Prawo i polityka socjalna
1. Przedmiot i charakterystyka nauki prawa socjalnego, jego treść i wartości.
Przedmiot prawa socjalnego to zbiór norm dotyczących wolności i praw socjalnych człowieka
i obywatela. Nauka prawa socjalnego to wiedza o zbiorze norm dotyczących wolności i praw
człowieka i obywatela oraz warunków ich urzeczywistniania, a także badań empirycznych w tym
zakresie.
y
ródła prawa socjalnego:
" Konstytucja
" ratyfikowane umowy międzynarodowe
" prawo stanowione przez organizację międzynarodową w trybie art. 91 ust. 3
" ustawy i rozporzÄ…dzenia z mocÄ… ustawy
" rozporzÄ…dzenia
" akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je ustanowiły).
2. Prawa socjalne człowieka i ich ochrona w prawie krajowym, międzynarodowym, w tym
unijnym.
Prawa i wolności socjalne ujęte są w II rozdziale Konstytucji ,, Wolności, prawa i obowiązki człowieka
i obywatela . Prawa socjalne znajdują się w podrozdziale ,,Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne
i kulturalne  . Ujęcie w Konstytucji niektórych praw obywatela jako efektu powinności państwa
wskazuje na główne polityczne (zbiorowe) środki ich dochodzenia, np. w ramach odpowiedzialności
rządu przed parlamentem czy organów wykonawczych wobec samorządu terytorialnego.
Umieszczenie tych praw w Konstytucji jest o tyle celowe, o ile wskazuje na ich faktycznie
priorytetowe miejsce wśród zadań państwa.
Gwarancje:
1. materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, ekonomicznych i kulturowych)
2. formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki)
" prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły
sÄ…d
" prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego
" prawo do skargi konstytucyjnej
Środki ochrony praw i wolności
a) Droga sądowa  wynikająca z ogólnego prawa do sądu (art. 45) oraz art. 77 ust. 2 o zakazie
zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw; dodatkowo ust. 1
art. 77 formułuje zasadę cywilnej odpowiedzialności państwa za niezgodne z prawem
działania organów władzy publicznej;
b) Skarga konstytucyjna  którą może wnieść do TK każdy, którego prawa i wolności zostały
naruszone ostatecznym orzeczeniem wydanym przez sÄ…d lub organ administracji publicznej,
a która kierowana jest tylko przeciwko normie prawnej, która była podstawą takiego
orzeczenia (art. 79)
c) Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich  z którym każdy może wystąpić o pomoc w
ochronie swych praw i wolności naruszonych przez organy władzy publicznej (art. 80)
Ponadto, w 1993 roku Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka , uważaną za
najskuteczniejszy międzynarodowy system ochrony praw i wolności człowieka. Konwencja istnieje od
40 lat, a siedzibą jej organów jest Strasburg. Następną instytucją dbającą o przestrzeganie praw
człowieka w Polsce, jest założony w 1983 roku Komitet Helsiński ( powstały na mocy Aktu Końcowego
1
KBWE z helsinek z 1975 roku). Jego głównym zadaniem jest zbieranie materiałów dotyczących
nieprzestrzegania i łamania praw człowieka.
Konstytucyjne ujęcie wolności i praw socjalnych
Prawa i wolności socjalne to:
1) prawo do ochrony własności i prawo dziedziczenia (Rozdział I art. 21);
2) swoboda działalności gospodarczej (art. 22);
3) wolność wyboru zawodu i miejsca pracy, zakaz pracy przymusowej, obowiązek prowadzenia przez
państwo polityki zmierzającej do pełnego, produktywnego zatrudnienia, zasada ochrony pracy przez
państwo i jego nadzoru nad warunkami jej wykonywania (art. 65 w związku z art. 24 z Rozdziału I
Zasady ustroju), ustawowe określenie minimalnego wynagrodzenia;
4) prawo do ochrony warunków pracy oraz ustawowego określenia dni wolnych od pracy, płatnego
urlopu, maksymalnych norm czasu pracy;
5) prawo do nauki: bezpłatne nauczanie w szkołach publicznych z możliwością ustawowego
wprowadzenia opłat za naukę w publicznych szkołach wyższych, wolność nauczania i tworzenia szkół
niepublicznych, autonomia wyższych uczelni;
6) prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy Źw zakresie i formach
określonych przez ustawy;
7) prawo do opieki zdrowotnej świadczonej przez publiczną służbę zdrowia - na zasadach określonych
ustawą; obowiązek władz publicznych zapewnienia opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym,
osobom w podeszłym wieku i niepełnosprawnym;
Prawa socjalne w kontekście wertykalnym
PAC
STWO (organizacja)
BIERNOŚĆ AKTYWNOŚĆ
WOLNOÅšCI PRAWA
CZA
OWIEK
OBYWATEL
JEDNOSTKA
Różne ujęcia praw i wolności socjalnych w konstytucjach wybranych krajów
Konstytucja Białorusi
Prawo do godnego poziomu życia
Prawo do wykształcenia
Prawo do dostatecznego wyżywienia, ubioru, mieszkania
Prawo do odpoczynku
Prawo do ochrony zdrowia
Prawo do zabezpieczenia socjalnego
Prawo do pracy
Brak wyodrębnionych rozdziałów, prawa socjalne są rozproszone
Konstytucja Belgii
" Prawo do pracy
" Prawo do swobodnego wyboru aktywności zawodowej
" Prawo do odpowiednich warunków zatrudnienia
2
" Prawo do zabezpieczenia socjalnego
" Prawo do ochrony zdrowia
" Prawo do pomocy socjalnej, medycznej i prawnej
" Prawo do odpowiedniego mieszkania
" Prawo do ochrony środowiska naturalnego prawo do rozwoju społecznego
" Prawo do swobodnego nauczania
Prawa i wolności skatalogowane w Tytule II - ,,Belgowie i ich prawa . Prawa socjalne ujęte w art.
23 i 24.
Federacja Rosyjska
Prawo do mieszkania
Prawo do ochrony zdrowia
Prawo do wykształcenia
Prawo do działalności gospodarczej
Prawo do wyboru zawodu
Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
Prawo do ochrony przed bezrobociem
Prawo do odpowiedniego wynagrodzenia
Prawo do wypoczynku
Zagwarantowana opieka socjalna (art. 39)
Skupione w rozdziale II o nazwie ,,Prawa i wolności człowieka i obywatela . Prawa socjalne w
artykułach 37-43.
Konstytucja Albanii
Prawo do rehabilitacji i odszkodowania art. 14
Prawo do pracy art. 28
Prawo do ubezpieczenia społecznego i pomocy społecznej art. 31
Prawo do państwowej opieki zdrowotnej art.34
Prawo do nauki art. 35
Ochrona kobiet i dzieci art. 33
Prawa i wolności ujęte w rozdziale VII ,,Podstawowe prawa i wolności człowieka . Prawa socjalne
rozproszone.
Konstytucja Japonii
o Wolność wyboru zawodu
o prawo do utrzymywania określonego minimum poziomu zdrowego i kulturalnego życia -
,,państwo dokłada starań w celu wprowadzenia i rozszerzania opieki i zabezpieczenia
społecznego oraz zdrowia publicznego art. 25
o prawo do wykształcenia
Prawa socjalne są zawarte w 3 artykułach, bardzo szeroko opisane. Prawa i wolności zawarte są w
rozdziale III ,,Prawa i obowiÄ…zki obywatelskie
Katalogi podstawowych wolności i praw socjalnych
Prawo do:
" ochrony zdrowia
" nauki
" odpowiedniego i zadowalajÄ…cego wynagrodzenia, zapewniajÄ…cego jednostce i jej rodzinie
egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej
" pomocy socjalnej (ogólnie)
" rozrywki (np. granie w piłkę nożną, pływanie)
" bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
3
" określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów
" zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub
inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego
" zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom
niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku
Wolności:
wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy
wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne
wolność nauczania
wolność korzystania z dóbr kultury
3. Zasady ograniczania wolności i praw socjalnych
Ograniczenie wolność może odbyć się w 3 wypadkach:
- może je wprowadzić ustawa
- gdy konieczne jest zabezpieczenie państwa
- ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności
Środki ochrony wolności i praw socjalnych ujęte w prawie polskim oraz prawie międzynarodowym
środki ochrony wolności i praw (art. 77  81 Konstytucji RP)
- prawo każdego do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie
organów władzy publicznej
- prawo zaskarżania orzeczeń i decyzji wydawanych w pierwszej instancji
- prawo powszechnej skargi do TK
- prawo występowania z wnioskiem do Rzecznika Praw Obywatelskich o pomoc w ochronie swoich
wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej
4. Prawne ujęcie praw socjalnych w aktach międzynarodowych
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r. (art. 22-26)
- Prawo do zabezpieczenia społecznego
-Prawo do pracy, do swobodnego wyboru zatrudnienia do sprawiedliwych i zadowalajÄ…cych
warunków pracy i do ochrony przed bezrobociem.
-Prawo do równej płacy za równa pracę.
-Prawo do odpowiedniego zadowalajÄ…cego wynagrodzenia, zapewniajÄ…cego jemu i jego rodzinie
egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami
pomocy społecznej
-Prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe
płatne urlopy
-Prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodzinie włączając w to
wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i niezbędne świadczenia socjalne
-Prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa,
starości lub utraty środków do życia w sposób od niego niezależny.
-Prawo do oświaty. Oświata będzie bezpłatna, przynajmniej na poziomie podstawowym. Oświata w
zakresie podstawowym będzie obowiązkowa
-Prawo rodziców do pierwszeństwa w wyborze rodzaju nauczania, które ma być dane ich dzieciom.
4
 Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 r.
! Prawa socjalne nie są zawarte w katalogu konwencyjnym, ale w protokołach dodatkowych
! Z praw i wolności konwencyjnych mogą korzystać wszystkie osoby pozostające pod jurysdykcją
(władzą) państw-stron Konwencji
! Kontrola przestrzegania Konwencji dokonywana jest na dwu płaszczyznach: skargi
międzypaństwowej oraz skargi indywidualnej (petycji)
! Konwencja gwarantuje prawa i wolności o charakterze obywatelskim i politycznym. Nie można
więc skarżyć się o naruszenie praw, o których konwencja nie wspomina, w szczególności praw
socjalnych, (np. zbyt niskiej płacy, braku wystarczająco długich wakacji, itp.)
! Podpisana w Rzymie
Prawa socjalne w Konwencji:
- prawo do nauki (protokół 1 z 1952 r.)
Europejska Karta Społeczna z 1961 r.
Podpisana w Turynie
Zmieniona w 1992 r.
Zatwierdzono zmiany w 1996 r.
Podzielona na 5 części
Polska nie ratyfikowała w całości EKS (minimum 10 art. w I części, 45 art. w II części)
Można wybrać artykuły do ratyfikacji
Skoncentrowana wokół pracy !
Prawa socjalne w Europejskiej Karcie Społecznej:
-Prawo do pracy (BHP, wynagrodzenie, urlop macierzyński)
-Opieka zdrowotna
-Ochrona socjalna
-Ochrona socjalna osób w podeszłym wieku
-Równouprawnienie w sprawie zatrudnienia
Konwencja o Prawach Dziecka z 1989 r. (przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ)
Prawa socjalne zawarte w Konwencji:
" prawo do odpowiedniego standardu życia
" prawo do ochrony zdrowia
" prawo do zabezpieczenia socjalnego
" prawo do wypoczynku i czasu wolnego
Zagadnienie 5
1. Zasady prawa pracy
(Kp, rozdz. II art10-18) :
1. prawo do pracy (każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy; państwo określa minimalna
wysokość wynagrodzenia; państwo prowadzi politykę zmierzająca do pełnego produktywnego
wynagrodzenia)
2. zasada swobody nawiÄ…zywania stosunku pracy
3. zasada równości pracowników (jednakowe prawa z wypełniania tych samych obowiązków; równe
traktowanie mężczyzn i kobiet)
4. zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu ( ze względu na płeć, rasę, wiek, niepełnosprawność,
orientacjÄ™ seksualnÄ…, religie itd.)
5
5. prawo do godziwego wynagrodzenia ( ustalenie minimalnego wynagrodzenia z pracÄ™)
6. prawo do wypoczynku
7. prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ( art15)
8. prawo do zaspokajania potrzeb socjalno- bytowych pracownika (art16)
9. prawo do podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art17)
10. zasada uprzywilejowania pracownika ( postanowienia umów o prace i innych aktów nie mogą
być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy pracy., art. 18)
11. prawo koalicji (prawo do tworzenia organizacji pracowniczych i organizacji pracodawców)
12. prawo do partycypacji pracowniczej (uczestniczenie pracowników w zarządzaniu zakładem)
Zasady prawa pracy w konstytucji RP:
- prawo koalicji
- zasada dialogu społecznego
- zasada równości
- ochrona pracy, zdrowia i życia pracownika
2) y
ródła prawa pracy
y
ródła prawa pracy reguluje art.9 Kp
Z przepisu tego wynika hierarchiczny ich układ:
- kodeks pracy i akty wydawane na jego podstawie
- inne ustawy i akty wydawane na ich podstawie określające prawa i obowiązki pracowników i
pracodawców
- postanowienia układów zbiorowych pracy
- inne porozumienia zbiorowe
- regulaminy, statuty określające prawa i obowiązki
3) Praca legalna i nielegalna
Nie wiem czy dobrze jest to opracowane. Korzystałam z netu.
- praca nielegalna to praca nierejestrowana
- jest to praca najemna, wykonywana bez nawiÄ…zywania stosunku pracy, czyli bez umowy o pracÄ™,
umowy zlecenia, umowy o dzieło lub jakiejkolwiek innej pisemnej umowy między pracodawca i
pracownikiem
- pracownik nie uzyskuje ubezpieczenia społecznego, a więc uprawnień do korzystania ze świadczeń
społecznych; od dochodów z pracy nierejestrowanej nie sa odprowadzane podatki osobiste;
pracodawca nie odprowadza ZUSu
- jest to także praca na własny rachunek (nie sa odprowadzane składki, podatki; brak realizacji
zobowiązań finansowych wobec państwa)
- szara gospodarka i praca nierejestrowana to zjawiska o dużym zasięgu, zwłaszcza w handlu i
naprawach, budownictwie, nieruchomościach itp.
Praca legalna  przeciwieństwo pracy nielegalnej :P
- umowa zawarta pomierzy pracownikiem a pracodawca;
-odprowadzanie podatków, składek ubezpieczeniowych
4) Cechy wykonywania pracy odpłatnej
nie wiem czy to o to chodziło dokładnie
- odpłatność
- zawarta poprzez umowÄ™ o pracÄ™
- ciągłość świadczenia pracy
- osobisty charakter świadczeń ( nie można wykonywać za kogoś )
- podporzÄ…dkowanie pracownika pracodawcy w stosunku pracy; stronami sa pracodawca i pracownik
- pomiędzy stronami powstaje stosunek pracy
- ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobistego przez pracodawcÄ™
5) Wykonywanie pracy odpłatnej w ramach różnych stosunków prawnych.
1.stosunek pracy ( umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wyboru oraz spółdzielcza umowa o
pracÄ™- zawierane na podstawie Kp)
6
2.stosunek cywilnoprawny (umowa zlecenie, umowa o dzieło- zawierane na podstawie Kc)
Umowa o pracÄ™
- na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy, na czas nieokreślony lub na okres próbny
- forma i treść umowy:
1. określa strony umowy
2. rodzaj umowy
3. datÄ™ jej zawarcia
4. warunki pracy i płacy  rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę,
wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy
- umowę o prace zawiera się na piśmie
- pracodawca informuje pracownika o :
*obowiÄ…zujÄ…cej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy
* częstotliwości wypłat wynagrodzenia
* wymiar urlopu wypoczynkowego
*obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o prace
Stosunek pracy na podstawie:
a)powołania
- nawiązuje się na czas nie określony; powołanie powinno być dokonane w formie pisemnej; może
być zastosowany konkurs na stanowisko
- stosuje się przepisy dotyczące umowy o prace na czas nieokreślony
- pracownik może być w każdym czasie odwołany ze stanowiska przez organ który go powołał;
odwołanie na piśmie; odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o prace ( art.68)
b) wyboru
- nawiązanie stosunku pracy z wyboru (stosunek pracy osób pełniących kierownicze funkcje w
organizacjach politycznych, społecznych i niektóre funkcje w samorządzie terytorialnym)
-stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wygaśnięciem mandatu
c)mianowania
- stosunek pracy pracowników urzędów państwowych, nauczycieli, prokuratorów, funkcjonariuszy
pożarnictwa
d) spółdzielczej umowy o prace
- stosunek pracy miedzy spółdzielnią pracy a jej członkiem
-stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o prace reguluje ustawa  Prawo spółdzielcze (
również przepisy KP)
Umowa zlecenie
- zleceniodawca powierza zleceniobiorcy wykonanie określonego zadania lub czynności, które nie
posiadają cech stosunku pracy określonych w Kp ( czyli nie są praca na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem)
- umowa zlecenie nie stwarza więzi między stronami, ani podporządkowania zleceniodawcy
- płacenie składek ZUS+ ubezpieczenie wypadkowe  obowiązkowe; ubezpieczenie chorobowe 
dobrowolne; skÅ‚adki emerytalne i rentowe  po ½ zleceniobiorca i zleceniodawca
- nie opłaca się składek na ubezpieczenie społeczne od umów zlecenia zawartych ze studentami lub
uczniami, którzy nie ukończyli 26 r.z
- można powierzyć wykonanie zadania 3 osobie
- umowa zalecenie może być wykonywana nieodpłatnie
- umowę zlecenie może wypowiedzieć każda ze stron
Umowa o dzieło
- jedna strona zobowiązuje się do wykonania zamówionego dzieła ( wykonujący ),a druga do zapłaty
wynagrodzenia za dane dzieło ( zamawiający )
- jest ona umowa rezultatu ( tym rożni się od umowy zlecenie i umowy o pracę, które przewidują
jedynie obowiązek należytego świadczenia pracy)
- nie odprowadza się składek ubezpieczeniowych, zdrowotnych, emerytalnych i rentowych
- czas pracy na umowę o dzieło nie jest wliczany do stażu o prace
7
6) charakterystyka stosunku pracy. ZawiÄ…zanie stosunku pracy, jego ustanie i rozwiÄ…zanie.
- ar 22 $ 1. przez nawiÄ…zanie stosunku pracy pracownik zoboiwazuje siÄ™ do wykonania pracy
określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem o raz w miejscu i czasie
wyznaczonym przez pracodawcÄ™, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
WynikajÄ… z tego podstawowe cechy stosunku pracy:
a) dobrowolność zawarcia
b) podporządkowanie pracownika w procesie pracy ( element wyłącznie charakterystyczny dla
stosunku pracy)
c) osobiste świadczenie pracy
d) określone miejsce pracy
e) określony czas pracy
f) odpłatność
g) staranność działania
h) ryzyko podmiotu zatrudniajÄ…cego
- zatrudnienie na warunkach powyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na
nazwÄ™ zawartej przez strony umowy
- pracownikiem może być tylko osoba która ukończyła 18 lat ( inaczej młodociani) i posiada
zdolność do czynności prawnych
RozwiÄ…zanie umowy o pracÄ™
1) na mocy porozumienia stron
2) przez oświadczenie jednej ze stron zachowaniem okresu wypowiedzenia(rozwiązanie umowy
o pracÄ™ za wypowiedzeniem)
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia ( rozwiązanie
umowy o prace bez wypowiedzenia)
4) z upływem czasu , na który była zawarta
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta
ad1)
 zgodne oświadczenie woli obydwu stron
- może nastąpić w każdym czasie ( z pominięciem okresów wypowiedzenia)
- przy wszystkich umowach o pracÄ™
- każda ze stron może wystąpić z inicjatywą takiego wypowiedzenia
Ad2)
 jednostronne oświadczenie woli
- możliwość rozwiązania umowy na okres próbny, czas określony i na czas nie określony.
- rozwiązanie umowy następuje z upływem okresu wypowiedzenia
rozwiązanie umowy na czas określony
Dwa warunki: 1.) umowa o prace na dłużej niż 6 miesięcy 2). strony przewidują w umowie
dopuszczalność dwu tygodniowego wypowiedzenia.
rozwiązanie umowy na okres próbny:
* 3 dni- okres próbny nie przekracza 2 tygodni
* 1 tydzień, okres próbny dłuższy niż 2 tygodnie
* 2 tygodnie, okres próbny wynosi 3 miesiące
rozwiązanie umowy na czas nieokreślony
" 2 tygodnie  czas pracy krótszy niż 6 miesięcy
" 1 miesiąc  czas pracy dłuższy niż 6 miesięcy
" 3 miesiÄ…ce  czas pracy, co najmniej 3 lata.
Ad3
bez wypowiedzenia z winy pracownika
a. ciężkie naruszenie praw pracowniczych
b. popełnienie przez pracownika w czasie umowy o pracę przestępstwa, jeżeli przestępstwo jest
oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem
8
c. zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na
zajmowanym stanowisku
bez winy pracownika
a. niezdolność do pracy w skutek choroby trwa dłużej niż 3 m. ( pracownik zatrudniony krócej
niż 6 m.)
b. w razie nieusprawiedliwionej nieobecności pracownika
Wygaśniecie/ustanie umowy o pracę.
1) w przypadku śmierci pracownika lub pracodawcy
2) w przypadku 3 miesięcznego pobytu pracownika w areszcie tymczasowym
7) Rodzaje umów o pracę
Umowę o pracę można zawierać:
a) na czas nieokreślony
b) na czas określony
c) na czas wykonania określonej pracy
d) na czas określony w celu zastępstwa nieobecnego pracownika
e) umowa o prace na okres próbny
- Każda z wymienionych powyżej umów może być poprzedzona umową na okres próbny, nie
przekraczająca 3 miesięcy.
- Pierwszy rodzaj umowy jest umową bezterminowa, natomiast 4 pozostałe  umowy terminowe.
Umowa o prace na czas nieokreślony
- zostaje zawarta wówczas gdy strony wyraz
nie to ustaliły lub gdy brak jest ustaleń
-umowa bezterminowa; strony nie wskazują w niej daty lub zdarzenia, wskutek których miałyby ulec
rozwiÄ…zaniu
- umowa ta stwarza dla pracownika gwarancje w zakresie trwałości stosunku pracy
Umowa o prace na czas określony
- nawiązanie stosunku pracy, na określony z góry czas
- sprecyzowany termin do którego ma trwac umowa
Umowa na czas wykonania określonej pracy
- prace dorywcze, sezonowe
Liczba zawieranych kolejno, nastepujących po sobie umów na czas określony jest ograniczona.
Umowy te mogą być zawierane przez danego pracodawcę, kolejno jedynie dwukrotnie, a trzecia
kolejna umowa staje się z mocy prawa umową na czas nieokreślony.
Przepis ten nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych w celu zastępstwa
pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz zawartych w celu
wykonywania pracy o charakterze dorywczym.
8) Różnice i podobieństwa między umowa o pracę a umowami cywilnoprawnymi.
UMOWA O PRACE UMOWA ZLECENIE, UMOWA DZIEA
O
Stronami umowy sa pracodawca i pracownik Stronami umowy sa zleceniodawca i
zleceniobiorca;
Umowa o pracÄ™ powoduje, ze miedzy stronami Stosunek cywilnoprawny
powstaje stosunek pracy
Regulacje w Kodeksie pracy Regulacje w Kodeksie cywilnym
9
Podporządkowanie pracodawcy; wykonanie Brak podporządkowania pracodawcy; możliwość
pracy odbywa siÄ™ w terminie i miejscu samodzielnego ustalenia konkretnego terminu i
określonym przez pracodawcę miejsca wykonania pracy
Ograniczona ilość podpisywania umów na czas Brak ograniczeń w liczbie podpisywanych umów
określony, ( dwie umowy, kolejna to umowa o
pracę na czas nieokreślony)
Pracownikiem może być tylko osoba fizyczna Umowę zlecenie może świadczyć nie tylko
osoba fizyczna, ale i podmiot gospodarczy
(firma)
Pracownik korzysta w pełni z praw Zleceniobiorca nie ma prawa do urlopu, do
pracowniczych zawartych w Kodeksie pracy wynagrodzenia tytułu choroby i innych
uprawnień przysługujących pracownikowi
Spory rozstrzygane sa przez sad pracy Spory rozstrzygane sa przez sad cywilny
Umowa o prace musi być odpłatna; pracownik Umowa zlecenie może być nieodpłatna
nie może zrzec się wynagrodzenia
Pracownik musi świadczyć pracę osobiście Zleceniobiorca może wykonać zlecenie także
przy pomocy osoby trzeciej
Umowa o pracę powinna być zawarta w formie Umowa zlecenie może być zawarta w każdej
pisemnej. Jeśli zostanie zawarta ustnie, formie: ustnie pisemnie lub w sposób
pracodawca powinien najpóz
niej w dniu dorozumiany
rozpoczęcia pracy potwierdzić ją na piśmie
Roszczenia przedawniają się po upływie 3 lat Roszczenia przedawniają się po upływie 2 lat
Zawarcie umowy jest korzystniejsze dla Zawracie umowy zlecenie jest dla
pracownika zleceniodawcy korzystniejsze; mniejsze koszty
ObowiÄ…zek podlegania ubezpieczeniom: ObowiÄ…zek podlegania ubezpieczeniom
emerytalnym, rentowym, chorobowym, emerytalnym i rentowym w okresie od dnia
wypadkowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu zawarcia umowy do dnia wygaśnięcia umowy,
chorobowe dobrowolne; ubezpieczenie
wypadkowe tylko wtedy jeśli prace wykonują
siedzibie lub w miejscu działalności
zleceniodawcy
Zagadnienie 6.
8) CZAS PRACY
- dział 6 Kp.
% czas pracy
jest to czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym
miejscu wyznaczonym do wykonania pracy,
% praca zmianowa-
wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory
wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników ( praca dwuzmianowa, trzyzmianowa)
% maksymalny wymiar czasu pracy (art.129)
czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godz. W tygodniu pracy w
przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy.
* tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48
godzin.
% przerwa w pracy
- jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik mm prawo do 15 min
przerwy w pracy, która jest wliczana do czasu pracy.
10
- pracodawca może wprowadzić jedną 60 minutową przerwę w pracy na spożycie posiłku lub
załatwienie spraw osobistych, która nie jest wliczana do czasu pracy.
% w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu:
* do 12 godz. (arr.135);
*w przypadku dozoru urządzeń lub pozostanie w częściowym pogotowiu do pracy  wymiar czasu
pracy do 16 godz.
*w przypadku pracowników zatrudnionych w straży pożarnej, w służbach ratowniczych, pilnowania
mienia lub ochrony osób  do 24 godz.
* przy pracach w ruchu ciągłym ( które ze względu na technologię produkcji nie mogą być przerwane)
może być stosowany system czasu pracy  do 43 godzin na tydzień.
% system skróconego dnia tygodnia
Na pisemny wniosek Pracownika można skrócić tygodniowy czas pracy. Pracownik może pracować
mniej niż 5 dni w tygodniu, przy przedłużeniu dobowego czau pracy do 12 godz.
% system pracy weekendowej
Pracownik może pracować wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. Dopuszczalne przedłużenie
dobowego czasu pracy do 12 godz.
!!! Szczególna ochrona pracowników, czas pracy nie może przekraczać 8 godzin :
1. pracownicy na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych
dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
2. pracownic w ciąży
3. pracowników opiekujących się dzieckiem do 4 r.z
%Praca w godzinach nadliczbowych (art151)
- praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy
1.) konieczność prowadzenia akcji ratowniczych, ochrony mienia lub środowiska; usunięcie awarii
2.) ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy
!!! wynagrodzenie za godziny nadliczbowe-
100% wynagrodzenia za prace w godzinach nadliczbowych w nocy, w niedzielę i święta, w dniu
wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za prace w niedzielę lub święto.
50 % wynagrodzenia  za pracę w godzinach nadliczbowych w każdym innym dniu niż powyżej
- czas wolny udzielany za nadgodziny
Pracodawca może udzielić mu pracownikowi czasu wolnego od pracy za nadgodziny liczbowe;
wymiar czasu wolnego  o połowę wyższy niż liczna przepracowanych nadgodzin
Praca w porze nocnej
- pora nocna obejmuje 8 godzin miedzy godz. 21  7 rano.
- czas pracy pracownika nocnego nie może przekraczać 8 godzin, jeżeli wykonuje prace niebezpieczne
związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym
- rekompensata za pracÄ™ w porze nocnej
- dodatek do wynagrodzenia za każda godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki
godzinowej wynikajÄ…cej z minimalnego wynagrodzenia za pracÄ™
Praca w niedziele i święta
- dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy
- za pracę wykonywaną w niedzielę i święta uważa się pracę wykonywaną pomiędzy 6 rano w tym
dniu a 6 rano następnego dnia.
- zakaz pracy w placówkach handlowych w święta (praca w niedziele jest dozwolona w palcówkach
handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na użyteczność społeczną i codzienne
potrzeby)
- praca w niedziele i święta jest dopuszczalna:
* prowadzenie akcji ratowniczych, ochrona mienia lub środowiska, usuniecie awarii
* w ruch ciągłym
11
* Przy pracy zmianowej
* przy niezbędnych remontach
* a transporcie i komunikacji
* w strażach pożarnych i służbach ratowniczych
* przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób
* w rolnictwie i hodowli
* wykonanie czynności potrzebnych zaspokojeniu potrzeb ludzkich : gastronomia, hotele, zakłady
gospodarki komunalnej, zakłady opieki zdrowotnej, jednostki pomocy społecznej, placówki
opiekuńczo-wychowawcze, zakłady prowadzące działalność w zakresie klutury, oświaty, turystyki
* w stosunku do pracowników , którzy pracują w systemie weekendowym (wyłącznie w piątki, soboty
i niedzielÄ™)
- pracownik pracujący w niedzielę powinien raz na 4 tygodnie korzystać z wolnej niedzieli ( nie
dotyczy to pracowników weekendowych)
Ad 9) OCHRONA WYNAGRODZENIA ZA PRAC

- zakaz zrzeczenia siÄ™ prawa do wynagrodzenia ( ar.84)
- wypłaty wynagrodzenia dokonuje się raz w miesiącu stałym i ustalonym z góry terminie
- wynagrodzenie wypłaca się nie póz
niej niż w ciągu pierwszych 10 dni miesiąca..
- jeżeli dzień wypłaty przypada na dzień wolny od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu
poprzedzajÄ…cym
- pracownik ma prawo wglądu w dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego
wynagrodzenie
wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w określonym miejscu, terminie i czasie w formie
pieniężnej ( gotówka lub wpłata na konto)
- z pensji mogą być potrącane tylko sumy egzekwowane z tytułów wykonawczych (alimenty-
do wysokości 3/5 wynagrodzenia), egzekucja innych należności, zaliczki pieniężne udzielane
pracownikowi (do wysokoÅ›ci ½ wynagrodzenia) i kary pieniężne przewidziane w art.108
- wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia minimalnego
- należności inne niż powyżej mogą być potrącone z wynagrodzenia pracownika
10) URLOPY PRACOWNICZE
Urlop wypoczynkowy
- coroczna, nieprzerwana, płatna przerwa w wykonywaniu pracy.
- pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu
- pracownik podejmujący po raz pierwszy pracę uzyskuje prawo do urlopu po każdym miesiącu w
wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku ( 2,4 dnia na miesiąc lub 3,12
dnia na miesiąc ???); kolejny rok kalendarzowy  pracownik nabywa prawo do pełnego urlopu
- od zasady urlopu nieprzerwanego istnieje wyjÄ…tek: tylko na wniosek pracownika, przynajmniej jedna
cześć urlopu powinna trwać nieprzerwanie 14 dni
Wymiar urlopu wypoczynkowego:
20 dni  pracownik zatrudniony krócej niż 10 lat
26 dni- pracownik zatrudniony dłużej niż 10 lat
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wlicza się :
- okresy poprzedniego zatrudnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób
ustania stosunku pracy
- okresy ukończonej nauki w szkole ponadpodstawowej w liczbie określonej KP lub
programem nauki, jeżeli KP odsyła do niego (art. 155).(szkoła wyższa 8 lat) Okresy nauki nie
podlegajÄ… sumowaniu.
Urlop w wymiarze proporcjonalnym
- w momencie ustania stosunku pracy w roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje urlop
proporcjonalny:
1) u dotychczasowego pracownika- urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego
u tego pracodawcy
12
2) u kolejnego pracodawcy- w wymiarze:
a)proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku
b)proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym ( w razie zatrudnienia na
czas krótsz niż do końca roku)
- niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia
- urlopy powinny bys ustalane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod
uwagÄ™ wnioski pracownik i zapewnienie normalnego toku pracy
Zmiana terminu urlopu wypoczynkowego
Polega na ustaleniu nowego dnia rozpoczęcia urlopu, wcześniejszego lub póz
niejszego. Ustalenie
póz
niejszego terminu nazywamy przesunięciem terminu urlopu. Przyczyny uzasadniające przesunięcie
terminu urlopu dzielÄ… siÄ™ na:
1. obligatoryjne dla pracodawcy - gdy obowiązany on jest przesunąć termin urlopu na wniosek lub
bez wniosku pracownika, jeżeli nie może on rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn
usprawiedliwiających nieobecność w pracy z powodu:
- czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby
- odosobnienia w zwiÄ…zku z chorobÄ… zakaz
nÄ…
- powołania na ćwiczenia wojskowe lub przeszkolenie wojskowe na czas 3 m-cy
- urlopu macierzyńskiego
2. fakultatywne - gdy pracodawca nie może, lecz musi przesunąć termin urlopu:
- na wniosek pracownika z ważnych przyczyn
- z powodu szczególnych potrzeb zakładu, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne
zakłócenia toku pracy
Odwołanie pracownika z urlopu
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu jednak po dwoma warunkami:
- w zakładzie pracy muszą zaistnieć okoliczności, które wymagają obecności pracownika,
- w chwili rozpoczynania urlopu okoliczności tych nie dało się przewidzieć.
Pracodawca, który odwołał pracownika z urlopu zobowiązany jest pokryć koszty pracownika
bezpośrednio związane odwołaniem go z urlopu.
Urlop na żądanie.
Każdemu pracownikowi w danym roku kalendarzowym przysługuje 4 dni urlopu na żądanie. Żądanie
takie należy zgłosić najpóz
niej w dniu rozpoczęcia urlopu. Uprawnienie do wykorzystania urlopu w
omawianym trybie nie przechodzi na kolejny rok
Ekwiwalent pienięzny.
W przypadku niewykorzystanie całego lub części urlopu z powodu rozwiązania pracy, pracownikowi
przysługuje ekwiwalent pieniężny.
Urlop bezpłatny
Na wniosek pisemny pracownika pracodawca może udzielić mu urlop bezpłatny. Ten urlop nie wlicza
się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
11) RODZAJE ODPOWIEDZIALNOÅšCI PRACOWNIKA I PRACODAWCY
Odpowiedzialność pracownika:
1) odpowiedzialność porządkowa
2) odpowiedzialność dyscyplinarna
3) odpowiedzialność materialna
1.Odpowiedzialność porządkowa:
- to konsekwencje nieprzestrzegania przez pracownika ustalonego porzÄ…dku pracy, regulaminu pracy,
nieusprawiedliwianie nieobecności, spożywanie alkoholu w czasie pracy, przepisów bhp oraz
przepisów przeciwpożarowych
- stosuje się: karę upomnienia, karę nagany, kara pieniężna ( nie może przekroczyć 1/10
wynagrodzenia; wpływy z kar przeznacza się na bhp)
- karę porządkowa na pracownika nakłada pracodawca i zawiadamia o tym na piśmie
- odpis pisma umieszcza siÄ™ w aktach pracownika
13
- po roku nienagannej pracy, karę uważa się za niebyłą (odpis usuwa się z akt)
2/Odpowiedzialność dyscyplinarna
- forma odpowiedzialności porządkowej pracowników, których stosunek powstał przez mianowanie
- sankcje i tryb ich nakładania przewidziane w przepisach prawa poszczególnych grup pracowników
mianowanych
- o odpowiedzialności dyscyplinarnej orzekają komisje dyscyplinarne
3. Odpowiedzialność materialna
- niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych, którego skutkiem jest
wyrzÄ…dzenie szkody pracodawcy
Dwa rodzaje odp. materialnej:
A) odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy
- pracownik nie wykonał lub nienależycie wykonał obowiązki pracownicze;
- wystąpiła szkoda w mieniu pracodawcy;
- winę ( umyślną lub nie umyślną) ponosi pracownik;
- istnieje związek przyczynowy pomiędzy szkodą a działaniem lub zaniechaniem działania przez
pracownika
Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższyć
kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzonej szkody.
B) odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
- mienie pracodawcy powierzone pracownikowi z obowiÄ…zkiem zwrotu lub do wyliczenia siÄ™ :
pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, narzędzia, odzież robotnicza itp.
- odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstała w tym mieniu
12) OCHRONA PRACY MLODOCIANYCH
Młodocianym w rozumieniu Kp jest osoba, która ukończyła 16 lat, ale nie przekroczyła 18
lat.
- zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat
Pracodawca może zatrudnić młodocianego, który:
a) ukończył co najmniej gimnazjum
b) przedstawił świadectwo lekarskie stwierdzające, ze praca danego rodzaju nie zagraża jego
zdrowiu
młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu
przygotowania zawodowego. Przygotowanie zawodowe może polegać na przygotowywaniu do
wykonywania określonej pracy lub na rzemieślniczym przygotowaniu zawodowym
WyjÄ…tkowo jest dopuszczalne:
" zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,
" zwolnienie młodocianych nie posiadających kwalifikacji zawodowych od odbycia
przygotowania zawodowego,
" zatrudnianie osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
" zatrudnianie osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum.
pracodawca ma obowiązek zapewnić opiekę i pomoc , niezbędna do właściwego
przystosowania się do pracy; ma również obowiązek prowadzić ewidencję pracowników
młodocianych
do zawierania i rozwiązywania umów o prace w celu przygotowania zawdowego z
młodocianymi maja zastosowanie przepisy o umowę na czas nie określony pewnymi ze
zmianami:
Treść takiej umowy:
1) rodzaj przygotowania zawodowego ( nauka zawodu lub przyuczanie do określonej pracy)
2) czas trwania i miejsce przygotowania zawodowego
14
3) sposób dokształcenie teoretycznego
4) wysokość wynagrodzenia
Wypowiedzenie umowy możliwe tylko:
1) niewypełnienie przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy lub obowiązku
dokształcania się
2) ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy
3) reorganizacja zakładu pracy uniemożliwiającą kontynuowanie przygotowania zawodowego
4) stwierdzenie nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa się
przygotowanie zawodowe
Zatrudnienie młodocianych przy pracach lekkich
- Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego
młodocianego.
- praca lekka nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.
- Wykaz prac lekkich określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby
medycny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich
prac ustala pracodawca w regulaminie pracy.
- Pracodawca ma obowiązek zapoznania młodocianego z wykazem lekkich prac przed przystąpieniem
do pracy.
- pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy uwzględniając liczbę godzin nauki młodocianego(
rozkład zajęć szkolnych)
- tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może
przekraczać 12 godz. W dniu uczestniczenia w zajęciach wymiar czasu pracy nie może przekraczać 2
godzin.
- dobowy wymiar młodocianego do 16 lat nie może przekraczać 6 godz.
Wymogi ochrony pracy pracownika młodocianego:
1. Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.
2. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz
badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Pracodawca jest obowiÄ…zany
przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez
młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
3. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. Czas
pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Warto
podkreślić, że do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z
obowiązkowego programu zajęć szkolnych. Nie ma znaczenia, czy odbywa się ona w
godzinach pracy.
4. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca
jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do
czasu pracy.
5. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
6. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
7. Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych
13 ) OCHRONA PRACY W ZWIAZKU Z RODZICIELSTWEM.
- ochrona kobiet w ciąży oraz ochrona kobiet i mężczyzn w czasie urlopu macierzyńskiego.
- pracodawca nie może wypowiedzieć umowę o prace w okresie ciąży a także w okresie urlopu
macierzyńskiego
- zakaz zatrudnienia w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej kobiety w ciąży oraz
pracownika opiekującego się dzieckiem do 4 r.ż
- nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szkodliwych dla zdrowia
15
 Urlop macierzyński:
1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
2) 30 tygdoni  2 dzieci
3) 33 tygodni  3 dzieci
4) 35 tygodni  4 dzieci
5) 37 tygodni  5 dzieci i wiecej
- przed przewidywaną data porodu przysługuje 2 tyg. urlop macierzyński ( po porodzie
przysługuje urlop niewykorzystany przed porodem)
- pracownica po 14 tyg, urlopu ma prawo zrezygnować z pozostałej części urlopu przekazując go
na poczet pracownika-ojca.(pisemny wniosek)
dodatkowy urlop macierzyński
* do 6 tygodni  1 dziecko
* do 8 tygodni  od 2 do więcej dzieci
Jest udzielany jednorazowo, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego
Pracownik ojciec również może wziąć dodatkowy urlop macierzyński w razie wykorzystania
urlopu macierzyńskiego przez kobietę.
- urlop ojcowski dodatkowy do 2 tygodni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 m.
- na czas urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński
Urlop wychowawczy
- pracownik zatrudniony co najmniej 6 m. ma prawo do urlopu wychowawczego do 3 lat jeżeli
dziecko wymaga osobistej opieki pracownika ( niepełnosprawność dziecka)
- rodzice mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu do 3 m.
- pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć pracownikowi umowy
- pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego w każdym czasie
- po zakończeniu urlopu pracodawca przyjmuje z powrotem pracownika do pracy
- okres urlopu wych. wlicza siÄ™ w okres zatrudniania
14) S
DOWA OCHRONA PRAW PRACOWNICZYCH
- pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej ( umowa o
pracÄ™  SÄ…d Pracy, umowy cywilnoprawne  SÄ…d Cywilny)
- pracownik przed drogą sadowa ma prawo do postępowania pojednawczego przed komisją
pojednawczą ( 3członków)
sÄ…dy pracy
Spory ze stosunku pracy rozstrzygajÄ…:
1) sady pracy  odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych
2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych  odrębne jednostki organizacyjne sądów
wojewódzkich
Sądy pracy nie rozstrzygają takich spraw jak: ustanawianie nowych warunków pracy płacy,
stosowania norm praz pomieszczeń w hotelach pracowniczych..
Wykroczenia przeciwko prawom pracownika
" zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o
pracÄ™
" brak pisemnego potwierdzenia zawartej umowy z pracownikiem
" wypowiada lub rozwiÄ…zuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia
" stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa
" narusza przepisy o czasie pracy, przepisy o uprawnieniach zwiÄ…zanych z rodzicielstwem,
przepisy o zatrudnianiu młodocianych
" nie prowadzi dokumentacji zwiÄ…zanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych
pracowników
" nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy
16
" nie udziela urlopu wypoczynkowego lub obniża jego wymiar
" nie wypłaca ustalonego wynagrodzenia za prace
" nieprzestrzeganie przepisów bhp
kara grzywny  1000  30 000 zł
Różne inne formy i rodzaje zatrudnienia : mi.in praca zastępcza(nie mam), telepraca. Praca
nakładcza. Zatrudnienie socjalne.
TELEPRACA ( ustawa z 24.08.2007 r)
Telepracownik  pracownik, który wykonuje prace poza zakładem pracy i przekazuje wyniki
pracy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej
- Brak zgody pracownika na zmianę warunków wykonywania pracy, a także zaprzestania
wykonywania pracy w formie telepracy , nie mogÄ… stanowic przyczyny uzasadniajÄ…cej
wypowiedzenie przez pracodawcÄ™ umowy o prace.
- obowiązki pracodawcy : dostarczenie telepracownikowi niezbędnego sprzętu do wykonywania
pracy w formie telepracy, ubezpieczenie sprzętu, pokrycie kosztów związane z instalacją,
serwisem itd.; zapewnienie szkolenia i pomoc techniczną w zakresie obsługi sprzętu
- ochrony danych przekazywanych pracownikowi
- telepracownik i pracodawca przekazują sobie informacje za pomocą środków komunikacji
elektronicznej
- pracodawca ma prawo kontrolować wykonywanie pracy przez telepracownika w miejscu
wykonywania pracy ; wykonywanie czynności kontrolnych w domu pracownika nie może
naruszać jego prywatności i prywatności jego rodziny
- zakaz dyskryminacji telepracownika
-
PRACA NAKA
ADCZA
- nie uregulowana w Kp; uregulowana w rozporzÄ…dzeniu RM z 31.12.1975
- pracy chałupnicza ( związane jest to z wykonywaniem pracy w domu, w dogodnych godzinach
zatrudnienia dla pracownika)
- jest to forma zatrudnienia odrębna od stosunku pracy, a osoby ją wykonujące nie sa
pracownikami
- prace wykonuje  wykonawca na rzecz pracodawcy  nakładowcy
- w pracy nakładczej mogą pomagać również osoby trzecie (rodzina, znajomi)
- umowę o prace nakładczą można zawrzeć na czas określony, na czas wykonywania okresowej
pracy lub ba czas nie określony. Można zastosować umowę próbna przed.
- otrzymuje uprawnienia pracownicze takie jak ubezpieczenia i świadczenia, ale wynagrodzenie
otrzymuje za faktycznie wykonanÄ… pracÄ™
Zatrudniający ma obowiązek zapewnić zatrudnionemu odpowiednia ilość pracy:
1) pracy, za która zatrudniony może uzyskać co najmniej najniższe wynagrodzenie
pracownicze miesięcznie w przypadku gdy dla zatrudnionego praca nakładcza jest wyłącznym
lub głównym z
ródłem utrzymania
2) pracy, za która zatrudniony może uzyskac 50% najniższego wynagrodzenia pracowniczego
miesięcznie, w przypadku gdy dla zatrudnionego praca nakładcza jest dodatkowym z
ródłem
utrzymania
- nakładca jest zobowiązany zapewnic wykonawcy wszystkie surowce, przedmioty, maszyny,
urządzenia niezbędne do wykonania pracy nakładczej
ZATRUDNIENIE SOCJALNE
- regulacja w ustawie z 13.06.3003 r o zatrudnieniu socjalnym
zatrudnienie socjalne dotyczy:
1. bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności
17
2. uzależnionych od alkoholu po skończeniu programu psychoterapii
3. uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu
terapeutycznego
4. chorych psychicznie w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego
5. długotrwale bezrobotnych w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy
6. zwalnianych z zakładów karnych
7. uchodz
ców realizujących indywidualny program integracji
8. osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Zatrudnienie socjalne to:
a) zajęcia prowadzone przez centra integracji społecznej
b) zajęcia w klubach integracji społecznej
c) zatrudnienie wspierane
Centra integracji społecznej:
- kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozycji społecznych
- nabywanie umiejętności zawodowych,
- nauka planowania życia i zaspokajania potrzeb własnych staraniem,
- uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi środkami pieniężnymi,
Kluby integracji społecznej
- Programy zatrudnienia tymczasowego oraz przygotowują do podjęcia zatrudnienia,
- Poradnictwo prawne,
- Działalność samopomocową w zakresie zatrudnienia, spraw mieszkaniowych i socjalnych
Zatrudnienie wspierane
Podjęciu pracy u pracodawcy,
Podjęciu pracy przy CIS,
Podjęciu wspólnej działalności gospodarczej w formie spółdzielni socjalnej
18