OCHRONA RADIOLOGICZNA
OCHRONA RADIOLOGICZNA
ZASADY OGÓLNE
ZASADY OGÓLNE
dr nauk biol. Jolanta Pawlus
dr nauk biol. Jolanta Pawlus
ZASADY OCHRONY
ZASADY OCHRONY
RADIOLOGICZNEJ
RADIOLOGICZNEJ
1. Zasada uzasadnienia
1. Zasada uzasadnienia
2. Zasada optymalizacji ochrony
2. Zasada optymalizacji ochrony
3. Zasada ograniczenia maksymalnych
3. Zasada ograniczenia maksymalnych
dawek (zasada dawek granicznych).
dawek (zasada dawek granicznych).
ZASADY OCHRONY
ZASADY OCHRONY
RADIOLOGICZNEJ
RADIOLOGICZNEJ
1. Zasada uzasadnienia
1. Zasada uzasadnienia
(usprawiedliwienia  justification)
(usprawiedliwienia  justification)
Każda decyzja zmieniająca wielkość ekspozycji
Każda decyzja zmieniająca wielkość ekspozycji
(wprowadzenie dodatkowego z
ródła lub
(wprowadzenie dodatkowego z
ródła lub
redukcja istniejÄ…cej ekspozycji) powinna
redukcja istniejÄ…cej ekspozycji) powinna
przynosić więcej pożytku niż szkody, tzn.
przynosić więcej pożytku niż szkody, tzn.
prowadzić do społecznych lub indywidualnych
prowadzić do społecznych lub indywidualnych
korzyści, które przewyższają powodowany
korzyści, które przewyższają powodowany
uszczerbek na zdrowiu (detriment).
uszczerbek na zdrowiu (detriment).
ZASADY OCHRONY
ZASADY OCHRONY
RADIOLOGICZNEJ
RADIOLOGICZNEJ
2. Zasada optymalizacji ochrony
2. Zasada optymalizacji ochrony
Optymalizacja ochrony powinna zapewnić
Optymalizacja ochrony powinna zapewnić
wybór najlepszej opcji ochronnej w
wybór najlepszej opcji ochronnej w
konkretnych warunkach, maksymalizujÄ…c
konkretnych warunkach, maksymalizujÄ…c
przewagę korzyści nad potencjalną szkodą.
przewagę korzyści nad potencjalną szkodą.
ZASADY OCHRONY
ZASADY OCHRONY
RADIOLOGICZNEJ
RADIOLOGICZNEJ
3. Zasada ograniczenia maksymalnych dawek
3. Zasada ograniczenia maksymalnych dawek
(zasada dawek granicznych).
(zasada dawek granicznych).
W sytuacjach ekspozycji planowanej całkowita
W sytuacjach ekspozycji planowanej całkowita
dawka dla każdej osoby ze wszystkich z
ródeł
dawka dla każdej osoby ze wszystkich z
ródeł
podlegających regulacji powinna być ograniczona
podlegających regulacji powinna być ograniczona
przez stosowanie limitów dawek granicznych.
przez stosowanie limitów dawek granicznych.
Ta zasada nie odnosi siÄ™ do ekspozycji medycznej
Ta zasada nie odnosi siÄ™ do ekspozycji medycznej
oraz sytuacji awaryjnych.
oraz sytuacji awaryjnych.
Zasada optymalizacji ochrony
Zasada optymalizacji ochrony
Optymalizacja oznacza utrzymanie ekspozycji na
Optymalizacja oznacza utrzymanie ekspozycji na
rozsądnie niskim poziomie, przy uwzględnieniu
rozsądnie niskim poziomie, przy uwzględnieniu
czynników ekonomicznych i społecznych oraz
czynników ekonomicznych i społecznych oraz
minimalizacji nierówności w dystrybucji dawek
minimalizacji nierówności w dystrybucji dawek
i korzyści wśród osób narażonych.
i korzyści wśród osób narażonych.
Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)
Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)
medycznej ekspozycji pacjentów
medycznej ekspozycji pacjentów
W medycynie uzasadnienie musi obowiązywać jak
W medycynie uzasadnienie musi obowiązywać jak
w każdej planowanej i awaryjnej sytuacji; jednak
w każdej planowanej i awaryjnej sytuacji; jednak
usprawiedliwienie tego stosowania leży bardziej w
usprawiedliwienie tego stosowania leży bardziej w
rękach profesji medycznej (towarzystwa naukowe,
rękach profesji medycznej (towarzystwa naukowe,
nadzór fachowy) niż państwa.
nadzór fachowy) niż państwa.
Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)
Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)
medycznej ekspozycji pacjentów
medycznej ekspozycji pacjentów
Państwo najczęściej spełnia tylko rolę nadzoru
Państwo najczęściej spełnia tylko rolę nadzoru
nad poprawnością funkcjonowania służb
nad poprawnością funkcjonowania służb
medycznych. W Polsce odbywa siÄ™ to pod egidÄ…
medycznych. W Polsce odbywa siÄ™ to pod egidÄ…
konsultantów określonej specjalności oraz przez
konsultantów określonej specjalności oraz przez
audyty (te ostatnie pełnione są przez specjalistów
audyty (te ostatnie pełnione są przez specjalistów
a nie przez funkcjonariuszy państwa lub
a nie przez funkcjonariuszy państwa lub
urzędników).
urzędników).
Podstawową zasadą, którą należy się zawsze
Podstawową zasadą, którą należy się zawsze
kierować przy zastosowaniu promieniowania
kierować przy zastosowaniu promieniowania
RTG w medycynie, jest zasada: tylko tyle, ile
RTG w medycynie, jest zasada: tylko tyle, ile
niezbędnie konieczne (ang. As low as
niezbędnie konieczne (ang. As low as
reasonably achievable  ALARA), bowiem nie
reasonably achievable  ALARA), bowiem nie
istnieje określona minimalna bezpieczna
istnieje określona minimalna bezpieczna
(tj. niepowodująca skutków ubocznych)
(tj. niepowodująca skutków ubocznych)
dawka promieniowania.
dawka promieniowania.
Im mniejsza dawka, tym mniejsze ryzyko
Im mniejsza dawka, tym mniejsze ryzyko
skutków ubocznych, a powtarzane ekspo-
skutków ubocznych, a powtarzane ekspo-
zycje na promieniowanie kumulujÄ… dawkÄ™.
zycje na promieniowanie kumulujÄ… dawkÄ™.
Ochrona radiologiczna rozpoczyna siÄ™
Ochrona radiologiczna rozpoczyna siÄ™
przed pracowniÄ… radiologicznÄ….
przed pracowniÄ… radiologicznÄ….
" Staranna kwalifikacja chorych kierowanych na
Staranna kwalifikacja chorych kierowanych na
badania ma w dobie wzrostu dostępności do
badania ma w dobie wzrostu dostępności do
tych badań zasadnicze znaczenie.
tych badań zasadnicze znaczenie.
" Zysk z badania musi przewyższać potencjalne
Zysk z badania musi przewyższać potencjalne
ryzyko.
ryzyko.
Według ICRP każde zastosowanie promienio-
Według ICRP każde zastosowanie promienio-
wania jonizujÄ…cego prowadzÄ…ce do ekspozycji
wania jonizujÄ…cego prowadzÄ…ce do ekspozycji
ludzi powinno być uzasadnione; tzn. suma
ludzi powinno być uzasadnione; tzn. suma
korzyści społecznych, ekonomicznych i/lub
korzyści społecznych, ekonomicznych i/lub
zdrowotnych powinna przewyższać uszczerbek
zdrowotnych powinna przewyższać uszczerbek
mogący wynikać z otrzymanych dawek
mogący wynikać z otrzymanych dawek
promieniowania.
promieniowania.
Optymalizacja ochrony radiologicznej
Optymalizacja ochrony radiologicznej
pacjenta w diagnostyce medycznej polega
pacjenta w diagnostyce medycznej polega
na otrzymywaniu właściwego względem celu
na otrzymywaniu właściwego względem celu
badania wyniku przy możliwie najmniejszej
badania wyniku przy możliwie najmniejszej
dawce efektywnej.
dawce efektywnej.
Optymalizacja ochrony radiologicznej
Optymalizacja ochrony radiologicznej
pacjenta w diagnostyce medycznej
pacjenta w diagnostyce medycznej
" Poziomy referencyjne dawek
(Poziomy te nie powinny być przekraczane
w standardowych procedurach, jeśli mamy
prawidłową praktyką w zakresie działania
diagnostycznego i technicznego.)
" Ogranicznik dawki
(limit użytkowy dawki)
DYREKTYWA RADY 97/43/EURATOM
DYREKTYWA RADY 97/43/EURATOM
z dnia 30 czerwca 1997r.
z dnia 30 czerwca 1997r.
w sprawie ochrony zdrowia osób fizycznych
w sprawie ochrony zdrowia osób fizycznych
przed niebezpieczeństwem wynikającym
przed niebezpieczeństwem wynikającym
z promieniowania jonizujÄ…cego zwiÄ…zanego
z promieniowania jonizujÄ…cego zwiÄ…zanego
z badaniami medycznymi oraz uchylajÄ…ca
z badaniami medycznymi oraz uchylajÄ…ca
dyrektywÄ™ 84/466/EURATOM
dyrektywÄ™ 84/466/EURATOM
ROZPORZ
DZENIE
ROZPORZ
DZENIE
MINISTRA ZDROWIA
MINISTRA ZDROWIA
z dnia 18 lutego 2011 r.
z dnia 18 lutego 2011 r.
"
w sprawie warunków bezpiecznego stosowania
w sprawie warunk w bezpiecznego stosowania
promieniowania jonizujÄ…cego dla wszystkich
promieniowania jonizujÄ…cego dla wszystkich
rodzajów ekspozycji medycznej
rodzaj w ekspozycji medycznej
"
(Dz. U. nr 51, poz. 265)
(Dz. U. nr 51, poz. 265)
PRZEPISY OGÓLNE
PRZEPISY OGÓLNE
" Udzielanie świadczeń zdrowotnych
Udzielanie świadczeń zdrowotnych
związanych z narażeniem na
związanych z narażeniem na
promieniowanie jonizujÄ…ce odbywa siÄ™
promieniowanie jonizujÄ…ce odbywa siÄ™
na podstawie udokumentowanych
na podstawie udokumentowanych
roboczych medycznych procedur
roboczych medycznych procedur
radiologicznych zgodnych z
radiologicznych zgodnych z
procedurami wzorcowymi.
procedurami wzorcowymi.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Badanie lub leczenie z zastosowaniem
Badanie lub leczenie z zastosowaniem
promieniowania jonizujÄ…cego wykonuje
promieniowania jonizujÄ…cego wykonuje
siÄ™ na podstawie pisemnego skierowania
siÄ™ na podstawie pisemnego skierowania
wystawionego przez osób kierującą na
wystawionego przez osób kierującą na
badanie lub leczenie przy użyciu
badanie lub leczenie przy użyciu
promieniowania jonizujÄ…cego.
promieniowania jonizujÄ…cego.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
Skierowanie, o którym mowa, zawiera:
Skierowanie, o którym mowa, zawiera:
1) imiÄ™, nazwisko i datÄ™ urodzenia pacjenta;
1) imiÄ™, nazwisko i datÄ™ urodzenia pacjenta;
2) cel i uzasadnienie badania lub leczenia;
2) cel i uzasadnienie badania lub leczenia;
3) wstępne rozpoznanie kliniczne;
3) wstępne rozpoznanie kliniczne;
4) informacje niezbędne do prawidłowego
4) informacje niezbędne do prawidłowego
przeprowadzenia medycznej procedury
przeprowadzenia medycznej procedury
radiologicznej;
radiologicznej;
5) podpis i pieczęć osoby kierującej na badanie
5) podpis i pieczęć osoby kierującej na badanie
lub leczenie przy użyciu promieniowania
lub leczenie przy użyciu promieniowania
jonizujÄ…cego.
jonizujÄ…cego.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Bez skierowania może być wykonane badanie z
Bez skierowania może być wykonane badanie z
zastosowaniem promieniowania jonizujÄ…cego
zastosowaniem promieniowania jonizujÄ…cego
przeprowadzane w ramach badań przesiewowych,
przeprowadzane w ramach badań przesiewowych,
densytometrii kostnej wykonywanej aparatami
densytometrii kostnej wykonywanej aparatami
przeznaczonymi wyłącznie do tego celu lub dla
przeznaczonymi wyłącznie do tego celu lub dla
celów stomatologicznych - z wyłączeniem badań
celów stomatologicznych - z wyłączeniem badań
pantomograficznych i cefalometrycznych - oraz w
pantomograficznych i cefalometrycznych - oraz w
przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia
przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia
pacjenta.
pacjenta.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Badania diagnostyczne z zastosowaniem
Badania diagnostyczne z zastosowaniem
promieniowania jonizujÄ…cego wykonuje siÄ™
promieniowania jonizujÄ…cego wykonuje siÄ™
w sposób gwarantujący osiągnięcie
w sposób gwarantujący osiągnięcie
wymaganego rezultatu przy możliwie
wymaganego rezultatu przy możliwie
najmniejszej dawce promieniowania.
najmniejszej dawce promieniowania.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Wartości dawek promieniowania lub
Wartości dawek promieniowania lub
aktywności produktu radiofarmaceutycznego,
aktywności produktu radiofarmaceutycznego,
nie mogą przekraczać poziomów
nie mogą przekraczać poziomów
referencyjnych.
referencyjnych.
" Przekroczenie poziomów referencyjnych
Przekroczenie poziomów referencyjnych
uzasadniać mogą jedynie istotne wskazania
uzasadniać mogą jedynie istotne wskazania
kliniczne oraz szczególne warunki
kliniczne oraz szczególne warunki
wykonywania badań.
wykonywania badań.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Dawki dla osób poddawanych ekspozycji w ramach
Dawki dla osób poddawanych ekspozycji w ramach
diagnostycznych medycznych procedur radiologicznych
diagnostycznych medycznych procedur radiologicznych
stosowanych w przypadku, gdy nie wynika to ze skierowania
stosowanych w przypadku, gdy nie wynika to ze skierowania
osoby kierującej na badanie lub leczenie przy użyciu
osoby kierującej na badanie lub leczenie przy użyciu
promieniowania jonizującego, w szczególności na wniosek
promieniowania jonizującego, w szczególności na wniosek
właściwego organu w związku z toczącym się
właściwego organu w związku z toczącym się
postępowaniem (radiologicznych procedur medyczno-
postępowaniem (radiologicznych procedur medyczno-
prawnych), powinny być możliwie jak najmniejsze,
prawnych), powinny być możliwie jak najmniejsze,
a procedury wykonane przy zastosowaniu urządzeń
a procedury wykonane przy zastosowaniu urządzeń
radiologicznych przeznaczonych wyłącznie do tego celu lub
radiologicznych przeznaczonych wyłącznie do tego celu lub
innych urządzeń, o ile posiadają pozytywną opinię
innych urządzeń, o ile posiadają pozytywną opinię
wojewódzkiego konsultanta w dziedzinie radiologii
wojewódzkiego konsultanta w dziedzinie radiologii
i diagnostyki obrazowej.
i diagnostyki obrazowej.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Za właściwe wykonanie badań i za
Za właściwe wykonanie badań i za
ograniczenie do minimum ekspozycji pacjenta
ograniczenie do minimum ekspozycji pacjenta
na promieniowanie jonizujÄ…ce odpowiada
na promieniowanie jonizujÄ…ce odpowiada
osoba wykonujÄ…ca takie badanie.
osoba wykonujÄ…ca takie badanie
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Badania rentgenodiagnostyczne sÄ… wyko-
Badania rentgenodiagnostyczne sÄ… wyko-
nywane przez lekarzy posiadajÄ…cych
nywane przez lekarzy posiadajÄ…cych
specjalizacjÄ™ z radiologii i diagnostyki
specjalizacjÄ™ z radiologii i diagnostyki
obrazowej lub, pod ich nadzorem, przez
obrazowej lub, pod ich nadzorem, przez
lekarzy będących w trakcie takiej
lekarzy będących w trakcie takiej
specjalizacji.
specjalizacji.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Technicy elektroradiologii sÄ… uprawnieni
Technicy elektroradiologii sÄ… uprawnieni
do wykonywania radiografii. Inne elementy
do wykonywania radiografii. Inne elementy
procedury medycznej zlecone technikom
procedury medycznej zlecone technikom
przez lekarzy radiologów wykonywane są
przez lekarzy radiologów wykonywane są
pod ich nadzorem.
pod ich nadzorem
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Procedury densytometrii kostnej mogą być
Procedury densytometrii kostnej mogą być
wykonywane przez technika elektroradiologii
wykonywane przez technika elektroradiologii
lub innÄ… osobÄ™ posiadajÄ…cÄ… udokumentowane
lub innÄ… osobÄ™ posiadajÄ…cÄ… udokumentowane
umiejętności w tym zakresie.
umiejętności w tym zakresie.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Rentgenowskie badania stomatologiczne sÄ…
Rentgenowskie badania stomatologiczne sÄ…
wykonywane przez lekarzy radiologów, lekarzy
wykonywane przez lekarzy radiologów, lekarzy
dentystów lub techników elektroradiologii.
dentystów lub techników elektroradiologii.
" Rentgenowskie badania stomatologiczne inne
Rentgenowskie badania stomatologiczne inne
niż wewnątrzustne są opisywane przez lekarza
niż wewnątrzustne są opisywane przez lekarza
radiologa lub lekarza dentystę, który odbył
radiologa lub lekarza dentystę, który odbył
odpowiednie przeszkolenie w zakresie radiologii
odpowiednie przeszkolenie w zakresie radiologii
szczękowo-twarzowej.
szczękowo-twarzowej.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Osoby, które poza obowiązkami zawodowymi
Osoby, które poza obowiązkami zawodowymi
świadomie i z własnej woli udzielają pomocy
świadomie i z własnej woli udzielają pomocy
pacjentom i opiekujÄ… siÄ™ pacjentami
pacjentom i opiekujÄ… siÄ™ pacjentami
poddawanymi terapeutycznej ekspozycji na
poddawanymi terapeutycznej ekspozycji na
promieniowanie w postaci produktów
promieniowanie w postaci produktów
radiofarmaceutycznych lub zamkniętych z
ródeł
radiofarmaceutycznych lub zamkniętych z
ródeł
promieniowania wprowadzanych na stałe do
promieniowania wprowadzanych na stałe do
organizmu, nie mogą być narażone na
organizmu, nie mogą być narażone na
promieniowanie jonizujące, którego efektywna
promieniowanie jonizujące, którego efektywna
dawka przekracza 5 mSv rocznie.
dawka przekracza 5 mSv rocznie.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
PRZEPISY OGÓLNE c.d.
" Osoby, o których mowa, otrzymują
szczegółową instrukcję postępowania
opracowanÄ… przez lekarza prowadzÄ…cego
leczenie zgodnie z zaleceniami krajowego
konsultanta w dziedzinie medycyny
nuklearnej lub radioterapii onkologicznej
RENTGENODIAGNOSTYKA
RENTGENODIAGNOSTYKA
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
rentgenowskich przestrzega się następujących
rentgenowskich przestrzega się następujących
zasad postępowania:
zasad postępowania:
1. stosuje się wyłącznie aparaturę
1. stosuje się wyłącznie aparaturę
rentgenodiagnostyczną wyposażoną w co
rentgenodiagnostyczną wyposażoną w co
najmniej sześciopulsowe generatory;
najmniej sześciopulsowe generatory;
2. stosuje siÄ™ parametry ekspozycji
2. stosuje siÄ™ parametry ekspozycji
decydujące o jakości i natężeniu
decydujące o jakości i natężeniu
promieniowania jonizującego właściwe
promieniowania jonizującego właściwe
dla fizycznej budowy pacjenta oraz
dla fizycznej budowy pacjenta oraz
rodzaju wykonywanego badania;
rodzaju wykonywanego badania;
3. ogranicza siÄ™ liczbÄ™ projekcji, czas ekspozycji
3. ogranicza siÄ™ liczbÄ™ projekcji, czas ekspozycji
oraz rozmiary wiÄ…zki promieniowania
oraz rozmiary wi zki promieniowania
padającej na ciało pacjenta do wartości
padaj cej na ciało pacjenta do wartości
niezbędnych dla uzyskania żądanej informacji
niezbędnych dla uzyskania ż danej informacji
diagnostycznej;
diagnostycznej;
4. stosuje się osłony osobiste chroniące przed
4. stosuje się osłony osobiste chroni ce przed
promieniowaniem części ciała i narządy
promieniowaniem części ciała i narz dy
pacjenta nie będące przedmiotem badania,
pacjenta nie będ ce przedmiotem badania,
a w szczególności znajdujące się w
a w szczególności znajduj ce się w
obrębie wiązki pierwotnej promieniowania,
obrębie wi zki pierwotnej promieniowania,
jeżeli nie umniejsza to diagnostycznych
jeżeli nie umniejsza to diagnostycznych
wartości wyniku badania;
wartości wyniku badania;
5. stosuje się materiały, filtrację wiązki, fizyczne
5. stosuje się materiały, filtrację wiązki, fizyczne
parametry pracy aparatu i urzÄ…dzenia
parametry pracy aparatu i urzÄ…dzenia
zmniejszające do minimum narażenie na
zmniejszające do minimum narażenie na
promieniowanie jonizujÄ…ce i zapewniajÄ…ce
promieniowanie jonizujÄ…ce i zapewniajÄ…ce
uzyskanie obrazu o wartości diagnostycznej;
uzyskanie obrazu o wartości diagnostycznej;
6. stosuje się wyłącznie automatyczne
6. stosuje się wyłącznie automatyczne
wywoływanie i utrwalanie błon rentgenowskich,
wywoływanie i utrwalanie błon rentgenowskich,
z wyjątkiem błon stosowanych w stomatologii
z wyjątkiem błon stosowanych w stomatologii
do badań wewnątrzustnych;
do badań wewnątrzustnych;
7. rejestruje siÄ™ fizyczne parametry ekspozycji
7. rejestruje siÄ™ fizyczne parametry ekspozycji
w sposób umożliwiający odtworzenie warunków
w sposób umożliwiający odtworzenie warunków
badania.
badania.
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
za pomocÄ… rentgenowskiego tomografu
za pomocÄ… rentgenowskiego tomografu
komputerowego należy:
komputerowego należy:
1. w technice spiralnej z istniejÄ…cych danych
1. w technice spiralnej z istniejÄ…cych danych
rekonstruować obraz warstw pośrednich zamiast
rekonstruować obraz warstw pośrednich zamiast
wykonywania dodatkowych obrazów;
wykonywania dodatkowych obrazów;
2. ograniczyć w technice spiralnej stosunek grubości
2. ograniczyć w technice spiralnej stosunek grubości
warstwy badanej do skoku spirali do wartości nie
warstwy badanej do skoku spirali do wartości nie
większych od jedności;
większych od jedności;
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
za pomocÄ… rentgenowskiego tomografu
za pomocÄ… rentgenowskiego tomografu
komputerowego należy:
komputerowego należy:
3. zapewnić w technice stacjonarnej nie zachodzenie na
3. zapewnić w technice stacjonarnej nie zachodzenie na
siebie warstw (przesunięcie stołu między kolejnymi
siebie warstw (przesunięcie stołu między kolejnymi
warstwami jest nie mniejsze niż grubość warstwy);
warstwami jest nie mniejsze niż grubość warstwy);
4. stosować osłony osobiste na tarczycę, piersi,
4. stosować osłony osobiste na tarczycę, piersi,
soczewki oczu i gonady, jeżeli znajdują się one w
soczewki oczu i gonady, jeżeli znajdują się one w
odległości mniejszej niż 10 cm od obszaru
odległości mniejszej niż 10 cm od obszaru
badanego, w szczególności u osób poniżej 16. roku
badanego, w szczególności u osób poniżej 16. roku
życia;
życia;
Podczas dokonywania diagnostycznych badań
za pomocÄ… rentgenowskiego tomografu
komputerowego należy:
5. stosować rotację wiązki ograniczoną do kąta
5. stosować rotację wiązki ograniczoną do kąta
mniejszego od 360° - jeżeli jest to technicznie
mniejszego od 360° - jeżeli jest to technicznie
możliwe;
możliwe;
6. dokonać odpowiedniego wyboru fizycznych
6. dokonać odpowiedniego wyboru fizycznych
parametrów rekonstrukcji obrazu;
parametrów rekonstrukcji obrazu;
7. stosować zmienną filtrację modyfikującą
7. stosować zmienną filtrację modyfikującą
system akwizycji tomografu komputerowego,
system akwizycji tomografu komputerowego,
w przypadku, gdy jest to możliwe.
w przypadku, gdy jest to możliwe.
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
mammografu należy:
mammografu należy:
1. używać urządzeń radiologicznych przeznaczonych
1. używać urządzeń radiologicznych przeznaczonych
wyłącznie do badań mammograficznych, których
wyłącznie do badań mammograficznych, których
fizyczne parametry odpowiadajÄ… normom serii
fizyczne parametry odpowiadajÄ… normom serii
EN PN 60601;
EN PN 60601;
2. używać filtru rodowego w przypadku piersi
2. używać filtru rodowego w przypadku piersi
o znacznych rozmiarach (powyżej 6 cm po
o znacznych rozmiarach (powyżej 6 cm po
kompresji) i dużej zawartości tkanki gruczołowej -
kompresji) i dużej zawartości tkanki gruczołowej -
jeżeli mammograf posiada możliwość wyboru
jeżeli mammograf posiada możliwość wyboru
rodzaju filtracji (Mo/Rh) z pulpitu sterowniczego;
rodzaju filtracji (Mo/Rh) z pulpitu sterowniczego;
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
mammografu należy:
mammografu należy:
3. ograniczyć do niezbędnego minimum
3. ograniczyć do niezbędnego minimum
stosowanie geometrycznego powiększenia
stosowanie geometrycznego powiększenia
obrazu;
obrazu;
4. stosować osłony osobiste ochraniające przed
4. stosować osłony osobiste ochraniające przed
promieniowaniem jamÄ™ brzusznÄ…,
promieniowaniem jamÄ™ brzusznÄ…,
w szczególności w przypadku pacjentek
w szczególności w przypadku pacjentek
w wieku rozrodczym;
w wieku rozrodczym;
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
mammografu należy:
5. stosować lampy rentgenowskie z ogniskiem
5. stosować lampy rentgenowskie z ogniskiem
o wymiarach nie większych niż 0,3 mm x 0,3
o wymiarach nie większych niż 0,3 mm x 0,3
mm dla odległości pomiędzy ogniskiem
mm dla odległości pomiędzy ogniskiem
a detektorem nie mniejszej niż 60 cm;
a detektorem nie mniejszej niż 60 cm;
6. używać do oceny obrazów mammograficznych
6. używać do oceny obrazów mammograficznych
negatoskopów o luminancji wyrażonej
negatoskopów o luminancji wyrażonej
w kandelach na m2 większej niż 3.000 cd/m2.
w kandelach na m2 większej niż 3.000 cd/m2.
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
Podczas diagnostycznych badań za pomocą
angiografu pracujÄ…cego w technice cyfrowej
angiografu pracujÄ…cego w technice cyfrowej
angiografii subtrakcyjnej (DSA) należy:
angiografii subtrakcyjnej (DSA) należy:
1. zawsze, gdy tylko jest to możliwe z punktu
1. zawsze, gdy tylko jest to możliwe z punktu
widzenia warunków klinicznych, stosować
widzenia warunków klinicznych, stosować
fluoroskopiÄ™ pulsacyjnÄ… oraz funkcje zatrzymania
fluoroskopiÄ™ pulsacyjnÄ… oraz funkcje zatrzymania
ostatniego obrazu (LIH) i road mapping;
ostatniego obrazu (LIH) i road mapping;
2. akwizycjÄ™ danych obrazowych i rejestracjÄ™
2. akwizycjÄ™ danych obrazowych i rejestracjÄ™
obrazów wykonywać w technice cyfrowej;
obrazów wykonywać w technice cyfrowej;
 Podczas diagnostycznych badań za pomocą
angiografu pracujÄ…cego w technice cyfrowej
angiografii subtrakcyjnej (DSA) należy:
3. środek kontrastowy podawać ze strzykawki
automatycznej;
4. badanie wykonać techniką Seldingera poprzez
przezskórne nakłucie tętnicy.
Podczas rentgenodiagnostycznych badań
Podczas rentgenodiagnostycznych badań
stomatologicznych wewnątrzustnych należy:
stomatologicznych wewnątrzustnych należy:
1. stosować napięcie 60-70 kV w przypadku
1. stosować napięcie 60-70 kV w przypadku
generatorów zasilanych prądem zmiennym
generatorów zasilanych prądem zmiennym
lub 60 kV w przypadku generatorów
lub 60 kV w przypadku generatorów
zasilanych prądem stałym;
zasilanych prądem stałym;
2. przy rejestracji obrazu stosować kolimację
2. przy rejestracji obrazu stosować kolimację
prostokątną wraz z układem trzymającym
prostokątną wraz z układem trzymającym
rejestrator obrazu, jeżeli jest to możliwe;
rejestrator obrazu, jeżeli jest to możliwe;
Podczas rentgenodiagnostycznych badań
Podczas rentgenodiagnostycznych badań
stomatologicznych wewnątrzustnych należy:
stomatologicznych wewnątrzustnych należy:
3. przy stosowaniu kolimacji okrągłej nie
3. przy stosowaniu kolimacji okrągłej nie
przekraczać średnicy wiązki 60 mm;
przekraczać średnicy wiązki 60 mm;
4. stosować błony o czułości (według klasyfikacji
4. stosować błony o czułości (według klasyfikacji
ISO) E lub F;
ISO) E lub F;
5. stosować fartuchy ochronne dla pacjentów;
5. stosować fartuchy ochronne dla pacjentów;
6. stosować osłony na tarczycę u osób poniżej
6. stosować osłony na tarczycę u osób poniżej
30. roku życia.
30. roku życia.
Podczas rentgenowskich badań
Podczas rentgenowskich badań
stomatologicznych pantomograficznych należy:
stomatologicznych pantomograficznych należy:
1. stosować układ błona - folia wzmacniająca
1. stosować układ błona - folia wzmacniająca
o czułości 400;
o czułości 400;
2. wymiary napromienianego pola ograniczyć
2. wymiary napromienianego pola ograniczyć
do 100 mm x 50 mm;
do 100 mm x 50 mm;
3. wykonać obrazowanie wybranego fragmentu
3. wykonać obrazowanie wybranego fragmentu
łuku zębowego, jeśli jest to możliwe;
łuku zębowego, jeśli jest to możliwe;
4. szczególnie starannie ograniczyć pole
4. szczególnie starannie ograniczyć pole
badane do obszaru istotnego klinicznie
badane do obszaru istotnego klinicznie
w cefalometrii.
w cefalometrii.
" Stosowanie fluoroskopii jest dopuszczalne
Stosowanie fluoroskopii jest dopuszczalne
w przypadkach, w których ze względów
w przypadkach, w których ze względów
diagnostycznych nie może być ona
diagnostycznych nie może być ona
zastÄ…piona radiografiÄ….
zastÄ…piona radiografiÄ….
" Zabrania siÄ™ stosowania fluoroskopii bez
Zabrania siÄ™ stosowania fluoroskopii bez
wzmacniacza obrazu.
wzmacniacza obrazu.
Wykonywanie badań rentgenodiagnostycznych
Wykonywanie badań rentgenodiagnostycznych
u osób poniżej 16. roku życia, wymaga ponadto:
u osób poniżej 16. roku życia, wymaga ponadto:
1. unieruchamiania niemowląt lub małych
1. unieruchamiania niemowląt lub małych
dzieci przy użyciu bobiksu lub innego
dzieci przy użyciu bobiksu lub innego
urządzenia spełniającego tę funkcję;
urządzenia spełniającego tę funkcję;
2. stosowania osłon na narządy
2. stosowania osłon na narządy
promienioczułe, gdy w trakcie badania
promienioczułe, gdy w trakcie badania
mogÄ… znalez
ć się w obrębie lub pobliżu
mogÄ… znalez
ć się w obrębie lub pobliżu
pierwotnej wiązki promieniowania, jeżeli
pierwotnej wiązki promieniowania, jeżeli
nie uniemożliwi to poprawnego wykonania
nie uniemożliwi to poprawnego wykonania
badania.
badania.
" Wykonanie badania rentgenowskiego u osób
poniżej 16. roku życia należy odnotować
w książce zdrowia dziecka.
" Optymalne fizyczne parametry techniczne badań
rentgenodiagnostycznych z zakresu radiologii
pediatrycznej określa tabela B załącznika nr 7 do
rozporzÄ…dzenia.
" Wykonywanie badań rentgenodiagnostycznych u
kobiet w ciąży jest ograniczone do niezbędnych
przypadków, jeżeli nie mogą być one wykonane
po rozwiÄ…zaniu.
" Badania, o których mowa, należy wykonywać
w sposób zapewniający maksymalną ochronę
płodu przed ekspozycją na promieniowanie,
poprzez wybór właściwej techniki badania
oraz stosowanie właściwych osłon osobistych
na okolicÄ™ brzucha i miednicy.
" Podczas wykonywania badania rentgeno-
Podczas wykonywania badania rentgeno-
diagnostycznego w pomieszczeniu, w którym
diagnostycznego w pomieszczeniu, w którym
znajduje siÄ™ aparat rentgenowski, mogÄ…
znajduje siÄ™ aparat rentgenowski, mogÄ…
przebywać wyłącznie pacjent oraz osoby,
przebywać wyłącznie pacjent oraz osoby,
które wykonują czynności bezpośrednio
które wykonują czynności bezpośrednio
związane z badaniem. Dotyczy to również
związane z badaniem. Dotyczy to również
badania wykonywanego przy łóżku chorego.
badania wykonywanego przy łóżku chorego.
" Jeżeli w pracowni (gabinecie) rentgenowskim
Jeżeli w pracowni (gabinecie) rentgenowskim
nie ma możliwości wydzielenia pomieszczenia
nie ma możliwości wydzielenia pomieszczenia
na kabinę dla pacjentów, to dopuszcza się
na kabinę dla pacjentów, to dopuszcza się
przygotowanie pacjenta do badania
przygotowanie pacjenta do badania
w pomieszczeniu, w którym znajduje się
w pomieszczeniu, w którym znajduje się
aparat rentgenowski, pod warunkiem że
aparat rentgenowski, pod warunkiem że
pacjent będzie osłonięty ścianą lub
pacjent będzie osłonięty ścianą lub
parawanem zapewniającymi pełną ochronę.
parawanem zapewniającymi pełną ochronę.
" W uzasadnionych przypadkach, w szczególności
W uzasadnionych przypadkach, w szczególności
gdy z uwagi na stan pacjenta nie jest możliwe
gdy z uwagi na stan pacjenta nie jest możliwe
przeniesienie go do innego pomieszczenia,
przeniesienie go do innego pomieszczenia,
badanie, o którym mowa w ust. 1 , jest
badanie, o którym mowa w ust. 1 , jest
dokonywane w pomieszczeniu, w którym się
dokonywane w pomieszczeniu, w którym się
pacjent znajduje, przy czym:
pacjent znajduje, przy czym:
1. wiÄ…zkÄ™ pierwotnÄ… promieniowania
1. wiÄ…zkÄ™ pierwotnÄ… promieniowania
kierować należy wyłącznie w stronę chorego;
kierować należy wyłącznie w stronę chorego;
2. inni chorzy, o ile jest to możliwe,
2. inni chorzy, o ile jest to możliwe,
opuszczajÄ… to pomieszczenie na czas badania.
opuszczajÄ… to pomieszczenie na czas badania.
Jeżeli w czasie wykonywania badania
Jeżeli w czasie wykonywania badania
rentgenodiagnostycznego zachodzi konieczność
rentgenodiagnostycznego zachodzi konieczność
podtrzymywania pacjenta, czynność tę wykonuje osoba,
podtrzymywania pacjenta, czynność tę wykonuje osoba,
która:
która:
1) ukończyła 18 lat;
1) ukończyła 18 lat;
2) nie jest w ciąży;
2) nie jest w ciąży;
3) została wyposażona w fartuch i rękawice
3) została wyposażona w fartuch i rękawice
ochronne z gumy ołowiowej;
ochronne z gumy ołowiowej;
4) została poinstruowana o sposobie postępowania
4) została poinstruowana o sposobie postępowania
i poinformowana o ryzyku radiacyjnym;
i poinformowana o ryzyku radiacyjnym;
5) czynności te, w warunkach ambulatoryjnych
5) czynności te, w warunkach ambulatoryjnych
wykonywać może również członek rodziny lub
wykonywać może również członek rodziny lub
opiekun pacjenta spełniający wymagania.
opiekun pacjenta spełniający wymagania.