MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Władysława Maria Francuz
Wykonywanie dachów i stropodachów
311[04].Z2.05
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
0
Recenzenci:
mgr inż. Teresa Florczak
mgr inż. Alicja Zajączkowska
Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska
Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[04].Z2.05
 Wykonywanie dachów i stropodachów, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu 311[04] Technik budownictwa.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych 6
5. Ćwiczenia 9
5.1. Elementy dachu i ich klasyfikacja 9
5.1.1. Ćwiczenia 9
5.1.2. Sprawdzian postępów 10
5.2. Dachy o konstrukcji drewnianej 11
5.2.1. Ćwiczenia 11
5.2.2. Sprawdzian postępów 12
5.3. Dachy o konstrukcji żelbetowej i stalowej 13
5.3.1. Ćwiczenia 13
5.3.2. Sprawdzian postępów 14
5.4. Stropodachy 15
5.4.1. Ćwiczenia 15
5.4.2. Sprawdzian postępów 16
5.5. Pokrycia dachowe 16
5.5.1. Ćwiczenia 16
5.5.2. Sprawdzian postępów 17
5.6. Rynny i rury spustowe oraz obróbki blacharskie 18
5.6.1. Ćwiczenia 18
5.6.2. Sprawdzian postępów 19
5.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska obowiązujące podczas prac dekarskich 19
5.7.1. Ćwiczenia 19
5.7.2. Sprawdzian postępów 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 21
7. Literatura 30
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik budownictwa.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania-uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania  samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metoda projektów.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z budownictwa,
- rozpoznawać materiały budowlane,
- rozpoznawać elementy budowli,
- rozpoznawać technologie wykonywania robót budowlanych,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- wykonywać proste szkice i rysunki techniczne,
- stosować zasady organizacji robót budowlanych,
- określać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe i ochrony środowiska
podczas wykonywania robót budowlanych,
- określać oraz oceniać swoje mocne i słabe strony w działaniach indywidualnych
i zespołowych,
- wziąć udział w dyskusji i prezentacji, obronić własne stanowisko,
- zastosować różne metody i środki porozumiewania się na temat zagadnień technicznych,
- posługiwać się techniką komputerową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- określić funkcje i elementy dachu,
- sklasyfikować dachy,
- określić kształty dachów,
- scharakteryzować dachy o konstrukcji drewnianej, żelbetowej i stalowej,
- zwymiarować elementy nośne konstrukcji dachowej,
- scharakteryzować rodzaje stropodachów,
- dobrać izolację cieplną, akustyczną i przeciwwilgociową do wykonania stropodachu
i tarasu,
- scharakteryzować materiały na pokrycia dachowe,
- określić zasady wykonywania pokryć dachowych z różnych materiałów,
- dobrać przekroje rynien, rur spustowych do wielkości odwadnianych połaci dachowych,
- zastosować zasady wykonywania obróbek blacharskich,
- dobrać technologię wykonywania dachu lub stropodachu,
- dobrać materiały, narzędzia i sprzęt do wykonania dachu w określonej technologii,
- zorganizować stanowisko pracy do wykonania dachu,
- zaprojektować wykonanie dachu i stropodachu w budynku z zastosowaniem programu
komputerowego,
- zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska przy wykonywaniu dachów i stropodachów,
- dokonać odbioru robót zgodnie z obowiązującymi przepisami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
DYDAKTYCZNYCH
Scenariusz 1
Temat: Przepisy bhp obowiązujące podczas robót dekarskich
Cele zajęć:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozpoznać zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka podczas wykonywania robót
dekarskich,
 dobrać odpowiednie zabezpieczenia stanowiska pracy dekarza,
 dobrać środki ochrony indywidualnej dla dekarza,
 chronić środowisko naturalne podczas wykonywania robót dekarskich,
 odszukać potrzebne informacje w literaturze lub katalogach,
 współpracować w grupie.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- miniwykład,
- ćwiczenia,
- dyskusja w grupie.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w małych zespołach.
Åšrodki dydaktyczne:
 zestaw plansz i filmów dydaktycznych ilustrujących zagrożenia,
 zestaw plansz i filmów dydaktycznych ilustrujących zasady zabezpieczania terenu robót,
 zestaw katalogów środków ochrony indywidualnej,
 zestaw filmów dydaktycznych i plansz ilustrujących zagrożenia dla środowiska
naturalnego,
 zestaw przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska,
 literatura.
Czas trwania: 90 minut.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Uświadomienie celów zajęć.
3. Pogadanka  Zastosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania robót dekarskich
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Nauczyciel powinien:
 scharakteryzować i zademonstrować zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka podczas
wykonywania robót dekarskich,
 omówić podstawowe przepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska i wskazać ich z
ródło,
 omówić zasady zabezpieczania stanowiska pracy dekarza,
 omówić zasady stosowania środków ochrony indywidualnej dla dekarza,
 wskazać zasady ochrony środowiska naturalnego.
4. Ćwiczenia  praca uczniów w grupach
a) uczniowie dzielą się na zespoły dwuosobowe,
b) każdy zespół otrzymuje opis robót dekarskich przewidzianych do wykonania,
c) zespół otrzymuje zadanie zaplanowania właściwego sposobu zabezpieczenia robót oraz
dobrania sprzętu ochrony osobistej dla dekarza, zgodnie z otrzymanym opisem robót,
d) uczniowie pracujÄ…c w zespole wyszukujÄ… w literaturze i przepisach potrzebne
informacje,
e) uczniowie sporządzają opis planowanych działań w zakresie bhp i ochrony środowiska.
5. Dyskusja  analiza wyników pracy w grupach
 przedstawiciel każdego zespołu prezentuje wyniki pracy, uzasadniając dokonane
wybory,
 uczniowie dyskutują nad prezentowanymi wynikami pracy zespołów, porównując je
wzajemnie i wprowadzajÄ…c korekty.
6. Podsumowanie zajęć  ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ich aktywności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Scenariusz 2  ćwiczenie realizowane metodą projektów
ARKUSZ PRACY UCZNIA
Klasa: & & & & & & & .. Data:& & & & & & & & & .
ImiÄ™ i nazwisko ucznia& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Temat: Dobrać odpowiedni rodzaj dachu drewnianego dla budynku ze stropem
drewnianym, o rozpiętości 9.0 m i nachyleniu połaci dachowych 40o oraz uzasadnić swój
wybór.
Należy dobrać przekroje elementów konstrukcyjnych dachu oraz sporządzić rysunki:
przekrój poprzeczny, szczegóły połączeń poszczególnych elementów (minimum 2 szczegóły).
Budynek zlokalizowano w I strefie obciążenia wiatrem i II strefie obciążenia śniegiem.
Czas wykonania: 90 minut.
Wymagania wstępne:
- znajomość rodzajów dachów drewnianych,
- znajomość zastosowania i konstrukcji poszczególnych rodzajów dachów drewnianych,
- umiejętność poszukiwania informacji w różnych z
ródłach.
Cele:
- umiejętność zastosowania odpowiednich rodzajów dachów drewnianych w zależności
od rodzaju budynku,
- umiejętność korzystania z katalogów elementów i doboru przekrojów,
- umiejętność wykonania rysunków konstrukcji oraz połączeń elementów.
Zakres zadania:
1) dokonać analizy dachów drewnianych pod kątem różnorodnych kryteriów ich
zastosowania (1 pkt),
2) zaproponować rodzaj dachu dla podanych warunków (2 pkt),
3) korzystając z katalogów dobrać przekroje poszczególnych elementów (3 pkt),
4) narysować przekrój poprzeczny dachu w skali 1:50 (4 pkt),
5) narysować dwa szczegóły połączenia elementów konstrukcyjnych dachu w skali 1:10
(4 pkt),
6) wskazać zastosowania wybranej konstrukcji dachu (1 pkt),
7) uzasadnić swój wybór (1pkt.).
Sprawozdanie:
Uczeń przedstawia projekt dachu dla określonych w temacie zadania warunków wraz
z opisem konstrukcji i zastosowań wybranego dachu.
Kryteria oceny oraz schemat punktowania:
Za każdą część zadania uczeń może otrzymać od 0 do 4 punktów, łącznie 16 pkt.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
% dopuszczajÄ…cy  6÷8 punktów, % dobry  12÷14 punktów,
% dostateczny  9÷11 punktów, % bardzo dobry  15÷16 punktów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
5. ĆWICZENIA
5.1. Elementy dachów i ich klasyfikacja
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na poniższym rysunku opisz krawędzie ograniczające połacie dachowe oraz nazwij
elementy składowe dachu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady budowy dachów,
2) przeanalizować rysunek,
3) opisać wskazane krawędzie ograniczające połacie dachowe.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
% pokaz z objaśnieniem,
% ćwiczenie praktyczne
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura.
Ćwiczenie 2
Oblicz pochylenie połaci dachowej, gdzie h = 3.0 m, s = 4.0 m. Podaj wynik w stopniach
i procentach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady obliczania pochylenia połaci dachowej,
2) wykonać obliczenia,
3) podać wyniki zgodnie z tematem ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
% pokaz z objaśnieniem,
% ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- tablice funkcji trygonometrycznych,
- kalkulator.
5.1.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) określić funkcje dachu,
2) scharakteryzować elementy dachu,
3) obliczyć pochylenie połaci dachowej,
4) dokonać podziału dachów stosując różne kryteria.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5.2. Dachy o konstrukcji drewnianej
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj przedstawionÄ… na rysunku konstrukcjÄ™ dachu drewnianego. Nazwij
zaznaczone elementy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rodzaje konstrukcji dachów,
2) odszukać przedstawiony rodzaj dachu i rozpoznać poszczególne elementy,
3) na rysunku wpisać nazwy elementów,
4) opisać krótko funkcję każdego z elementów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
% pokaz z objaśnieniem,
% tekst przewodni.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog dachów drewnianych.
Ćwiczenie 2
Dla budynku o wymiarach w rzucie (w świetle ścian) 6,0 m x 8,0 m dobierz konstrukcję
dachu drewnianego ciesielskiego. Narysuj rozmieszczenie wiązarów oraz przekroje podłużny
i poprzeczny.
W budynku nad ostatnią kondygnacją wykonano strop żelbetowy. Nachylenie połaci
dachowe 100%.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rodzaje konstrukcji dachów,
2) odszukać odpowiedni rodzaj dachu,
3) narysować rozmieszczenie wiązarów w skali 1: 50,
4) narysować przekroje podłużny i poprzeczny.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
% pokaz z objaśnieniem,
% metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog dachów drewnianych,
- przybory rysunkowe,
- kalkulator.
5.2.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) podzielić dachy drewniane ze względu na wymiary i sposób łączenia
elementów,
2) scharakteryzować konstrukcje dachów ciesielskich,
3) rozróżnić elementy więz
by dachowej,
4) scharakteryzować budowę dachu o konstrukcji krokwiowej,
5) scharakteryzować budowę dachu o konstrukcji jętkowej,
6) scharakteryzować budowę dachu o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej,
7) scharakteryzować budowę dachu o konstrukcji wieszarowej,
8) rozróżnić dachowe konstrukcje inżynierskie,
9) scharakteryzować drewno klejone.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.3. Dachy o konstrukcji żelbetowej i stalowej
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podanych przekrojach dachów żelbetowych monolitycznych opisz elementy
konstrukcyjne. Narysuj skali 1:20 fragment przekroju płyty i żeber (rysunek powinien
obejmować trzy sąsiednie żebra) z wrysowanym przykładowym zbrojeniem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rodzaje konstrukcji dachów żelbetowych,
2) opisać elementy konstrukcji dachów,
3) narysować przekrój poprzeczny z przykładowym zbrojeniem płyty i belki w skali 1:20.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog dachów żelbetowych,
- przybory rysunkowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 2
Narysuj przekroje prętów pasa górnego, pasa dolnego i słupka, podanego poniżej
fragmentu dz
wigara stalowego kratowego. Odszukaj w tablicach profili walcowanych
potrzebne parametry dotyczące poszczególnych przekrojów.
[7, s. 574]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rysunek konstrukcji dz
wigara,
2) odszukać w tablicach potrzebne informacje,
3) wykonać rysunki przekrojów w skali 1:10.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem, tekst przewodni
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- tablice profili walcowanych,
- przybory rysunkowe.
5.3.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) rozróżnić rodzaje konstrukcji dachów żelbetowych monolitycznych
2) rozróżnić rodzaje konstrukcji dachów żelbetowych prefabrykowanych
3) charakteryzować konstrukcje dachów ciesielskich
4) rozróżnić kształty dz
wigarów stalowych
5) scharakteryzować budowę stalowych dz
wigarów kratowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.4. Stropodachy
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Narysuj układ warstw stropodachu znajdującego się nad magazynem sprzętu RTV.
Konstrukcję nośną stanowi plaski strop Teriva I.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rodzaje konstrukcji stropodachów,
2) odszukać literaturze odpowiedni rodzaj stropu,
3) dobrać odpowiednie warstwy stropodachu,
4) narysować przekrój poprzeczny stropu z układem warstw w skali 1:10.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog stropów i stropodachów,
- przybory rysunkowe.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj dach zielony na dachu budynku mieszkalnego. Zaproponuj odpowiedniÄ…
konstrukcję nośną stropu oraz układ warstw dachu zielonego. Narysuj przekrój poprzeczny
i opisz poszczególne warstwy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rodzaje konstrukcji stropodachów odwróconych,
2) odszukać literaturze i dobrać odpowiedni rodzaj stropu,
3) dobrać odpowiednie warstwy stropodachu,
4) narysować przekrój poprzeczny stropu z układem warstw w skali 1:10.
5) opisać poszczególne warstwy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem, metoda projektów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog stropów i stropodachów,
- przybory rysunkowe.
5.4.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) określić co to jest stropodach
2) rozróżnić rodzaje stropodachów
3) scharakteryzować budowę stropodachu
4) scharakteryzować poszczególne rozwiązania konstrukcyjne stropodachów
5) określić co to jest taras
6) określić co to jest stropodach odwrócony
5.5. Pokrycia dachowe
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dla dachu budynku mieszkalnego jednorodzinnego o nachyleniu 100% zaproponuj
rodzaj pokrycia dachowego. Wybierz alternatywnie trzy rodzaje materiałów, uzasadnij swój
wybór.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady stosowania pokryć dachowych,
2) przeanalizować rodzaje pokryć dachowych,
3) odszukać w normie odpowiedni rodzaj pokrycia do podanego nachylenia dachu,
4) uzasadnić wybór
5) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog pokryć dachowych,
- norma PN-B/02361:1999  Pochylenie połaci dachowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Ćwiczenie 2
Dla dachu jednopołaciowego budynku tymczasowego o wymiarach w rzucie 5 m x 7 m
(kąt nachylenia połaci wynosi 30o), zaproponuj pokrycie papą pojedynczo, na podkładzie
z desek. Narysuj rzut połaci dachowej oraz fragment przekroju poprzecznego w skali 1:20.
Oblicz potrzebną ilość papy do pokrycia tego dachu. Rysunki wykonaj przy pomocy
dostępnego w szkole programu komputerowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady stosowania pokryć dachowych,
2) przeanalizować zasady krycia papą,
3) wykonać szkice pomocnicze,
4) narysować rzut połaci dachowej oraz przekrój poprzeczny,
5) obliczyć potrzebną ilość papy,
6) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog pokryć dachowych,
- przybory rysunkowe,
- komputer z odpowiednim oprogramowaniem i drukarka.
5.5.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) określić co to jest pokrycie dachowe
2) wskazać od czego zależy wybór pokrycia dachowego
3) rozróżnić rodzaje dachówek
4) rozróżnić papy od pokryć dachowych
5) rozróżnić blachy do wykonania pokryć
6) wskazać materiały naturalne do pokryć dachowych
7) określić zasady wykonywania krycia dachu dachówką
8) określić zasady wykonywania krycia dachu papą na podłożu betonowym
i drewnianym
9) określić zasady krycia dachu blachą
10) określić zasady wykonywania tradycyjnych pokryć dachowych
materiałami naturalnymi
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.6. Rynny i rury spustowe oraz obróbki blacharskie
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dla dachu dwuspadowego bez koszy o rzucie jednej połaci 6 x 10 m, oblicz potrzebny
przekrój rynny. Przyjmij rodzaj i kształt rynny. Narysuj szczegół rynny przy okapie w skali
1:10.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady wykonywania odwodnienia dachów,
2) przeanalizować rodzaje rynien,
3) obliczyć potrzebny przekrój rynny,
4) narysować szczegół w skali 1:10,
5) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog rynien i rur spustowych,
- kalkulator,
- przybory rysunkowe.
Ćwiczenie 2
Dla rynny jak w ćwiczeniu 1 oblicz przekrój rury spustowej. Narysuj szczegół połączenia
rynny z rurÄ… spustowÄ… skali 1:10.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady wykonywania odwodnienia dachów,
2) przeanalizować rodzaje rur spustowych,
3) obliczyć potrzebny przekrój rury spustowej,
4) narysować szczegół w skali 1:10.
5) sporządzić notatkę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- katalog rynien i rur spustowych,
- kalkulator,
- przybory rysunkowe.
5.6.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) określić z jakich materiałów wykonuje się rynny i rury spustowe
2) rozróżnić rodzaje rynien
3) ustalić przekrój rynny i rury spustowej
4) określić zasady mocowania rynien i rur spustowych
5) określić zasady wykonywania obróbek blacharskich różnych elementów dachu
5.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązujące
podczas prac dekarskich
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ w jakich warunkach atmosferycznych można wykonywać roboty dekarskie
i zaplanuj przygotowanie frontu robót zgodnie z warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady bhp przy robotach dekarskich,
2) opisać warunki prowadzenia robót dekarskich,
3) zaplanować front robót dekarskich,
4) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- objaśnienie pokazem,
- tekst przewodni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- przepisy bhp.
Ćwiczenie 2
Określ w jakich sposób należy prowadzić roboty dekarskie, aby nie spowodować
wypadków przy pracy. Dobierz sprzęt ochrony indywidualnej dla dekarza.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady bhp przy robotach dekarskich,
2) dobrać sprzęt ochrony indywidualnej dla dekarza,
3) sporządzić notatkę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- tekst przewodni.
Åšrodki dydaktyczne:
- literatura,
- przepisy bhp.
5.7.2. Sprawdzian postępów
Uczeń potrafi: Tak Nie
1) określić, w jakich warunkach atmosferycznych można wykonywać
roboty dekarskie
2) wskazać jak powinni być wyposażeni pracownicy wykonujący
roboty dekarskie
3) określić, w jaki sposób należy zabezpieczyć krawędzie dachu
przed spadaniem materiałów lub narzędzi na podwórze lub ulicę
4) określić, w jaki sposób należy postępować przy stosowaniu lepików na gorąco
5) wskazać jak powinien postępować wykonawca robót dekarskich,
aby ochronić środowisko naturalne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
I. Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie dachów
i stropodachów
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 7, 8, 10, 11,1 2, 13, 14, 15, 18, 19 sÄ… z poziomu podstawowego,
 zadania 3, 4, 5, 6, 9, 16, 17, 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1.a, 2.a, 3.c, 4.b, 5.d, 6.d, 7.c, 8.a, 9.b, 10.c, 11.b, 12.c, 13.a,
14.a, 15.b, 16.c, 17.a, 18.b, 19.d, 20.a
Plan testu
Nr Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia Kategoria Poziom Poprawna
zad. ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić znaczenie dachu w budowli A P a
2 Rozpoznać rodzaj dachu B P a
Określić od czego zależy pochylenie połaci
3 B PP c
dachowych
4 Wyjaśnić budowę dachu krokwiowego B PP b
5 Rozpoznać konstrukcję dachu drewnianego B PP d
6 Rozpoznać konstrukcję dachu żelbetowego B PP d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Określić zalety drewnianych konstrukcji
7 A P c
inżynierskich
Określić zasady konstruowania stalowych
8 B P a
dz
wigarów kratowych
9 Określić budowę stropodachów B PP b
10 Rozróżnić rodzaje dachówek A P c
11 Rozróżnić rodzaje pap A P b
Określić zasady rozstawu łat przy kryciu
12 B P c
dachówką
13 Określić zasady krycia papą B P a
14 Określić zasady krycia blachą miedzianą B P a
15 Wyjaśnić zasady kształtowania rynien A P b
Wskazać stosowane rozstawy wiązarów
16 B PP c
ciesielskich
17 Określić zasady krycia dachów B PP a
Zakwalifikować namurnicę do rodzaju
18 B P b
dachu
Określić zasady wykonywania obróbek
19 A P d
blacharskich
Określić zasady bhp podczas wykonywania
20 B PP a
prac dekarskich
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi, tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie tego
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
Zestaw zadań testowych
Wybierz poprawnÄ… odpowiedz
, zaznaczajÄ…c odpowiedniÄ… literÄ™.
1. Dach w budynku należy do elementów:
a) nośnych.
b) dekoracyjnych,
c) wykończeniowych,
d) nie majÄ…cych znaczenia konstrukcyjnego.
2. Na poniższym rysunku przedstawiono dach:
a) naczółkowy,
b) mansardowy,
c) dwupołaciowy,
d) czteropołaciowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
3. Pochylenie połaci dachowych zależy od:
a) wielkości budynku,
b) rodzaju stropu poddasza,
c) rodzaju konstrukcji dachu,
d) kolorystyki pokrycia dachowego.
4. Na poniższym rysunku cyfrą  3 oznaczono:
a) krokiew,
b) wiatrownicÄ™,
c) przypustnicÄ™,
d) belkę główną.
5. Na rysunku poniższym przedstawiono dach drewniany:
a) jętkowy,
b) wieszarowy,
c) krokwiowy,
d) płatwiowo-kleszczowy.
6.Przedstawiony na rysunku poniżej dach żelbetowy to:
a) prefabrykowany dach jętkowy DS.-1.
b) prefabrykowany dach płatwiowy CJ-2.
c) prefabrykowany dach krokwiowy BD-3,
d) prefabrykowany dach krokwiowy MG-1.
7. Do podstawowych zalet drewnianych konstrukcji inżynierskich zalicza się:
a) ciekawy kształt dachu,
b) dużą sztywność i trwałość,
c) brak osłabień przekrojów w miejscach złączy,
d) dużą odporność na korozję chemiczną i biologiczną.
8. Stalowe dz
wigary kratowe mają kształty:
a) trójkątne,
b) kopulaste,
c) schodkowe,
d) kwadratowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
9. Większość stropodachów składa się z następujących warstw:
a) nośnej, paroszczelnej, przeciwdz
więkowej i ocieplającej,
b) konstrukcyjnej (nośnej), ocieplającej, wyrównawczej i wierzchniej (pokrycie),
c) podkładowej, zabezpieczającej przed uszkodzeniami mechanicznymi, ocieplającej
i paroszczelnej,
d) przeciwdz
więkowej, zabezpieczającej przed uszkodzeniami mechanicznymi,
podkładowej i wierzchniej.
10. Ze względu na rodzaj materiału wyróżniamy dachówki:
a) żelbetowe,
b) klasztorne,
c) ceramiczne,
d) zakładkowe.
11. Papy rolowe, gonty papowe to klasyfikacja pap ze względu na:
a) rodzaj koloru,
b) rodzaj kształtu,
c) rodzaj nośnika.
d) rodzaj impregnatu.
12. Rozstaw łat podkładowych przy kryciu dachówką zależy od:
a) kształtu dachu,
b) pochylenia dachu,
c) rodzaju dachówki,
d) strefy klimatycznej.
13. Krycie papą na podłożu betonowym wykonuje się:
a) równolegle do okapu,
b) prostopadle do okapu,
c) prostopadle do kalenicy,
d) pod kÄ…tem 45o do kalenicy.
14. Podkład pod blachę gładką miedzianą powinien być:
a) z desek pełny,
b) z łat w odstępach co 50 cm,
c) z desek w odstępach co 5 cm,
d) z desek w odstępach co 10 cm.
15. Najczęściej stosowanym przekrojem rynny jest przekrój:
a) trójkątny,
b) półkolisty,
c) prostokÄ…tny,
d) kwadratowy.
16. Rozstaw wiązarów w dachu ciesielskim powinien wynosić:
a) 50 70 cm,
b) 70 90 cm,
c) 80 120 cm,
d) 120 140 cm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
17. Krycie dachu rozpoczyna siÄ™ zawsze od:
a) okapu,
b) naroża,
c) kalenicy,
d) pierwszego kosza.
18. Namurnica jest elementem dachu:
a) stalowego kratowego,
b) drewnianego ciesielskiego,
c) drewnianego inżynierskiego,
d) żelbetowego prefabrykowanego.
19. Które z elementów dachu nie muszą mieć wykonanych obróbek blacharskich:
a) attyki,
b) kominy,
c) murki ogniowe,
d) baterie słoneczne.
20. Którą z podanych czynności związanych z robotami dekarskimi, wolno wykonywać na
dachu:
a) zgrzewać materiały,
b) pracować bez pasów ochronnych,
c) pozostawiać materiały i narzędzia po zakończeniu pracy,
d) palić tytoń przy stosowaniu roztworów asfaltowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ................................................................................................
Wykonywanie dachów i stropodachów
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
II. Zadanie praktyczne  próba pracy
Dla określonego rzutu budynku zaprojektuj dach drewniany ciesielski dwuspadowy
wiedząc że:
- nachylenie połaci dachowej wynosi 45o,
- ściany zewnętrzne na poddaszu nieużytkowym podniesione są na wysokość 50 cm,
- strop ostatniej kondygnacji żelbetowy, monolityczny, płytowy o grubości 14 cm,
- przewidziano poddasze użytkowe,
- krycie dachu dachówką.
Wymiary budynku: q
- szerokość  2 trakty o rozpiętości 2 x 4,0 m (w świetle ścian),
- długość  10,0 m (w świetle ścian),
- ściany zewnętrzne  grubość 35 cm,
- ściana wewnętrzna grubość 25 cm.
Rysunki 1, 2, 3 wykonaj przy pomocy dostępnego w szkole programu komputerowego,
a pozostałe w sposób tradycyjny.
Projekt powinien zawierać:
1) rozmieszczenie elementów dachu ciesielskiego w skali 1:100,
2) przekroje podłużny i poprzeczny w skali 1:100,
3) detal połączenia krokwi w kalenicy w skali 1:10,
4) detal oparcia krokwi na murłacie w skali 1:10,
5) detal ocieplenia poddasza użytkowego,
6) opis sposobu wykonania krycia dachówką,
7) obliczenie powierzchni połaci dachu i przekroju rynny,
8) rysunek usytuowania oraz przekroje poprzeczne rynien i rur spustowych.
Sposób wykonania zadania
Uczeń powinien wykonać:
1) narysować rzut budynku w skali 1:100,
2) dobrać odpowiednią konstrukcję dachu,
3) narysować rozmieszczenie wiązarów dachowych,
4) narysować przekroje dachu,
5) narysować detale,
6) obliczyć powierzchnię połaci i przekrój rynny,
7) opisać sposób krycia dachu,
8) narysować usytuowanie oraz przekroje poprzeczne rynien i rur spustowych.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalog dachów,
- literatura,
- kalkulator,
- przybory rysunkowe,
- komputer z odpowiednim oprogramowaniem oraz drukarka.
Czas na wykonanie ćwiczenia  3 x 45 minut = 135 minut.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Kryteria oceny realizacji zadania obejmujÄ…
Maksymalna
Lp. Kryterium oceny
liczba punktów
1 Poprawność narysowania rzutu budynku 2
2 Poprawność doboru dachu 2
3 Poprawność rozmieszczenia wiązarów dachowych 2
4 Poprawność narysowania przekroju poprzecznego 2
5 Poprawność narysowania przekroju podłużnego 2
6 Poprawność narysowania szczegółów dachu (3 x 2) 6
7 Poprawność narysowania rynien i rur spustowych 2
8 Poprawność obliczenia powierzchni połaci i przekroju rynny 4
9 Poprawność opisu krycia dachu 2
Poprawność posługiwania się programem komputerowym do
10 2
sporządzania rysunków
Razem: 26
Schemat punktowania
Za każdy punkt kryterium oceny uczeń otrzyma 1 pkt do 4 pkt, w sumie 26 pkt.
Proponowane oceny:
24÷26 pkt  bardzo dobry
20÷23 pkt  dobry
17÷19 pkt  dostateczny
14÷16 pkt  dopuszczajÄ…cy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
7. LITERATURA
1. Byrdy Cz., Kram D., Korepta K., Śliwiński M.: Podstawy budownictwa. Cz. II.
Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2001
2. Dretkiewicz-Więch J.: Nauczycielski system oceniania. CODN, Warszawa 1997
3. Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-
Ergon OW PZiTB, Warszawa 1998
4. Francuz W.M.: Dydaktyka w nowej szkole zawodowej. Politechnika Krakowska
Centrum Pedagogiki i Psychologii, Kraków 2004
5. Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa. Cz. 4. WSiP, Warszawa 1994
6. Mirski J.: Budownictwo z technologiÄ…, cz. 3. WSiP, Warszawa 2003
7. Praca zbiorowa, Nowy poradnik majstra budowlanego, Arkady, Warszawa 2003
8. Praca zbiorowa. Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 1992
9. Praca zbiorowa.: Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Poradnik
projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru, Verlag Dashofer, Warszawa 2005
10. Pyrak S.: Konstrukcje budowlane 5. Konstrukcje z betonu. WSiP, Warszawa 2001
11. Słowiński Z.: Technologia budownictwa cz. 2. WSiP, Warszawa 1997
12. Słowiński Z.: Technologia budownictwa cz. 3. WSiP, Warszawa 1997
13. Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999
14. Tauszyński K.: Budownictwo ogólne. WSiP, Warszawa 2001
15. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią cz.1. WSiP, Warszawa 2003
16. Wasilewski Z.: BHP na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989
17. WÅ‚odarczyk W.: Konstrukcje budowlane 4. Konstrukcje stalowe. WSiP, Warszawa 2000
18. Czasopisma specjalistyczne: Atlas budowlany, Murator, Materiały budowlane
19. Norma PN-B/02361:1999  Pochylenie połaci dachowych
20. RozporzÄ…dzenie Ministra Infrastruktury z 6.02.2003 r. w sprawie bhp podczas
wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47 poz. 401)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30