Wprowadzenie do nauki socjologii prawa
Wykład 7
18.IV.2007
Najszerszy zakres proces uspołeczniania się norm ustalania się norm utrwalania się
norm.
Proces ustalania się norm kształtowanie się świadomości normatywnej.
Ustalania się treści i przekonania, \
e obowiązuje.
Utrwalanie normy dotyczy rzeczywistego/realnego porządku społecznego.
W porządku społecznym istotny jest kognitywizm (wiedza)
- zakres podmiotowy (czyli kto?-> znacząca część zbiorowości)
- zakres przedmiotowy (czyli co?-> zakres normy)
- sposób nasycenia tej wiedzy
- porównanie relacji między poziomem wiedzy w społeczeństwie a wiedzą rzeczywistą
Im bardziej norma jest dyrektywą/imperatywem, tym bardziej mo\
emy liczyć na jej literalną
znajomość.
Znajomość esencjalna-> znajomość ogólna takich norm, bez odwoływania się do szczegółów.
Znajomość podstawowych reguł danej normy, aby jej nie naruszać.
Jaka jest wystarczająca ilość wiedzy, aby normy funkcjonowały?
- F. Studnicki model optymalnego nasycenia wiedzą (informacją normatywną)->
skonstruowany z punktu widzenia członka jakiegoś porządku społecznego-> musi
mieć wiadomości podstawowe o tym porządku społecznym, w którym \
yje
(wyznaczają ogólną orientację normatywną); druga grupa informacji to te wynikające
z ról społecznych (wiadomości rolowe lub wiadomości potrzebne do spełniania danej
roli; zwykle znane dobrze) i trzecia grupa informacji-> informacje okolicznościowe->
jak załatwiać sprawy bie\
ące. Te trzy grupy informacji tworzą razem optymalny
model normatywnej wiedzy danego podmiotu.
W relacji wiedzy rzeczywistej do wiedzy o tych normach (pozornej) nawet model
optymalnego nasycenia wiedzą nie musi być wiedzą rzeczywistą. Trzeba zbadać relacje
treściowe między tym, co ludzie sądzą, a np. kodeksem.
Treść normatywna reguł prawnych mo\
e wynikać nawet z prawidłowej interpretacji tych
norm.
Wiedza normatywna nie ma nigdy charakteru obojętnego z punktu widzenia wartościowania,
poniewa\
zwykle ta wiedza nas dotyczy.
Czy oceny mają charakter własny czy zapo\
yczony?
- oceny własne są sformułowane w wyniku własnego wartościowania, mniej podatne na
zmiany.
- Oceny zapo\
yczone są sformułowane na podstawie czyichś ocen, łatwo je zmieniać.
Czy dana ocena jest stabilna (silna) czy wabilna (słaba, chwiejna)?
- oceny silne zwykle mają charakter ocen własnych.
- Oceny słabe zwykle mają charakter ocen zapo\
yczonych.
Oceny bardzo silne, wią\
ące się z częścią esencjalną mogą tworzyć stereotypy normatywne
(pozytywne/negatywne).
Oceny przedmiotowe, gdy zajmujemy się treścią rzeczywistą danej normy.
Oceny przeniesione, gdy nie zajmujemy się treścią rzeczywistą.
Oceny zasadnicze-> oceny nie do uzasadnienia, po prostu są, nie są wra\
liwe na sankcje.
Oceny instrumentalne-> mo\
na je uzasadnić, wra\
liwe na sankcje.
Te podziały nie są rozłączne, poniewa\
ocena treści danej normy mo\
e być w jakichś
stopniach wspólna. Nie są te\
oparte na alternatywnie rozłącznej (albo, albo).
^^ to jest typologia ocen.
Czasami wymogi normy nie mają mo\
liwości oceny pozytywnej/negatywnej gradacyjnej,
tylko samą oceną pozytywną/negatywną.
Zjawisko odrzucenia-> odrzucenie mo\
liwości zastosowania się do danej normy-> skrajny
rodzaj negacji danej normy.
Negatywne oceny są podstawą do kreowania postulatów zmiany istniejącej treści
normatywnej.
Oceny są czynnikiem najsilniej determinującym nasze postępowanie (gł. Oceny
pozytywne/negatywne.)
Motywacje-> stopnie w jakich jesteśmy w stanie spełnić/nie spełnić danej normy.
Mo\
emy je analitycznie typologizować.
Motywacje bezinteresowne/interesowne:
- motywacja interesowna związana jest z troską o własne interesy/dobro.
- Motywacja bezinteresowna-> spełniania/niespełnianie danych norm jest dobre dla
innych (mogą to być inni, których znamy albo dla innych w sensie  wszyscy )
Typologizowana ze względu na efekty postępowania.
Typologizacja ze względu na treść norm:
- motywacja emotywne-> reakcja, gdzie nie zastanawiamy się głębiej nad normą, tylko
taki  odruch serca , taka miłość od pierwszego wejrzenia.
- Motywacja zracjonalizowana-> zastanowienie się nad treścią, wymogami, skutkami
danej normy przed jej zastosowaniem.
Motywacje interesowne są z reguły zracjonalizowane, a emotywne bezinteresowne.
PROCES UTRWALANIA SI
NORMY
- materializacja normy
- kształtowanie się postaw i wzorów postępowania
Postawy normatywne
- trójelementowa-> element kognitywny, behawioralny, ocenny
Sytuacja interakcji deklaratywnej-> zadeklarowanie w stosunku do kogoś, co byśmy zrobili
gdyby... Zaczyna to uruchamiać procesy realnego świata. To manifestacja, ujawnienie
naszych poglądów jest elementem behawioralnym. Jeśli nasza manifestacja jest silna, to
zapewne tak postąpimy.
Postawy są pewnego rodzaju pomostem pomiędzy naszym postępowaniem, a poglądem jak
mo\
emy postąpić. Te\
mogą być generalne/okazjonalne.
Norma utrwala się w formie postawy (wynikającej z przekonania).
Typologia postaw:
- pronormatywne-> dobra wiedza m.in.-> ktoś trwale i stale akcentuje, \
e będzie
postępował zgodnie z normami porządku społecznego. Taka postawa jest prawie
normą społeczną.
- Antynormatywna-> przeciwna do pronormatywnej-> zachowanie niezgodne z treścią
normy. Obie dynamizują procesy zmiany norm. Te\
mogą być wskaz
nikiem
uspołecznienia się normy (wskaz
nik negatywny)