SZKOLENIE zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia
z 25 sierpnia 2005 r
OCHRONA RADIOLOGICZNA
PACJENTA
4.Wpływ promieniowana na materię
5.Wpływ promieniowania na tkankę żywą
6.Przedsięwzięcia ograniczające dawkę
napromieniowania
Janusz Dębski
NATURALNE PROMIENIOWANIE TA
A
NATURALNE PROMIENIOWANIE TA
A
3.PROMIENIOWANIE ZIEMSKIE
3.PROMIENIOWANIE ZIEMSKIE
(głównie uran i tor, z połowicznym rozpadem
(
ok. miliona lat, zależy od szerokości geograficznej
i rodzaju gleby)
2. PROMIENIOWANIE KOSMICZNE
2. PROMIENIOWANIE KOSMICZNE
( fotony i cząstki elementarne emitowane przez
( fotony i cząstki elementarne emitowane przez
układ słoneczny i galaktykę, rośnie w kierunku
układ słoneczny i galaktykę, rośnie w kierunku
bieguna północnego)
bieguna północnego)
3. PROMIENIOWANIE Z ORGANIZMU
3. PROMIENIOWANIE Z ORGANIZMU
( z radionukleidów, głównie potasu i węgla, 0,4mGy/rok)
( z radionukleidów, głównie potasu i węgla, 0,4mGy/rok)
do 3 mSv / rok
do 3 mSv / rok
ŚREDNIA DAWKA ROCZNA
POCHODZ
CA Z TA
A
NATURALNEGO WYNOSI 2,4 mSv
największa w Iranie i Indiach do 260 mSv
brak dowodów na występowanie ujemnych
skutków
-W ostatnich latach przyrost dawki o 20%
- Badania rentgenowskie stanowią główne z
ródło przyrostu
- Awaria w Czarnobylu spowodowała przyrost poniżej 0,1%
WSPÓA
DZIAA
ANIE Z MATERI

WSPÓA
DZIAA
ANIE Z MATERI

I JEGO SKUTKI ZALEŻ
OD:
I JEGO SKUTKI ZALEŻ
OD:
- energii kwantu promieniowania,
- energii kwantu promieniowania,
- początkowego natężenia
- początkowego natężenia
promieniowania,
promieniowania,
- współczynnika pochłaniania liniowego,
- współczynnika pochłaniania liniowego,
- długości drogi w ośrodku,
- długości drogi w ośrodku,
ZJAWISKO POCHA
ANIANIA
ZJAWISKO POCHA
ANIANIA
0,01 - 0,11 MeV
0,01 - 0,11 MeV
FOTOEFEKT
FOTOEFEKT
ZJAWISKO ROZPROSZENIA
ZJAWISKO ROZPROSZENIA
0,11 - 100 MeV
0,11 - 100 MeV
a) ROZPROSZENIE KLASYCZNE
a) ROZPROSZENIE KLASYCZNE
b) ROZPROSZENIE COMPTONA
b) ROZPROSZENIE COMPTONA
ZJAWISKO TWORZENIA SI
PAR
ZJAWISKO TWORZENIA SI
PAR
powyżej 1,02 MeV
powyżej 1,02 MeV
FAZY ZMIAN POPROMIENNYCH
FAZY ZMIAN POPROMIENNYCH
I) FIZYCZNA
I) FIZYCZNA
czas trwania 10/ -16 sek.
czas trwania 10/ -16 sek.
II) CHEMICZNA
II) CHEMICZNA
czas trwania min. > godz.
czas trwania min. > godz.
III) BIOLOGICZNA
III) BIOLOGICZNA
czas trwania tyg. > pokolenia
czas trwania tyg. > pokolenia
FAZA FIZYCZNA
FAZA FIZYCZNA
* wzbudzenie atomów
* wzbudzenie atomów
( zmiana poziomu energetycznego elektronu)
( zmiana poziomu energetycznego elektronu)
* uwalnianie elektronów
* uwalnianie elektronów
( w przebiegu efektu Comptona)
( w przebiegu efektu Comptona)
* kaskada jonizacji
* kaskada jonizacji
( atomów o różnej masie atomowej)
( atomów o różnej masie atomowej)
FAZA CHEMICZNA
FAZA CHEMICZNA
* dysocjacja z powstaniem wolnych rodników
* dysocjacja z powstaniem wolnych rodników
* jonizacja cząsteczki wody ( H2O+ + e )
2 +
* jonizacja cząsteczki wody ( H O+ e )
* rozpad jonu H2O+ > OH + H+
2 +
* rozpad jonu H O+ > OH + H
* cząsteczkowy tlen w protoplaz
mie powoduje
* cząsteczkowy tlen w protoplaz
mie powoduje
powstanie HO2 i H2O2
powstanie HO2 i H2O2
* uszkodzone atomy i cząsteczki wchodzą w
* uszkodzone atomy i cząsteczki wchodzą w
reakcje chemiczne
reakcje chemiczne
FAZA BIOLOGICZNA
FAZA BIOLOGICZNA
* reakcje enzymatyczne w zakresie
* reakcje enzymatyczne w zakresie
przetrwałych uszkodzeń chemicznych
przetrwałych uszkodzeń chemicznych
* uszkodzenia [pojedyńczej nici DNA,
* uszkodzenia [pojedyńczej nici DNA,
DNA podwójnej nici DNA,
DNA podwójnej nici DNA,
zasady purynowej lub pirydynowej,
zasady purynowej lub pirydynowej,
powstanie krzyżowych połączeń
powstanie krzyżowych połączeń
białek jądrowych i DNA]
białek jądrowych i DNA]
* śmierć komórki w przypadku trwałych
* śmierć komórki w przypadku trwałych
uszkodzeń procesów biologicznych
uszkodzeń procesów biologicznych
MUTACJE POPROMIENNE
MUTACJE POPROMIENNE
3.CHROMOSOMALNE
3.CHROMOSOMALNE
* wywoływane przez promieniowanie obficie
* wywoływane przez promieniowanie obficie
jonizujące
jonizujące
* stanowią uszkodzenie znaczące
* stanowią uszkodzenie znaczące
* nieprawidłowa liczba i kształt chromosomów
* nieprawidłowa liczba i kształt chromosomów
* 95% komórek obumiera
* 95% komórek obumiera
2. GENOWE
2. GENOWE
* wywoływane przez promieniowanie skąpo jonizujące
* wywoływane przez promieniowanie skąpo jonizujące
* niemożność identyfikacji w mikroskopie , komórka
* niemożność identyfikacji w mikroskopie , komórka
rozwija się normalnie
rozwija się normalnie
* recesywny typ dziedziczenia
* recesywny typ dziedziczenia
* typy uszkodzenia:
* typy uszkodzenia:
- defekty somatyczne dziedziczone
- defekty somatyczne dziedziczone
- zmniejszenie wartości biologicznej
- zmniejszenie wartości biologicznej
- bezpłodność
- bezpłodność
CZYNNIKI FIZYCZNE
CZYNNIKI FIZYCZNE
WPA
YWAJ
CE NA EFEKT
WPA
YWAJ
CE NA EFEKT
BIOLOGICZNY:
BIOLOGICZNY:
* RODZAJ I DAWKA PROMIENIOWANIA
* RODZAJ I DAWKA PROMIENIOWANIA
* OBSZAR NAPROMIENIOWANIA
* OBSZAR NAPROMIENIOWANIA
* ROZA
OŻENIE DAWKI W CZASIE
* ROZA
OŻENIE DAWKI W CZASIE
* NAWODNIENIE ORGANIZMU
* NAWODNIENIE ORGANIZMU
*  EFEKT TLENOWY ( skutek 3x )
*  EFEKT TLENOWY ( skutek 3x )
* TEMPERATURA CIAA
A
* TEMPERATURA CIAA
A
* STAN CZYNNOŚCIOWY ORGANIZMU
* STAN CZYNNOŚCIOWY ORGANIZMU
USZKODZENIA TKANKOWE
USZKODZENIA TKANKOWE
* wskaz
nik mitotyczny,
* wskaz
nik mitotyczny,
* zahamowanie podziału mitotycznego
* zahamowanie podziału mitotycznego
zależnie od poziomu napromieniowania,
zależnie od poziomu napromieniowania,
* teoria  trafienia w cel i teoria  radio-
* teoria  trafienia w cel i teoria  radio-
chemiczna ,
chemiczna ,
* zaburzenie formowania chromosomów
* zaburzenie formowania chromosomów
z powstaniem odprysków w formie
z powstaniem odprysków w formie
chromatyd,
chromatyd,
* upośledzenie utlenowania,
* upośledzenie utlenowania,
* zaburzenie biologicznych funkcji
* zaburzenie biologicznych funkcji
narządowych,
narządowych,
SKUTKI POPROMIENNE
SKUTKI POPROMIENNE
W KRWI OBWODOWEJ
W KRWI OBWODOWEJ
* LIMFOCYTY - najbardziej wrażliwe,
* LIMFOCYTY - najbardziej wrażliwe,
* GRANULOCYTY - mniej wrażliwe, spadek zawsze podobny,
* GRANULOCYTY - mniej wrażliwe, spadek zawsze podobny,
niezależnie od skutków końcowych,
niezależnie od skutków końcowych,
* PA
YTKI KRWI - spadek mniejszego stopnia,
* PA
YTKI KRWI - spadek mniejszego stopnia,
* RETIKULOCYTY  spadek do 20 dnia, potem gwałtowny
* RETIKULOCYTY  spadek do 20 dnia, potem gwałtowny
przyrost ( test zdrowienia),
przyrost ( test zdrowienia),
* ERYTROCYTY - najbardziej odporne, spadek uwarunko-
* ERYTROCYTY - najbardziej odporne, spadek uwarunko-
wany krwawieniem do przewodu pokarmo-
wany krwawieniem do przewodu pokarmo-
wego i płuc,
wego i płuc,
* ROZWODNIENIE - zaburzenia białek osocza,
* ROZWODNIENIE - zaburzenia białek osocza,
objawy zdrowienia: - dwupłatowe limfocyty,
objawy zdrowienia: - dwupłatowe limfocyty,
- przyrost ilościowy,
- przyrost ilościowy,
SKUTKI POPROMIENNE W OBR
BIE
SKUTKI POPROMIENNE W OBR
BIE
PA
UC
PA
UC
- przekrwienie w obrębie oskrzeli z wysiękiem,
- przekrwienie w obrębie oskrzeli z wysiękiem,
- okres utajenia 2-3 tygodniowy,
- okres utajenia 2-3 tygodniowy,
- nawrót dolegliwości z wysiękiem do oskrzelików
- nawrót dolegliwości z wysiękiem do oskrzelików
i pęcherzyków oraz złogami włóknika,
i pęcherzyków oraz złogami włóknika,
- obrzęk międzykomórkowy z naciekami drobnoko-
- obrzęk międzykomórkowy z naciekami drobnoko-
mórkowymi [ objawy zapalenia],
mórkowymi [ objawy zapalenia],
- wysięk i włóknik w jamach opłucnowych,
- wysięk i włóknik w jamach opłucnowych,
- zmniejszenie objętości płuc i powierzchni oddecho-
- zmniejszenie objętości płuc i powierzchni oddecho-
wej,
wej,
- popromienna marskość płuc
- popromienna marskość płuc
SKUTKI POPROMIENNE
SKUTKI POPROMIENNE
W PRZEWODZIE POKARMOWYM
W PRZEWODZIE POKARMOWYM
- najbardziej wrażliwe jelito cienkie i jama ustna,
- najbardziej wrażliwe jelito cienkie i jama ustna,
- ciężka degeneracja komórek krypt jelitowych,
- ciężka degeneracja komórek krypt jelitowych,
- skrócenie kosmków jelitowych,
- skrócenie kosmków jelitowych,
- zmniejszenie powierzchni jelita, zniszczenie
- zmniejszenie powierzchni jelita, zniszczenie
grudek chłonnych i blaszek Peyera ułatwia
grudek chłonnych i blaszek Peyera ułatwia
wnikanie zakażenia,
wnikanie zakażenia,
- owrzodzenia z niedokrwienia, obrzęk i nacie-
- owrzodzenia z niedokrwienia, obrzęk i nacie-
czenie ściany,
czenie ściany,
- bliznowacenie z wytworzeniem koncentrycznych
- bliznowacenie z wytworzeniem koncentrycznych
zwężeń światła jelita,
zwężeń światła jelita,
SKUTKI POPROMIENNE
SKUTKI POPROMIENNE
W OBR
BIE NEREK
W OBR
BIE NEREK
USZKODZENIE BEZPOŚREDNIE
USZKODZENIE BEZPOŚREDNIE
- przekrwienie i obrzęk kanalików oraz kłębków
- przekrwienie i obrzęk kanalików oraz kłębków
nerkowych,
nerkowych,
- obraz zapalenia włóknistego,
- obraz zapalenia włóknistego,
- zanik najwyraz
niej widoczny w kanalikach,
- zanik najwyraz
niej widoczny w kanalikach,
- po latach obraz nerki marskiej popromiennej,
- po latach obraz nerki marskiej popromiennej,
USZKODZENIA POŚREDNIE
USZKODZENIA POŚREDNIE
- w wyniku rozpadu związków purynowych jąder
- w wyniku rozpadu związków purynowych jąder
komórkowych z wytworzeniem kwasu moczowego,
komórkowych z wytworzeniem kwasu moczowego,
- blok kanalików przez kryształy kwasu moczwego
- blok kanalików przez kryształy kwasu moczwego
z mocznicą,
z mocznicą,
USZKODZENIA POPROMIENNE
USZKODZENIA POPROMIENNE
W TKANCE NERWOWEJ
W TKANCE NERWOWEJ
- różnorodna wrażliwość poszczególnych odcinków
- różnorodna wrażliwość poszczególnych odcinków
układu nerwowego,
układu nerwowego,
- najmniejsza promienioczułość wykazują pnie
- najmniejsza promienioczułość wykazują pnie
nerwowe,
nerwowe,
- najbardziej promienioczułym jest pień mózgu,
- najbardziej promienioczułym jest pień mózgu,
- podstawowym skutkiem jest obrzęk tkanki
- podstawowym skutkiem jest obrzęk tkanki
mózgowej i zaburzenia czynnościowe określonego
mózgowej i zaburzenia czynnościowe określonego
obszaru,
obszaru,
- uszkodzenie bariery hemato-encefalicznej,
- uszkodzenie bariery hemato-encefalicznej,
- 6  24 miesięcy okres bez dynamiki chorobowej,
- 6  24 miesięcy okres bez dynamiki chorobowej,
- potem rozrost tkanki glejowej i włóknienia
- potem rozrost tkanki glejowej i włóknienia
USZKODZENIA POPROMIENNE
USZKODZENIA POPROMIENNE
GAA
KI OCZNEJ
GAA
KI OCZNEJ
- w okresie płodowym: niedorozwój gałki ocznej,
- w okresie płodowym: niedorozwój gałki ocznej,
rozszczepienie tęczówki, etc.
rozszczepienie tęczówki, etc.
- zwłóknienie pozapalne worka spojówkowego,
- zwłóknienie pozapalne worka spojówkowego,
- owrzodzenie rogówki,
- owrzodzenie rogówki,
- zaćma popromienna powstająca w 6 miesięcy
- zaćma popromienna powstająca w 6 miesięcy
do 10 lat,
do 10 lat,
- zmętnienie soczewki występuje w części centralnej
- zmętnienie soczewki występuje w części centralnej
( w starczej od obwodu),
( w starczej od obwodu),
USZKODZENIA POPROMIENNE
USZKODZENIA POPROMIENNE
SKÓRY
SKÓRY
OSTRE
OSTRE
- przejściowy rumień po 3-5 dniach,
- przejściowy rumień po 3-5 dniach,
- obrzęk, przekrwienie, wilgotne złuszczanie,
- obrzęk, przekrwienie, wilgotne złuszczanie,
- przebarwienia > owrzodzenie popromienne,
- przebarwienia > owrzodzenie popromienne,
PRZEWLEKA
E
PRZEWLEKA
E
- w następstwie kumulacji małych dawek,
- w następstwie kumulacji małych dawek,
- zmiany troficzne,
- zmiany troficzne,
- znaczna suchość i stwardnienie,
- znaczna suchość i stwardnienie,
- wymazanie regularności linii papilarnych,
- wymazanie regularności linii papilarnych,
- paznokcie stają się kruche, tracą połysk, posiadają
- paznokcie stają się kruche, tracą połysk, posiadają
podłużne bruzdkowanie,
podłużne bruzdkowanie,
- brodawkowate wyrośla ulegające nie gojącym się
- brodawkowate wyrośla ulegające nie gojącym się
owrzodzeniom,
owrzodzeniom,
- nowotworowa przemiana owrzodzeń,
- nowotworowa przemiana owrzodzeń,
USZKODZENIE POPROMIENNE
USZKODZENIE POPROMIENNE
GONAD I PA
ODU
GONAD I PA
ODU
M
SKIE
M
SKIE
- czasowe zahamowanie spermatogenezy,
- czasowe zahamowanie spermatogenezy,
- LD50 nigdy nie powoduje stałej sterylizacji, po 8 tyg.
- LD50 nigdy nie powoduje stałej sterylizacji, po 8 tyg.
liczba spermatocytów spada poniżej granicy
liczba spermatocytów spada poniżej granicy
zapłodnienia,
zapłodnienia,
ŻEC
SKIE
ŻEC
SKIE
- uszkodzenie pęcherzyków Graafa i tkanki hormonalnej,
- uszkodzenie pęcherzyków Graafa i tkanki hormonalnej,
- w 4 tygodnie po dawce kastracyjnej trwała menopauza,
- w 4 tygodnie po dawce kastracyjnej trwała menopauza,
- działanie rakotwórcze promieniowania,
- działanie rakotwórcze promieniowania,
PA
ÓD
PA
ÓD
- wady rozwojowe o różnym stopniu nasilenia,
- wady rozwojowe o różnym stopniu nasilenia,
- proces organogenezy 3- 8 tydzień ciąży, progowa
- proces organogenezy 3- 8 tydzień ciąży, progowa
wartość dawki 100-200 mGy,
wartość dawki 100-200 mGy,
- zaburzenia psychiczne lub niedorozwój mózgowia
- zaburzenia psychiczne lub niedorozwój mózgowia
(200mGy),
(200mGy),
- niedorozwój somatyczny,
- niedorozwój somatyczny,
- objawy mniejszej wartości biologicznej,
- objawy mniejszej wartości biologicznej,
STOPIEC

STOPIEC

PROMIENIOCZUA
OŚCI
PROMIENIOCZUA
OŚCI
TKANKOWEJ
TKANKOWEJ
( podział umowny na trzy grupy )
( podział umowny na trzy grupy )
NARZ
DY KRYTYCZNE
NARZ
DY KRYTYCZNE
1. szpik kostny
1. szpik kostny
2. gonady
2. gonady
3. soczewka oka
3. soczewka oka
I). WYSOKI STOPIEC

I). WYSOKI STOPIEC

= limfocyty ( w węzłach chłonnych)
= limfocyty ( w węzłach chłonnych)
= komórki szpiku ( zwłaszcza erytroblasty )
= komórki szpiku ( zwłaszcza erytroblasty )
= limfocyty w krwi obwodowej
= limfocyty w krwi obwodowej
= nabłonek gruczołowy jelita cienkiego
= nabłonek gruczołowy jelita cienkiego
II). ŚREDNI STOPIEC

II). ŚREDNI STOPIEC

= grasica,
= grasica,
= nabłonek żołądka, okrężnicy, pęcherza
= nabłonek żołądka, okrężnicy, pęcherza
moczowego,
moczowego,
= gruczoły ślinowe,
= gruczoły ślinowe,
= małe naczynia krwionośne łącznie z
= małe naczynia krwionośne łącznie z
kłębkami nerek,
kłębkami nerek,
= kanaliki nerkowe,
= kanaliki nerkowe,
= rogówka i soczewka oka,
= rogówka i soczewka oka,
= nabłonek jamy ustnej, przełyku, odbytnicy
= nabłonek jamy ustnej, przełyku, odbytnicy
i pochwy,
i pochwy,
= nabłonek skóry, ameloblasty rozwijającego się
= nabłonek skóry, ameloblasty rozwijającego się
narządu szkliwnego,
narządu szkliwnego,
III ). WZGL
DNIE PROMIENIOOPORNE
III ). WZGL
DNIE PROMIENIOOPORNE
= tkanka kostna,
= tkanka kostna,
= mięśnie i chrząstka,
= mięśnie i chrząstka,
= tkanka podścieliskowa jąder i jajników
= tkanka podścieliskowa jąder i jajników
= tarczyca,
= tarczyca,
= przysadka móżgowa,
= przysadka móżgowa,
= mózg i komórki nerwowe, pnie nerwowe
= mózg i komórki nerwowe, pnie nerwowe
i zakończenia nerwów,
i zakończenia nerwów,
= dojrzałe plemniki i erytrocyty
= dojrzałe plemniki i erytrocyty
zwiększona podatność:
zwiększona podatność:
- obszaru unaczynionego przez uszkodzone
- obszaru unaczynionego przez uszkodzone
naczynia,
naczynia,
- rosnąca kość i chrząstka,
- rosnąca kość i chrząstka,
- tarczyca i mózgowie młodego osobnika
- tarczyca i mózgowie młodego osobnika
SKUTKI BIOLOGICZNE Z PUNKTU
Z PUNKTU
SKUTKI BIOLOGICZNE
WIDZENIA KLINICZNEGO I PATOLOGICZNEGO
WIDZENIA KLINICZNEGO I PATOLOGICZNEGO
SKUTKI DETERMINISTYCZNE
SKUTKI DETERMINISTYCZNE
* częstość i stopień ciężkości wzrastają ze wzrostem
* częstość i stopień ciężkości wzrastają ze wzrostem
dawki promieniowania
dawki promieniowania
* posiadają dawkę progową
* posiadają dawkę progową
* lokalne zmiany skórne, bezpłodność przejściowa,
* lokalne zmiany skórne, bezpłodność przejściowa,
zaćma popromienna, choroby narządowe, choroba
zaćma popromienna, choroby narządowe, choroba
popromienna,
popromienna,
SKUTKI STOCHASTYCZNE
SKUTKI STOCHASTYCZNE
* przebieg następstw nie jest określany wielkością dawki
* przebieg następstw nie jest określany wielkością dawki
* brak dawki progowej
* brak dawki progowej
* nowotwory złośliwe, białaczka,
* nowotwory złośliwe, białaczka,
mutacje w DNA w komórkach rozrodczych
mutacje w DNA w komórkach rozrodczych
SKUTKI BIOLOGICZNE
SKUTKI BIOLOGICZNE
SOMATYCZNE GENETYCZNE
SOMATYCZNE GENETYCZNE
WCZESNE ODLEGA
E
WCZESNE ODLEGA
E
1. Ch.popromienna 1. Zmętnienie 1. Mutacje genowe
1. Ch.popromienna 1. Zmętnienie 1. Mutacje genowe
a) ostra soczewki i zaćma a) dominujące
a) ostra soczewki i zaćma a) dominujące
b) przewlekła 2. Aberracje chromo- b) recesywne
b) przewlekła 2. Aberracje chromo- b) recesywne
somowe w komór-
somowe w komór-
kach somatycznych
kach somatycznych
2. Miejscowe uszko- 3. Nowotwory złośliwe 2. Aberracje chro-
2. Miejscowe uszko- 3. Nowotwory złośliwe 2. Aberracje chro-
dzenie skóry mosomowe
dzenie skóry mosomowe
4. Niepłodność w komórkach
4. Niepłodność w komórkach
5. Zahamowanie rozrodczych
5. Zahamowanie rozrodczych
wzrostu
wzrostu
i rozwoju
i rozwoju
CHOROBA POPROMIENNA
CHOROBA POPROMIENNA
dawka I tydz. II tydz. III tydz. zgony
dawka I tydz. II tydz. III tydz. zgony
1-2 Gy postać leukopenia gorączka brak
1-2 Gy postać leukopenia gorączka brak
żołądkowo wypadanie
żołądkowo wypadanie
- jelitowa włosów
- jelitowa włosów
wewnętrzne
wewnętrzne
krwawienia
krwawienia
dysfunkcje
dysfunkcje
narządowe
narządowe
2-3 Gy j.w. j.w. j.w. < 10%
2-3 Gy j.w. j.w. j.w. < 10%
brak łaknienia
brak łaknienia
anemia
anemia
leukopenia
leukopenia
dawka I tydz II tydz. III tydz. zgony
dawka I tydz II tydz. III tydz. zgony
--------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------
3-4,5 znużenie gorączka brak łaknienia 50%
3-4,5 znużenie gorączka brak łaknienia 50%
Gy brak łaknienia anemia wypadanie włosów
Gy brak łaknienia anemia wypadanie włosów
leukopenia anemia
leukopenia anemia
leukopenia 3-6 tyg.
leukopenia 3-6 tyg.
4,5-6 j.w. j.w. 100%
4,5-6 j.w. j.w. 100%
Gy drgawki wypadanie włosów
Gy drgawki wypadanie włosów
uszkodzenie w 1-2 tyg.
uszkodzenie w 1-2 tyg.
krtani
krtani
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
NOWOTWORÓW POPROMIENNYCH
NOWOTWORÓW POPROMIENNYCH
1. promieniowanie nie wywołuje swoistego rodzaju nowotworów
1. promieniowanie nie wywołuje swoistego rodzaju nowotworów
2. zwiększa zapadalność na nowotwory naturalne w populacji
2. zwiększa zapadalność na nowotwory naturalne w populacji
3. białaczka jest uważana za najbardziej typowy rodzaj
3. białaczka jest uważana za najbardziej typowy rodzaj
nowotworu indukowanego promieniowaniem
nowotworu indukowanego promieniowaniem
4. nie ma dowodów na indukcję przez promieniowanie jonizujące
4. nie ma dowodów na indukcję przez promieniowanie jonizujące
nowotworów litych
nowotworów litych
5. okres utajenia jest różny dla różnych nowotworów, najkrótszy
5. okres utajenia jest różny dla różnych nowotworów, najkrótszy
2-4 lata dotyczy białaczki i nowotworów kości
2-4 lata dotyczy białaczki i nowotworów kości
6. nowotwory lite mają dłuższy okres utajenia 10  15 lat
6. nowotwory lite mają dłuższy okres utajenia 10  15 lat
7. okres ekspozycji ( czas pomiędzy pojawieniem się pierwszych
7. okres ekspozycji ( czas pomiędzy pojawieniem się pierwszych
i ostatnich przypadków nowotworów ) wynosi dla białaczki
i ostatnich przypadków nowotworów ) wynosi dla białaczki
i nowotworów kości 25  30 lat
i nowotworów kości 25  30 lat
8. maksimum zachorowań na nowotwory dotyczy pierwszych
8. maksimum zachorowań na nowotwory dotyczy pierwszych
10 lat po ekspozycji.
10 lat po ekspozycji.
ASPEKT MAA
YCH DAWEK PROMIENIOWANIA
- następstwa trudne do zróżnicowania od innych przyczyn
brak możliwości rozróżnienia jakościowego,
- także chorób nowotworowych i zmian genetycznych,
- zasada ALARA as low as reasonably understandable
tak mało, jak to jest rozsądnie możliwe
- spadek ryzyka radiacyjnego
- stymulacja układu immunologicznego > przedłużenie
życia ( hormeza radiacyjna)
SPOSOBY I ŚRODKI BEZPIECZEC
STWA
SPOSOBY I ŚRODKI BEZPIECZEC
STWA
1. zezwolenie terenowego PWIS
1. zezwolenie terenowego PWIS
2. przeszkolenie w zakresie BiHP
2. przeszkolenie w zakresie BiHP
3. postępowanie zgodne z instrukcją obsługi i pracy
3. postępowanie zgodne z instrukcją obsługi i pracy
4. codzienny nadzór nad warunkami pracy i przestrzeganiem
4. codzienny nadzór nad warunkami pracy i przestrzeganiem
zasad ochrony radiologicznej przez IOR
zasad ochrony radiologicznej przez IOR
5. wykonywanie okresowych kontroli warunków pracy przez
5. wykonywanie okresowych kontroli warunków pracy przez
Inspektora Pracy, Społecznego Inspektora Pracy, Państwową
Inspektora Pracy, Społecznego Inspektora Pracy, Państwową
Inspekcję Pracy oraz Państwową Inspekcję Sanitarną
Inspekcję Pracy oraz Państwową Inspekcję Sanitarną
6. wykonywanie okresowych pomiarów dozymetrycznych
6. wykonywanie okresowych pomiarów dozymetrycznych
na stanowiskach pracy
na stanowiskach pracy
7. prowadzenie dozymetrii indywidualnej lub w środowisku
7. prowadzenie dozymetrii indywidualnej lub w środowisku
pracy
pracy
8. okresowa kontrola stanu zdrowia pracowników
8. okresowa kontrola stanu zdrowia pracowników
9. program zapewnienia jakości
9. program zapewnienia jakości
9. audyt wewnętrzny
9. audyt wewnętrzny
10. audyt zewnętrzny
10. audyt zewnętrzny
PODSTAWOWE SPOSOBY ZAPEWNIENIA
PODSTAWOWE SPOSOBY ZAPEWNIENIA
OCHRONY RADIOLOGICZNEJ
OCHRONY RADIOLOGICZNEJ
3. Stosowanie środków ochrony osobistej
3. Stosowanie środków ochrony osobistej
4. Wykorzystywanie osłon ruchomych i stałych
4. Wykorzystywanie osłon ruchomych i stałych
5. Stosowanie osłon dodatkowych wokół aparatu rtg
5. Stosowanie osłon dodatkowych wokół aparatu rtg
6. Zachowanie jak największej odległości od z
ródła
6. Zachowanie jak największej odległości od z
ródła
promieniowania jonizującego
promieniowania jonizującego
8. Skracanie do niezbędnego minimum czasu emisji pro-
8. Skracanie do niezbędnego minimum czasu emisji pro-
mieniowania
mieniowania
10.Ograniczanie do niezbędnego minimum wymiarów pola
10.Ograniczanie do niezbędnego minimum wymiarów pola
napromieniowania
napromieniowania
12.Stosowanie nowoczesnej aparatury i materiałów pozwalają-
12.Stosowanie nowoczesnej aparatury i materiałów pozwalają-
cych na obniżanie dawek promieniowania
cych na obniżanie dawek promieniowania
14.Skracanie czasu narażenia pracowników poprzez
14.Skracanie czasu narażenia pracowników poprzez
odpowiednią rotację stanowisk pracy
odpowiednią rotację stanowisk pracy
ŚRODKI OCHRONY BEZPOŚREDNIEJ
ŚRODKI OCHRONY BEZPOŚREDNIEJ
2. Fartuchy z gumy ołowiowej ( 0,25 - 1,00 mmPb )
2. Fartuchy z gumy ołowiowej ( 0,25 - 1,00 mmPb )
3. Kołnierze, spódniczki, rękawice i okulary
3. Kołnierze, spódniczki, rękawice i okulary
4. Parawany, stelaże ze szkła ołowiowego i gumy ołowiowej
4. Parawany, stelaże ze szkła ołowiowego i gumy ołowiowej
5. Osłony dodatkowe na stanowisku skopii
5. Osłony dodatkowe na stanowisku skopii
6. Tynki, ściany, gotowe ścianki i kabiny ochronne
6. Tynki, ściany, gotowe ścianki i kabiny ochronne
7. Okna pomiędzy gabinetem badań i nastawnią
7. Okna pomiędzy gabinetem badań i nastawnią
8. Środki łączności pomiędzy gabinetem i nastawnią
8. Środki łączności pomiędzy gabinetem i nastawnią
9. Zwiększanie odległości od z
ródła promieniowania
9. Zwiększanie odległości od z
ródła promieniowania
10.Optymalne warunki ekspozycyjne
10.Optymalne warunki ekspozycyjne
11. Pełna sprawność aparatury
11. Pełna sprawność aparatury
12. Systemy eliminujące powtarzanie badań
12. Systemy eliminujące powtarzanie badań
13. Systemy ostrzegawcze
13. Systemy ostrzegawcze
14. Skuteczna wentylacja
14. Skuteczna wentylacja
15. Kontrola dawek indywidualnych
15. Kontrola dawek indywidualnych
( dawkomierz powinien być noszony poza obszarem
( dawkomierz powinien być noszony poza obszarem
fartucha ochronnego )
fartucha ochronnego )
OCENA NARAŻENIA INDYWIDUALNEGO
OCENA NARAŻENIA INDYWIDUALNEGO
1. OK. 98% PRACOWNIKÓW OTRZYMUJE RÓWNOWAŻNIK
1. OK. 98% PRACOWNIKÓW OTRZYMUJE RÓWNOWAŻNIK
DAWKI NA POZIOMIE 1/50 LIMITU, > 1 mSv
DAWKI NA POZIOMIE 1/50 LIMITU, > 1 mSv
2. PRZEKROCZENIA 50 mSv S
SPORADYCZNE I NA OGÓA

2. PRZEKROCZENIA 50 mSv S
SPORADYCZNE I NA OGÓA

WYNIKAJ
Z BRAKU UWAGI
WYNIKAJ
Z BRAKU UWAGI
3. NAJWI
KSZE NARAŻENIE POSIADA GRUPA ZAWODO-
3. NAJWI
KSZE NARAŻENIE POSIADA GRUPA ZAWODO-
WA UPRAWIAJ
CA RADIOLOGI
ZABIEGOW

WA UPRAWIAJ
CA RADIOLOGI
ZABIEGOW

CHOROBY ZAWODOWE
CHOROBY ZAWODOWE
( ostre objawy popromienne  dawka minimum 1 Gy )
( ostre objawy popromienne  dawka minimum Gy )
1
1. OSTRE POPROMIENNE ZAPALENIE SKÓRY ( rumień,
1. OSTRE POPROMIENNE ZAPALENIE SKÓRY ( rumień,
depilacja, zmiany pęcherzowe, owrzodzenia, martwica )
depilacja, zmiany pęcherzowe, owrzodzenia, martwica )
2. PRZEWLEKA
E ZMIANY ZAPALNE
2. PRZEWLEKA
E ZMIANY ZAPALNE
I ZANIKOWO-PRZEROSTOWE SKÓRY
I ZANIKOWO-PRZEROSTOWE SKÓRY
3. ZAĆMA
3. ZAĆMA
4. USZKODZENIE UKA
ADU KRWIOTWÓRCZEGO
4. USZKODZENIE UKA
ADU KRWIOTWÓRCZEGO
5. GUZY NOWOTWOROWE
5. GUZY NOWOTWOROWE
MEDYCZNE ZASTOSOWANIA
MEDYCZNE ZASTOSOWANIA
URZ
DZEC
RENTGENOWSKICH
URZ
DZEC
RENTGENOWSKICH
1. radiodiagnostyka
1. radiodiagnostyka
- konwencjonalna
- konwencjonalna
- reumatologia
- reumatologia
- mammografia
- mammografia
2. radiologia zabiegowa
2. radiologia zabiegowa
- angiografia + protezowanie
- angiografia + protezowanie
- zakładanie drenaży
- zakładanie drenaży
- wprowadzanie implantów
- wprowadzanie implantów
- neuronawigacja
- neuronawigacja
3. Radioterapia
3. Radioterapia
- powierzchniowa
- powierzchniowa
- schorzeń nienowotworowych
- schorzeń nienowotworowych
BADANIA RENTGENOWSKIE 0,8 mSv
BADANIA RENTGENOWSKIE 0,8 mSv
LICZBA BADAC
RTG
LICZBA BADAC
RTG
na 1000 MIESZKAC
CÓW DAWKA ROCZNA
na 1000 MIESZKAC
CÓW DAWKA ROCZNA
Kanada - 1016
Kanada - 1016
Rosja - 958 1,4 mSv
Rosja - 958 1,4 mSv
USA - 790 1,3
USA - 790 1,3
Holandia - 648 1,6
Holandia - 648 1,6
Norwegia - 641 0,7
Norwegia - 641 0,7
Polska - 572 1,7
Polska - 572 1,7
W.Brytania - 496 0,2
W.Brytania - 496 0,2
DAWKI REFERENCYJNE (powierzchowne mGy)
DAWKI REFERENCYJNE (powierzchowne mGy)
Kręgosłup l/s B 30,0
Kręgosłup l/s B 30,0
Kręgosłup piersiowy B 20,0
Kręgosłup piersiowy B 20,0
Kręgosłup l/s AP
Kręgosłup l/s AP
Miednica AP, J.brz. AP 10,0
Miednica AP, J.brz. AP 10,0
Kręgosłup piersiowy AP 7,0
Kręgosłup piersiowy AP 7,0
Czaszka PA
Czaszka PA
Zdjęcie zębowe 5,0
Zdjęcie zębowe 5,0
Czaszka B 3,0
Czaszka B 3,0
Klatka piersiowa B 1,5
Klatka piersiowa B 1,5
Klatka piersiowa PA 0,3
Klatka piersiowa PA 0,3
Mammografia bez kratki 1,0
Mammografia bez kratki 1,0
z kratką 3,0
z kratką 3,0
Tk głowy 50,0
Tk głowy 50,0
kręgosłupa l/s 35,0
kręgosłupa l/s 35,0
jamy brzusznej 25,0
jamy brzusznej 25,0
Fluoroskopia 25 mGy/min
Fluoroskopia 25 mGy/min
z dużym obciążeniem 100
z dużym obciążeniem 100
 ODPOWIEDZIALNOŚĆ
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
LEKARZ KIERUJ
CY
LEKARZ KIERUJ
CY
- wcześniej wyczerpać bezpromienne metody diagnostyczne
- wcześniej wyczerpać bezpromienne metody diagnostyczne
- wykorzystać badania RTG wykonane wcześniej
- wykorzystać badania RTG wykonane wcześniej
- ocenić ryzyko utraty zdrowia i korzyści wynikające
- ocenić ryzyko utraty zdrowia i korzyści wynikające
z zastosowania promieniowania
z zastosowania promieniowania
- dokładnie sprecyzować rodzaj badania lub/i określić jego cel
- dokładnie sprecyzować rodzaj badania lub/i określić jego cel
LEKARZ RADIOLOG
LEKARZ RADIOLOG
- wykonać badanie wg zaleceń skierowania, w przypadku braku
- wykonać badanie wg zaleceń skierowania, w przypadku braku
jednoznaczności kontakt z kierującym
jednoznaczności kontakt z kierującym
- osiągnąć cel diagnostyczny z najmniejszym stopniem obciążenia
- osiągnąć cel diagnostyczny z najmniejszym stopniem obciążenia
promieniowaniem
promieniowaniem
- nie powinien dopuścić do obsługi aparatu rentgenowskiego
- nie powinien dopuścić do obsługi aparatu rentgenowskiego
przez osobę niekompetentną
przez osobę niekompetentną
TECHNIK
TECHNIK
- wykonanie badania zgodnie z aktualną wiedzą medyczną
- wykonanie badania zgodnie z aktualną wiedzą medyczną
- zastosowanie wszystkich niezbędnych środków ochrony
- zastosowanie wszystkich niezbędnych środków ochrony
w stosunku do badanego i osób trzecich
w stosunku do badanego i osób trzecich
DAWKA PROMIENIOWANIA ZALEŻY od:
DAWKA PROMIENIOWANIA ZALEŻY od:
* RODZAJU BADANIA
* RODZAJU BADANIA
( przeglądowe, czynnościowe, celowane, ze skopią, )
( przeglądowe, czynnościowe, celowane, ze skopią, )
* WIELKOŚCI OBIEKTU I TUSZY BADANEGO
* WIELKOŚCI OBIEKTU I TUSZY BADANEGO
( pole naświetlenia, umięśnienie, pozycja,)
( pole naświetlenia, umięśnienie, pozycja,)
* WYPOSAŻENIA TECHNICZNEGO PRACOWNI
* WYPOSAŻENIA TECHNICZNEGO PRACOWNI
( aparatura, kratki, folie wzmacniające, filmy,)
( aparatura, kratki, folie wzmacniające, filmy,)
* TECHNIKI WYKONANIA BADANIA
* TECHNIKI WYKONANIA BADANIA
(  szkoła radiologiczna , wymagania formalne,)
(  szkoła radiologiczna , wymagania formalne,)
* STARANNOŚCI WYKONANIA BADANIA
* STARANNOŚCI WYKONANIA BADANIA
UWZGL
DNIAJ
CEJ OCHRON
RADIOLOGICZN

UWZGL
DNIAJ
CEJ OCHRON
RADIOLOGICZN

( pełna świadomość metody i przekonanie o bezwzględnej
( pełna świadomość metody i przekonanie o bezwzględnej
ochronności badanego)
ochronności badanego)
SPOSOBY OGRANICZENIA
SPOSOBY OGRANICZENIA
ZB
DNEGO NAPROMIENIOWANIA
ZB
DNEGO NAPROMIENIOWANIA
1. WIELKOŚĆ NAPROMIENIOWANEGO POLA
1. WIELKOŚĆ NAPROMIENIOWANEGO POLA
* wymiar kasety dostosowany do rodzaju badania
* wymiar kasety dostosowany do rodzaju badania
i wymiarów pacjenta (badania stomatologiczne)
i wymiarów pacjenta (badania stomatologiczne)
* sprawna przysłona głębinowa
* sprawna przysłona głębinowa
* na zdjęciu widoczne pole ogranicznika
* na zdjęciu widoczne pole ogranicznika
* sprawdzenie skuteczności ogranicznika pod
* sprawdzenie skuteczności ogranicznika pod
względem przenikliwości promieniowania
względem przenikliwości promieniowania
9. ODLEGA
OŚĆ LAMPY OD SKÓRY BADANEGO
9. ODLEGA
OŚĆ LAMPY OD SKÓRY BADANEGO
* minimalna odległość 8O cm
* minimalna odległość 8O cm
* w przypadku stosowania kratki p./rozproszeniowej
* w przypadku stosowania kratki p./rozproszeniowej
odległość odpowiada ogniskowej kratki
odległość odpowiada ogniskowej kratki
* technika zdjęć stykowych i bezpośrednio
* technika zdjęć stykowych i bezpośrednio
powiększonych
powiększonych
3. FILTRACJA PROMIENIOWANIA X
3. FILTRACJA PROMIENIOWANIA X
* filtr własny kołpaka ( szkło bańki lampy rentge-
* filtr własny kołpaka ( szkło bańki lampy rentge-
nowskiej, olej izolacyjny, okienko kołpaka ) - 1mm Al
nowskiej, olej izolacyjny, okienko kołpaka ) - mm Al
1
* + filtr własny kołpaka uzupełniony do 2mm Al.
* + filtr własny kołpaka uzupełniony do mm Al.
2
stanowi filtr całkowity
stanowi filtr całkowity
* filtracja całkowita wystarczająca do 60 kV
* filtracja całkowita wystarczająca do 60 kV
* 60 - 90 kV filtracja całkowita = 3mm Al.
* 60 - 90 kV filtracja całkowita = 3mm Al.
* powyżej 90 kV = 4mm Al. ( 0,2mm Cu +0,5mm Al )
* powyżej 90 kV = 4mm Al. ( 0,2mm Cu +0,5mm Al )
10.ELEKTRYCZNE PARAMETRY EKSPOZYCJI
10.ELEKTRYCZNE PARAMETRY EKSPOZYCJI
* równanie Biermanna-Boldingha
* równanie Biermanna-Boldingha
5
5
D= k . mAs . kV
D= k . mAs . kV
* dobór kV zależnie od grubości obiektu
* dobór kV zależnie od grubości obiektu
przyrost grubości o 1 cm = 2 - 2,5 kV
przyrost grubości o cm = 2 - 2,5 kV
1
2 cm = 2 - 4 kV
cm = 2 - 4 kV
2
4 cm = 6 - 9 kV
cm = 6 - 9 kV
4
* dobór mAs jako proporcjonalnie rosnący parametr
* dobór mAs jako proporcjonalnie rosnący parametr
zaczernienia
zaczernienia
5. OSA
ANIANIE NARZ
DÓW I CZ
ŚCI CIAA
A
5. OSA
ANIANIE NARZ
DÓW I CZ
ŚCI CIAA
A
* zawsze stosowanie osłon dodatkowych bez względu na
* zawsze stosowanie osłon dodatkowych bez względu na
wiek badanego i rodzaj badania
wiek badanego i rodzaj badania
* gonady ( 1mm Pb na gonady redukuje dawkę do 95% )
* gonady ( 1mm Pb na gonady redukuje dawkę do 95% )
* ochrona oczu, ślinianek i tarczycy
* ochrona oczu, ślinianek i tarczycy
* szczególne środki ostrożności u kobiet w ciąży
* szczególne środki ostrożności u kobiet w ciąży
i osób do lat 18-tu
i osób do lat 18-tu
* kobiety
* kobiety
- pierwsze 10 dni okresu miesiączkowego
- pierwsze 10 dni okresu miesiączkowego
- ryzyko uszkodzenia płodu w okresie 3 tygodni po
- ryzyko uszkodzenia płodu w okresie 3 tygodni po
zapłodnieniu znikome
zapłodnieniu znikome
- zalecenie  Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo,
- zalecenie  Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo,
że jesteś w ciązy  powiedz o tym przed wykonaniem
że jesteś w ciązy  powiedz o tym przed wykonaniem
badania rtg
badania rtg
* badania u dzieci w sytuacji wyjątkowej
* badania u dzieci w sytuacji wyjątkowej
* najkorzystniejsze parametry techniczne sprzętu
* najkorzystniejsze parametry techniczne sprzętu
6. FOLIE WZMACNIAJ
CE
6. FOLIE WZMACNIAJ
CE
* współczynnik wzmocnienia folii
* współczynnik wzmocnienia folii
* gradacja wzmocnienia zależna od wielkości ziarna
* gradacja wzmocnienia zależna od wielkości ziarna
luminoforu
luminoforu
* termin ważności folii tradycyjnej, z ziem rzadkich
* termin ważności folii tradycyjnej, z ziem rzadkich
* dostosowanie widma emisji luminoforu do uczulenia
* dostosowanie widma emisji luminoforu do uczulenia
emulsji filmu
emulsji filmu
* dostosowanie wielkości ziarna luminoforu
* dostosowanie wielkości ziarna luminoforu
do celu badania
do celu badania
7. MATERIAA
Y SPECJALNE
7. MATERIAA
Y SPECJALNE
* kasety, ścianki, stoły z materiałów o mniejszym
* kasety, ścianki, stoły z materiałów o mniejszym
współczynniku pochłaniania
współczynniku pochłaniania
* elementy budowy lamp rentgenowskich
* elementy budowy lamp rentgenowskich
* generatory wysokiej częstotliwości
* generatory wysokiej częstotliwości
8. CIEMNIA
8. CIEMNIA
* światłoszczelność pomieszczenia i przepustów
* światłoszczelność pomieszczenia i przepustów
* światłoszczelność kaset
* światłoszczelność kaset
* najwyższy poziom czystości
* najwyższy poziom czystości
* materiały o prawidłowych terminach ważności
* materiały o prawidłowych terminach ważności
* procesy chemiczne określone przez producenta
* procesy chemiczne określone przez producenta
( temperatura, stężenie, czas, czystość, etc)
( temperatura, stężenie, czas, czystość, etc)
* oddzielne procesy technologiczne ( zdjęcia klasyczne
* oddzielne procesy technologiczne ( zdjęcia klasyczne
stomatologiczne, mammograficzne,)
stomatologiczne, mammograficzne,)
* jakość paska identyfikacyjnego
* jakość paska identyfikacyjnego
** automaty ciemniowe
** automaty ciemniowe
*** kamery laserowe
*** kamery laserowe
9. FLUOROSKOPIA
9. FLUOROSKOPIA
* stosowanie w szczególnych sytuacjach
* stosowanie w szczególnych sytuacjach
* celowana grafia z wykorzystaniem skopii
* celowana grafia z wykorzystaniem skopii
* maksymalna moc dawki 50 mGy / min
* maksymalna moc dawki 50 mGy / min
1. OBRAZOWANIE CYFROWE
1.
OBRAZOWANIE CYFROWE
* zapis cyfrowy bezpośredni
* zapis cyfrowy bezpośredni
* system cyfrowego przekształcenia klasycznych
* system cyfrowego przekształcenia klasycznych
obrazów rentgenowskich
obrazów rentgenowskich
* możliwości elektronicznego przekształcania obrazu
* możliwości elektronicznego przekształcania obrazu
- kontrastowość i jaskrawość
- kontrastowość i jaskrawość
- stosowanie  okien obrazowych
- stosowanie  okien obrazowych
- powiększanie
- powiększanie
- pomiary
- pomiary
- systemy oszczędnościowe
- systemy oszczędnościowe
. liczba ekspozycji
. liczba ekspozycji
. wydruk zdjęć
. wydruk zdjęć
* sposoby dokumentowania badań
* sposoby dokumentowania badań
* archiwizacja obrazów
* archiwizacja obrazów
* możliwości transmisji danych
* możliwości transmisji danych
RADIOLOGIA INTERWENCYJNA
RADIOLOGIA INTERWENCYJNA
3. Badania rentgenowskie na salach chorych
3. Badania rentgenowskie na salach chorych
i na salach operacyjnych
i na salach operacyjnych
2. Radiologia klasyczna
2. Radiologia klasyczna
( biopsje, usuwanie złogów, drenaże, etc)
( biopsje, usuwanie złogów, drenaże, etc)
7. Diagnostyka naczyniowa
7. Diagnostyka naczyniowa
( mózgowa, brzuszna, obwodowa)
( mózgowa, brzuszna, obwodowa)
9. Kardiologia
9. Kardiologia
( diagnostyka jam serca, koronarografia,
( diagnostyka jam serca, koronarografia,
balonizacja, stenty, )
balonizacja, stenty, )
12.Neurologia
12.Neurologia
( neurolizy, embolizacje, discografie, )
( neurolizy, embolizacje, discografie, )
BEZPIECZNE STOSOWANIE
BEZPIECZNE STOSOWANIE
PROMIENIOWANIA JONIZUJ
CEGO
PROMIENIOWANIA JONIZUJ
CEGO
1. UZASADNIENIE ZASTOSOWANIA BADANIA
1. UZASADNIENIE ZASTOSOWANIA BADANIA
RENTGENOWSKIEGO ( wskazania kliniczne, kategorie
RENTGENOWSKIEGO ( wskazania kliniczne, kategorie
odpowiedzialności moralnej,)
odpowiedzialności moralnej,)
2. OPTYMALIZACJA WARUNKÓW WYKONYWANIA
2. OPTYMALIZACJA WARUNKÓW WYKONYWANIA
BADAC

BADAC

3. OGRANICZENIE DAWKI PROMIENIOWANIA
3. OGRANICZENIE DAWKI PROMIENIOWANIA
( 2 i 3 - system kontroli jakości
( 2 i 3 - system kontroli jakości
i szkolenie pracowników)
i szkolenie pracowników)