OCHRONA
OCHRONA
RADIOLOGICZNA
RADIOLOGICZNA
PACJENTA
PACJENTA
dr nauk techn. Edward Araszkiewicz
dr nauk techn. Edward Araszkiewicz
Podstawowe
Podstawowe
definicje
definicje
Ochrona radiologiczna
Ochrona radiologiczna
Zapobieganie narażeniu ludzi i środowiska,
Zapobieganie narażeniu ludzi i środowiska,
a w przypadku braku możliwości
a w przypadku braku możliwości
zapobieżenia takim sytuacjom  ograniczenie
zapobieżenia takim sytuacjom  ograniczenie
ich skutków do poziomu tak niskiego, jak
ich skutków do poziomu tak niskiego, jak
tylko jest to rozsÄ…dnie osiÄ…galne, przy
tylko jest to rozsÄ…dnie osiÄ…galne, przy
uwzględnieniu, czynników ekonomicznych,
uwzględnieniu, czynników ekonomicznych,
społecznych i zdrowotnych
społecznych i zdrowotnych
Ochrona radiologiczna pacjenta
Ochrona radiologiczna pacjenta
Zespół czynności i ograniczeń zmierzających
Zespół czynności i ograniczeń zmierzających
do zminimalizowania narażenia pacjenta na
do zminimalizowania narażenia pacjenta na
promieniowanie jonizujące, które nie będzie
promieniowanie jonizujące, które nie będzie
nadmiernie utrudniało lub uniemożliwiało
nadmiernie utrudniało lub uniemożliwiało
uzyskania pożądanych i uzasadnionych
uzyskania pożądanych i uzasadnionych
informacji diagnostycznych lub efektów
informacji diagnostycznych lub efektów
leczniczych.
leczniczych.
Rys historyczny ochrony
Rys historyczny ochrony
radiologicznej
radiologicznej
Historię ochrony radiologicznej można podzielić na
Historię ochrony radiologicznej można podzielić na
zasadnicze okresy, tj.: okres od 1885 do 1945r i od 1946r do
zasadnicze okresy, tj.: okres od 1885 do 1945r i od 1946r do
chwili obecnej.
chwili obecnej.
A. Okres 1895  1945
A. Okres 1895  1945
1895r. - Wilhelm C.Roentgen odkrywa
1895r. - Wilhelm C.Roentgen odkrywa
promieniowanie X,
promieniowanie X,
1896r. - Henry Becquerel odkrywa
1896r. - Henry Becquerel odkrywa
promieniowanie uranu,
promieniowanie uranu,
1897r. - Maria Curie-Skłodowska odkrywa
1897r. - Maria Curie-Skłodowska odkrywa
tzw. naturalną promieniotwórczość
tzw. naturalną promieniotwórczość
1896r. - W.Fuchs  pierwsze wezwania do
1896r. - W.Fuchs  pierwsze wezwania do
zaleceń ochrony przed promieniowaniem;
zaleceń ochrony przed promieniowaniem;
- osłony, odległość od skóry 30 cm,
- osłony, odległość od skóry 30 cm,
1903r. - A. Graham Bell sugeruje aby do
1903r. - A. Graham Bell sugeruje aby do
nowotworu zbliżyć rad,
nowotworu zbliżyć rad,
Personel medyczny (częste uszkodzenia skóry i układu
Personel medyczny (częste uszkodzenia skóry i układu
krwiotwórczego) wyższa umieralność lekarzy radiologów
krwiotwórczego) wyższa umieralność lekarzy radiologów
1913r. Niemcy, 1915r. W.Brytania - pierwsze
1913r. Niemcy, 1915r. W.Brytania - pierwsze
zalecenia ochronne,
zalecenia ochronne,
1913r. - F. Proescher publikuje prace na temat
1913r. - F. Proescher publikuje prace na temat
wykorzystania radu w celach leczniczych,
wykorzystania radu w celach leczniczych,
1925r. - I Kongres Radiologiczny
1925r. - I Kongres Radiologiczny
1928r. - II Kongres Radiologiczny i powołanie
1928r. - II Kongres Radiologiczny i powołanie
Komisji ICRP,
Komisji ICRP,
Zalecenia stosowania osłon zewnętrznych przed
Zalecenia stosowania osłon zewnętrznych przed
promieniowaniem X i gamma.
promieniowaniem X i gamma.
Dawka tolerancyjna 60R/rok; 0,2R/dzień, 50 R/rok (1930 r.)
Dawka tolerancyjna 60R/rok; 0,2R/dzień, 50 R/rok (1930 r.)
1936r. - John Lawrence  zastosowanie
1936r. - John Lawrence  zastosowanie
fosforu-32 do leczenia leukemii,
fosforu-32 do leczenia leukemii,
1938r. - odkrycie izotopu jodu- 131
1938r. - odkrycie izotopu jodu- 131
i kobaltu -60
i kobaltu -60
1940r. - uruchomienie cyklotronu na
1940r. - uruchomienie cyklotronu na
potrzeby produkcji radionuklidów
potrzeby produkcji radionuklidów
USA  zalecenia dawki dziennej < 0,1 R/dzień,
USA  zalecenia dawki dziennej < 0,1 R/dzień,
< 0,3 R/tydz., 1,5 R/rok ( dla ludności)
< 0,3 R/tydz., 1,5 R/rok ( dla ludności)
1945r. użycie bomby atomowej w celach
1945r. użycie bomby atomowej w celach
militarnych ( Hiroszima, Nagasaki)
militarnych ( Hiroszima, Nagasaki)
B. Okres 1946 do 2007
B. Okres 1946 do 2007
1946  skuteczne leczenie raka tarczycy
1946  skuteczne leczenie raka tarczycy
izotopem jodu  131,
izotopem jodu  131,
1950  użycie roztworu fizjologicznego z J-131
1950  użycie roztworu fizjologicznego z J-131
do obrazowania serca,
do obrazowania serca,
1950  restytucja ICRP
1950  restytucja ICRP
zalecenia 0,3 R/tydz  dla pracowników,
zalecenia 0,3 R/tydz  dla pracowników,
20R/okres płodności, pierwsza wersja ALARA,
20R/okres płodności, pierwsza wersja ALARA,
narażenie dopuszczalne ludności 1/10 dawki
narażenie dopuszczalne ludności 1/10 dawki
 zawodowej , dla gonad 1/30 dawki,
 zawodowej , dla gonad 1/30 dawki,
1945r.  Dawid Kuhl wynalazł sposób na
1945r.  Dawid Kuhl wynalazł sposób na
rejestrowanie promieniowania radionuklidów
rejestrowanie promieniowania radionuklidów
w postaci zdjęcia,
w postaci zdjęcia,
1958r.  pierwszy raport ICRP w sprawie
1958r.  pierwszy raport ICRP w sprawie
możliwości braku dawki progowej dla zjawisk
możliwości braku dawki progowej dla zjawisk
stochastycznych,
stochastycznych,
ICRP proponuje dawki dopuszczalne 15 rem
ICRP proponuje dawki dopuszczalne 15 rem
rocznie przy ograniczeniu dawek dla gonad
rocznie przy ograniczeniu dawek dla gonad
i szpiku formułę D< 5 (N-18) rem, zalecana
i szpiku formułę D< 5 (N-18) rem, zalecana
dawka 3 rem na kwartał, inne narządy 0,3
dawka 3 rem na kwartał, inne narządy 0,3
rem/tydz, dawka genetyczna znaczÄ…ca < 5 rem,
rem/tydz, dawka genetyczna znaczÄ…ca < 5 rem,
ekspozycja medyczna jodu  najniższa.
ekspozycja medyczna jodu  najniższa.
Zalecenia konieczności dozymetrii
Zalecenia konieczności dozymetrii
indywidualnej na obszarach kontrolowanych.
indywidualnej na obszarach kontrolowanych.
Ryzyko radiologiczne rozumiane i definiowane
Ryzyko radiologiczne rozumiane i definiowane
jako prawdopodobieństwo śmierci z powodu
jako prawdopodobieństwo śmierci z powodu
nowotworów i następstw dziedzicznych
nowotworów i następstw dziedzicznych
1958r.  skonstruowanie kamery scyntylacyjnej,
1958r.  skonstruowanie kamery scyntylacyjnej,
1974r.  ICRP koncepcja dawki narażonej / rodzaj
1974r.  ICRP koncepcja dawki narażonej / rodzaj
promieniowania, wrażliwość narządowa,
promieniowania, wrażliwość narządowa,
Pierwsze sformułowanie trzech podstawowych
Pierwsze sformułowanie trzech podstawowych
zasad ochrony radiologicznej:
zasad ochrony radiologicznej:
- uzasadnienie praktyki,
- uzasadnienie praktyki,
- optymalizacja ochrony,
- optymalizacja ochrony,
-ograniczenie dawki osobniczej (50 mSv/rok-
-ograniczenie dawki osobniczej (50 mSv/rok-
zawodowo, 5 mSv/rok-ogół ludności),
zawodowo, 5 mSv/rok-ogół ludności),
Zdefiniowanie rocznych limitów wchłonięć do
Zdefiniowanie rocznych limitów wchłonięć do
ustroju substancji promieniotwórczych.
ustroju substancji promieniotwórczych.
1986r  katastrofa elektrowni jÄ…drowej
1986r  katastrofa elektrowni jÄ…drowej
w Czarnobylu,
w Czarnobylu,
1991r.  obniżenie dawek granicznych: 20
1991r.  obniżenie dawek granicznych: 20
mSv/rok- ekspozycja zawodowa, 1 mSv/rok
mSv/rok- ekspozycja zawodowa, 1 mSv/rok
 populacja.
 populacja.
Nowe wartości czynników jakości
Nowe wartości czynników jakości
promieniowania ( wR ) i dla narządów (wT ).
promieniowania ( wR ) i dla narządów (wT ).
Ocena działania małych dawek.
Ocena działania małych dawek.
W Polsce jest ponad 10 tys. aparatów
W Polsce jest ponad 10 tys. aparatów
rentgenowskich, które wykorzystywane są do
rentgenowskich, które wykorzystywane są do
wykonywania ok. 30 milionów badań rocznie.
wykonywania ok. 30 milionów badań rocznie.
Od kilku lat obserwuje siÄ™ wzrost
Od kilku lat obserwuje siÄ™ wzrost
zainteresowania promieniowaniem jonizujÄ…cym
zainteresowania promieniowaniem jonizujÄ…cym
w celach medycznych, w tym z wykorzystaniem
w celach medycznych, w tym z wykorzystaniem
nowych procedur obciążających pacjentów
nowych procedur obciążających pacjentów
wysokÄ… dawkÄ… np. tomografia komputerowa,
wysokÄ… dawkÄ… np. tomografia komputerowa,
radiologia zabiegowa.
radiologia zabiegowa.
Ekspozycja na promieniowanie jonizujÄ…ce,
Ekspozycja na promieniowanie jonizujÄ…ce,
która ma związek z diagnozowaniem lub terapią
która ma związek z diagnozowaniem lub terapią
nazywa siÄ™ ekspozycjÄ… medycznÄ….
nazywa siÄ™ ekspozycjÄ… medycznÄ….
Obejmuje ona:
Obejmuje ona:
diagnostykÄ™ rentgenowskÄ…,
diagnostykÄ™ rentgenowskÄ…,
badania radioizotopowe/medycyna nuklearna,
badania radioizotopowe/medycyna nuklearna,
radioterapiÄ™, w tym terapiÄ™ jodem  131,
radioterapiÄ™, w tym terapiÄ™ jodem  131,
gammaterapiÄ™, brachyterapiÄ™
gammaterapiÄ™, brachyterapiÄ™
Przeciętna dawka efektywna powodowana
Przeciętna dawka efektywna powodowana
badaniami rentgenowskimi w Polsce
badaniami rentgenowskimi w Polsce
w przeliczeniu na jedno badanie wynosi 1,2
w przeliczeniu na jedno badanie wynosi 1,2
mSv, natomiast w przeliczeniu na jednego
mSv, natomiast w przeliczeniu na jednego
mieszkańca 0,8 mSv.
mieszkańca 0,8 mSv.
W medycynie nuklearnej przeciętna dawka
W medycynie nuklearnej przeciętna dawka
efektywna przypadajÄ…ca na jedno badanie
efektywna przypadajÄ…ca na jedno badanie
radioizotopowe In vivo wynosi ok. 10 mSv
radioizotopowe In vivo wynosi ok. 10 mSv
z czego ok. 7 mSv stanowiÄ… badania
z czego ok. 7 mSv stanowiÄ… badania
tarczycy jodem i ok. 2mSv badania technetem
tarczycy jodem i ok. 2mSv badania technetem
 99m.
 99m.
Rodzaje i kategorie ekspozycji na
Rodzaje i kategorie ekspozycji na
promieniowanie jonizujÄ…ce.
promieniowanie jonizujÄ…ce.
Jesteśmy stale poddani działania promieniowania
jonizujÄ…cego pochodzÄ…cego z naturalnych sztucznych
z
ródeł. Mówimy o narażeniu zewnętrznym, gdy z
ródło
promieniowania znajduje siÄ™ poza organizmem
i narażeniu wewnętrznym, gdy z
ródło jest wewnątrz
organizmu. O osobach, które zastały podane działaniu
promieniowania jonizującego , mówimy, że zostały
napromienione. Jeżeli z
ródło znajduje się na zewnątrz
organizmu, mówimy o napromienieniu zewnętrznym,
a jeżeli wewnątrz  o napromienieniu wewnętrznym.
Natomiast skażeniem promieniotwórczym
nazywamy obecność substancji promieniotwórczej
w jakimkolwiek miejscu poza z
ródłem
promieniowania.
Ekspozycja zawodowa  dotyczy osób pracujących
zawodowo ze z
ródłem promieniowania jonizującego.
Ekspozycja medyczna  dotyczy osób
diagnozowanych lub leczonych promieniowaniem
jonizujÄ…cym.
Ekspozycja ludności  dotyczy narażenia na
promieniowanie ludzi z ogółu ludności.
W medycynie promieniowanie jonizujÄ…ce stosowane
W medycynie promieniowanie jonizujÄ…ce stosowane
jest głównie w badaniach diagnostycznych, jak
jest głównie w badaniach diagnostycznych, jak
i w terapii.
i w terapii.
W Polsce, lekarze, technicy rtg, pielęgniarki stanowią
W Polsce, lekarze, technicy rtg, pielęgniarki stanowią
największą grupę zawodową narażoną na
największą grupę zawodową narażoną na
promieniowanie jonizujÄ…ce emitowane ze z
ródeł
promieniowanie jonizujÄ…ce emitowane ze z
ródeł
sztucznych
sztucznych
Na świecie kontroluje się narażenie ponad 1,5 mln
Na świecie kontroluje się narażenie ponad 1,5 mln
pracowników służby zdrowia.
pracowników służby zdrowia.
Podział dawek efektywnych
Podział dawek efektywnych
pracowników służby zdrowia
pracowników służby zdrowia
narażonych na
narażonych na
promieniowanie rentgenowskie
promieniowanie rentgenowskie
Dawka średnia - 0,6 mSv/rok
Dawka średnia - 0,6 mSv/rok
Odsetek osób, które otrzymały dawkę
Odsetek osób, które otrzymały dawkę
rocznÄ… w przedziale [mSv]:
rocznÄ… w przedziale [mSv]:
- < 0,1 > ~ 97,9%
- < 0,1 > ~ 97,9%
- < 1,2 > ~ 1%
- < 1,2 > ~ 1%
- < 2,5 > ~ 0,7%
- < 2,5 > ~ 0,7%
- < 5  15> ~ 0,25%
- < 5  15> ~ 0,25%
- < 15 -20> ~ 0,01%
- < 15 -20> ~ 0,01%
- < 20 -50> ~ 0,02%
- < 20 -50> ~ 0,02%
- > 50 ~ 0,01%
- > 50 ~ 0,01%
Podział dawek równoważnych
Podział dawek równoważnych
dla dłoni osób
dla dłoni osób
narażonych zawodowo na
narażonych zawodowo na
promieniowanie rentgenowskie .
promieniowanie rentgenowskie .
Dawka średnia ~ 7,8 mSv
Odsetek osób, które otrzymały dawkę
rocznÄ… w przedziale [mSv]
- < 0,10 > ~ 86
- < 0,10 > ~ 86
- / 10,20 > ~ 6,6
- / 10,20 > ~ 6,6
- / 20,50 > ~ 3,4
- / 20,50 > ~ 3,4
- / 50,150 ~ 3,2
- / 50,150 ~ 3,2
- / 150  200> ~ 0,4
- / 150  200> ~ 0,4
- / 200, 500 > ~ 0,4
- / 200, 500 > ~ 0,4
- > 500 ~ 0,0
- > 500 ~ 0,0
Poziom narażenia pacjentów,
Poziom narażenia pacjentów,
a tym samym pochłonięta dawka,
a tym samym pochłonięta dawka,
uwarunkowany jest m.in.:
uwarunkowany jest m.in.:
poprawnością doboru natężenia i fizycznej
jakości promieniowania X,
poprawnością ustawienia geometrii wiązki
pierwotnego promieniowania X,
zapewnieniem odpowiedniej czułości receptora
obrazu.
Przybliżone wartości dawek otrzymanych
Przybliżone wartości dawek otrzymanych
przez pacjentów podczas robienia zdjęć rtg
przez pacjentów podczas robienia zdjęć rtg
kręgosłupa i klatki piersiowej.
kręgosłupa i klatki piersiowej.
Rodzaj badania Poziom refencyjny( mGy) Parametry rozkładu
Rodzaj badania Poziom refencyjny( mGy) Parametry rozkładu
dawek [mGy]
dawek [mGy]
Radiografia klatki
0,3 0,15  3,9
Radiografia klatki
0,3 0,15  3,9
piersiowej (PA)
piersiowej (PA)
Radiografia
Radiografia
kręgosłupa
kręgosłupa
lędz
wiowego (AP)
10 2,4 -15
lędz
wiowego (AP)
10 2,4 -15
Przeciętne wartości dawek efektywnych w
Przeciętne wartości dawek efektywnych w
badaniach radioizotopowych in vivo (mSv)
badaniach radioizotopowych in vivo (mSv)
Scyntygrafia kośćca ~ 3
Dynamiczna scyntygrafia nerek ~ 1,8
Scyntygrafia tarczycy ( Tc-99m) ~ 1,5
Scyntygrafia tarczycy ( J  131) ~ 60
Perfuzyjna scyntygrafia płuc ~ 3,3
W Polsce narażenie od z
ródeł naturalnych
W Polsce narażenie od z
ródeł naturalnych
stanowi ok. 74% całkowitego narażenia
stanowi ok. 74% całkowitego narażenia
radiacyjnego i wyrażone jako dawka
radiacyjnego i wyrażone jako dawka
skuteczna wynosi ok. 2,5 mSv/rok.
skuteczna wynosi ok. 2,5 mSv/rok.
Największy udział w tym narażeniu ma
Największy udział w tym narażeniu ma
radon i produkty jego rozpadu, od których
radon i produkty jego rozpadu, od których
statystyczny mieszkaniec Polski otrzymuje
statystyczny mieszkaniec Polski otrzymuje
dawkÄ™ wynoszÄ…cÄ… ok. 1,36 mSv/rok.
dawkÄ™ wynoszÄ…cÄ… ok. 1,36 mSv/rok.
Udział różnych z
ródeł promieniowania
Udział różnych z
ródeł promieniowania
jonizującego w średniorocznej dawce skutecznej:
jonizującego w średniorocznej dawce skutecznej:
Radon ~40,6 %
Promieniowanie gamma ~13,8 %
Promieniowanie kosmiczne ~8,5%
Skażenie wewnętrzne ~8,1 %
Toron ~3 %
Promieniowanie w medycynie
i inne z
ródła sztuczne ~26 %
Podstawowe zasady
Podstawowe zasady
ograniczenia ekspozycji
ograniczenia ekspozycji
na promieniowanie.
na promieniowanie.
Uzasadnienie konieczności
Uzasadnienie konieczności
narażenia.
narażenia.
narażenie: proces, w którym organizm ludzki
narażenie: proces, w którym organizm ludzki
podlega działaniu promieniowania jonizującego.
podlega działaniu promieniowania jonizującego.
Przypadki narażenia na działanie promieniowania
Przypadki narażenia na działanie promieniowania
jonizujÄ…cego w celach medycznych.
jonizujÄ…cego w celach medycznych.
narażenie na działanie promieniowania jonizującego pacjentów
narażenie na działanie promieniowania jonizującego pacjentów
jako części ich własnego rozpoznania medycznego lub leczenia,
jako części ich własnego rozpoznania medycznego lub leczenia,
narażenie na działanie promieniowania jonizującego osób
narażenie na działanie promieniowania jonizującego osób
fizycznych jako części nadzoru ochrony zdrowia pracowników,
fizycznych jako części nadzoru ochrony zdrowia pracowników,
narażenie na działanie promieniowania jonizującego osób
narażenie na działanie promieniowania jonizującego osób
fizycznych jako części pierwotnych badań zdrowia,
fizycznych jako części pierwotnych badań zdrowia,
narażenie na działanie promieniowania jonizującego zdrowych
narażenie na działanie promieniowania jonizującego zdrowych
osób fizycznych lub pacjentów dobrowolnie uczestniczących w
osób fizycznych lub pacjentów dobrowolnie uczestniczących w
badawczych programach medycznych lub biomedycznych,
badawczych programach medycznych lub biomedycznych,
diagnostycznych lub terapeutycznych,
diagnostycznych lub terapeutycznych,
narażenie na działanie promieniowania jonizującego osób
narażenie na działanie promieniowania jonizującego osób
fizycznych jako części procedury medycznej sądowej
fizycznych jako części procedury medycznej sądowej
Jeżeli nie można uzasadnić
Jeżeli nie można uzasadnić
narażenia na działanie
narażenia na działanie
promieniowania jonizujÄ…cego,
promieniowania jonizujÄ…cego,
powinno być ono zabronione.
powinno być ono zabronione.
Optymalizacja ochrony przed
Optymalizacja ochrony przed
promieniowaniem.
promieniowaniem.
Wszelkie dawki wynikające z narażenia na działanie
Wszelkie dawki wynikające z narażenia na działanie
promieniowania jonizujÄ…cego w celach medycznych
promieniowania jonizujÄ…cego w celach medycznych
do celów radiologicznych, z wyjątkiem procedur
do celów radiologicznych, z wyjątkiem procedur
radioterapeutycznych, sÄ… utrzymane na jak
radioterapeutycznych, sÄ… utrzymane na jak
najniższym, racjonalnie osiągalnym poziomie,
najniższym, racjonalnie osiągalnym poziomie,
zgodnie z uzyskiwaniem wymaganej informacji
zgodnie z uzyskiwaniem wymaganej informacji
diagnostycznej, biorÄ…c pod uwagÄ™ czynniki
diagnostycznej, biorÄ…c pod uwagÄ™ czynniki
gospodarcze i społeczne,
gospodarcze i społeczne,
W odniesieniu do każdego narażenia na działanie
W odniesieniu do każdego narażenia na działanie
promieniowania jonizującego w celach medycznych osób
promieniowania jonizującego w celach medycznych osób
fizycznych do celów radioterapeutycznych, narażenie na
fizycznych do celów radioterapeutycznych, narażenie na
działanie promieniowania jonizującego docelowej powierzchni
działanie promieniowania jonizującego docelowej powierzchni
jest planowane odrębnie dla każdego przypadku, biorąc pod
jest planowane odrębnie dla każdego przypadku, biorąc pod
uwagę, że dawki dla miejsc i tkanek docelowych są tak niskie, jak
uwagę, że dawki dla miejsc i tkanek docelowych są tak niskie, jak
jest to racjonalnie osiÄ…galne oraz zgodnie z zamierzonymi
jest to racjonalnie osiÄ…galne oraz zgodnie z zamierzonymi
radioterapeutycznymi celami narażenia na działanie
radioterapeutycznymi celami narażenia na działanie
promieniowania jonizujÄ…cego.
promieniowania jonizujÄ…cego.
Ustanowienie i stosowanie diagnostycznych poziomów
Ustanowienie i stosowanie diagnostycznych poziomów
referencyjnych w odniesieniu do badań radiodiagnostycznych,
referencyjnych w odniesieniu do badań radiodiagnostycznych,
W programach biomedycznych i medycznych:
W programach biomedycznych i medycznych:
- zainteresowane osoby fizyczne uczestniczÄ… w nich
- zainteresowane osoby fizyczne uczestniczÄ… w nich
dobrowolnie,
dobrowolnie,
- osoby fizyczne są powiadamiane o zagrożeniu związanym
- osoby fizyczne są powiadamiane o zagrożeniu związanym
z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego
z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego
Ustalone jest ograniczenie dawki dla osób
Ustalone jest ograniczenie dawki dla osób
fizycznych, w odniesieniu do których nie oczekuje
fizycznych, w odniesieniu do których nie oczekuje
się żadnej bezpośredniej korzyści wynikającej z
się żadnej bezpośredniej korzyści wynikającej z
narażenia,
narażenia,
W przypadku pacjentów, którzy dobrowolnie
W przypadku pacjentów, którzy dobrowolnie
zgadzają się na podanie się doświadczalnym
zgadzają się na podanie się doświadczalnym
praktykom diagnostycznym lub terapeutycznym a
praktykom diagnostycznym lub terapeutycznym a
którzy oczekują, ze wyniosą korzyści diagnostyczne
którzy oczekują, ze wyniosą korzyści diagnostyczne
lub lecznicze z tych praktyk, docelowe poziomy
lub lecznicze z tych praktyk, docelowe poziomy
dawek sÄ… planowane indywidualnie przez lekarza
dawek sÄ… planowane indywidualnie przez lekarza
kierujÄ…cego na badanie i zabieg,
kierujÄ…cego na badanie i zabieg,
Zapewnienie utrzymania na jak najniższym
Zapewnienie utrzymania na jak najniższym
racjonalnie osiÄ…galnym poziomie dawek
racjonalnie osiÄ…galnym poziomie dawek
wynikających z narażenia na działanie
wynikających z narażenia na działanie
promieniowania jonizującego do celów medycyny
promieniowania jonizującego do celów medycyny
sÄ…dowej
sÄ…dowej
Proces optymalizacji obejmuje wybór sprzętu, spójnego
Proces optymalizacji obejmuje wybór sprzętu, spójnego
tworzenia odpowiednich informacji diagnostycznych lub
tworzenia odpowiednich informacji diagnostycznych lub
wyników leczenia, jak również kontrolę aspektów
wyników leczenia, jak również kontrolę aspektów
praktycznych, zapewnienie jakości, kontrolę jakości, ocenę
praktycznych, zapewnienie jakości, kontrolę jakości, ocenę
i obliczanie dawek pacjenta i zarządzanie działaniami,
i obliczanie dawek pacjenta i zarządzanie działaniami,
przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych i
przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych i
społecznych,
społecznych,
W przypadku pacjentów poddanych leczeniu lub
W przypadku pacjentów poddanych leczeniu lub
diagnostyce z użyciem nuklidów promieniotwórczych,
diagnostyce z użyciem nuklidów promieniotwórczych,
lekarz wykonujÄ…cy badanie albo zabieg lub posiadacz
lekarz wykonujÄ…cy badanie albo zabieg lub posiadacz
urzÄ…dzenia radiologicznego, dostarcza pacjentowi lub jego
urzÄ…dzenia radiologicznego, dostarcza pacjentowi lub jego
prawnemu opiekunowi pisemne instrukcje, w celu
prawnemu opiekunowi pisemne instrukcje, w celu
ograniczenia dawek w stosunku do osób mających
ograniczenia dawek w stosunku do osób mających
kontakt z pacjentem, instrukcje te przekazywane sÄ… przed
kontakt z pacjentem, instrukcje te przekazywane sÄ… przed
opuszczeniem zakładu opieki zdrowotnej.
opuszczeniem zakładu opieki zdrowotnej.
Dawki graniczne
Dawki graniczne
Dla pracowników dawka graniczna, wyrażona
Dla pracowników dawka graniczna, wyrażona
jako dawka skuteczna/efektywna wynosi 20
jako dawka skuteczna/efektywna wynosi 20
mSv/rok
mSv/rok
Dawka /20 mSv/rok/ może być w danym
Dawka /20 mSv/rok/ może być w danym
roku kalendarzowym przekroczona do
roku kalendarzowym przekroczona do
wartości 50 mSv, pod warunkiem, że w ciągu
wartości 50 mSv, pod warunkiem, że w ciągu
kolejnych pięciu lat kalendarzowych jej
kolejnych pięciu lat kalendarzowych jej
sumaryczna wartość nie przekroczy 100 mSv.
sumaryczna wartość nie przekroczy 100 mSv.
Dawka graniczna, wyrażona jako dawka
Dawka graniczna, wyrażona jako dawka
równoważna, wynosi w ciągu roku
równoważna, wynosi w ciągu roku
kalendarzowego:
kalendarzowego:
150 mSv dla soczewek oczu,
150 mSv dla soczewek oczu,
500 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla
500 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla
dowolnej powierzchni 1 cm2 napromienionej
dowolnej powierzchni 1 cm2 napromienionej
części skóry,
części skóry,
500mSv dla dłoni, przedramion, stóp i
500mSv dla dłoni, przedramion, stóp i
podudzi.
podudzi.
Kobieta, od chwili zawiadomienia przez niÄ…
Kobieta, od chwili zawiadomienia przez niÄ…
kierownika jednostki organizacyjnej o ciąży, nie
kierownika jednostki organizacyjnej o ciąży, nie
może być zatrudniana w warunkach prowadzących
może być zatrudniana w warunkach prowadzących
do otrzymania przez mające się urodzić dziecko
do otrzymania przez mające się urodzić dziecko
dawki skutecznej /efektywnej/ przekraczajÄ…cej
dawki skutecznej /efektywnej/ przekraczajÄ…cej
wartości 1 mSv.
wartości 1 mSv.
Dla uczniów, studentów i praktykantów, w wieku 18
Dla uczniów, studentów i praktykantów, w wieku 18
lat i powyżej wartości dawek granicznych przyjmuje
lat i powyżej wartości dawek granicznych przyjmuje
się tak jak dla pracowników.
się tak jak dla pracowników.
Dla uczniów, studentów i praktykantów w wieku od
Dla uczniów, studentów i praktykantów w wieku od
16 do 18 lat, dawka graniczna wyrażona jako dawka
16 do 18 lat, dawka graniczna wyrażona jako dawka
skuteczna / efektywna/ z zastrzeżeniem / kobieta w
skuteczna / efektywna/ z zastrzeżeniem / kobieta w
ciąży/, wynosi 6 mSv/rok, przy czym dawka
ciąży/, wynosi 6 mSv/rok, przy czym dawka
graniczna wyrażona jako dawka równoważna,
graniczna wyrażona jako dawka równoważna,
wynosi w ciÄ…gu roku kalendarzowego:
wynosi w ciÄ…gu roku kalendarzowego:
- 50 mSv dla soczewek oczu,
- 50 mSv dla soczewek oczu,
- 150 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla
- 150 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla
dowolnej powierzchni 1cm2 napromienionej
dowolnej powierzchni 1cm2 napromienionej
części skóry,
części skóry,
- 150 mSv dla dłoni, przedramion, stóp i podudzi.
- 150 mSv dla dłoni, przedramion, stóp i podudzi
Dla osób z ogółu ludności dawka graniczna
Dla osób z ogółu ludności dawka graniczna
wyrażona jako dawka skuteczna / efektywna/
wyrażona jako dawka skuteczna / efektywna/
wynosi 1mSv/rok, przy czym dawka graniczna,
wynosi 1mSv/rok, przy czym dawka graniczna,
wyrażona jako dawka równoważna, wynosi w ciągu
wyrażona jako dawka równoważna, wynosi w ciągu
roku kalendarzowego:
roku kalendarzowego:
- 15 mSv dla soczewek oczu,
- 15 mSv dla soczewek oczu,
- 50 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla
- 50 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla
dowolnej powierzchni 1cm2 napromienionej
dowolnej powierzchni 1cm2 napromienionej
części skóry.
części skóry.
Dawka 1 mSv może być w danym roku kalendarzowym
Dawka 1 mSv może być w danym roku kalendarzowym
przekroczona, pod warunkiem, że w ciągu kolejnych 5 lat
przekroczona, pod warunkiem, że w ciągu kolejnych 5 lat
kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy
kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy
5 mSv.
5 mSv.
WyznaczajÄ…c dawki skuteczne, zmniejsza siÄ™ je o dawki
WyznaczajÄ…c dawki skuteczne, zmniejsza siÄ™ je o dawki
wynikające z naturalnego tła promieniowania
wynikające z naturalnego tła promieniowania
jonizującego występującego na danym terenie,
jonizującego występującego na danym terenie,
uwzględniając rzeczywisty czas narażenia. Jeżeli tło
uwzględniając rzeczywisty czas narażenia. Jeżeli tło
naturalne nie jest znane, za jego wartość przyjmuje się 2,4
naturalne nie jest znane, za jego wartość przyjmuje się 2,4
mSv/rok.
mSv/rok.
Oceny narażenia pracowników dokonuje się dla każdego
Oceny narażenia pracowników dokonuje się dla każdego
roku kalendarzowego w oparciu o dawki wyznaczone na
roku kalendarzowego w oparciu o dawki wyznaczone na
podstawie pomiarów wykonanych w okresach nie
podstawie pomiarów wykonanych w okresach nie
dłuższych niż trzy miesiące, po zakończeniu tego okresu.
dłuższych niż trzy miesiące, po zakończeniu tego okresu.
Dawka skuteczna opisuje narażenie całego
Dawka skuteczna opisuje narażenie całego
ciała, natomiast dawka równoważna odnosi
ciała, natomiast dawka równoważna odnosi
siÄ™ tylko do wybranej tkanki lub narzÄ…du.
siÄ™ tylko do wybranej tkanki lub narzÄ…du.
Można powiedzieć, że opisuje narażenie
Można powiedzieć, że opisuje narażenie
miejscowe.
miejscowe.
Dyrektywy Unii Europejskiej,
Dyrektywy Unii Europejskiej,
podstawowe zalecenia ICRP/
podstawowe zalecenia ICRP/
Międzynarodowa Komisja
Międzynarodowa Komisja
Ochrony Radiologicznej/
Ochrony Radiologicznej/
Dyrektywa Rady 97/43/ EURATOM
Dyrektywa Rady 97/43/ EURATOM
z 30 czerwca 1997r.
z 30 czerwca 1997r.
w sprawie ochrony zdrowia osób
fizycznych przed niebezpieczeństwem
wynikajÄ…cym z promieniowania
zwiÄ…zanego z badaniami
medycznymi /uchyla dyrektywÄ™
84/466/Euratom/.
Cel i zakres dyrektywy:
Cel i zakres dyrektywy:
Dyrektywa dotyczy ekspozycji na promieniowanie
Dyrektywa dotyczy ekspozycji na promieniowanie
jonizujÄ…ce w zwiÄ…zku z:
jonizujÄ…ce w zwiÄ…zku z:
diagnostykÄ… i planowaniem leczenia promieniowaniem
diagnostykÄ… i planowaniem leczenia promieniowaniem
jonizujÄ…cym,
jonizujÄ…cym,
narażeniem zawodowym,
ż
nara eniem zawodowym,
programami badań przesiewowych,
programami badań przesiewowych,
dobrowolnym uczestnictwem w badawczych programach
dobrowolnym uczestnictwem w badawczych programach
biomedycznych,
biomedycznych,
diagnostykÄ… lub terapiÄ…,
diagnostykÄ… lub terapiÄ…,
procedurami medyczno-prawnymi.
procedurami medyczno-prawnymi.
W art.2. - Definicje, wyjaśnia się m.in. następujące
W art.2. - Definicje, wyjaśnia się m.in. następujące
pojęcia: audyt kliniczny, odpowiedzialność kliniczna,
pojęcia: audyt kliniczny, odpowiedzialność kliniczna,
diagnostyczne poziomy referencyjne, ograniczenie
diagnostyczne poziomy referencyjne, ograniczenie
dawki, szkoda indywidualna, narażenie na działanie
dawki, szkoda indywidualna, narażenie na działanie
promieniowania.
promieniowania.
Art.5. Odpowiedzialność, dotyczy odpowiedzialności
Art.5. Odpowiedzialność, dotyczy odpowiedzialności
za ekspozycjÄ™ pacjenta.
za ekspozycjÄ™ pacjenta.
Odpowiedzialność spoczywa na osobie zlecającej jak i
Odpowiedzialność spoczywa na osobie zlecającej jak i
wykonującej badanie z użyciem promieniowania
wykonującej badanie z użyciem promieniowania
jonizujÄ…cego.
jonizujÄ…cego.
Artykuł 6. Procedury: omawia potrzebę ujednolicenia
Artykuł 6. Procedury: omawia potrzebę ujednolicenia
standartowych procedur medycznych, stosownie do aparatury
standartowych procedur medycznych, stosownie do aparatury
radiologicznej.
radiologicznej.
Wskazuje się na istotną rolę fizyków medycznych.
Wskazuje się na istotną rolę fizyków medycznych.
Duży nacisk położony jest na prowadzenie audytów klinicznych
Duży nacisk położony jest na prowadzenie audytów klinicznych
zgodnie z krajowymi procedurami. W przypadku przekroczenia
zgodnie z krajowymi procedurami. W przypadku przekroczenia
poziomów referencyjnych należy podejmować działania
poziomów referencyjnych należy podejmować działania
naprawcze.
naprawcze.
Artykuł 7. Kształcenie: wskazuje na potrzebę szkoleń osób
Artykuł 7. Kształcenie: wskazuje na potrzebę szkoleń osób
wykonujÄ…cych badanie i zabiegi w dziedzinie ochrony przed
wykonujÄ…cych badanie i zabiegi w dziedzinie ochrony przed
promieniowaniem. Zdobyte umiejętności powinny być
promieniowaniem. Zdobyte umiejętności powinny być
potwierdzone dyplomami, certyfikatami i formalnym uznaniem
potwierdzone dyplomami, certyfikatami i formalnym uznaniem
kwalifikacji. Zakres szkolenia powinien dotyczyć również
kwalifikacji. Zakres szkolenia powinien dotyczyć również
ochrony radiologicznej pacjenta.
ochrony radiologicznej pacjenta.
Artykuł 8. Sprzęt radiologiczny: zawiera zalecenia
Artykuł 8. Sprzęt radiologiczny: zawiera zalecenia
dotyczące sprzętu radiologicznego. Sprzęt ten powinien
dotyczące sprzętu radiologicznego. Sprzęt ten powinien
być pod ścisłym nadzorem dotyczącym ochrony przed
być pod ścisłym nadzorem dotyczącym ochrony przed
promieniowaniem jonizujÄ…cym. Koniecznym jest
promieniowaniem jonizujÄ…cym. Koniecznym jest
wprowadzenie systemu zapewnienia jakości i testów
wprowadzenie systemu zapewnienia jakości i testów
kontrolnych. Każdy aparat powinien być poddany testom
kontrolnych. Każdy aparat powinien być poddany testom
akceptacyjnym przed jego pierwszym dopuszczeniem do
akceptacyjnym przed jego pierwszym dopuszczeniem do
działalności klinicznej, a następnie przeprowadzane są
działalności klinicznej, a następnie przeprowadzane są
testy specjalistyczne, także po dokonaniu napraw
testy specjalistyczne, także po dokonaniu napraw
i procedur konserwacyjnych.
i procedur konserwacyjnych.
Testy wewnętrzne prowadzi personel zakładów radiologii.
Testy wewnętrzne prowadzi personel zakładów radiologii.
Artykuł 9. Praktyki szczególne: określa zasady
Artykuł 9. Praktyki szczególne: określa zasady
postępowania w obszarach wymagających szczególnych
postępowania w obszarach wymagających szczególnych
zabiegów ochronnych, tj. dotyczących dzieci, programów
zabiegów ochronnych, tj. dotyczących dzieci, programów
badań przesiewowych i programów związanych z
badań przesiewowych i programów związanych z
narażeniem na wysokie dawki promieniowania /
narażeniem na wysokie dawki promieniowania /
radiologia interwencyjna, tomografia komputerowa,
radiologia interwencyjna, tomografia komputerowa,
radioterapia/. W w/w procedurach szczególną uwagę
radioterapia/. W w/w procedurach szczególną uwagę
należy zwrócić na programy zapewnienia jakości wraz z
należy zwrócić na programy zapewnienia jakości wraz z
oceną dawek dla pacjentów. ż
oceną dawek dla pacjentów. ż
Artykuł 10. Ochrona kobiet w ciąży i karmiących piersią:
Artykuł 10. Ochrona kobiet w ciąży i karmiących piersią:
w przypadku kobiet w wieku rozrodczym, które kieruje się
w przypadku kobiet w wieku rozrodczym, które kieruje się
na badania lub zabiegi z wykorzystaniem promieniowania
na badania lub zabiegi z wykorzystaniem promieniowania
jonizującego należy dowiedzieć się czy pacjentka jest w
jonizującego należy dowiedzieć się czy pacjentka jest w
ciąży bądz
karmi piersiÄ….
ciąży bądz
karmi piersiÄ….
Artykuł 11. Potencjalne narażenie na działanie
ż
promieniowania jonizującego: mówi o ograniczaniu
możliwości zaistnienia przypadkowego
ż
napromienienia oraz redukcji dawki w razie
wystÄ…pienia takich sytuacji.
Powinny zastać opracowane w tym względzie
stosowne instrukcje i procedury.
Dyrektywa 96/29/EURATOM z dnia 13 maja 1996r
Dyrektywa 96/29/EURATOM z dnia 13 maja 1996r
w sprawie podstawowych norm bezpieczeństwa
w sprawie podstawowych norm bezpieczeństwa
dotyczÄ…cych ochrony zdrowia przed
dotyczÄ…cych ochrony zdrowia przed
promieniowaniem jonizującym pracowników i
promieniowaniem jonizującym pracowników i
ogółu ludności.
ogółu ludności
Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich działalności
Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich działalności
związanych z zagrożeniem promieniowaniem jonizującym
związanych z zagrożeniem promieniowaniem jonizującym
od sztucznego z
ródła promieniowania jonizującego.
od sztucznego z
ródła promieniowania jonizującego.
Ustanawia dawki graniczne dla pracowników, kobiet
Ustanawia dawki graniczne dla pracowników, kobiet
w ciąży, praktykantów i studentów oraz osób postronnych.
w ciąży, praktykantów i studentów oraz osób postronnych.
Określa wymagania dla terenów kontrolowanych
Określa wymagania dla terenów kontrolowanych
i nadzorowanych oraz monitoring stanowisk pracy.
i nadzorowanych oraz monitoring stanowisk pracy.
Zalecenia Międzynarodowej Komisji
Zalecenia Międzynarodowej Komisji
Ochrony Radiologicznej (ICRP)
Ochrony Radiologicznej (ICRP)
Nie wolno dopuścić żadnej praktyki związanej z
Nie wolno dopuścić żadnej praktyki związanej z
ekspozycją, dopóki praktyka ta nie przyniesie
ekspozycją, dopóki praktyka ta nie przyniesie
dostatecznej korzyści osobom eksponowanym lub
dostatecznej korzyści osobom eksponowanym lub
społeczeństwu, przewyższając straty w postaci
społeczeństwu, przewyższając straty w postaci
radiologicznego uszczerbku na zdrowiu, zwiÄ…zanego z tÄ…
radiologicznego uszczerbku na zdrowiu, zwiÄ…zanego z tÄ…
praktykÄ….
praktykÄ….
Ochrona przed promieniowaniem jonizujÄ…cym obejmuje
Ochrona przed promieniowaniem jonizujÄ…cym obejmuje
tylko te rodzaje z
ródeł i przypadki, które są regulowane.
tylko te rodzaje z
ródeł i przypadki, które są regulowane.
Ochrona radiologiczna jest oparta na dwóch systemach:
Ochrona radiologiczna jest oparta na dwóch systemach:
- zezwoleń i nadzoru,
- zezwoleń i nadzoru,
- ograniczenia dawek.
- ograniczenia dawek.
Zgodnie z wymogami dotyczącymi zezwoleń
Zgodnie z wymogami dotyczącymi zezwoleń
nabywanie, posiadanie, użytkowanie i usuwanie
nabywanie, posiadanie, użytkowanie i usuwanie
substancji promieniotwórczych dozwolone jest tylko
substancji promieniotwórczych dozwolone jest tylko
w ściśle określonych celach, w miejscach
w ściśle określonych celach, w miejscach
zabezpieczonych i przez osoby do tego
zabezpieczonych i przez osoby do tego
upoważnione.
upoważnione.
Podstawowe zasady
Podstawowe zasady
ochrony radiologicznej
ochrony radiologicznej
Uzasadnienie sposobu wykorzystania
promieniowania jonizujÄ…cego.
Ograniczenie dawek promieniowania.
Optymalizacja ochrony /ALARA/
Bezpieczeństwo z
ródeł promieniowania.
Uzasadnienie interwencji
Ustawa  Prawo atomowe,
Ustawa  Prawo atomowe,
rozporzÄ…dzenia wykonawcze
rozporzÄ…dzenia wykonawcze
Ministra Zdrowia i Rady Ministrów
Ministra Zdrowia i Rady Ministrów
Podstawowym aktem prawnym, regulujÄ…cym
zagadnienia zwiÄ…zane z promieniowaniem jonizujÄ…cym
jest ustawa  PRAWO ATOMOWE z 29 listopada
2000 r. (tekst jednolity Dz. U. nr 52/12, poz. 264 ).
W Ustawie tej jest rozdział, który dotyczy medycznego
zastosowania promieniowania jonizujÄ…cego. Dotyczy on
trzech głównych dziedzin radiologii:
- rentgenodiagnostyki z radiologiÄ… zabiegowÄ…,
- radioterapii,
- medycyny nuklearnej.
Zezwolenia w zakresie
bezpieczeństwa jądrowego
i ochrony radiologicznej.
N/w działalność związana z narażeniem wymaga zezwolenia
N/w działalność związana z narażeniem wymaga zezwolenia
albo zgłoszenia:
albo zgłoszenia:
wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie, składowanie,
transport lub stosowanie materiałów jądrowych, z
ródeł
i odpadów promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa
jądrowego i obrocie nimi, a także na wzbogacaniu izotopowym,
produkowanie, instalowanie, stosowanie i obsługa urządzeń
zawierajÄ…cych z
ródła promieniotwórcze oraz obrocie tymi
urzÄ…dzeniami,
uruchamianie i stosowanie urządzeń wytwarzających
promieniowanie jonizujÄ…ce,
uruchamianie pracowni, w których maja być stosowane z
ródła
promieniowania jonizujÄ…cego w tym pracowni rentgenowskich,
zamierzone dodawanie substancji promieniotwórczych ludziom
i zwierzętom w celu medycznej i weterynaryjnej diagnostyki,
leczenia lub badań naukowych
żð
UWAGA: działalność polegająca na
UWAGA: działalność polegająca na
dodawaniu substancji promienio-
dodawaniu substancji promienio-
twórczych do żywności, zabawek,
twórczych do żywności, zabawek,
osobistych ozdób lub kosmetyków
osobistych ozdób lub kosmetyków
oraz przywozie na terytorium Polski i
oraz przywozie na terytorium Polski i
wywozie z Polski takich wyrobów jest
wywozie z Polski takich wyrobów jest
zabroniona.
zabroniona.
żð
zezwolenia wydaje Prezes Państwowej Agencji
Atomistyki, a na uruchomienie i stosowanie aparatów
rentgenowskich do celów diagnostyki medycznej,
radiologii zabiegowej, radioterapii powierzchniowej
i radioterapii schorzeń nienowotworowych oraz
uruchomienie pracowni stosujÄ…cych takie aparaty wydaje
państwowy wojewódzki inspektor sanitarny.
żð
dla jednostek podległych lub podporządkowanych
Ministrowi Obrony Narodowej  komendant wojskowego
ośrodka medycyny prewencyjnej,
żð
podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych 
państwowy inspektor sanitarny ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji.
żð
wydanie, odmowa wydania oraz cofnięcie zezwolenia
następuje w drodze decyzji administracyjnej.
żð
zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, chyba, że
jednostka organizacyjna ubiegajÄ…ca siÄ™ o wydanie zezwolenia
złoży wniosek o wydanie zezwolenia na czas oznaczony.
żð
kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany zgłaszać
organowi wydajÄ…cemu zezwolenie wszelkie zmiany danych
określonych w zezwoleniu.
żð
za przestrzeganie wymagań ochrony radiologicznej
odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej
wykonującej działalność związaną z narażeniem.
żð
w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność
wymagajÄ…cÄ… zezwolenia istnieje obowiÄ…zek opracowania i
wdrożenia programu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej.
żð
w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność
wymagającej zezwolenia wewnętrzny nadzór nad
przestrzeganiem wymagań ochrony radiologicznej sprawuje
osoba, która posiada uprawnienia inspektora ochrony
radiologicznej.
żð
uprawnienia inspektora ochrony radiologicznej w pracowni
stosującej aparaty rentgenowskie do celów diagnostyki
medycznej nadaje Główny Inspektor Sanitarny.
żð
kierownik jednostki organizacyjnej zawiadamia pisemnie
organ, który wydał zezwolenie albo przyjął zgłoszenie,
o przewidywanym przekształceniu jednostki organizacyjnej
lub zakończeniu przez nią działalności.
żð
pracownik może być zatrudniony w warunkach narażenia po
orzeczeniu braku przeciwwskazań do takiego zatrudnienia
wydanym przez lekarza posiadajÄ…cego odpowiednie
kwalifikacje.
żð
kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiÄ…zany
kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiÄ…zany
zapewnić prowadzenie wstępnych i okresowych nie
zapewnić prowadzenie wstępnych i okresowych nie
rzadziej niż co 5 lat szkoleń pracowników w zakresie
rzadziej niż co 5 lat szkoleń pracowników w zakresie
ochrony radiologicznej zgodnie z opracowanym przez
ochrony radiologicznej zgodnie z opracowanym przez
siebie programem.
siebie programem.
żð
programy szkoleń, opracowane przez kierownika jednostki
programy szkoleń, opracowane przez kierownika jednostki
organizacyjnej działającej na podstawie zezwolenia,
organizacyjnej działającej na podstawie zezwolenia,
podlegają zatwierdzeniu przez organ, który wydał
podlegają zatwierdzeniu przez organ, który wydał
zezwolenie.
zezwolenie.
żð
zaliczenia pracowników zatrudnionych w warunkach
zaliczenia pracowników zatrudnionych w warunkach
narażenia do kategorii A lub B dokonuje kierownik
narażenia do kategorii A lub B dokonuje kierownik
jednostki organizacyjnej.
jednostki organizacyjnej.
żð
kierownik jednostki organizacyjnej wprowadza podział
kierownik jednostki organizacyjnej wprowadza podział
lokalizacji miejsc pracy na:
lokalizacji miejsc pracy na:
- teren kontrolowany
- teren kontrolowany
- teren nadzorowany
- teren nadzorowany
żð
kierownik jednostki organizacyjnej obowiÄ…zany jest
kierownik jednostki organizacyjnej obowiÄ…zany jest
prowadzić rejestr dawek indywidualnych otrzymywanych
prowadzić rejestr dawek indywidualnych otrzymywanych
przez pracowników zaliczonych do kategorii A na
przez pracowników zaliczonych do kategorii A na
podstawie wyników pomiarów i ocen.
podstawie wyników pomiarów i ocen.
żð
przed zatrudnieniem pracownika w warunkach narażenia
przed zatrudnieniem pracownika w warunkach narażenia
kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiÄ…zany
kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiÄ…zany
wystąpić do Prezesa agencji z wnioskiem o informację z
wystąpić do Prezesa agencji z wnioskiem o informację z
centralnego rejestru dawek o dawkach otrzymanych przez
centralnego rejestru dawek o dawkach otrzymanych przez
tego pracownika w roku kalendarzowym oraz w
tego pracownika w roku kalendarzowym oraz w
okresie czterech poprzednich lat kalendarzowych
okresie czterech poprzednich lat kalendarzowych
żð
za nadzór medyczny nad pracownikiem kategorii
za nadzór medyczny nad pracownikiem kategorii
A odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej
A odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej
oraz uprawniony lekarz. Okresowe badania lekarskie
oraz uprawniony lekarz. Okresowe badania lekarskie
przeprowadza siÄ™ co najmniej raz w roku. Dokumentacja
przeprowadza siÄ™ co najmniej raz w roku. Dokumentacja
medyczna jest przechowywana do dnia osiągnięcia przez
medyczna jest przechowywana do dnia osiągnięcia przez
pracownika 75 lat, jednak nie krócej niż 30 lat od dnia
pracownika 75 lat, jednak nie krócej niż 30 lat od dnia
zakończenia przez niego pracy w warunkach narażenia.
zakończenia przez niego pracy w warunkach narażenia.
żð
prowadzenie działalności związanej z narażeniem na
prowadzenie działalności związanej z narażeniem na
promieniowanie jonizujÄ…ce w celach medycznych,
promieniowanie jonizujÄ…ce w celach medycznych,
polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z
polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z
zakresu radioterapii onkologicznej, w tym leczeniu
zakresu radioterapii onkologicznej, w tym leczeniu
chorób nowotworowych przy użyciu produktów
chorób nowotworowych przy użyciu produktów
radiofarmaceutycznych, wymaga zgody Ministra Zdrowia.
radiofarmaceutycznych, wymaga zgody Ministra Zdrowia.
żð
prowadzenie działalności związanej z narażeniem na
prowadzenie działalności związanej z narażeniem na
promieniowanie jonizujÄ…ce w celach medycznych
promieniowanie jonizujÄ…ce w celach medycznych
polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych
polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych
z zakresu badań rentgenodiagnostycznych,
z zakresu badań rentgenodiagnostycznych,
z wykorzystaniem produktów radiofarmaceutycznych
z wykorzystaniem produktów radiofarmaceutycznych
oraz zabiegów z zakresu radiologii zabiegowej wymaga
oraz zabiegów z zakresu radiologii zabiegowej wymaga
zgody państwowego wojewódzkiego inspektora
zgody państwowego wojewódzkiego inspektora
sanitarnego / komendant wojskowego ośrodka
sanitarnego / komendant wojskowego ośrodka
medycyny prewencyjnej, państwowy inspektor sanitarny
medycyny prewencyjnej, państwowy inspektor sanitarny
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji/.
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji/.
PODSTAWA PRAWNA:
1. Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. PRAWO ATOMOWE (Dz. U. nr 3/01) z
póz
niejszymi zmianami (tekst jednolity - Dz. U. nr 52/12, poz. 264).
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek
granicznych promieniowania jonizujÄ…cego (Dz. U. nr 20/05, poz. 168).
3. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie
szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi
(Dz. U. nr 180 /06, poz. 1325).
4. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie
warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla
wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. nr 51/11, poz. 265)
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007 r. w sprawie
podstawowych wymagań dotyczących terenów kontrolowanych i
nadzorowanych (Dz. U. nr 131 /07, poz. 910).
6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie wymagań
dotyczÄ…cych rejestracji dawek indywidualnych (Dz. U. nr 131/07, poz. 913).
7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie
dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o wydanie zezwolenia na
wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania
jonizującego albo przy zgłaszaniu wykonywania tej działalności (Dz. U. nr
220/02, poz. 1851), ze zmianami z dnia 27. kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 98/04,
poz. 981)