Małgorzata Jelonek - Wstęp do teorii komunikacji: Zajęcia wprowadzające
Instrukcja:
Ka\
da z czterech grup posiada inną partię materiału. Przeczytajcie swój materiał, omówcie go wspólnie, sporządz
cie
notatkę, tak, abyście umieli przekazać najistotniejsze treści osobom w pozostałych grupach. Za chwilę ka\
de z was
zostanie przydzielone do nowej grupy. Waszym zadaniem jest nauczyć pozostałe osoby danego materiału oraz
nauczyć się od innych tego, co mają wam do przekazania. Sukces osiągniecie wtedy, gdy ka\
dy obecny na zajęciach
posiądzie wiedzę zawartą w materiałach wszystkich czterech grup. Istotą tego zadania jest wzajemne nauczanie
i uzupełnianie się. Na koniec zajęć wykonajcie test sprawdzający, który poka\
e wam jakie wiadomości opanowaliście,
a co jeszcze warto powtórzyć.
Grupa 1
Treść do nauczenia się:
Według Johna Fiske a szkoły badające komunikację i komunikowanie się, dzielą się na dwie grupy:
1) Szkoła procesu komunikacyjnego  gdzie komunikacja to przekaz wiadomości, proces, dzięki któremu jedna
osoba wpływa na zachowanie i stan umysłu drugiej osoby. Za błąd komunikacji wg badaczy tej szkoły uznaje
się nieodczytanie komunikatu zgodnie z intencją nadawcy. Nadawca ma tu priorytetową rolę  nadawca i jego
intencja, z jaką wysyła komunikat. Wiadomość to przede wszystkim to, co jest przekazywane podczas
procesu. Np. poruszanie płatkiem ucha nie jest wg tej szkoły komunikatem, póki nie robimy tego celowo.
2) Szkoła semiotyczna  dla której komunikacja to przede wszystkim produkcja i wymiana znaczeń. Badacze tej
szkoły interesują się, w jaki sposób informacje i teksty wchodzą w interakcję z ludz
mi, w wyniku czego
powstają znaczenia, jaka jest rola tekstu w kulturze. Błędem nie jest złe odczytanie wiadomości, poniewa\

mo\
e to wynikać z ró\
nic kulturowych i innych doświadczeń kulturowych w odczytywaniu danego znaczenia.
Wa\
na tutaj jest identyfikacja z grupą i świadomość ró\
nic kulturowych  jestem Europejczykiem, dlatego tak
a nie inaczej reaguję na sztukę Szekspira. Nie rozumiem sztuk afrykańskich, bowiem nie mam ich
doświadczenia kulturowego. Wiadomość to konstrukcja znaków, które tworzą znaczenia przez interakcję
z odbiorcą. Wa\
ny tutaj jest tekst i to, w jaki sposób jest on odczytywany (wielość odczytań i interpretacji).
Małgorzata Jelonek - Wstęp do teorii komunikacji: Zajęcia wprowadzające
Grupa 2
Treść do nauczenia się:
Mówi się, \
e najprostszy model komunikacji obejmuje trzy elementy: nadawcę, komunikat, odbiorcę. Mo\
na go
zobrazować w poni\
szy sposób:
A B
Nadawca Komunikat Odbiorca
W rzeczywistości jednak nie jest to prosta linia, ale relacja, która jest dynamicznym działaniem. Jej zale\
ności mo\
na
przedstawić na schemacie:
Przekaz
Tekst
Nadawca
Znaczenia
Odbiorca Odniesienie
Powróćmy jednak do charakterystyki elementów najprostszego modelu komunikacji:
Nadawca zwany te\
komunikatorem lub z
ródłem (informacji, przekazu), to osoba lub grupa osób, które planują,
kształtują (kodują) lub przekazują dalej informację; Nadawca mo\
e być:
Indywidualny  np. lekarz, ksiądz, kolega, sprzedawca.
Zbiorowy  rodzina, środowisko sąsiedzkie, zawodowe.
Instytucjonalny  partia, Kościół, policja, prasa, radio, telewizja, uniwersytet.
Odbiorca, inaczej: recypient, adresat, czytelnik, słuchacz, widz, telewidz, partner komunikacji, interlokutor  ka\
da
osoba, która dostarczoną jej twarzą w twarz lub za pośrednictwem urządzenia technicznego wypowiedz
rozszyfrowuje
do tego stopnia, \
e jej sens  przynajmniej w ogólnych zarysach  staje się dla tej osoby zrozumiały.
Ogół odbiorców jednego kanału tworzy jego publiczność  np. publiczność prasowa, telewizyjna, kinowa, albo
publiczność konkretnej gazety, jednego teatru. Wśród publiczności mo\
emy odnalez
ć osoby, które np. czytają stale
daną gazetę, albo kupują ją tylko dlatego, \
e drukuje ona program telewizyjny.
Ogół odbiorców jednej, konkretnej wypowiedzi, część publiczności, której reakcja na dane przedstawienie/artykuł nas
interesuje to audytorium. Mówi się np. o audytorium spektaklu  Demoniczny golibroda z dnia 12 paz
dziernika 2010.
Przekaz  inaczej komunikat, to ciąg znaków (graficznych, muzycznych, głosowych). Potencjalnie, komunikat,
a raczej znajomość kodu* powinna być wspólna dla nadawy i odbiorcy i w ten sposób prowadzić do ich więzi.
Przekaz składa się z treści i formy.
McLuhan mówił: The medium is the message  przekaz
nik sam jest przekazem  rozwiń jak rozumiesz to zdanie.
*Kod (język) to zbiór (system) zmysłowo postrzeganych elementów znaczących oraz ewentualnie tak\
e reguł
tworzenia z nich większych konstrukcji znaczących (np. z morfemów  wyrazów, z wyrazów  zdań, ze zdań -
tekstów) umo\
liwiający osobom, które go znają, a tak\
e urządzeniom lub organizmom, które go rozpoznają,
odczytanie informacji przekazywanych za jego pomocą.
Małgorzata Jelonek - Wstęp do teorii komunikacji: Zajęcia wprowadzające
Grupa 3
.
Treść do nauczenia się:
W etymologicznym znaczeniu słowo  komunikowanie wywodzi się z łacińskiego słowa communicare   być
w relacji ,  w związku z ,  uczestniczyć ,  zrzeszać się z . Jednak jako termin  komunikowanie jest to kalka
językowa z angielskiego (communications). Mimo, i\
obecnie jest powszechnie znany i u\
ywany w ró\
nych językach,
nie zawsze jest właściwie rozumiany. Ju\
w 1935 roku amerykański krytyk i filozof K. Burke zło\
ył do druku ksią\
kę
Treatise on Communication, lecz musiał zmodyfikować jej tytuł, gdy\
wydawca obawiał się, i\
czytelnicy uznają ją za
studium o poczcie i telefonach, gdy tymczasem dotyczyła porozumiewania się ludzi.
Obecnie termin ten znany jest dobrze ka\
demu uczniowi amerykańskiej szkoły średniej w ramach przedmiotu
 edukacja komunikacyjna i medialna , jednak w wielu krajach, nadal bywa mylony ze środkami fizycznej
komunikacji, czyli transportu.
Cią\
y nad nim tradycyjna praktyka porozumiewania się na odległość, która wymagała podró\
y lub przesłania listu.
Komunikowanie wymagało komunikacji, czyli środków transportu, jak wozy, konie, łodzie, statki oraz drogi, rzeki,
kanały, morza, itp. Po polsku często wahamy się, czy mówić  komunikowanie czy raczej  komunikacja , a często
u\
ywamy tych słów wymiennie.
Przyjęło się jednak, \
e rozró\
niamy trzy formy tego pojęcia: komunikacja, komunikowanie i komunikowanie się.
Komunikowanie się to proces, w którym interlokutorzy zamieniają się rolami i wspólnie uczestniczą w przekazywaniu
informacji, są ze sobą w interakcji. Jest on dwukierunkowy i wymaga bądz
styczności fizycznej nadawcy i odbiorcy,
bądz
medium, które takie sprzę\
enie zwrotne umo\
liwia, np. czaty internetowe, telefon, telewizja interaktywna.
Model komunikowania się mo\
na przedstawić za pomocą prostej formy graficznej:
A B
Komunikowanie dokonuje się dzięki mediom i środkom transmisji informacji (radia, fal radiowych, telewizji, itp.).
Jako proces charakteryzuje się jednokierunkowością. Wa\
ny jest nadawca, odbiorca zaś  słucha . Inaczej w tym
wypadku wygląda model graficzny:
A B
Natomiast sama komunikacja dotyczy przepływu informacji, krą\
enie,  bycia w sieci .
Małgorzata Jelonek - Wstęp do teorii komunikacji: Zajęcia wprowadzające
Grupa 4
Treść do nauczenia się:
Biorąc pod uwagę charakter relacji łączący nadawcę z odbiorcą, wyró\
niamy ró\
ne sposoby komunikowania:
1. Jednokierunkowe-dwukierunkowe (jest to podział ze względu na kierunek komunikowania; w pierwszym
wypadku nie zachodzi sprzę\
enie zwrotne, mamy tylko nadawanie; w drugim wypadku jest sprzę\
enie zwrotne,
czasem te\
następuje zamiana ról nadawcy i odbiorcy)
2. Formalne-nieformalne (jest to podział ze względu na stopień oficjalności komunikatu; gdy komunikujemy się
z du\
ą grupą ludzi najlepiej u\
yć języka zrozumiałego dla nich wszystkich  oficjalnego, standardowego; gdy
nadawca mówi do jednej osoby, mo\
e u\
ywać znane tylko dla nich dwojga słowa-slang)
3. Symetryczne-niesymetryczne (podział ze względu na poziom wiedzy o świecie, obycia kulturowego i ról jakie
pełnią interlokutorzy; w pierwszym przypadku rozmówcy mają podobną wiedzę o świecie, pełnią podobną rolę
np. kole\
anki z grupy studentów; w drugim role i doświadczenie oraz wiedza o świecie się ró\
nią np.
wykładowca  student).
4. Werbalne-niewerbalne (jest to podział ze względu na u\
ywane środki komunikacji  w pierwszym wypadku są
to słowne  zarówno mowa jak i pismo, w drugim pozostałe, np. gesty, mimika, ton głosu)
5. Informacyjne-perswazyjne (podział ze względu na sposób przekazywania informacji; w pierwszym wypadku
wa\
na jest sama informacja  kto, co, kiedy, gdzie w drugim- interpretacja  dlaczego i wpływ na emocje
i postawy odbiorców).
Natomiast McQuail wyró\
nił pięć poziomów komunikacji społecznej, które zawarł w schemacie piramidy:
MASOWE
INSTYTUCJONALNE
GRUPOWE
INTERPERSONALNE
INTROPERSONALNE
(wewnątrzosobowe)
Komunikacja masowa wg McQuaila to inaczej komunikacja globalna, w której nadawcą jest instytucja (np. prasa,
radio, telewizja). Dominuje tutaj komunikowanie jednostronne.
Komunikacja instytucjonalna opiera się na szablonach, ściśle ustalonych wzorcach jak się komunikować (w urzędzie
wypełniamy formularze, przy ślubie wygłaszamy odpowiednią formułę). Obejmuje komunikację między instytucjami
i wewnątrz nich.
Komunikacja grupowa obejmuje komunikację pomiędzy grupami jak i wewnątrz grupy. Ka\
da grupa ma swój
ustalony kod komunikacji, który niekoniecznie musi być zrozumiały dla osób, które do niej nie nale\
ą, wa\
na jest
tajność. Członkowie grupy są do niej przywiązani emocjonalnie. Znajomość kodu daje poczucie bezpieczeństwa,
przynale\
ności. Dobrym przykładem komunikacji grupowej jest język kierowców (np. mówią na policjantów
 misiaki ,  niebiescy , na inne samochody  mobilki , na drogę, ulicę  ście\
ka ) lub więz
niów.
Komunikacja interpersonalna obejmuje komunikowanie się 2 lub więcej osób, ale bezpośrednio, face to face. W tym
wypadku bardzo często mamy do czynienia z wymianą ról nadawcy i odbiorcy ( teraz ja mówię, ty słuchasz ),
mo\
emy łatwo odczytać oznaki sprzę\
enia zwrotnego.
Komunikacja intropersonalna nazwana inaczej wewnątrzosobową, to komunikacja osoby samej ze sobą. Mo\
e
obejmować monolog, strumień świadomości, itp.
Małgorzata Jelonek - Wstęp do teorii komunikacji: Zajęcia wprowadzające
Test sprawdzający Twoje wiadomości.
1. Narysuj najprostszy model komunikacji (3pkt)
2. Uzupełnij: biorąc pod uwagę relacje łączące nadawcę z odbiorcą, wyró\
niamy komunikowanie (5pkt)
1. Jednokierunkowe - & & & & & & & & & & & ..
2. & & & & & & & ..- nieformalne
3. Symetryczne - & & & & & & & & & & & & & .
4. & & & & & & ..& - niewerbalne
5. Informacyjne - & & & & & & & & & .
3. Wypełnij piramidę McQuaila wpisując rodzaje komunikowania (5pkt)
4. Przyporządkuj termin: A -& & ., B - & & ., C - & & & (3pkt)
A. Komunikacja,
B. Komunikowanie,
C. Komunikowanie się.
1. Dotyczy przepływu informacji, krą\
enie,  bycia w sieci .
2. To proces, w którym interlokutorzy zamieniają się rolami i wspólnie uczestniczą w przekazywaniu
informacji, są ze sobą w interakcji. Jest on dwukierunkowy i wymaga bądz
styczności fizycznej nadawcy
i odbiorcy, bądz
medium, które takie sprzę\
enie zwrotne umo\
liwia, np. czaty internetowe, telefon,
telewizja interaktywna
3. Dokonuje się dzięki mediom i środkom transmisji informacji. Jako proces charakteryzuje się
jednokierunkowością. Wa\
ny jest nadawca, odbiorca zaś  słucha .
5. Zaznacz jedną prawidłową odpowiedz
. Szkoła procesu komunikacyjnego (2pkt)
a) Za błąd w komunikowaniu uznaje nieodczytanie wiadomości zgodnie z intencją nadawcy.
b) Za błąd w komunikowaniu nie uznaje złego odczytania wiadomości, poniewa\
mo\
e to wynikać
z ró\
nic kulturowych i innych doświadczeń kulturowych w odczytywaniu danego znaczenia.
c) W ogóle nie dopuszcza istnienia błędów w komunikowaniu.
Punkty Ocena
18-17 bdb
16-15 db+
14-13 db
12-11 dost+
10-9 dost
8> ndost