i kierowników tych jednostek za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych;
publicznych;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 40
Opracowanie: dr Tomasz Skica 40
2009-02-
Metody powiązania (rozliczania) z budżetem
Metody powiązania (rozliczania) z budżetem
Istnieją dwie metody powiązania (rozliczania) z budżetem, tj.:
Istnieją dwie metody powiązania (rozliczania) z budżetem, tj.:
1. Rozliczenia według zasady brutto  tzw. budżetowanie brutto,
1. Rozliczenia według zasady brutto  tzw. budżetowanie brutto,
2. Rozliczenia według zasady netto  tzw. budżetowanie netto,
2. Rozliczenia według zasady netto  tzw. budżetowanie netto,
Z budżetowaniem brutto i netto wiąże się podział na:
Z budżetowaniem brutto i netto wiąże się podział na:
 sferę budżetową i pozabudżetową
 sferę budżetową i pozabudżetową
Sfera budżetowa i pozabudżetowa
Sfera budżetowa i pozabudżetowa
1) na oznaczenie podmiotów związanych z budżetem metodą netto w praktyce budżetowej
1) na oznaczenie podmiotów związanych z budżetem metodą netto w praktyce budżetowej
zwykło używać się określenia gospodarka pozabudżetowa;
zwykło używać się określenia gospodarka pozabudżetowa;
zwykło używać się określenia gospodarka pozabudżetowa;
zwykło używać się określenia gospodarka pozabudżetowa;
2) w relacji do podmiotów powiązanych z budżetem metodą brutto używa się określenia
2) w relacji do podmiotów powiązanych z budżetem metodą brutto używa się określenia
gospodarka budżetowa;
gospodarka budżetowa;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 41
Opracowanie: dr Tomasz Skica 41
Budżetowanie brutto
Budżetowanie brutto
Zasada rozliczeń brutto
Zasada rozliczeń brutto
 polega na tym, że jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu,
 polega na tym, że jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu,
a swoje dochody odprowadza na rachunek budżetu państwa, bądz
budżetu jednostki
a swoje dochody odprowadza na rachunek budżetu państwa, bądz
budżetu jednostki
samorządu terytorialnego;
samorządu terytorialnego;
Stosowanie tej formy rozliczeń pociąga za sobą dwie istotne konsekwencje:
Stosowanie tej formy rozliczeń pociąga za sobą dwie istotne konsekwencje:
1) wielkość wydatków jednostek budżetowych nie wiąże się z wysokością dochodów
1) wielkość wydatków jednostek budżetowych nie wiąże się z wysokością dochodów
zrealizowanych przez te jednostki,
zrealizowanych przez te jednostki,
2) jednostki budżetowe nie mogą dysponować realizowanymi przez siebie dochodami
2) jednostki budżetowe nie mogą dysponować realizowanymi przez siebie dochodami
rozwiązanie to zapobiega uprzywilejowaniu w dostępie do środków budżetowych jednostek
rozwiązanie to zapobiega uprzywilejowaniu w dostępie do środków budżetowych jednostek
budżetowych pobierających największe kwoty dochodów publicznych (chodzi tutaj głównie
budżetowych pobierających największe kwoty dochodów publicznych (chodzi tutaj głównie
o urzędy skarbowe oraz urzędy celne);
o urzędy skarbowe oraz urzędy celne);
d k b d l )
d k b d l )
Kto jest dysponentem środków zgromadzonych przez jednostki budżetowe?
Kto jest dysponentem środków zgromadzonych przez jednostki budżetowe?
 cechą charakteryzującą metodę rozliczeń brutto jest to, że organ wykonujący budżet
 cechą charakteryzującą metodę rozliczeń brutto jest to, że organ wykonujący budżet
dysponuje pełną kwotą dochodów zgromadzanych przez jednostki budżetowe;
dysponuje pełną kwotą dochodów zgromadzanych przez jednostki budżetowe;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 42
Opracowanie: dr Tomasz Skica 42
2009-02-
Gospodarka pozabudżetowa
Gospodarka pozabudżetowa
Zasada rozliczeń netto
Zasada rozliczeń netto
 jednostki gospodarki pozabudżetowej funkcjonują na podobnych zasadach jak podstawowy
 jednostki gospodarki pozabudżetowej funkcjonują na podobnych zasadach jak podstawowy
budżet (jednostki budżetowe), ale dysponują własnymi dochodami umożliwiającymi
budżet (jednostki budżetowe), ale dysponują własnymi dochodami umożliwiającymi
finansowanie p yp y
finansowanie p yp y im zadań;
przypisanych im zadań;
przypisanych
Samowystarczalność finansowa podmiotów gospodarki pozabudżetowej
Samowystarczalność finansowa podmiotów gospodarki pozabudżetowej
 istota gospodarki pozabudżetowej opiera się na samowystarczalności;
 istota gospodarki pozabudżetowej opiera się na samowystarczalności;
 podmioty gospodarki pozabudżetowej pokrywają swoje wydatki z dochodów własnych
 podmioty gospodarki pozabudżetowej pokrywają swoje wydatki z dochodów własnych
rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę części uzyskanej nadwyżki środków obrotowych
rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę części uzyskanej nadwyżki środków obrotowych
lub zysku;
lub zysku;
 fakt samowystarczalności nie decyduje jednak o tym, że jednostki gospodarki pozabudżetowej
 fakt samowystarczalności nie decyduje jednak o tym, że jednostki gospodarki pozabudżetowej
nie mogą otrzymywać (w ściśle określonych przypadkach), dotacji z budżetu;
nie mogą otrzymywać (w ściśle określonych przypadkach), dotacji z budżetu;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 43
Opracowanie: dr Tomasz Skica 43
Gospodarka pozabudżetowa
Gospodarka pozabudżetowa
Powiązanie jednostki gospodarki pozabudżetowej z budżetem
Powiązanie jednostki gospodarki pozabudżetowej z budżetem
 w przeciwieństwie do jednostek budżetowych, powiązanie jednostek gospodarki
 w przeciwieństwie do jednostek budżetowych, powiązanie jednostek gospodarki
pozabudżetowej z budżetem ma charakter powiązania (rozliczenia) netto;
pozabudżetowej z budżetem ma charakter powiązania (rozliczenia) netto;
Konsekwencje powiązania netto z budżetem
Konsekwencje powiązania netto z budżetem
 w odniesieniu do jednostek gospodarki pozabudżetowej w budżecie nie ujmuje się pełnych
 w odniesieniu do jednostek gospodarki pozabudżetowej w budżecie nie ujmuje się pełnych
kwot ich przychodów oraz wydatków, lecz jedynie saldo tych wielkości przychody netto;
kwot ich przychodów oraz wydatków, lecz jedynie saldo tych wielkości przychody netto;
Następstwa rodzaju salda podmiotów gospodarki pozabudżetowej
Następstwa rodzaju salda podmiotów gospodarki pozabudżetowej
 Jeżeli saldo jest dodatnie
 Jeżeli saldo jest dodatnie
(tzn. jednostka gospodarki pozabudżetowej po sfinansowaniu wszystkich wydatków ma
(tzn. jednostka gospodarki pozabudżetowej po sfinanso ani wszystkich wydatków ma
(t n jednostka gospoda ki po ab dżeto ej po sfinansowaniu s stkich datkó ma
(t n jednostka gospoda ki po ab dżeto ej po sfinanso ani s stkich datkó ma
nadwyżkę), wykazywane jest ono w planie dochodów budżetu jako wpłata jednostki gospodarki
nadwyżkę), wykazywane jest ono w planie dochodów budżetu jako wpłata jednostki gospodarki
pozabudżetowej do budżetu;
pozabudżetowej do budżetu;
 Jeżeli saldo jest ujemne
 Jeżeli saldo jest ujemne
pojawia się w planie wydatków budżetowych jako dotacja budżetowa dla danej jednostki;
pojawia się w planie wydatków budżetowych jako dotacja budżetowa dla danej jednostki;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 44
Opracowanie: dr Tomasz Skica 44
2009-02-
BUDŻETOWANIE BRUTTO
BUDŻETOWANIE BRUTTO
ZALETY WADY
ZALETY WADY
Umożliwia pokrywanie wydatków niezależnie od Brak zainteresowania przy realizacji dochodów przez
Umożliwia pokrywanie wydatków niezależnie od Brak zainteresowania przy realizacji dochodów przez
wysokości przychodów osiągniętych przez daną jednostkę poszczególne jednostki, które bezpośrednio z tych
wysokości przychodów osiągniętych przez daną jednostkę poszczególne jednostki, które bezpośrednio z tych
organizacyjną; dochodów nie korzystają oraz nie zabiegają o ich pełną
organizacyjną; dochodów nie korzystają oraz nie zabiegają o ich pełną
i terminową realizację;
i terminową realizację;
Szczegółowe wyspecyfikowanie przychodów i wydatków Brak bodz
ców do oszczędnego gospodarowania
Szczegółowe wyspecyfikowanie przychodów i wydatków Brak bodz
ców do oszczędnego gospodarowania
pozwala na ewidencjonowanie i ścisłą kontrolę wykonania i wydatkowania środków budżetowych. Dlaczego?
pozwala na ewidencjonowanie i ścisłą kontrolę wykonania i wydatkowania środków budżetowych. Dlaczego?
b dż d i l li i ( b d
b dż d i l li i ( b d
budżetu zgodnie z ustalonym preliminarzem (ma to bardzo
budżetu zgodnie z ustalonym preliminarzem (ma to bardzo
Zasadą jest, że kredyty budżetowe wygasają z końcem
Zasadą jest, że kredyty budżetowe wygasają z końcem
duże znaczenie z punktu widzenia jawności finansów
duże znaczenie z punktu widzenia jawności finansów
roku kalendarzowego, zaś podstawą planowania wydatków
roku kalendarzowego, zaś podstawą planowania wydatków
publicznych oraz ich dyscypliny);
publicznych oraz ich dyscypliny);
budżetowych na rok następny są często wielkości środków
budżetowych na rok następny są często wielkości środków
wydatkowanych w poprzednim roku;
wydatkowanych w poprzednim roku;
BUDŻETOWANIE NETTO
BUDŻETOWANIE NETTO
ZALETY WADY
ZALETY WADY
Umożliwia elastyczność finansowania niekrępowaną tak Swoboda gospodarki finansowej jednostek powiązanych
Umożliwia elastyczność finansowania niekrępowaną tak Swoboda gospodarki finansowej jednostek powiązanych
silnie jak przy budżetowaniu brutto wymogami procedury z budżetem metodą netto oznacza zmniejszenie zakresu
silnie jak przy budżetowaniu brutto wymogami procedury z budżetem metodą netto oznacza zmniejszenie zakresu
silnie jak przy budżetowaniu brutto wymogami procedury z budżetem metodą netto oznacza zmniejszenie zakresu
silnie jak przy budżetowaniu brutto wymogami procedury z budżetem metodą netto oznacza zmniejszenie zakresu
i techniki budżetowej; redystrybucji budżetowej;
i techniki budżetowej; redystrybucji budżetowej;
Uzależnienie wysokości wydatków od otrzymania Swoboda w zakresie gospodarki finansowej przedkłada
Uzależnienie wysokości wydatków od otrzymania Swoboda w zakresie gospodarki finansowej przedkłada
odpowiednich dochodów pobudza do efektywnej się również na zmniejszenie dyrektywności kontroli
odpowiednich dochodów pobudza do efektywnej się również na zmniejszenie dyrektywności kontroli
gospodarki i umożliwia ocenę całokształtu ich gospodarki budżetowej;
gospodarki i umożliwia ocenę całokształtu ich gospodarki budżetowej;
na podstawie wyników finansowych;
na podstawie wyników finansowych;
y
ródło: C. Kosikowski, Finanse publiczne i prawo finansowe, Wydawnictwo WSPiZ im. L. Koz
miniskiego, Warszawa 2001, s. 58.
y
ródło: C. Kosikowski, Finanse publiczne i prawo finansowe, Wydawnictwo WSPiZ im. L. Koz
miniskiego, Warszawa 2001, s. 58.
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe Charakterystyka
Jednostki budżetowe Charakterystyka
 stanowią najbardziej charakterystyczną formą organizacyjno-prawną jednostek SFP;
 stanowią najbardziej charakterystyczną formą organizacyjno-prawną jednostek SFP;
 tworzy się je w dziedzinach, których wydatki są niewspółmierne do realizowanych dochodów,
 tworzy się je w dziedzinach, których wydatki są niewspółmierne do realizowanych dochodów,
a zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach niekomercyjnych;
a zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach niekomercyjnych;
a zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach niekomercyjnych;
a zadania wykonywane są w zdecydowanej większości na zasadach niekomercyjnych;
jednostki organizacyjne działające na tych zasadach pokrywają swoje wydatki z budżetu,
jednostki organizacyjne działające na tych zasadach pokrywają swoje wydatki z budżetu,
natomiast pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu państwa, bądz
budżetu JST;
natomiast pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu państwa, bądz
budżetu JST;
 taką metodę rozliczania z budżetem określa się mianem budżetowania brutto;
 taką metodę rozliczania z budżetem określa się mianem budżetowania brutto;
Statut jednostki budżetowej
Statut jednostki budżetowej
 jednostki budżetowe działają na podstawie statutów określających w szczególności:
 jednostki budżetowe działają na podstawie statutów określających w szczególności:
nazwę;
nazwę;
ę;
ę;
siedzibę;
siedzibę;
przedmiot działalności podstawowej każdej jednostki;
przedmiot działalności podstawowej każdej jednostki;
Plan finansowy
Plan finansowy
 podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan finansowy, obejmujący
 podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan finansowy, obejmujący
plan jej dochodów i wydatków;
plan jej dochodów i wydatków;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 46
Opracowanie: dr Tomasz Skica 46
2009-02-
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe
Ustalenie planu finansowego
Ustalenie planu finansowego
 zgodnie z ustawą o finansach publicznych plany finansowe jednostek budżetowych ustalają
 zgodnie z ustawą o finansach publicznych plany finansowe jednostek budżetowych ustalają
same jednostki (a precyzyjniej - kierownicy jednostek);
same jednostki (a precyzyjniej - kierownicy jednostek);
plany te mają być zgodne z ustalonym wcześniej przez organ wykonujący budżet układem
plany te mają być zgodne z ustalonym wcześniej przez organ wykonujący budżet układem
wykonawczym, będącym uszczegółowieniem uchwalonego budżetu i podstawą do określenia kwot
wykonawczym, będącym uszczegółowieniem uchwalonego budżetu i podstawą do określenia kwot
k b d ół i i h l b dż t i d t d k śl i k t
k b d ół i i h l b dż t i d t d k śl i k t
dochodów i wydatków przypisanych poszczególnym jednostkom finansowanym z danego budżetu;
dochodów i wydatków przypisanych poszczególnym jednostkom finansowanym z danego budżetu;
Utworzenie jednostki budżetowej
Utworzenie jednostki budżetowej
 państwowe jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-
 państwowe jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-
prawną i likwidują:
prawną i likwidują:
ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na
ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na
podstawie odrębnych (niż ustawa o finansach publicznych) przepisów;
podstawie odrębnych (niż ustawa o finansach publicznych) przepisów;
podstawie odrębnych (niż ustawa o finansach publicznych) przepisów;
podstawie odrębnych (niż ustawa o finansach publicznych) przepisów;
 gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają
 gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe tworzą, łączą, przekształcają
w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują:
w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują:
organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego;
organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego;
 Jeżeli jednostka budżetowa ma być przekształcona w jednostkę o innej formie organizacyjno-
 Jeżeli jednostka budżetowa ma być przekształcona w jednostkę o innej formie organizacyjno-
prawnej, najpierw należy dokonać jej likwidacji;
prawnej, najpierw należy dokonać jej likwidacji;
47
47
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej
Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej
 ich kierownicy podejmują wszelkie czynności o charakterze cywilnoprawnym nie w imieniu
 ich kierownicy podejmują wszelkie czynności o charakterze cywilnoprawnym nie w imieniu
danej jednostki, lecz jako upoważnieni przedstawiciele Skarbu Państwa, gminy, powiatu,
danej jednostki, lecz jako upoważnieni przedstawiciele Skarbu Państwa, gminy, powiatu,
czy województwa;
czy województwa;
Utworzenie jednostki budżetowej
Utworzenie jednostki budżetowej
 wiąże się z nadaniem jej statutu oraz określeniem mienia przekazywanego jednostce w zarząd;
 wiąże się z nadaniem jej statutu oraz określeniem mienia przekazywanego jednostce w zarząd;
W planach wydatków jednostek budżetowych
W planach wydatków jednostek budżetowych
Jednostki budżetowe uzyskują dochody z:
Jednostki budżetowe uzyskują dochody z:
ujmowane się głównie:
ujmowane się głównie:
opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej, wydatki bezpośrednio związane z funkcjonowaniem
opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej, wydatki bezpośrednio związane z funkcjonowaniem
jednostek (wynagrodzenia wydatki na zakupy
jednostek (wynagrodzenia wydatki na zakupy
jednostek (wynagrodzenia, wydatki na zakupy
jednostek (wynagrodzenia, wydatki na zakupy
spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej
spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej
dkó i ó i d i t i i i ż j
dkó i ó i d i t i i i ż j
towarów i usług, opłaty),
towarów i usług, opłaty),
na rzecz jednostki budżetowej,
na rzecz jednostki budżetowej,
wydatki na inwestycje własne,
wydatki na inwestycje własne,
odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone
odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone
mienie będące w zarządzie, bądz
użytkowaniu
mienie będące w zarządzie, bądz
użytkowaniu
dotacje oraz świadczenia wypłacane innym
dotacje oraz świadczenia wypłacane innym
jednostki budżetowej, podmiotom.
jednostki budżetowej, podmiotom.
Mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów
Mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów
własnych.
własnych.
Opracowanie: dr Tomasz Skica 48
Opracowanie: dr Tomasz Skica 48
2009-02-
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe
Zmiany w planach finansowych jednostek budżetowych
Zmiany w planach finansowych jednostek budżetowych
 kierownik jednostki budżetowej może dokonywać zmian w planie wydatków o ile nie powodują
 kierownik jednostki budżetowej może dokonywać zmian w planie wydatków o ile nie powodują
one wzrostu wynagrodzeń;
one wzrostu wynagrodzeń;
wydatki na wynagrodzenia w tym także na ich podwyżki, są wielkością nieprzekraczalną;
wydatki na wynagrodzenia w tym także na ich podwyżki, są wielkością nieprzekraczalną;
Państwowe jednostki budżetowe Samorządowe jednostki budżetowe
Państwowe jednostki budżetowe Samorządowe jednostki budżetowe
urzędy naczelnych organów państwowych takich Jednostkami budżetowymi gmin są:
urzędy naczelnych organów państwowych takich Jednostkami budżetowymi gmin są:
jak Kancelaria Prezydenta RP,
jak Kancelaria Prezydenta RP,
urzędy gmin (miast),
urzędy gmin (miast),
wszystkie urzędy administracji rządowej, zespoły ekonomiczno-administracyjne szkół,
wszystkie urzędy administracji rządowej, zespoły ekonomiczno-administracyjne szkół,
gminne ośrodki pomocy społecznej,
gminne ośrodki pomocy społecznej,
urzędy kontroli przestrzegania prawa (Najwyższa
urzędy kontroli przestrzegania prawa (Najwyższa
Izba Kontroli, Regionalne Izby Obrachunkowe), część przedszkoli,
Izba Kontroli, Regionalne Izby Obrachunkowe), część przedszkoli,
sądy, prokuratury, trybunały,
sądy, prokuratury, trybunały,
Jednostkami budżetowymi powiatów są:
Jednostkami budżetowymi powiatów są:
Jednostkami budżetowymi powiatów są:
Jednostkami budżetowymi powiatów są:
areszty i więzienia,
areszty i więzienia
areszty i więzienia,
areszty i więzienia
starostwa,
starostwa,
jednostki organizacyjne podległe Ministerstwu
jednostki organizacyjne podległe Ministerstwu
szkoły zawodowe, zespoły szkół i licea,
szkoły zawodowe, zespoły szkół i licea,
Obrony Narodowej oraz Ministerstwu Spraw
Obrony Narodowej oraz Ministerstwu Spraw
domy pomocy społecznej,
domy pomocy społecznej,
Wewnętrznych i Administracji,
Wewnętrznych i Administracji,
zarządy dróg,
zarządy dróg,
placówki opiekuńczo-wychowawcze, poradnie
placówki opiekuńczo-wychowawcze, poradnie
pedagogiczne,
pedagogiczne,
domy pomocy społecznej, parki narodowe
domy pomocy społecznej, parki narodowe
i krajobrazowe,
i krajobrazowe,
jednostki szkoleniowe i doradcze,
jednostki szkoleniowe i doradcze,
49
49
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe
Jednostki budżetowe Podsumowanie
Jednostki budżetowe Podsumowanie
 wszystkie dochody i wydatki budżetowe są dochodami i wydatkami jednostek budżetowych,
 wszystkie dochody i wydatki budżetowe są dochodami i wydatkami jednostek budżetowych,
ponieważ to one zajmują się ich realizacją;
ponieważ to one zajmują się ich realizacją;
środki budżetu państwa przekazywane są jednostkom budżetowym w sposób hierarchiczny;
środki budżetu państwa przekazywane są jednostkom budżetowym w sposób hierarchiczny;
wyróżnia się:
wyróżnia się:
y ę
y ę
 dysponentów głównych (dysponentów części budżetowych);
 dysponentów głównych (dysponentów części budżetowych);
 dysponentów drugiego stopnia;
 dysponentów drugiego stopnia;
 dysponentów trzeciego stopnia;
 dysponentów trzeciego stopnia;
Schemat: Struktura dysponentów środków budżetu państwa (przykład Ministerstwa Finansów)
Schemat: Struktura dysponentów środków budżetu państwa (przykład Ministerstwa Finansów)
Dysponent
Ministerstwo Finansów
I stopnia
Dysponent
Izby Skarbowe
II stopnia
Dysponenci Urzędy Kontroli Centrala
Urzędy Skarbowe Izby Celne
III stopnia Skarbowej Ministerstwa
50
50
2009-02-
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych Wprowadzenie
Rachunki dochodów własnych Wprowadzenie
 zostały utworzone z dniem 1 stycznia 2005 r., na podstawie nowelizacji ustawy o finansach
 zostały utworzone z dniem 1 stycznia 2005 r., na podstawie nowelizacji ustawy o finansach
publicznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 273, poz. 2703, z póz
n. zm.);
publicznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 273, poz. 2703, z póz
n. zm.);
rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych stanowią nową formę organizacyjną
rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych stanowią nową formę organizacyjną
sektora finansów publicznych;
sektora finansów p y ;
publicznych;
p y ;
Jakie dochody można gromadzić na rachunku dochodów własnych
Jakie dochody można gromadzić na rachunku dochodów własnych
 ustawa o finansach publicznych (art. 22 ust. 1), stanowi, że jednostki budżetowe mogą
 ustawa o finansach publicznych (art. 22 ust. 1), stanowi, że jednostki budżetowe mogą
gromadzić na rachunku dochodów własnych środki pochodzące z następujących z
ródeł:
gromadzić na rachunku dochodów własnych środki pochodzące z następujących z
ródeł:
opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej;
opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej;
spadków, zapisów i darowizn;
spadków, zapisów i darowizn;
odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie zarządzane lub użytkowane przez
odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie zarządzane lub użytkowane przez
jednostkę;
jednostkę;
Dochody z których można zasilać rachunki dochodów własnych
Dochody z których można zasilać rachunki dochodów własnych
 ustawa o finansach publicznych wyróżnia dodatkowo 17 z
ródeł dochodów, z których można
 ustawa o finansach publicznych wyróżnia dodatkowo 17 z
ródeł dochodów, z których można
zasilać rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych; Są to m.in.:
zasilać rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych; Są to m.in.:
wpłaty ze sprzedaży zapasów mobilizacyjnych;
wpłaty ze sprzedaży zapasów mobilizacyjnych;
51
51
wpisy i wpłaty z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;
wpisy i wpłaty z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych
Rachunki dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych
 samorządowe jednostki budżetowe na rachunek dochodów własnych mogą kierować:
 samorządowe jednostki budżetowe na rachunek dochodów własnych mogą kierować:
zarówno dochody uzyskiwane na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o finansach publicznych,
zarówno dochody uzyskiwane na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o finansach publicznych,
jak również dochody określone w uchwale organu stanowiącego JST (art. 22 ust. 3);
jak również dochody określone w uchwale organu stanowiącego JST (art. 22 ust. 3);
Tworzenie rachunków dochodów własnych
Tworzenie rachunków dochodów własnych
 o utworzeniu rachunku dochodów własnych ze z
ródeł wymienionych w art. 22 ust. 1, decydują
 o utworzeniu rachunku dochodów własnych ze z
ródeł wymienionych w art. 22 ust. 1, decydują
kierownicy jednostek budżetowych;
kierownicy jednostek budżetowych;
 w przypadku z
ródeł przypisanych rachunkom wyłącznie państwowych jednostek budżetowych
 w przypadku z
ródeł przypisanych rachunkom wyłącznie państwowych jednostek budżetowych
w art. 22 ust (tj o yc c e óde dodat o yc doc odó ), y aga a jest po adto
w a t 22 ust 2 (tj o yc 17  c e z
ródeł dodat o yc doc odó ), wymagana jest po adto
art. ust. 2 (tj. owych 17  cie z
ródeł dodatkowych dochodów), wymagana jest ponadto
a t ust. (tj. owych cie óde dodatkowych dochodów), y aga a jest ponadto
zgoda odpowiednio ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody;
zgoda odpowiednio ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 52
Opracowanie: dr Tomasz Skica 52
2009-02-
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych
Przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunkach dochodów własnych
Przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunkach dochodów własnych
 środki na rachunkach dochodów własnych mogą być przeznaczone na następujące cele:
 środki na rachunkach dochodów własnych mogą być przeznaczone na następujące cele:
1) wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów z opłat za udostępnienie
1) wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów z opłat za udostępnienie
dokumentacji przetargowej;
dokumentacji przetargowej;
2) kd ń
2) kd ń
2) wskazane przez darczyńcę;
2) wskazane przez darczyńcę;
3) remont lub odtworzenie mienia jeśli z
ródłem dochodów są odszkodowania i wpłaty za utracone lub
3) remont lub odtworzenie mienia jeśli z
ródłem dochodów są odszkodowania i wpłaty za utracone lub
uszkodzone mienie;
uszkodzone mienie;
Rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych
Rachunki dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych
 w przypadku rachunków państwowych jednostek budżetowych środki tam zgromadzone mogą
 w przypadku rachunków państwowych jednostek budżetowych środki tam zgromadzone mogą
być też przeznaczane na wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów:
być też przeznaczane na wydatki bieżące i inwestycyjne związane z uzyskiwaniem dochodów:
z działalności wykraczającej poza statutową działalność podstawową;
z działalności wykraczającej poza statutową działalność podstawową;
z opłat egzaminacyjnych za wydanie świadectw i certyfikatów;
z opłat egzaminacyjnych za wydanie świadectw i certyfikatów;
z wpisów i z wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;
z wpisów i z wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;
z realizacji zadań i przedsięwzięć we współpracy ze służbami specjalnymi innych państw;
z realizacji zadań i przedsięwzięć we współpracy ze służbami specjalnymi innych państw;
za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych;
za czynności polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa imprez masowych;
od Narodowego Funduszu Zdrowia za udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych;
od Narodowego Funduszu Zdrowia za udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych;
etc.
etc.
53
53
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych a finansowanie wynagrodzeń
Rachunki dochodów własnych a finansowanie wynagrodzeń
 z rachunków dochodów własnych nie mogą być finansowane wynagrodzenia osobowe
 z rachunków dochodów własnych nie mogą być finansowane wynagrodzenia osobowe
z wyjątkiem:
z wyjątkiem:
1) dodatkowego wynagrodzenia dla policjantów uczestniczących w zabezpieczeniu porządku
1) dodatkowego wynagrodzenia dla policjantów uczestniczących w zabezpieczeniu porządku
publicznego p p y j;
publicznego p p y j;
p g i bezpieczeństwa w czasie imprezy masowej;
p g i bezpieczeństwa w czasie imprezy masowej;
2) wynagrodzeń określonych dla pracowników urzędów skarbowych na podstawie ustawy o służbie
2) wynagrodzeń określonych dla pracowników urzędów skarbowych na podstawie ustawy o służbie
cywilnej;
cywilnej;
Co z nadwyżkami dochodów własnych?
Co z nadwyżkami dochodów własnych?
 państwowe jednostki budżetowe, które utworzyły rachunki dochodów własnych z:
 państwowe jednostki budżetowe, które utworzyły rachunki dochodów własnych z:
opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej;
opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej;
dochodów z działalności innej niż podstawowa określona w statucie;
dochodów z działalności innej niż podstawowa określona w statucie;
z opłat egzaminacyjnych za wydanie świadectw i certyfikatów oraz za sprawdzanie kwalifikacji;
z opłat egzaminacyjnych za wydanie świadectw i certyfikatów oraz za sprawdzanie kwalifikacji;
z wpisów i z wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;
z wpisów i z wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych;
opłat i wpływów uzyskiwanych na podstawie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawy
opłat i wpływów uzyskiwanych na podstawie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawy
o regionalnych izbach obrachunkowych;
o regionalnych izbach obrachunkowych;
 Zobligowane są do odprowadzenia do budżetu państwa nadwyżki dochodów własnych ustalonych
 Zobligowane są do odprowadzenia do budżetu państwa nadwyżki dochodów własnych ustalonych
na koniec roku, przekraczającej 1/6 planowanych na dany rok budżetowy wydatków finansowanych
na koniec roku, przekraczającej 1/6 planowanych na dany rok budżetowy wydatków finansowanych
z dochodów własnych; 54
z dochodów własnych; 54
2009-02-
Rachunki dochodów własnych
Rachunki dochodów własnych
Plany finansowe dochodów własnych
Plany finansowe dochodów własnych
 w przeciwieństwie do wydatków ujętych w budżecie państwa i budżetach JST plan wydatków
 w przeciwieństwie do wydatków ujętych w budżecie państwa i budżetach JST plan wydatków
finansowanych z dochodów własnych jednostek budżetowych nie stanowi nieprzekraczalnego
finansowanych z dochodów własnych jednostek budżetowych nie stanowi nieprzekraczalnego
limitu;
limitu;
Plany finansowe dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych
Plany finansowe dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych
 plany zestawiające dochody własne państwowych jednostek budżetowych oraz wydatki z nich
 plany zestawiające dochody własne państwowych jednostek budżetowych oraz wydatki z nich
finansowane nie są zamieszczane w ustawie budżetowej, ale wykonanie takich planów powinno
finansowane nie są zamieszczane w ustawie budżetowej, ale wykonanie takich planów powinno
się znalez
ć sprawozdaniu budżetowym;
się znalez
ć sprawozdaniu budżetowym;
Plany finansowe dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych
Plany finansowe dochodów własnych samorządowych jednostek budżetowych
 plany rachunków dochodów własnych jednostek budżetowych JST  są ujmowane w uchwale
 plany rachunków dochodów własnych jednostek budżetowych JST  są ujmowane w uchwale
budżetowej;
budżetowej;
wykaz jednostek budżetowych, które utworzyły rachunki dochodów własnych oraz zestawienie
wykaz jednostek budżetowych, które utworzyły rachunki dochodów własnych oraz zestawienie
dochodów własnych i wydatków nimi sfinansowanych to element sprawozdania z wykonania
dochodów własnych i wydatków nimi sfinansowanych to element sprawozdania z wykonania
budżetu JST;
budżetu JST;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 55
Opracowanie: dr Tomasz Skica 55
Fundusze motywacyjne
Fundusze motywacyjne
Fundusze motywacyjne Wprowadzenie
Fundusze motywacyjne Wprowadzenie
 pojawiły się razem z rachunkami dochodów własnych jednostek budżetowych 1 stycznia 2005 r.,
 pojawiły się razem z rachunkami dochodów własnych jednostek budżetowych 1 stycznia 2005 r.,
stanowią kolejną formę organizacyjną sektora finansów publicznych,
stanowią kolejną formę organizacyjną sektora finansów publicznych,
plany funduszy motywacyjnych nie są objęte ustawą budżetową;
plany funduszy motywacyjnych nie są objęte ustawą budżetową;
Czym są fundusze motywacyjne?
Czym są fundusze motywacyjne?
 fundusze motywacyjne są środkami finansowymi państwowych jednostek budżetowych
 fundusze motywacyjne są środkami finansowymi państwowych jednostek budżetowych
gromadzonymi na wyodrębnionych rachunkach bankowych;
gromadzonymi na wyodrębnionych rachunkach bankowych;
 fundusze są zasilane częścią dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu
 fundusze są zasilane częścią dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu
przepadku rzeczy;
przepadku rzeczy;
korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu jak
korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu jak
też przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych;
też przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych;
 fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi (jest to odstępstwo od zasady finansowania
 fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi (jest to odstępstwo od zasady finansowania
brutto jednostek budżetowych);
brutto jednostek budżetowych);
Przeznaczenie funduszy motywacyjnych
Przeznaczenie funduszy motywacyjnych
 ze środków funduszy motywacyjnych wypłacane są nagrody dla pracowników, żołnierzy
 ze środków funduszy motywacyjnych wypłacane są nagrody dla pracowników, żołnierzy
i funkcjonariuszy, którzy przyczynili się bezpośrednio do uzyskania tych dochodów;
i funkcjonariuszy, którzy przyczynili się bezpośrednio do uzyskania tych dochodów;
56
56
2009-02-
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwem pomocniczym
Gospodarstwem pomocniczym
 jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym część
 jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym część
jej działalności podstawowej lub działalność uboczna;
jej działalności podstawowej lub działalność uboczna;
Wyodrębnienie organizacyjne
Wyodrębnienie organizacyjne
 wyraża się w:
 wyraża się w:
1) wyodrębnieniu majątkowym,
1) wyodrębnieniu majątkowym,
2) posiadaniu odrębnej struktury organizacyjnej,
2) posiadaniu odrębnej struktury organizacyjnej,
3) posiadaniu zorganizowanego zespołu pracowniczego.
3) posiadaniu zorganizowanego zespołu pracowniczego.
Wyodrębnienie finansowe
Wyodrębnienie finansowe
Wyodrębnienie finansowe
Wyodrębnienie finansowe
 wyraża się w posiadaniu przez gospodarstwo pomocnicze:
 wyraża się w posiadaniu przez gospodarstwo pomocnicze:
1) własnego planu finansowego,
1) własnego planu finansowego,
2) rachunku bankowego - na który wpływają jego dochody i z którego może dokonywać
2) rachunku bankowego - na który wpływają jego dochody i z którego może dokonywać
wydatków do wysokości zgromadzonych zasobów;
wydatków do wysokości zgromadzonych zasobów;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 57
Opracowanie: dr Tomasz Skica 57
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwa pomocnicze
W formie gospodarstw pomocniczych prowadzone są m.in.:
W formie gospodarstw pomocniczych prowadzone są m.in.:
 zakłady obsługi ministerstw i centralnych urzędów administracji państwowej,
 zakłady obsługi ministerstw i centralnych urzędów administracji państwowej,
 hotele pracownicze,
 hotele pracownicze,
 ośrodki wypoczynkowe i wypoczynkowo-szkoleniowe,
 ośrodki wypoczynkowe i wypoczynkowo-szkoleniowe,
 zakłady usługowo-szkoleniowe przy urzędach skarbowych,
 zakłady usługowo-szkoleniowe przy urzędach skarbowych,
 warsztaty szkolne,
 warsztaty szkolne,
 gospodarstwa pomocnicze przy parkach narodowych.
 gospodarstwa pomocnicze przy parkach narodowych.
Finansowanie działalności gospodarstw pomocniczych
Finansowanie działalności gospodarstw pomocniczych
 gospodarstwa pomocnicze pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych;
 gospodarstwa pomocnicze pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych;
 gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe;
 gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe;
di ż ć b dż d j d i
di ż ć b dż d j d i
Uwaga!
Uwaga!
 do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów
 do przychodów własnych nie zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy oraz innych umów
o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych odpowiednio:
o podobnym charakterze dotyczących składników majątkowych odpowiednio:
a) Skarbu Państwa;
a) Skarbu Państwa;
b) jednostki samorządu terytorialnego;
b) jednostki samorządu terytorialnego;
58
58
2009-02-
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwa pomocnicze
Roczny plan finansowy
Roczny plan finansowy
 podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy
 podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy
obejmujący:
obejmujący:
przychody (w tym dotacje z budżetu),
przychody (w tym dotacje z budżetu),
koszty i inne obciążenia,
koszty i inne obciążenia,
rachunek zysków i strat,
rachunek zysków i strat,
stan środków obrotowych,
stan środków obrotowych,
stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem;
stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem;
Utworzenie gospodarstwa pomocniczego
Utworzenie gospodarstwa pomocniczego
 gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną
 gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną
i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
 właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, wojewody
 właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, wojewody
w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,
w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,
 zarządu jednostki samorządu terytorialnego
 zarządu jednostki samorządu terytorialnego
w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek
w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek
budżetowych;
budżetowych;
59
59
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwa pomocnicze
Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa:
Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa:
 nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego,
 nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego,
 nazwę i siedzibę jednostki budżetowej,
 nazwę i siedzibę jednostki budżetowej,
 p y ę j j j
 p działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej,
przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności j budżetowej,
przedmiot y ę j jednostki j
 składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową,
 składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową,
Usługi na rzecz macierzystej jednostki budżetowej
Usługi na rzecz macierzystej jednostki budżetowej
 sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej gospodarstwo pomocnicze
 sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej gospodarstwo pomocnicze
dokonuje według kosztów własnych;
dokonuje według kosztów własnych;
gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku netto;
gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku netto;
Zmiany w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego
Zmiany w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego
 w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku
 w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku
w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie
w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie
spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu, ani zwiększenia dotacji z budżetu;
spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu, ani zwiększenia dotacji z budżetu;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 60
Opracowanie: dr Tomasz Skica 60
2009-02-
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
 to jednostki nieposiadające osobowości prawnej, korzystające z samodzielności organizacyjnej
 to jednostki nieposiadające osobowości prawnej, korzystające z samodzielności organizacyjnej
oraz ograniczonej samodzielności finansowej;
oraz ograniczonej samodzielności finansowej;
Zakłady budżetowe wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania a koszty swojej działalności
Zakłady budżetowe wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania a koszty swojej działalności
Zakłady budżetowe wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania, a koszty swojej działalności
Zakłady budżetowe wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania, a koszty swojej działalności
pokrywają z przychodów własnych;
pokrywają z przychodów własnych;
Dotacje dla zakładu budżetowego
Dotacje dla zakładu budżetowego
 zakład budżetowy może otrzymać z budżetu dotację przedmiotową oraz dotację podmiotową
 zakład budżetowy może otrzymać z budżetu dotację przedmiotową oraz dotację podmiotową
lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu
nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu
na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;
na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;
Dotacjami przedmiotowymi
Dotacjami przedmiotowymi
 nazywane są w ustawie o finansach publicznych dopłaty do określonych rodzajów wyrobów
 nazywane są w ustawie o finansach publicznych dopłaty do określonych rodzajów wyrobów
lub usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych;
lub usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych;
Dotacjami podmiotowymi
Dotacjami podmiotowymi
 nazywane jest w ustawie o finansach publicznych dofinansowanie bieżącej działalności
 nazywane jest w ustawie o finansach publicznych dofinansowanie bieżącej działalności
ustawowo wskazanego podmiotu;
ustawowo wskazanego podmiotu;
61
61
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Gospodarka finansowa
Gospodarka finansowa
 podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy;
 podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy;
Utworzenie zakładu budżetowego
Utworzenie zakładu budżetowego
 państwowe zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-
 państwowe zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-
prawną i likwidują:
prawną i likwidują:
ministrowie,
ministrowie,
kierownicy urzędów centralnych,
kierownicy urzędów centralnych,
wojewodowie,
wojewodowie,
oraz inne organy działające na podstawie odrębnych (niż ustawa o finansach publicznych) przepisów;
oraz inne organy działające na podstawie odrębnych (niż ustawa o finansach publicznych) przepisów;
 gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną
 gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną
gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają winną
gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają winną
formę organizacyjno-prawną i likwidują:
formę organizacyjno-prawną i likwidują:
organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego;
organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego;
 w gminie rada gminy;
 w gminie rada gminy;
 w powiecie ziemskim rada powiatu;
 w powiecie ziemskim rada powiatu;
 w powiecie grodzkim rada miasta;
 w powiecie grodzkim rada miasta;
 w województwie sejmik województwa;
 w województwie sejmik województwa;
62
62
2009-02-
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Utworzenie zakładu budżetowego
Utworzenie zakładu budżetowego
 utworzenie zakładu budżetowego wiąże się z określeniem:
 utworzenie zakładu budżetowego wiąże się z określeniem:
jego nazwy i siedziby,
jego nazwy i siedziby,
przedmiotu działalności,
przedmiotu działalności,
właściwej części budżetu, z którą zakład będzie się rozliczał,
właściwej części budżetu, z którą zakład będzie się rozliczał,
ł ś ś b d k ó kł d b d l ł
ł ś ś b d k ó kł d b d l ł
z
ródła przychodów własnych,
z
ródła przychodów własnych,
stanu wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane w użytkowanie
stanu wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane w użytkowanie
temu zakładowi,
temu zakładowi,
Rozliczenie z budżetem
Rozliczenie z budżetem
 rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę do budżetu nadwyżki wypracowanych
 rozliczenie z budżetem następuje poprzez wpłatę do budżetu nadwyżki wypracowanych
środków obrotowych, ustalonej na koniec okresu rozliczeniowego;
środków obrotowych, ustalonej na koniec okresu rozliczeniowego;
Zmiany w planie finansowym zakładu budżetowego
Zmiany w planie finansowym zakładu budżetowego
 w planie finansowym zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku
 w planie finansowym zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku
w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem,
w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem,
że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu;
że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 63
Opracowanie: dr Tomasz Skica 63
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Państwowe zakłady budżetowe Samorządowe zakłady budżetowe
Państwowe zakłady budżetowe Samorządowe zakłady budżetowe
ośrodki wczasowe i wczasowo-szkoleniowe, Gminne zakłady budżetowe:
ośrodki wczasowe i wczasowo-szkoleniowe, Gminne zakłady budżetowe:
zakłady działające przy Ministerstwie Obrony przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, takie jak
zakłady działające przy Ministerstwie Obrony przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, takie jak
Narodowej, np. zakłady oczyszczania miasta, zakłady
Narodowej, np. zakłady oczyszczania miasta, zakłady
wodociągowo-kanalizacyjne, administracje budynków
wodociągowo-kanalizacyjne, administracje budynków
ośrodki sportu i rekreacji,
ośrodki sportu i rekreacji,
komunalnych  jeśli nie są spółkami,
komunalnych  jeśli nie są spółkami,
część domów pracy twórczej,
część domów pracy twórczej,
ośrodki sportowo-wypoczynkowe,
ośrodki sportowo-wypoczynkowe,
przedszkola,
przedszkola,
Wpłata zakładu budżetowego do budżetu
Wpłata zakładu budżetowego do budżetu
 wpłatę do budżetu planuje się jako różnicę między planowanymi przychodami i planowanym
 wpłatę do budżetu p j się j różnicę między planowanymi p y i p y
p ę planuje ę jako ę ę y p y przychodami planowanym
p ę p j ę j ę ę y p y p y p y
stanem środków obrotowych na początek roku a planowanymi wydatkami i planowanym
stanem środków obrotowych na początek roku a planowanymi wydatkami i planowanym
stanem środków obrotowych na koniec roku;
stanem środków obrotowych na koniec roku;
przy założeniu, że planowany stan środków obrotowych na koniec roku nie może przekraczać
przy założeniu, że planowany stan środków obrotowych na koniec roku nie może przekraczać
1/6 planowanych na kolejny rok kosztów wynagrodzeń z pochodnymi;
1/6 planowanych na kolejny rok kosztów wynagrodzeń z pochodnymi;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 64
Opracowanie: dr Tomasz Skica 64
2009-02-
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Wzór: Planowana wpłata (Pw) do budżetu
Wzór: Planowana wpłata (Pw) do budżetu
Planowany stan
Planowana wpłata
Pw = Pp + Spp -Wp - Skp
środków na koniec roku
Planowane przychody
Planowane wydatki
Planowany stan środków
obrotowych na początek roku
Co w sytuacji gdy stan środków jest inny niż planowano?
Co w sytuacji gdy stan środków jest inny niż planowano?
 jeżeli faktyczny stan środków jest inny niż planowano, stwierdzona niedopłata powinna być
 jeżeli faktyczny stan środków jest inny niż planowano, stwierdzona niedopłata powinna być
pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;
pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;
pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;
pokryta w ciągu 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego;
dotyczy to również tych zakładów, które nie planowały wpłat do budżetu;
dotyczy to również tych zakładów, które nie planowały wpłat do budżetu;
 Jeżeli zakłady wpłaciły kwotę wyższą od należnej, nadpłaty są zaliczane na poczet przyszłych
 Jeżeli zakłady wpłaciły kwotę wyższą od należnej, nadpłaty są zaliczane na poczet przyszłych
wpłat lub zwracane zakładowi;
wpłat lub zwracane zakładowi;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 65
Opracowanie: dr Tomasz Skica 65
Zakłady budżetowe
Zakłady budżetowe
Wzór: Faktyczny stan środków obrotowych na koniec roku (Sk)
Wzór: Faktyczny stan środków obrotowych na koniec roku (Sk)
Nieponiesione wydatki ze środków
Sk = Sp + P - K - Z - I
własnych na zatwierdzone inwestycje
Stan środków obrotowych
Zobowiązania
na początek roku
Przychody z działalności
Poniesione koszty
Zapamiętaj!
Zapamiętaj!
 do stanu środków obrotowych nie wlicza się darowizn pieniężnych;
 do stanu środków obrotowych nie wlicza się darowizn pieniężnych;
Zakłady budżetowe Podsumowanie
Zakłady budżetowe Podsumowanie
 większość przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych skupiona jest
 większość przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych skupiona jest
w czterech częściach budżetowych:
w czterech częściach budżetowych:
1)  Obrona narodowa
1)  Obrona narodowa
2)  Kultura fizyczna i sport
2)  Kultura fizyczna i sport
3)  Rolnictwo
3)  Rolnictwo
4)  Budżety wojewodów
4)  Budżety wojewodów
Opracowanie: dr Tomasz Skica 66
Opracowanie: dr Tomasz Skica 66
2009-02-
Fundusze celowe (Parabudżetowe)
Fundusze celowe (Parabudżetowe)
Funduszem celowym
Funduszem celowym
 jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych,
 jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych,
a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań;
a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań;
często określa się je mianem parabudżetowych;
często określa się je mianem parabudżetowych;
Fundusze celowe a zakłady budżetowe
Fundusze celowe a zakłady budżetowe
 fundusze celowe odróżnia od zakładów budżetowych to, że ich dochody w głównej mierze
 fundusze celowe odróżnia od zakładów budżetowych to, że ich dochody w głównej mierze
pochodzą ze świadczeń o charakterze publiczno-prawnym a nie ze sprzedaży produkcji
pochodzą ze świadczeń o charakterze publiczno-prawnym a nie ze sprzedaży produkcji
i świadczonych usług;
i świadczonych usług;
Niedobór i nadwyżka w funduszach celowych
Niedobór i nadwyżka w funduszach celowych
 w przypadku niektórych funduszy w sytuacji, w której ich wydatki przekraczają dochody,
 w przypadku niektórych funduszy w sytuacji, w której ich wydatki przekraczają dochody,
mogą one uzyskiwać pożyczki z budżetu państwa;
mogą one uzyskiwać pożyczki z budżetu państwa;
wynika to z gwarancji państwa dotyczących zadań realizowanych przez konkretny fundusz
wynika to z gwarancji państwa dotyczących zadań realizowanych przez konkretny fundusz
np. zadań Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS);
np. zadań Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS);
 w sytuacji, kiedy dochody przewyższają wydatki funduszy, powstała nadwyżka pozostaje do
 w sytuacji, kiedy dochody przewyższają wydatki funduszy, powstała nadwyżka pozostaje do
dyspozycji funduszy celowych;
dyspozycji funduszy celowych;
67
67
Państwowe i samorząd. fundusze celowe
Państwowe i samorząd. fundusze celowe
Status prawny funduszy celowych
Status prawny funduszy celowych
 fundusz celowy może działać jako:
 fundusz celowy może działać jako:
1) osoba prawna;
1) osoba prawna;
2) wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej
2) wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej
fundusz;
fundusz;
Państwowy fundusz celowy a fundusze samorządowe
Państwowy fundusz celowy a fundusze samorządowe
 państwowy fundusz celowy realizuje zadania wyodrębnione z budżetu państwa;
 państwowy fundusz celowy realizuje zadania wyodrębnione z budżetu państwa;
np. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej;
np. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej;
 gminne, powiatowe lub wojewódzkie fundusze celowe realizującą zadnia wyodrębnione
 gminne, powiatowe lub wojewódzkie fundusze celowe realizującą zadnia wyodrębnione
odpowiednio z budżetu gminy, powiatu lub województwa;
odpowiednio z budżetu gminy, powiatu lub województwa;
d i d i b dż t i i t l b j ód t
d i d i b dż t i i t l b j ód t
Funduszami jednostek samorządu terytorialnego są:
Funduszami jednostek samorządu terytorialnego są:
 terenowe (wojewódzkie) fundusze ochrony gruntów rolnych;
 terenowe (wojewódzkie) fundusze ochrony gruntów rolnych;
 wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym;
 wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym;
 wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej;
 wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej;
2009-02-
Państwowe i samorząd. fundusze celowe
Państwowe i samorząd. fundusze celowe
Gospodarka finansowa funduszy celowych
Gospodarka finansowa funduszy celowych
 podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy;
 podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy;
plany państwowych funduszy celowych są zamieszczane w załączniku do ustawy budżetowej;
plany państwowych funduszy celowych są zamieszczane w załączniku do ustawy budżetowej;
Elementy wyodrębniane dla każdego funduszu celowego
Elementy wyodrębniane dla każdego funduszu celowego
 dla każdego z funduszy, wyodrębnia się:
 dla każdego z funduszy, wyodrębnia się:
stan początkowy i końcowy funduszu;
stan początkowy i końcowy funduszu;
przychody własne i dotacje;
przychody własne i dotacje;
wydatki na realizację zadań, w tym wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od
wydatki na realizację zadań, w tym wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od
wynagrodzeń;
wynagrodzeń;
 plany samorządowych funduszy celowych bez osobowości prawnej, są objęte uchwałą
 plany samorządowych funduszy celowych bez osobowości prawnej, są objęte uchwałą
budżetową JST;
budżetową JST;
Opracowanie: dr Tomasz Skica 69
Opracowanie: dr Tomasz Skica 69
Państwowe i samorząd. fundusze celowe
Państwowe i samorząd. fundusze celowe
Wydatki funduszu celowego
Wydatki funduszu celowego
 mogą być dokonywane w zasadzie tylko w ramach posiadanych środków finansowych
 mogą być dokonywane w zasadzie tylko w ramach posiadanych środków finansowych
obejmujących bieżące przychody w tym:
obejmujących bieżące przychody w tym:
1) dotacje z budżetu państwa;
1) dotacje z budżetu państwa;
2) dotacje z budżetów JST;
2) dotacje z budżetów JST;
3) pozostałości środków z okresów poprzednich;
3) pozostałości środków z okresów poprzednich;
4) fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile tak stanowi ustawa tworząca fundusz;
4) fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile tak stanowi ustawa tworząca fundusz;
Wyjątek!
Wyjątek!
 wydatki mogą być realizowane w kwocie wyższej od zaplanowanej bez konieczności zmiany
 wydatki mogą być realizowane w kwocie wyższej od zaplanowanej bez konieczności zmiany
planu jeśli będą one sfinansowane ponadplanowanymi przychodami i pozostałościami środków
planu jeśli będą one sfinansowane ponadplanowanymi przychodami i pozostałościami środków
z poprzednich okresów;
z poprzednich okresów;
z poprzednich okresów;
z poprzednich okresów;
zwiększenie wydatków wymaga zgody ministra nadzorującego lub dysponującego funduszem;
zwiększenie wydatków wymaga zgody ministra nadzorującego lub dysponującego funduszem;
Zmiany w planie finansowym państwowego funduszu celowego
Zmiany w planie finansowym państwowego funduszu celowego
 ustawa o finansach publicznych zakazuje dokonywania zmian w planie przychodów
 ustawa o finansach publicznych zakazuje dokonywania zmian w planie przychodów
państwowych funduszy celowych;
państwowych funduszy celowych;
zakaz ten nie dotyczy dotacji budżetowej;
zakaz ten nie dotyczy dotacji budżetowej;
70
70
2009-02-
Państwowe fundusze celowe
Państwowe fundusze celowe
Fundusze celowe (parabudżetowe) specyfika
Fundusze celowe (parabudżetowe) specyfika
 największe państwowe fundusze celowe związane są z ubezpieczeniami społecznymi;
 największe państwowe fundusze celowe związane są z ubezpieczeniami społecznymi;
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 129,01 mld zł tj. 41,75% wydatków budżetu państwa w 2008
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 129,01 mld zł tj. 41,75% wydatków budżetu państwa w 2008
Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS 13,7 mld zł tj. 10,62% wydatków budżetu państwa w 2008
Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS 13,7 mld zł tj. 10,62% wydatków budżetu państwa w 2008
 większość przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych realizują fundusze
 większość przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych realizują fundusze
utworzone przed 2005 r.,
utworzone przed 2005 r.,
nowe fundusze celowe są niewielkie ich przychody i wydatki wyniosły łącznie ok. 2% kwot
nowe fundusze celowe są niewielkie ich przychody i wydatki wyniosły łącznie ok. 2% kwot
zaplanowanych dla wszystkich państwowych funduszy celowych w 2007 r.
zaplanowanych dla wszystkich państwowych funduszy celowych w 2007 r.
Tabela: Dotacje z budżetu państwa dla państwowych funduszy celowych w 2008 r.
Udział dotacji
Wyszczególnienie Dotacje (w tys. zł)
w przychodach
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 33 227 968 25,11%
Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS 14 998 903 92,24%
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 930 000 19,62%
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji KRUS 5 000 15,28%
Tabela: Główne cechy instytucji budżetu i instytucji funduszu celowego
Tabela: Główne cechy instytucji budżetu i instytucji funduszu celowego
Cecha Budżet Fundusz celowy
Przedmiot finansowania ogólny ściśle określony
Okres finansowania roczny nieokreślony
Ciągłość finansowania brak zapewniona
niskie  wysokie  brak
Bezpieczeństwo finansowania zadań
konkurencyjność zadań konkurencyjności zadań
A bit l ść l k ji ś dkó i t t i i t t
Arbitralność w alokacji środków istotna nieistotna
Możliwość akumulacji środków finansowych po roku
nie istnieje istnieje
finansowym
Zasady gospodarki finansowej sztywne (rygorystyczne) elastyczne
Możliwość mobilizacji dochodów minimalna znaczna
Możliwości kontroli ze strony władz przedstawicielskich istotne ograniczone
Racjonalizacja wydatków ograniczona znaczna
Możliwość realokacji środków finansowych stosownie do
dużamała
zmieniających się warunków społecznych i gospodarczych
Możliwość nieracjonalnego wydatkowania środków w
dużamała
wyniku działania grup nacisku
Możliwość rozbicia gospodarki pieniężnymi środkami
maładuża
publicznymi
2009-02-
Państwowe fundusze celowe
Państwowe fundusze celowe
Fundusze celowe utworzone do 2005 r. Fundusze celowe utworzone po 2005 r.
Fundusze celowe utworzone do 2005 r. Fundusze celowe utworzone po 2005 r.
1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 1. Fundusz Rekompensacyjny
1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 1. Fundusz Rekompensacyjny
2. Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS 2. Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej
2. Fundusz Emerytalno-Rentowy KRUS 2. Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej
3. Fundusz Pracy 3. Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców
3. Fundusz Pracy 3. Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców
4. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób 4. Fundusz Reprywatyzacji
4. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób 4. Fundusz Reprywatyzacji
Niepełnosprawnych
Niepełnosprawnych
5. Fundusz Promocji Kultury
5. Fundusz Promocji Kultury
5. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
5. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
6. Fundusz  Centralna Ewidencja Pojazdów
6. Fundusz  Centralna Ewidencja Pojazdów
i Gospodarki Wodnej
i Gospodarki Wodnej
i Kierowców
i Kierowców
6. Fundusz Administracyjny KRUS
6. Fundusz Administracyjny KRUS
7. Fundusz Skarbu Państwa
7. Fundusz Skarbu Państwa
7. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
7. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
8. Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych
8. Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych
Pracowniczych
Pracowniczych
9. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej
9. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej
8. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji KRUS
8. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji KRUS
10. Fundusz Zajęć Sportowo Rekreacyjnych dla
10. Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla
10. Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla
10. Fundusz Zajęć Sportowo Rekreacyjnych dla
9. Państwowy Fundusz Gospodarki Zasobem
9. Państwowy Fundusz Gospodarki Zasobem
Uczniów
Uczniów
Geodezyjnym i Kartograficznym
Geodezyjnym i Kartograficznym
11. Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej
11. Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej
10. Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
10. Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
12. Fundusz Wsparcia Policji
12. Fundusz Wsparcia Policji
11. Fundusz Promocji Twórczości
11. Fundusz Promocji Twórczości
13. Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego
13. Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego
14. Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy
14. Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy
Opracowanie: dr Tomasz Skica 73
Opracowanie: dr Tomasz Skica 73