2010-03-17
LITERATURA
" S. ROLLA: Badania materiałów i nawierzchni
BUDOWA DRÓG I drogowych
" E. TYLMAN: Technologia materiałów drogowych
AUTOSTRAD
" M. KALABIC
SKA, J. PIA
AT: Technologia materiałów i
 Kruszywa do budowy dróg
nawierzchni drogowych
" S. LUSZAWSKI, S. WOJDANOWICZ: Nowoczesne
nawierzchnie bitumiczne
i h i bit i
" S. ROLLA: Nowoczesne nawierzchnie betonowe
" K. BA
AŻEJOWSKI, S. STYK: Nawierzchnie drogowe.
Poradnik. Technologia warstw asfaltowych
KATEDRA INŻYNIERII DROGOWEJ
" I. GAWEA
, M. KALABIC
SKA, J. PIA
AT: Asfalty drogowe
Dr inż. Piotr JASKUA
A
" J. PIA
AT, P. RADZISZEWSKI: Nawierzchnie asfaltowe
" A. SZYDA
O: Nawierzchnie drogowe z betonu
pok. 56
cementowego
" normy przedmiotowe
SKAA
Y MAGMOWE
" ZWARTE - wymagane jest ich Skały magmowe powstają poprzez
mechaniczne rozdrobnienie zastygnięcie i krystalizację płynnej
magmy.
" LUy
NE - kruszywa naturalne
Proces ten może zachodzić wgłębi
Proces ten może zachodzić w głębi
skorupy ziemskiej - skały głębinowe lub
" MAGMOWE (WYBUCHOWE)
na powierzchni - skały wylewne.
" OSADOWE
" PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE)
MAGMOWE (2) SKAA
Y OSADOWE
BAZALT
" pochodzenia mechanicznego (okruchowe),
" pochodzenia organicznego (organogeniczne),
DIABAZ
" pochodzenia chemicznego (chemiczne).
GABRO
GRANIT
Skały osadowe stanowią 5% wagowo litosfery
ale pokrywajÄ… 75% powierzchni ziemi.
MELAFIR
PORFIR
SJENIT
1
2010-03-17
SKAA
Y OSADOWE
SKAA
Y OSADOWE
POCHODZENIA ORGANICZNEGO
POCHODZENIA MECHANICZNEGO
Powstają w wyniku osadzania się szczątków
SKAA
Y LUy
NE SKAA
Y ZWI
ZA
E
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego na dnie
Skały grubookruchowe (>2 mm)
mórz.
otoczaki, gruzy, żwiry zlepieńce, brekcje
Sk Å‚ Å›redniookruchowe (0,1÷2 mm)
Skały ś d i k h (0 1 2 )
" LUy
NE: muły wapienne, muły krzemionkowe
piaski piaskowce, arkozy
" ZWARTE: wapienie, margle, dolomity, kreda,
SkaÅ‚y drobnookruchowe (0,01÷0,1 mm)
rogowce, krzemienie, fosforyty
mułki, lessy łupki ilasto-mułkowe,
mułkowce, szarogłazy
Skały ilaste
" ASFALT NATURALNY, ROPA NAFTOWA
iły, gliny łupki, margle ilaste
SKAA
Y OSADOWE
SKAA
Y METAMORFICZNE
POCHODZENIA CHEMICZNEGO
Powstają w wyniku przeobrażenia skał
PowstajÄ… w wyniku osadzania siÄ™ lub
magmowych lub osadowych na skutek zmian
krystalizacji minerałów z roztworów
warunków fizykochemicznych w skorupie
wodnych w czasie ich odparowywania.
ziemskiej (temperatura, ciśnienie).
" anhydryt, gips, sól kamienna, sól
" Skały o teksturze warstwowej: gnejsy, łupki,
potasowa
fility
" Skały o teksturze bezładnej: kwarcyty,
amfibolity, marmury
ROZMIESZCZENIE MATERIAA
ÓW
KAMIENNYCH W POLSCE
2
2010-03-17
GRANIT
" Struktura: drobno-grubokrystaliczna
" Odczyn: kwaśny
" Barwa: jasna do ciemnoszarej, żółta, czerwona
" GÄ™stość: 2,6 ÷ 2,75 Mg/cm3
" WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 100÷240 MPa
" Stosowane są do wyrobu krawężników oporników, kostek
" Stosowane są do wyrobu krawężników, oporników kostek
kamiennych, płyt okładzinowych, stopni ponieważ przez strukturę
krystaliczną zachowują na powierzchni dobrą szorstkość i łatwa jest
ich obróbka. Gorsza przyczepność do bitumów ale ostatnio
powszechnie stosowane są także do produkcji grysów.
" OdmianÄ… jest granodioryt
BAZALT SKAA
Y LUy
NE
" Struktura: skrytokrystaliczna lub drobnoziarnista
" Występują na terenie całego kraju
" Tekstura: bezkierunkowa, zwarta
" Żwiry  dodatek do mas bitumicznych gorszej jakości, do
" Odczyn: zasadowy
betonów cementowych, do niższych warstw konstrukcji
" Barwa: ciemna do czarnej nawierzchni
" GÄ™stość: 27÷ 33Mg/cm3
" GÄ™stość: 2,7 ÷ 3,3 Mg/cm3
" Piaski j w
" Piaski  j.w.
" WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 120÷300 (500) MPa
" Pospółki  j.w.
" Stosowane są do wyrobu grysów do mas bitumicznych,
dobra przyczepność do bitumów, małe właściwości
emulgacyjne, mała ścieralność, znaczna polerowalność,
nie nadają się na kostki i krawężniki
WAPIEC
KWARCYT
" Skała nieuwarstwiona
" Głównym składnikiem jest CaCO3
" Powstała z piasków kwarcowych lub piaskowców
" WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 10÷200 MPa
krzemionkowych
" Odmiany: zbity, bitumiczny czarny, skalisty
" WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 230÷300 MPa
" Ma duże znaczenie gospodarcze stosowany jest
" Ma duże znaczenie gospodarcze, stosowany jest
" Przełom muszlowy
P Å‚ l
do wyrobu wapna, cementu, wypełniacza a
" Zawartość krzemionki 98÷99%
bardziej wytrzymały do produkcji kruszyw, ma
" Najbardziej kwaśne i najtwardsze skały, stosowane jako
bardzo dobrą przyczepność do bitumów
materiał brukarski i tłuczeń
3
2010-03-17
INNE PODZIAA
Y CECHY MECHANICZNE SKAA

Skały dzielimy ze względu na:
" możliwość uzyskiwania poleru
" wytrzymałość na ściskanie,
" odporność na działanie atmosfery przemysłowej
" wytrzymałość na rozciąganie,
" wskaz
nik emulgacji PN-62/S-04010
" odporność na uderzenia (udarność),
odporność na uderzenia (udarność)
" promieniotwórczość naturalną ITB 234
" ścieralność.
WYTRZYMAA
OŚĆ NA ŚCISKANIE 2 ZASTOSOWANIE W MMA
Twardość, Odporność na
Tekstura Kształt po
Typ Skały Odporność na odmywanie z
Wytrzymałość na ściskanie [MPa] powierzchni kruszeniu
uderzenia asfaltu
w stanie w stanie po badaniu
Granit słaba słaba słaba słaba
Sjenit dobra słaba słaba słaba
powietrzno nasycenia mrozo-
Wylewne Dioryt dobra słaba słaba dobra
suchym wodą odporności
Bazalt dobra dobra dobra dobra
Diabaz dobra dobra dobra dobra
bardzo mała <15 <12 <10
Gabro dobra dobra dobra dobra
Wapień zła dobra dobra słaba
maÅ‚a 15÷60 12÷50 10÷45
Osadowe Piaskowiec słaba dobra dobra dobra
rogowiec dobra słaba zła dobra
Å›rednia 61÷120 51÷100 46÷80
A
upek zła zła słaba słaba
duża 121÷200 101÷190 81÷180 Gnejs sÅ‚aba sÅ‚aba dobra dobra
A
upek słaba słaba dobra słaba
Metamorficzne
Kwarcyt dobra słaba dobra dobra
bardzo duża >200 >190 >180
Margle zła dobra słaba słaba
Serpentynit dobra słaba słaba słaba
WYROBY KAMIENNE BRUKOWIEC
" PN-60/B-11104
" Brukowiec
" Typy
" Kostka kamienna
" Krawężniki
" PÅ‚yty posadzkowe
" PÅ‚yty posadzkowe
" Wielkości 15 i 18 cm (we wszystkich typach)
Wi lk Å› i 15 i 18 ( tki h t h)
" Bloki, formaki, płyty surowe
" 3 klasy
 WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 100÷160 MPa
" Kamień łamany
 Åšcieralność 5÷2 mm
" PÅ‚yty chodnikowe
 ZwiÄ™zÅ‚ość 7÷12 cm
 NasiÄ…kliwość 2÷0,5%
" Znaki km, hm, graniczniki
 Mrozoodporność całkowita
4
2010-03-17
KOSTKA KAMIENNA KRAW
ŻNIKI
" PN-60/B-11100
" PN-B-11213:1997
" Typy
" Typy: uliczny, mostowy, drogowy
" Wielkości 12, 14, 16 i 18 (kostka regularna i rzędowa)
5, 6, 8 i 10 (kostka nieregularna)
" Odmiany: prosty, łukowy narożny, łukowy wrożny
" 2 klasy
" 3 klasy, 3 gatunki
 WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 120÷160 MPa
" WytrzymaÅ‚ość na Å›ciskanie 60÷130 MPa
 Åšcieralność 4÷2 mm
" Åšcieralność 7,5÷2,5 mm
 ZwiÄ™zÅ‚ość 8÷12 cm
" NasiÄ…kliwość 3÷0,5%
 NasiÄ…kliwość 1÷0,5%
 Mrozoodporność całkowita " Mrozoodporność całkowita
" 3 gatunki
SUROWCE SKALNE DO
PRODUKCJI KRUSZYW
DROGOWYCH
klasy
I II III
KRUSZYWA
Wytrzymałość na ściskanie, MPa (próbki nasycone 120 80 60
wodÄ…)
Nasiąkliwość %
Nasiąkliwość, %
0,5 1,5 2,5
" dla skał magmowych i przeobrażonych
1,5 2,5 4,0
" dla skał osadowych
ROZDROBNIONY MATERIAA

Mrozoodporność zwykła, % ubytku masy 2 4 10
SKALNY
Mrozoodporność zmodyfikowana, % ubytku masy 10 30 -
Ścieralność w bębnie Los Angeles, % 25 35 45
Wytrzymałość na miażdżenie, wskaz
nik 10 14 16
rozkruszenia, %
Zawartości siarki (SO3)0,1 1 1
KRUSZYWA
KRUSZYWA
" To wspólny termin dla materiałów mineralnych:
 PIASKI,
 ŻWIRY,
 KRUSZYWA A
AMANE
" Kruszyw w MMA: 92-96%, BC: 70-80%
" Kruszywa: NATURALNE, SZTUCZNE, z RECYKLINGU
" NATURALNE  pozyskiwane z formacji skalnych:
otwartych i zamkniętych oraz z wyrobisk i z dna
zbiorników wodnych
" SZTUCZNE: po procesie przemysłowym i produkt
uboczny (keramzyty, żużle)
" Z RECYKLINGU: po przeróbce materiałów użytych w
budownictwie
5
2010-03-17
Crushing
Reducing
the
aggregates
aggregates
to the
desired
size
Crushing
NORMY
River Gravel Partially Crushed
River Gravel
" PN-EN 13043:2004
Kruszywa do mieszanek bitumicznych i
powierzchniowych utrwaleń stosowanych
na drogach lotniskach i innych
na drogach, lotniskach i innych
powierzchniach przeznaczonych do ruchu
6
2010-03-17
ZAST
PUJE (1) ZAST
PUJE (2)
" PN-B-01100:1987  Kruszywa mineralne. " PN-B-11112:1996  Kruszywa mineralne.
Kruszywa skalne. Podział, nazwy i Kruszywa łamane do nawierzchni
określenia , drogowych ,
" PN B 01101:1978 Kruszywa sztuczne " PN B 11112:1996/Az1:2001 Kruszywa
" PN-B-01101:1978  Kruszywa sztuczne. " PN-B-11112:1996/Az1:2001  Kruszywa
Podział, nazwy i określenia , mineralne. Kruszywa łamane do
nawierzchni drogowych ,
" PN-B-11111:1996  Kruszywa mineralne.
Kruszywa naturalne do nawierzchni " PN-B-11113:1996  Kruszywa mineralne.
drogowych; żwir i mieszaka , Kruszywa naturalne do nawierzchni
drogowych; piasek ,
KRUSZYWA MINERALNE
ZAST
PUJE (3)
" PN-87/B-01100
" PN-B-11115:1998  Kruszywa mineralne.
" Grupy (podgrupy):
Kruszywa sztuczne z żużla stalowniczego kruszywa naturalne: niekruszone, kruszone
kruszywa łamane: zwykłe, granulowane
do nawierzchni drogowych ,
" Rodzaje:
" PN B 23004:1988 Kruszywa mineralne
" PN-B-23004:1988  Kruszywa mineralne. drobne do 4 mm
grube 4÷63 mm
Kruszywa sztuczne. Kruszywo z żużla
bardzo grube 63÷250 mm
wielkopiecowego kawałkowego ,
" Typy:
ciężkie ponad 3000 kg/m3
" PN-S-96504:1961  Drogi samochodowe.
zwykÅ‚ej gÄ™stoÅ›ci 1800÷3000 kg/m3
lekkie poniżej 1800 kg/m3
Wypełniacz kamienny do mas
" Asortymenty, odmiany, gatunki, klasy, marki  według norm
bitumicznych .
przedmiotowych
KRUSZYWA MINERALNE 3
KRUSZYWA MINERALNE 2
KRUSZYWA MINERALNE
KRUSZYWA NATURALNE KRUSZYWA A
AMANE
NIEKRUSZONE KRUSZONE ZWYKA
E GRANULOWANE
piasek zwykły 0/2 piasek kruszony 0/2 miał 0/4 piasek łamany 0/2
żwir 2/63 grys z otoczaków 2/63 kliniec 4/31,5 grys 2/63
pospółka 0/63 mieszanka z otoczaków tłuczeń 31,5/63 mieszanka kruszywa
2/63 Å‚amanego sortowana
otoczaki 63/250 kamień łamany 63/250
mieszanka kruszywa niesort 0/63
naturalnego 0/63
7
2010-03-17
PN-EN 13043 PN-EN 13043
KRUSZYWA MINERALNE 4
Ze względu na zastosowanie wyróżniamy:
" Kruszywa do betonów i zapraw
" Kruszywa budowlane
" Kruszywa do nawierzchni drogowych
" Kruszywa do nawierzchni kolejowych
" Kruszywa specjalne (filtracyjne, podsadzkowe)
" Kruszywa przemysłowe (do produkcji szkła, cementu,
porcelany)
KRUSZYWA NATURALNE USZLACHETNIANIE KRUSZYW
" odwadnianie
" Kruszywa rzeczne  charakteryzują się dużą czystością,
" sortowanie
większość ziarn ma owalny kształt, znaczna
" rozdrabnianie nadziarna
jednorodność uziarnienia
" płukanie
" Kruszywa kopalne  zawierają znaczne ilości
" odpylanie
odpylanie
zanieczyszczeń obcych oraz pylastych i ilastych
zanieczyszczeń obcych oraz pylastych i ilastych,
charakteryzują się większą różnorodnością uziarnienia, " wzbogacanie:
 doziarnienie w celu uzyskania ciągłej krzywej uziarnienia
powierzchnia ziarn jest bardziej urozmaicona
 dodanie cementu, wapna lub popiołów lotnych w celu
obniżenia plastyczności, stworzenia sztywnego szkieletu
mineralnego
 dodatek środków chemicznych w celu poprawy
przyczepności do bitumów
 dodanie kruszyw łamanych w celu zwiększenia nośności
8
2010-03-17
KRUSZYWA A
AMANE KRUSZARKA SZCZ
KOWA
" Kruszywa łamane zwykłe uzyskuje się przez jednokrotne
przekruszenie surowca skalnego. ZawierajÄ… one
znaczne ilości ziern niekształtnych.
" Kruszywa łamane granulowane powstaje przez powtórne
rozdrobnienie kruszywa łamanego zwykłego w
rozdrobnienie kruszywa łamanego zwykłego w
granulatorach. Ich ziarna mają kształt zbliżony do brył
foremnych (sześcian, ośmiościan), ostre krawędzie i
szorstkie powierzchnie.
KRUSZARKA WALCOWA
KRUSZARKA STOŻKOWA
Crushers
KRUSZARKA MA
OTKOWA
9
2010-03-17
SCHEMAT PRODUKCJI KRUSZYW
Stockpiling
Sizing
Transport
Transport
10
2010-03-17
KRUSZYWA SZTUCZNE
Kruszywa specjalnie produkowane lub otrzymywane jako
produkty uboczne (PN-78/B-01101):
Transport
" kruszywa z surowców mineralnych poddanych obróbce
termicznej: keramzyt, glinoporyt
" kruszy p p y y p y
ywa z odpadów przemysłowych poddanych
obróbce termicznej: gralit, łupkoporyt, popiołoporyt, pumeks
I 90% f
Is 90% of
hutniczy, żużel granulowany
" kruszywa z odpadów przemysłowych nie poddanych
the cost
obróbce termicznej: elporyt, łupkoporyt, żużel wielkopiecowy,
żużle hutnicze, żużel paleniskowy, popiół lotny
" kruszywa organiczne: kruszywa z tworzyw sztucznych
ŻUŻLE WIELKOPIECOWE
PN-88/B-23004
Żużle wielkopiecowe powstają podczas wytopu surówki w wielkich
piecach. Ich skład chemiczny jest zbliżony do magmy z której
powstawały skały. Ich właściwości zależą od sposobu schładzania
żużla.
" Å»użel kawaÅ‚kowy (krystaliczny)  chÅ‚odzony naturalnie 3÷12 dni. Na
skutek powstających naprężeń termicznych pęka w kawałki o
wielkości ~15 cm. Może być stosowany analogicznie jak kruszywa
Å‚amane.
" Żużel granulowany  szybko chłodzony dużą ilością wody. Na skutek
naprężeń termicznych pęka w drobne granulki (piaszczyste) o
strukturze bezpostaciowej lub szklistej. Ma słabe właściwości
wiążące.
" Żużel pumeksowy  chłodzony małą ilością wody, tak aby powstała
para i gazy tworzyły strukturę gąbczastą odporna na spękania
termiczne.
BADANIA KRUSZYW UZIARNIENIE
" PN-91/B-06714/15
" Gęstość, gęstość pozorna,
" Zawartość ziarn słabych
gęstość nasypowa
" Wytrzymałość na miażdżenie " Rozdzielenie kruszywa na poszczególne frakcje za pomocą
" Szczelność, porowatość,
" Ścieralność zestawu sit:
jamistość
" Polerowalność
" Uziarnienie " 31,5; 25, 20, 16, 12,8; 10; 8; 6,3; 4; 2; 0,84;
" Kształt i tekstura
" Zagęszczalność 0,42; 0,3; 0,18; 0,15; 0,075 mm
" Kruchości piasku
" Kruchości piasku
" Kształt ziarn
Kształt ziarn
" 63; 31,5; 16; 8; 4; 2; 1; 0,5; 0,25; 0,125; 0,063
" Zawartość pyłów mineralnych " Wskaz
nika rozkruszenia
" Badanie uziarnienia: na sucho, na mokro
" Zawartość zanieczyszczeń obcych
" Rozpadu krzemianowego,
" Zawartość zanieczyszczeń wapniowego, żelazawego " Frakcja podstawowa  kruszywo ograniczone 2 sąsiednimi
organicznych
" Przyczepność do bitumów sitami
" Nasiąkliwość
" Emulgacja
" Grupa frakcji  zbiór kilku sąsiednich frakcji podstawowych
" Mrozoodporność
" Powierzchnia właściwa
" Zawartość siarki " Nadziarno  kruszywo o wymiarach większych niż górne sito
ograniczajÄ…ce
" Podziarno  kruszywo o wymiarach mniejszych niż dolne
sito ograniczajÄ…ce
11
2010-03-17
UZIARNIENIE 2
" Kruszywa jednofrakcyjne (frakcjonowane)  wymaga siÄ™ aby
jak największa część kruszywa była we frakcji podstawowej
" Kruszywa wielofrakcyjne  o uziarnieniu ciągłym lub
nieciągłym
" MiarÄ… uziarnienia jest wskaz
nik różnoziarnistości
d60
U =
d10
Wymaga się aby dla piasku U>5, dla żwirów i pospółek U>4
UZIARNIENIE 3
ZAG
SZCZALNOŚĆ
" PN-88/B-04481
" Miarą zagęszczalności są
 maksymalna gęstość szkieletu
 wilgotność optymalna
" Zależy od krzywej uziarnienia i kształtu ziarn
Z l ż dk j i i i i k t łt i
" Stosuje się dla kruszyw do podbudów
8 0,7
U1 = = 32 U2 = = 2
0,125 0,35
KSZTAA
T ZIARN
" PN-78/B-06714/16
" Optymalne są ziarna kubiczne (sześcian,
ośmiościan). Ziarna niekształtne (wydłużone i
płaskie) łatwo pękają przy nacisku. Ich ilość
ogranicza siÄ™ do ~30%.
" Za ziarna niekształtne uważa się ziarna, których
jeden wymiar jest co najmniej 3 razy większy do
innego.
" Badanie wykonuje się dla ziarn powyżej 4 mm.
12
2010-03-17
ZAWARTOŚĆ CZ
ÅšCI
PYA
Y W PODBUDOWIE
PYLASTYCH I ILASTYCH
" SÄ… one naturalna domieszkÄ… kruszyw naturalnych. W kruszywach
CzÄ…stki drobne w podbudowach z kruszyw stabilizowanych
łamanych występują zwłaszcza wtedy gdy produkowane je ze skał
mechanicznie nadają jej zwięzłość, spoistość, szczelność (jak
zwietrzałych.
lepiszcze).
" Zwiększają zapotrzebowanie na spoiwa. Obniżają wytrzymałość
betonów.
" Obniżają przyczepność bitumów do kruszyw. Zwiększają
zapotrzebowanie na bitum.
" Mogą powodować emulgację bitumu.
" Istotną rolę odgrywa także jakość cząstek drobnych:
 plastyczność,
 pęcznienie.
" 5% wagowo cząstek bentonitowych daje takie obniżenie
wytrzymałości jak 21% cząstek kaolinitowych
OZNACZANIE ZAWARTOÅšCI
WSKAy
NIK PIASKOWY
PYA
ÓW MINERALNYCH
" METODA PA
UKANIA
" BN-64/8931-01
" PN-78/B-06714/13
" Wskaz
nik piaskowy jest to procentowy stosunek
" Kruszywo gotować przez 30
objętości ziarn piasku i żwiru do całej objętości
minut
mieszaniny kruszywa i cieczy
" Ostudzić do temperatury 20°C
" Oddzielić ziarna >4 mm
Oddzielić ziarna >4 mm
" Wlać do naczynia stożkowego
" Roztwór normowy stężony:
1000 ml i wymieszać
 112 g chlorku wapnia
" Odczekać 10 s i przechylić
 500 cm3 wody
naczynie (zlać wodę)
 510 g gliceryny
" Dolać wody, wymieszać.
 12 g formaldehydu
 woda do 1000 g
" METODA PRZESIEWU
" 125cm3 roztworu stężonego = 5 dm3 wody
NA MOKRO
WSKAy
NIK PIASKOWY 2
WSKAy
NIK PIASKOWY 3
" Do cylindra nalać roztworu roboczego
" Wsypać 120 g kruszywa lub gruntu (w przeliczeniu
na suchy) o wilgotności naturalnej, przesianego przez
#4 mm
" Odstawić cylinder na 10 minut
" Zakorkować cylinder i umieścić we wstrząsarce,
Zakorkować cylinder i umieścić we wstrząsarce
potrząsnąć 90 razy
" Obmyć korek i ściany cylindra roztworem roboczym
" Dopełnić cylinder roztworem roboczym do poziomu
h1 przemywając całe kruszywo
" Odstawić cylinder na 20 minut
" Wprowadzić do cylindra tłoczek stożkowy aż do
h2
obciążenia kruszywa
WP =
h1
" Zmierzyć wysokość h2
13
2010-03-17
ZAWARTOŚĆ ZAWARTOŚĆ ZANIECZYSZCZEC

ORGANICZNYCH
ZANIECZYSZCZEC
OBCYCH
" PN-78/B-06714/26
PN-76/B-06714/12
 Kruszywo zalewa siÄ™ roztworem 3% NaOH
Zanieczyszczenia obcÄ… sÄ… to:
 Odstawia na 24 godziny
" kawałki drewna,
 Ciecz wzorcowa:
" stężona = 2 g taniny + 98 ml 1% alkoholu etylowego
" cagieł,
" rozcieńczona = 2 5 ml cieczy stężonej + 97 5 ml 3% NaOH
" rozcieńczona = 2,5 ml cieczy stężonej + 97,5 ml 3% NaOH
" gruzu budowlanego,
 Porównuje barwę roztworu z cieczą wzorcową
" węgla,  Jeżeli barwa roztworu nad kruszywem jest ciemniejsza do barwy
wzorcowej kruszywo zawiera zbyt dużo części organicznych
" gruntu.
" Stosuje się także metody wyprażania i utleninia
" Ich obecność w kruszywie powoduje zmniejszoną
Ich zawartość ocenia się wizualnie w procentach
przyczepność bitumów oraz zaburzenia wiązania spoiw
wagowych
NASI
KLIWOŚĆ MROZOODPORNOŚĆ
" PN-77/B-06714/18
Badania wykonuje siÄ™ dla kruszyw >4 mm
" Badania wykonuje siÄ™ dla kruszyw >4 mm
METODA BEZPOÅšREDNIA PN-78/B-06714/19
" Wykonuje się cykle zamrażania i odmrażania jak dla materiałów
" Próbkę należy wysuszyć i zważyć. Następnie ułożyć na
skalnych, z tą tylko różnicą, że kruszywa umieszcza się na
sicie i zalać wodą do 1/2 wysokości najmniejszych
sitach
kruszyw po 3 godzinach do 2/3 wysokości a po
kruszyw, po 3 godzinach do 2/3 wysokości a po
METODA KRYSTALIZACJI PN-78/B-06714/20
następnych 3 godzinach kruszywo należy zalać wodą
" j.w.
całkowicie. Po 48 godzinach próbkę wyjmuje się, osusza
METODA ZMODYFIKOWANA
powierzchniowo i waży.
" Badania przeprowadza się jak w metodzie bezpośredniej ale
kruszywo przechowuje siÄ™ w 2% NaCl
mw
Nw = 100%
" Ilość cykli zamrażania i odmrażania zależy od zastosowania:
ms
 25 dla mas bitumicznych
 150 dla betonowych nawierzchni lotniskowych
ŚCIERALNOŚĆ W B
BNIE
ŚCIERALNOŚĆ
LOS ANGELES
" PN-79/B-06714/42
Badanie mające określić odporność kruszywa na
" Bada siÄ™ kruszywo >4 mm
ścieranie przez ruch drogowy oraz wzajemne ścieralnie
" Pojedyncze frakcje lub grupy frakcji
pod wpływem tego ruchu.
" W zależności od frakcji kruszywa do
Metody badań:
bębna dozuje się 5 lub 10 kg
materiały i odpowiednią liczbę kul
y p Ä… Ä™
" Bęben Los Angeles
" Bęben Los Angeles
stalowych 6÷12
" Bęben Devala
" Bęben wykonuje 100 obrotów (dla
grubych frakcji 200)  przesiewamy
" Bęben Micro-Devala
kruszywo przez sito # 2 mm
" Aparat Proctora
" Kruszywo wraca do bębna, bęben
wykonuje dalsze 400 obrotów (lub
800)
" Przesiewamy kruszywo przez sito 2
m0 - m1
mm
Åš = 100%
m0
" Obliczamy ubytek masy
14
2010-03-17
POLEROWALNOŚĆ
OCENA POLEROWALNOÅšCI
Aparat do przyspieszonego
" Ocenę polerowalności
polerowania:
dokonuje siÄ™ za
 koło pneumatyczne pomocą wahadła
p = 0,316 Pa
" Według przepisów
 obciążenie koła 400 kN brytyjskich
 grysy 10/12 osadza siÄ™  Od 45 do 75°
d l kk kł h ł t
do lekko wypukłych płyt
stalowych
 14 form mocuje siÄ™ do
koła obrotowego
 badanie: 6 h pomiędzy
próbki a koło sypie się
proszek korundowy i leje
siÄ™ woda
EMULGACJA ZAWARTOŚĆ SIARKI
" Emulgacja jest to tworzenie emulsji z bitumu i wody pod " Siarka w postaci siarczków lub siarczanów zawarta
wpływem emulgatora. w kruszywie w połączeniu z glinianem wapniowym z
cementu tworzy sole wielokrotne, które mają właściwości
" Emulgatorem mogą być drobne cząstki gliniaste lub pyły
pęczniejące
ze ścieralnia kruszywa.
" Osłabia to wiązanie cementów oraz wytrzymałość
Osłabiatowiązanie cementów oraz wytrzymałość
" Jeżeli kruszywo ma właściwości emulgacyjne nie może
" Jeżeli kruszywo ma właściwości emulgacyjne nie może
betonów i stabilizacji
być stosowane do mas bitumicznych.
" Sól Candlota  bakcyl cementowy
" Zgodnie z polskimi wymaganiami wymagane jest
badanie wskaz
nika emulgacji dla wypełniaczy, dla " Niekiedy ogranicza się także zawartość siarki w
kruszyw nie. Przez wielu inżynierów badanie to jest warstwach leżących w sąsiedztwie warstw z cementem
krytykowane.
ROZPAD KRZEMIANOWY I WYMAGANIA DLA KRUSZYW
A
AMANYCH PN-B-11112:1996
ŻELAZAWY
" ROZPAD KRZEMIANOWY
 krzemian dwuwapniowy 2CaO" SiO2 wystÄ™puje w 3 odmianach Ä…, ² i Å‚.
Klasa I Klasa II Klasa
Cechy
Trwała w normalnej temperaturze jest odmiana ł. Pozostałe odmiany III
gdy zmieniają formę zwiększają objętość o ~10% - powoduje to rozpad
Ścieralność całkowita w bębnie Los
żużla na mączkę żużlową.
Angeles, %:
30 40 50
 Kruszywo umieszcza siÄ™ w perforowanej puszce nad gotujÄ…cÄ… wodÄ… 24
tłuczeń
tłuczeń
25 35 50
25 35 50
h, oblicza siÄ™ ubytek masy
grys
- 40 50
" ROZPAD ŻELAZAWY
niesort
 przyczyną jest duża zawartość FeS siarczku żalazawego, który pod
Ścieralność  wskaz
nik jednorodności 25 30 35
wpływem wilgoci przechodzi w Fe(OH)2 i dalej Fe(OH)3 zwiększając
ścierania
objętość o ~38%. Powoduje to rozsadzenie ziarn żużla.
Nasiąkliwość, %
 Bada siÄ™ poprzez zanurzenie na 30 dni w wodzie  oblicza siÄ™ ubytek
masy dla skaÅ‚ magmowych i przeobrażonych 1,2÷1,5 2 3
dla skał osadowych 2 3 5
Mrozoodporność, % 2 4÷5 10
Mrozoodporność wg metody
zmodyfikowanej,
10 30 -
15
2010-03-17
WYMAGANIA DLA DROBNYCH
WYMAGANIA DLA KRUSZYW
KRUSZYW A
AMANYCH
A
AMANYCH PN-B-11112:1996
PN-B-11112:1996
Grys Grys Grys
Cechy Gatunek Gatunek Gatunek
Miał Piasek Mieszanka
I II III
Å‚amany drobna
Cechy
Zawartość ziarn mniejszych od 0,075 mm, % 1,5÷2 2,5÷4 3,5÷5 granulowan
a
Zawartość frakcji podstawowej, %80÷85 80÷85 60÷65
j p j,
Zawartość frakcji 2÷4 mm, % powyżej 15
Zawartość podziarna, % 10÷15 10÷15 25÷30
Zawartość nadziarna, % 20 15 15
Zawartość nadziarna, % 8 10 15
Wskaz
nik piaskowy, %
Zawartość zanieczyszczeń obcych, % 0,1 0,2 0,3
dla skał magmowych i 20 65 65
Zawartość ziarn nieforemnych, % 25 30 35
przeobrażonych
20 55 55
Zawartość zanieczyszczeń organicznych barwa cieczy nie ciemniejsza
dla skał osadowych (bez wapieni)
20 40 40
niż wzorcowa
dla wapieni
Zawartość zanieczyszczeń obcych, % 0,5 0,1 0,1
Zawartość zanieczyszczeń barwa cieczy nie ciemniejsza niż
organicznych wzorcowa
WYMAGANIA DLA POSPÓA
KI I
WYMAGANIA DLA
ŻWIRU
POSPÓA
KI I ŻWIRU 2
PN-B-11111:1996
PN-B-11111:1996
Cechy Klasa I Klasa II Klasa
III
Cechy Klasa I Klasa II Klasa III
Ścieralność w bębnie Los Angeles, %:
całkowita 25 35 45
Zawartość ziarn poniżej 0,075 mm 1,5 2 3
wskaz
nik jednorodności 25 30 40
j
Zawartość frakcji podstawowej 90 85 80
Nasiąkliwość, % 1 2,5 4
Mrozoodporność, % 2,5 5 10
Zawartość podziarna 5 10 15
Zawartość siarki (przeliczone na SO3), % 1) 0,2 1 1
Zawartość nadziarna 5 5 10
Zawartość ziarn nieforemnych, % 15 25 30
Zawartość ziarn słabych i zwietrzałych, % 7 10 15
Zawartość zanieczyszczeń obcych, % 0,1 0,2 0,3
Zawartość zanieczyszczeń organicznych, % barwa cieczy nie
ciemniejsza niż wzorcowa
Wskaz
nik piaskowy, % 2) 75 65 40
16