Plan dydaktyczny 9
3 Plan dydaktyczny
Prezentowany plan dydaktyczny jest dostosowany do podrcznika Mój Plan dydaktyczny jest propo-
wiat 4 i realizuje koncepcj, wed"ug której podrcznik ten zosta" napisany. zycją, którą moŻna modyfiko-
Koncepcja ta jest zgodna z za"oŻeniami nauczania przedmiotu przyroda wa w zaleŻnoĘci od poziomu
i zak"ada zintegrowanie treĘci biologicznych, geograficznych, fizycznych klasy oraz przydzia"u godzin.
oraz chemicznych. Dodatkowo rozpoczcie etapu edukacyjnego od tema-
tyki związanej z przyrodą najbliŻszej okolicy sprawi, Że prezentowane
treĘci bdą bliŻsze percepcji ucznia, a co za tym idzie znacznie "atwiejsze.
Przydzia" godzin
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji 3 godzin tygodniowo. W przypadku gdy przydzia"
Narodowej i Sportu na realizacj programu naucza- godzin na przyrod jest inny, podany plan naleŻy
nia przyrody w szkole podstawowej przypada 9 go- odpowiednio zmodyfikowa. Przy wikszej liczbie
dzin tygodniowo na ca"y drugi etap kszta"cenia. jednostek lekcyjnych moŻna uwzgldni na przy-
Istnieje jednak moŻliwoĘ przyznania dodatkowych k"ad ĘcieŻki edukacyjne lub przeprowadzi wicej
godzin na przeprowadzenie ĘcieŻek edukacyjnych. lekcji w terenie. JeŻeli natomiast przydzia" godzin
Prezentowany plan pracy dydaktycznej zosta" opra- jest mniejszy, wówczas moŻna realizowa tylko
cowany przez doĘwiadczonego nauczyciela i zak"a- wybrane zagadnienia i uzupe"ni je w kolejnych
da moŻliwoĘ nauczania przyrody w wymiarze klasach.
Kategorie celów nauczania
Kategorie celów nauczania wiąŻą si z okreĘlonymi
umiejtnoĘciami, które uczeł powinien opanowa.
UmiejtnoĘci te są wyraŻone przez odpowiednie
czasowniki operacyjne, przedstawione w poniŻszej
tabeli.
Kategoria OkreĘlenia
Czasowniki operacyjne
celu wieloznaczne
A wiedzie nazwa, zdefiniowa, wymieni, zidentyfikowa, rozpozna, wyliczy...
B rozumie streĘci, wyjaĘni, zilustrowa, rozróŻni...
stosowa rozwiąza, skonstruowa, zastosowa, porówna, sklasyfikowa,
C
wiadomoĘci narysowa, scharakteryzowa...
rozwiązywa dowieĘ, przewidzie, zanalizowa, wykry, oceni,
D
problemy zaproponowa, zaplanowa...
Oznaczenia
W zamieszczonym planie dydaktycznym zastosowano Uwzgldniono w nim równieŻ odpowiednie ozna-
oznaczenia kategorii celów nauczania na podstawie czenia ĘcieŻek edukacyjnych:
R
taksonomii ABC (wed"ug B. Niemierki): R regionalna,
E
A zapamitanie wiadomoĘci, E ekologiczna,
Z
B zrozumienie wiadomoĘci, Z prozdrowotna,
M
C stosowanie wiadomoĘci w sytuacjach typowych, M czytelnicza i medialna,
P
O
D stosowanie wiadomoĘci w sytuacjach proble- PO patriotyczna i obywatelska.
mowych.
Plan dydaktyczny
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
Rozdzia" I: KRAJOBRAZ
1. zasady pracy na lekcjach przyrody; ęród"a wiedzy o przyrodzie (M); " wyjaĘnia, jakie warunki sprzyjają uczeniu si (B)
Przyroda przyroda jako przedmiot w szkole; przyroda jako ca"oĘ; jednoĘ " rozumie termin przyroda (B)
najbliŻszej i róŻnorodnoĘ sk"adników przyrody; udzia" cz"owieka w poznawaniu, " wskazuje ęród"a wiedzy o przyrodzie (A)
okolicy przekszta"caniu i korzystaniu z zasobów przyrody (E) " rozróŻnia elementy przyrody oŻywionej i nieoŻywionej (B)
" wyjaĘnia termin najbliŻsza okolica (B)
" potrafi poda nazwy 3 gatunków roĘlin i zwierząt wystpujących w okolicy (A)
" rozumie, Że obserwacja to jedna z podstawowych metod poznawania przyrody (B)
2./3. podstawowe formy ukszta"towania terenu: równina, pagórek, wzgórze, " rozpoznaje na ilustracjach lub w terenie równin, pagórek, dolin, wzgórze, gór, kotlin (A)
Krajobraz i ukszta"- góra, dolina, kotlina; krajobraz i jego g"ówne cechy; nizina, depresja, " potrafi wyjaĘni na przyk"adzie najbliŻszej okolicy związek midzy krajobrazem a formami
towanie terenu pojezierze, wyŻyna, góry Ęrednie, góry wysokie (R, E) terenu (B)
" wymienia geograficzne nazwy form terenu znajdujące si w najbliŻszej okolicy (A)
" wyszukuje w atlasie ilustracje przedstawiające charakterystyczne cechy krajobrazu okolicy,
w której mieszka (C)
" potrafi opisa krajobraz w okolicy swojej szko"y (C)
4./5. szkic i jego rodzaje; cechy prawid"owo wykonanego szkicu " rozumie termin szkic (B)
Odrczny szkic (uogólnianie, proporcje, uwypuklenie cech istotnych) (M) " wymienia cechy prawid"owego szkicu (A)
terenu " rysuje szkic pojedynczego obiektu, zachowując proporcje wynikające z wielkoĘci obiektu
i jego oddalenia (C)
" rysuje szkice obiektów z"oŻonych, zachowując proporcje, uogólniając i wybierając
charakterystyczne cechy (C)
" potrafi na podstawie obserwacji wykona szkic terenu (C)
6./7. plan i jego zastosowanie; skala liczbowa, mianowana i liniowa; " rozumie termin plan (B)
Rysujemy plan róŻnica midzy szkicem a planem; wykorzystanie podzia"ki do " potrafi wskaza róŻnice midzy planem, rysunkiem i szkicem (B)
obliczania odleg"oĘci rzeczywistych na podstawie planu (M) " rysuje plan pojedynczych przedmiotów (C)
" wymienia rodzaje skal i sposoby jej zapisywania (A)
" wyjaĘnia, o czym informuje skala mianowana, liczbowa i liniowa (B)
" uŻywając skali, przelicza wielkoĘci rzeczywiste na wielkoĘci na planie (D)
" potrafi wykona plan okreĘlonego pomieszczenia (D)
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
8. legenda planu; podstawowe informacje zawarte w legendzie; " potrafi narysowa plan pokoju w okreĘlonej skali (C)
Czytamy plan wykorzystanie podzia"ki do obliczania rzeczywistych odleg"oĘci; " korzystając z legendy, odczytuje 10 symboli stosowanych na planach (A)
miasta praktyczne wykorzystanie planu: zaplanowanie trasy wycieczki " porównuje wielkoĘci skal róŻnych map i planów, potrafi wskaza skal najwikszą
krajoznawczej do najciekawszych obiektów historycznych, i najmniejszą (C)
na przyk"ad siedziby starostwa, urzdu wojewódzkiego, " oblicza na podstawie skali wielkoĘ rzeczywistą obiektu (D)
urzdu miasta lub gminy (R, M, E, Z) " planuje tras wycieczki, korzystając z planu (D)
" oblicza rzeczywistą d"ugoĘ zaplanowanej trasy (na przyk"ad drogi do szko"y lub trasy
wycieczki), wykorzystując skal planu (C)
9./10. widnokrąg, horyzont; g"ówne i poĘrednie kierunki Ęwiata oraz " rozumie terminy: widnokrąg i horyzont (B)
Wyznaczanie sposoby ich wyznaczania: róŻa kierunków, kompas, busola; " rozróŻnia g"ówne i poĘrednie kierunki Ęwiata na róŻy kierunków oraz podaje ich polskie
kierunków zorientowanie planu; kierunki Ęwiata na mapach (M, Z) i midzynarodowe symbole (B)
w terenie " wyjaĘnia, w jaki sposób wyznacza si kierunki Ęwiata (B)
" wykonuje rysunki zgodnie z podanymi kierunkami Ęwiata (B)
" orientuje plan za pomocą kompasu (C)
11./12. ruch obrotowy Ziemi i jego skutki (dzieł, noc, doba); widome ruchy " wyjaĘnia istot widomych ruchów S"ołca (B)
Obserwacje S"ołca oraz ich związek z kierunkami geograficznymi; ruch Ziemi " rozumie terminy: po"udnie s"oneczne, dzieł, noc i doba (B)
widomych ruchów dooko"a S"ołca i jego konsekwencje; rok i pory roku (E, Z) " potrafi opisa drog S"ołca nad horyzontem, wykorzystując znajomoĘ
S"ołca kierunków Ęwiata (B)
" wyznacza po"udnie s"oneczne na podstawie obserwacji cienia (C)
" okreĘla kierunki Ęwiata na podstawie obserwacji S"ołca w po"udnie (C)
" wymienia pory roku i miesiące, które do nich naleŻą (A)
" rozróŻnia pory roku na podstawie wysokoĘci S"ołca, d"ugoĘci dnia i temperatury (B)
" dowodzi związku pór roku z wysokoĘcią S"ołca nad horyzontem (D)
13./14. formy dzia"alnoĘci cz"owieka (rolnictwo, przemys", leĘnictwo, us"ugi, " rozumie termin gospodarka (B)
Wp"yw cz"owieka transport); zmiany krajobrazu wywo"ane dzia"alnoĘcią cz"owieka " wymienia 4 dziedziny dzia"alnoĘci gospodarczej cz"owieka wywierające najwikszy
na krajobraz (pozytywne i negatywne konsekwencje tych zmian) (E, R, Z) wp"yw na krajobraz (A)
" potrafi rozróŻni pozytywne i negatywne nastpstwa dzia"alnoĘci cz"owieka dla krajobrazu (C)
" wyjaĘnia koniecznoĘ podejmowania przez cz"owieka dzia"ał w Ęrodowisku (przemys",
rolnictwo, leĘnictwo, us"ugi, transport) (B)
" ocenia zasadnoĘ róŻnorodnych form dzia"alnoĘci cz"owieka w najbliŻszej okolicy (D)
" ocenia korzyĘci i straty dla krajobrazu, jakie przynosi gospodarka cz"owieka (D)
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
15./16. roĘlinnoĘ jako element krajobrazu; podzia" roĘlin na roĘliny zielne, " rozumie termin roĘlinnoĘ (B)
RoĘliny są takŻe krzewy i drzewa; przyk"ady wybranych gatunków roĘlin i zwierząt " rozróŻnia na podstawie ilustracji i w terenie roĘliny zielne, krzewy i drzewa (B)
elementem Żyjących w lesie; pitra roĘlinnoĘci w lesie; przyk"ady wybranych " wymienia 4 pitra roĘlinnoĘci lasu (A) i potrafi je krótko scharakteryzowa (C)
krajobrazu gatunków roĘlin i zwierząt Żyjących na "ące; czynniki kszta"tujące " rozpoznaje w atlasie do przyrody po 3 przyk"ady roĘlin zielnych, krzewów i drzew rosnących
warunki Życia na "ące i w lesie, porównanie warunków Życia w tych w lesie i na "ące w najbliŻszej okolicy (A)
ekosystemach; roĘlinnoĘ naturalna i wprowadzona przez cz"owieka; " rozpoznaje w terenie i na ilustracjach sposoby uŻytkowania gruntów, takich jak "ąka,
ochrona rzadkich gatunków flory wystpującej w naturalnych pastwisko i las (A)
ekosystemach "ąk i lasów (E, R) " wskazuje po"oŻenie "ąk i lasów w najbliŻszej okolicy (A)
" porównuje warunki Życia w lesie i na "ące (C)
" wyszukuje w atlasie do przyrody po 2 gatunki roĘlin "ąkowych i leĘnych podlegających
ochronie gatunkowej (B)
" wyjaĘnia potrzeb ochrony naturalnych ekosystemów: lasu i "ąki (B)
" proponuje sposoby ochrony roĘlin w najbliŻszej okolicy (D)
17./18. podstawowe rodzaje upraw: zboŻa, roĘliny pastewne, okopowe, " wskazuje w oparciu o ilustracje 4 podstawowe rodzaje upraw (A)
Związek drugiego przemys"owe; sposoby uŻytkowania gruntów; zagroŻenia przyrody " rozpoznaje na podstawie ilustracji lub naturalnych okazów 4 podstawowe zboŻa:
Ęniadania z krajo- spowodowane dzia"alnoĘcią rolniczą (E) pszenic, jczmieł, Żyto i owies (A)
brazem najbliŻszej " rozpoznaje na podstawie ilustracji lub okazów po 4 gatunki roĘlin pastewnych,
okolicy przemys"owych, okopowych, warzyw i owoców (A)
" rozróŻnia na podstawie ilustracji lub opisów sposoby uŻytkowania gruntów: pole uprawne,
ogród, sad (B)
" charakteryzuje sposób wykorzystania gruntów ornych w najbliŻszej okolicy (C)
" przewiduje co najmniej 2 zagroŻenia dla przyrody spowodowane dzia"alnoĘcią rolniczą (D)
" dowodzi związku midzy spoŻywanym pokarmem a krajobrazem (D)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci związane z krajobrazem;
i podsumowanie wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych w podrczniku
wiadomoĘci ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
gra edukacyjna Znawca krajobrazu (E, M)
Sprawdzian test pisemny Krajobraz sprawdzający poziom zdobytej wiedzy
poziomu opanowa- i opanowanych umiejtnoĘci (E, M)
nia wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
Rozdzia" II: POWIETRZE
1. cechy substancji w stanie gazowym; pojcie mieszaniny, róŻnica " rozróŻnia okreĘlenia: czysta substancja gazowa i mieszanina gazów oraz podaje
Powietrze midzy czystą substancją i mieszaniną; atmosfera ziemska; odpowiednie przyk"ady (tlen, powietrze) (B)
powietrze jako mieszanina gazów; sk"ad powietrza; najwaŻniejsze " wyjaĘnia w oparciu o wynik doĘwiadczenia, Że gaz jest cia"em, które zajmuje okreĘloną
w"aĘciwoĘci fizyczne i chemiczne gazów wystpujących w powietrzu; objtoĘ i nie ma okreĘlonego kszta"tu (B)
rola tlenu atmosferycznego w procesach Życiowych organizmów " wymienia 3 gazy wchodzące w sk"ad powietrza i podaje przybliŻoną zawartoĘ tlenu
i wprocesach spalania (E, Z) w atmosferze (A)
" rozpoznaje tlen, azot i dwutlenek wgla na podstawie opisu ich w"aĘciwoĘci fizycznych
i chemicznych (A)
" dowodzi istotnego znaczenia tlenu i azotu dla Życia na Ziemi w oparciu o informacje
o powszechnoĘci ich wystpowania w organizmach Żywych i w skorupie ziemskiej (D)
2. stany skupienia materii; zjawisko parowania, jego istota, " rozróŻnia na przyk"adach róŻnych substancji cia"a sta"e, ciecze i gazy (B)
Parowanie przyk"ady z Życia codziennego i znaczenie w przyrodzie; " opisuje cechy charakterystyczne substancji w 3 stanach skupienia, uŻywając okreĘleł
warunki przyspieszające proces parowania; skraplanie (E, R, Z) dotyczących kszta"tu i moŻliwoĘci zmiany objtoĘci (C)
" wyjaĘnia na dowolnym przyk"adzie zjawisko parowania (B)
" rozpoznaje czynniki powodujące zmiany stanu skupienia wody (A)
" wymienia czynniki wp"ywające na szybkoĘ parowania (A)
" proponuje doĘwiadczenie wykazujące wp"yw temperatury, wilgotnoĘci powietrza
oraz ruchu powietrza lub powierzchni cieczy parującej na szybkoĘ parowania (D)
3./4. podstawowe zjawiska atmosferyczne; pogoda i jej sk"adniki; " wymienia sk"adniki pogody i wskazuje przyrządy do pomiaru temperatury powietrza,
Chc zosta podstawowe urządzenia pomiarowe: klatka meteorologiczna, wilgotnoĘci, ciĘnienia atmosferycznego oraz kierunku i prdkoĘci wiatru (A)
meteorologiem wiatromierz; dziennik pogody, sposób zapisywania wartoĘci " odróŻnia sk"adniki pogody, które moŻna zmierzy (temperatur powietrza, kierunek
mierzonych sk"adników (E, Z) i si" wiatru, iloĘ opadów, ciĘnienie atmosferyczne) od sk"adników obserwowalnych
(zachmurzenie, rodzaje opadów) (B)
" notuje w dzienniku pogody zmierzone wielkoĘci i wyniki obserwacji (C)
5./6. geneza powstawania i podstawowe rodzaje chmur; prognoza " wyjaĘnia genez powstawania chmur (B)
Chmury i inne pogody na podstawie obserwacji zachmurzenia; zjawiska burzy, " rozróŻnia na podstawie ilustracji chmury pierzaste, k"biaste, k"biaste deszczowe
zjawiska atmosfe- mg"y i tczy; analiza prognozy pogody podawanej przez pras, i warstwowe (B)
ryczne radio i TV (M); dziennik pogody, sposób zapisu stopnia " rozpoznaje na podstawie rysunku zjawiska burzy, mg"y, tczy, deszczu i wiatru (C)
zachmurzenia (E, R) " przewiduje pogod na podstawie opisu zjawisk zachodzących w przyrodzie (D)
" notuje w dzienniku pogody stopieł zachmurzenia i inne zjawiska atmosferyczne
(burza, mg"a, tcza) (C)
" wyjaĘnia koniecznoĘ znajomoĘci prognozy pogody w przynajmniej 3 sytuacjach,
w których mogą znaleę si ludzie (B)
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
7. temperatura powietrza: jednostki, przyrządy do pomiaru, pomiar; " wskazuje i nazywa przyrządy do pomiaru temperatury powietrza i ciĘnienia
Termometr ciĘnienie atmosferyczne: jednostki, przyrządy do pomiaru; związki atmosferycznego (A)
i barometr midzy zmianami temperatury i ciĘnienia a pogodą; wp"yw stanu " wyjaĘnia związek midzy temperaturą i ciĘnieniem a pogodą (B)
pogody na ludzi, zwierzta i roĘliny (Z); sposób zapisu w dzienniku " odczytuje temperatur i ciĘnienie z przyrządów meteorologicznych i z map pogody,
pogody wyników pomiaru temperatury i ciĘnienia atmosferycznego uŻywając odpowiednich jednostek (C)
" oblicza Ęrednią temperatur powietrza (C)
" notuje w dzienniku pogody zmierzoną temperatur i ciĘnienie (C)
" odszukuje w mediach prognoz pogody (C)
" przewiduje konsekwencje skrajnie wysokiej i skrajnie niskiej temperatury oraz zmian
ciĘnienia dla przyrody i zdrowia cz"owieka (D)
8./9. zwierzta, które opanowa"y zdolnoĘ poruszania si w powietrzu: " wymienia zwierzta posiadające zdolnoĘ lotu (A)
Zwierzta latające ptaki, owady, niektóre ssaki, gady i p"azy; mechanizm poruszania " wyjaĘnia związek midzy charakterystyczną budową cia"a ptaków i owadów
si: lot aktywny (owady, ptaki) i bierny (niektóre wiewiórki, jaszczurki, a ich zdolnoĘcią latania (B)
Żaby); związek pomidzy budową cia"a a zdolnoĘcią do lotu; pióra " porównuje mechanizmy lotu aktywnego i biernego (C)
ptaków i ich funkcje; znaczenie przyrodnicze umiejtnoĘci latania; " wyjaĘnia znaczenie piór dla ptaków (B)
przyk"ady gatunków zwierząt latających (E) " rozpoznaje na podstawie rysunków zwierzta posiadające umiejtnoĘ lotu (A)
" rozpoznaje na podstawie atlasu lub klucza po 2 gatunki ptaków i owadów (A)
10./11. ęród"a i rodzaje zanieczyszczeł powietrza; konsekwencje zanie- " wskazuje ęród"a zanieczyszczeł: przemys", samochody z silnikami spalinowymi,
Zanieczyszczenia czyszczenia powietrza dla przyrody (E); ęród"a zanieczyszczeł rolnictwo, budownictwo, ogrzewanie mieszkał, spalanie Ęmieci (A)
powietrza w najbliŻszej okolicy (E, R) " wymienia rodzaje zanieczyszczeł: gazowe, py"owe i aerozole (A)
" charakteryzuje dzia"ania cz"owieka przyczyniające si do ochrony powietrza (C)
" wskazuje ęród"a zanieczyszczeł powietrza w najbliŻszej okolicy (A)
" dowodzi negatywnych skutków zanieczyszczeł powietrza dla przyrody (D)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci dotyczące powietrza;
i podsumowanie wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych w podrczniku
wiadomoĘci ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
gra edukacyjna Statki powietrzne (M, Z)
Sprawdzian test pisemny Powietrze sprawdzający poziom zdobytej wiedzy
poziomu opano- i opanowanych umiejtnoĘci (M)
wania wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
Rozdzia" III: WODA
1. wystpowanie wody w przyrodzie; woda jako rozpuszczalnik " wskazuje wystpowanie wody w przyrodzie: w morzach, stawach, jeziorach, rzekach,
Woda jest wielu substancji; przyk"ady naturalnych roztworów wystpujących ska"ach, organizmach Żywych i atmosferze (A)
rozpuszczalnikiem w przyrodzie; pojcie roztworu jako mieszaniny jednorodnej, sk"ad " wyjaĘnia pojcie roztworu jako mieszaniny jednorodnej rozpuszczalnika i substancji
roztworu; czynniki przyspieszające rozpuszczanie; roztwór rozpuszczonej, podaje ich przyk"ady (B)
nasycony; krystalizacja soli z roztworu nasyconego; zawiesina; " wskazuje czynniki przyspieszające rozpuszczanie: temperatur, mieszanie, rozdrobnienie
róŻnice midzy roztworem a zawiesiną; przyk"ady roztworów substancji (A)
i zawiesin z Życia codziennego (E, Z) " porównuje roztwór nasycony z roztworem nienasyconym, sporządza wodny roztwór
nasycony i nienasycony soli kuchennej (C)
" odróŻnia zawiesin od roztworu w"aĘciwego i substancji czystej, pos"ugując si
sporządzonymi przez siebie mieszaninami (D)
" otrzymuje doĘwiadczalnie kryszta"ki soli kuchennej (D)
2. stany skupienia wody: gaz, ciecz, cia"o sta"e; przyk"ady postaci " rozróŻnia 3 stany skupienia wody (gazowy, ciek"y i sta"y) oraz podaje ich przyk"ady
Woda zmienia wody w przyrodzie; zmiany stanów skupienia wody; temperatura z Życia codziennego (B)
posta wrzenia, topnienia i krzepnicia wody (Z) " rozpoznaje na podstawie rysunku zjawiska powodujące zmiany stanu skupienia wody
w przyrodzie: parowanie, skraplanie, topnienie, krzepnicie (A)
" wyjaĘnia na podstawie doĘwiadczenia proces wrzenia, podaje temperatur wrzenia wody (B)
" proponuje i wykonuje doĘwiadczenie w celu okreĘlenia temperatury topnienia
lub krzepnicia wody (D)
" przewiduje warunki zmiany stanu skupienia substancji ze swojego otoczenia (D)
3. mechanizm i warunki powstawania opadów i osadów; przebieg " rozróŻnia na podstawie opisu stany skupienia opadów i osadów atmosferycznych (B)
Woda i konsekwencje wystpowania opadów i osadów; analiza prognozy " wyjaĘnia mechanizm i warunki powstawania deszczu, mŻawki, gradu, Ęniegu, rosy, szronu,
watmosferze pogody pod kątem przewidywania moŻliwoĘci wystąpienia opadów szadzi i go"oledzi (B)
atmosferycznych; wilgotnoĘciomierz i pomiar wilgotnoĘci; " przewiduje na podstawie opisu stanu pogody (lub samodzielnej obserwacji) wystąpienie
deszczomierz (E) opadów lub osadów atmosferycznych (D)
" przewiduje wystąpienie opadów lub osadów w zaleŻnoĘci od pory roku i pory dnia (D)
" wskazuje przyrządy do pomiaru wilgotnoĘci powietrza (higrometr) i iloĘci opadów
(deszczomierz) (A)
" notuje w dzienniku pogody wyniki obserwacji opadów i osadów atmosferycznych (C)
4./5. naturalne i sztuczne obszary wodne; lokalizacja waŻniejszych wód " rozpoznaje na ilustracjach (lub na podstawie opisu) rodzaje wód powierzchniowych:
Wody powierzch- powierzchniowych w najbliŻszej okolicy oraz ich nazwy (R); najwaŻ- rzek, potok, kana", jezioro, sztuczny zbiornik wodny, staw, ęród"o, bagno (A)
niowe w najbliŻszej niejsze rzeki, najwiksze i najg"bsze jeziora w najbliŻszej okolicy; " wymienia rodzaje wód powierzchniowych, znajdujących si w najbliŻszej okolicy (A)
okolicy potrzeba dba"oĘci o stan czystoĘci wód powierzchniowych (E) " wyjaĘnia na podstawie znajomoĘci najbliŻej po"oŻonych obiektów powstawanie
naturalnych i sztucznych obszarów wodnych (B)
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
" wymienia nazw najwikszej rzeki oraz 2 najwikszych i najg"bszych jezior
znajdujących si w najbliŻszej okolicy (A)
" sporządza na podstawie wiadomoĘci z ksiąŻek lub w"asnych obserwacji katalog
wód powierzchniowych w najbliŻszej okolicy oraz ocenia ich stan (D)
6./7. przystosowania budowy organizmów roĘlinnych do Życia w wodzie; " porównuje na przyk"adach dowolnych roĘlin wodnych i lądowych ich korzenie,
Przystosowania porównanie budowy roĘlin wodnych z lądowymi; znaczenie "odygi i liĘcie (C)
roĘlin do Życia zabarwienia roĘlin wystpujących na róŻnych g"bokoĘciach; " wyjaĘnia na podstawie ilustracji (fotografii) przystosowanie budowy do warunków Życia
w wodzie pospolite gatunki roĘlin wodnych (E); rola zbiorników wodnych roĘliny wystpującej w strefie podwodnej, czĘciowo zanurzonej i przybrzeŻnej (B)
w przyrodzie (E, R) " przyporządkowuje roĘliny Ęrodowiskom, w których Żyją (B)
" wymienia 5 gatunków roĘlin pospolicie wystpujących w morzach, stawach i rzekach (A)
" dowodzi znaczenia zbiorników wodnych dla zachowania bioróŻnorodnoĘci gatunków
oraz przeciwdzia"ania powodziom (D)
8./9. charakterystyka Ęrodowiska wodnego, warunki panujące w Ęrodo- " porównuje na podstawie zamieszczonego w podrczniku dialogu Jasia z rybą warunki
Ryby mają g"os wisku wodnym; porównanie Ęrodowiska wodnego z lądowym; Życia w wodzie i na lądzie: dostpnoĘ wody, zawartoĘ tlenu, temperatur, przejrzystoĘ
wody powierzchniowe, morza; wybrane gatunki pospolitych ryb i gstoĘ Ęrodowiska (B)
akwariowych oraz ryb Żyjących w Morzu Ba"tyckim i w jeziorach; " wymienia, korzystając z atlasu do przyrody i innych ęróde", po 3 gatunki ryb Żyjących
zagroŻenie czystoĘci jezior, mórz i oceanów spowodowane dzia"al- w Morzu Ba"tyckim, ryb s"odkowodnych i ryb akwariowych (A)
noĘcią cz"owieka (E) " ocenia w oparciu o informacje z atlasu do przyrody i innych ęróde" stopieł zagroŻenia
zdrowia i Życia ludzi oraz zwierząt, związany z zanieczyszczeniem wody (D)
10. morfologiczne przystosowania ryb do Życia w wodzie; rodzaje p"etw " porównuje na podstawie obserwacji i opisów w podrczniku cechy, które u"atwiają rybom
Ryby są typowymi i ich funkcje; wymagania Ęrodowiskowe wybranych gatunków ryb; Życie w wodzie: op"ywowy kszta"t cia"a, "uski, Ęluz, oddychanie za pomocą skrzeli, p"etwy (C)
zwierztami rozwój ryb (tar"o, ikra, narybek) (E) " rozpoznaje na ilustracji lub modelu ryby rodzaje p"etw (A)
wodnymi " opisuje rozwój ryb, pos"ugując si terminami: tar"o, ikra, narybek (C)
" podaje przyk"ady ryb o róŻnych wymaganiach Ęrodowiskowych (A)
11. zwierzta związane ze Ęrodowiskiem wodnym: p"azy, niektóre ptaki " rozróŻnia na podstawie opisu p"azy, ptaki i ssaki (B)
Nie tylko ryby i ssaki, specyfika ich przystosował; wybrane gatunki p"azów oraz " wymienia po 2 przyk"ady p"azów, ptaków i ssaków, których Życie związane
p"ywają w wodzie ptaków i ssaków Żyjących w Ęrodowisku wodnym; ochrona gatun- jest ze Ęrodowiskiem wodnym (A)
kowa zwierząt Żyjących w Ęrodowisku wodnym (E) " wykazuje na podstawie przyk"adów z podrcznika związek budowy zwierząt
z ich wodnym Ęrodowiskiem Życia (C)
" rozpoznaje na ilustracjach po 2 przyk"ady gatunków p"azów, ptaków i ssaków
objtych ca"kowitą ochroną gatunkową (A)
12./13. związek bioróŻnorodnoĘci ze stanem czystoĘci wód; organizmy " porównuje, pos"ugując si przyk"adami, związek midzy wystpowaniem niektórych
Zanieczyszczenia biowskaęnikowe; substancje zanieczyszczające wody powierzchniowe gatunków organizmów a stanem czystoĘci wód (C)
wody i podziemne; dzia"ania ograniczające zanieczyszczenie wód (E) " wymienia na podstawie podrcznika 5 przyk"adów organizmów biowskaęnikowych (A)
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
" wyjaĘnia, w jaki sposób dzia"alnoĘ cz"owieka moŻe przyczyni si do zanieczyszczenia
wód powierzchniowych (B)
" charakteryzuje przyk"ady dzia"ał cz"owieka związanych z oszczdzaniem wody (C)
" proponuje dzia"ania zapobiegające zanieczyszczeniu wód (D)
" potrafi wskaza ęród"a zanieczyszczeł wody w okolicy (A)
14. zajcia terenowe nad jeziorem, stawem lub rzeką w najbliŻszej " ocenia stan czystoĘci wody (D)
Z Życia pewnego okolicy, kszta"tujące praktyczne umiejtnoĘci obserwacji warunków " rozpoznaje organizmy Żyjące w Ęrodowisku wodnym (A)
stawu panujących w wodzie oraz jej mieszkałców; wiczenie umiejtnoĘci " charakteryzuje Ęrodowisko wodne najbliŻszej okolicy (C)
samodzielnej oceny poziomu zanieczyszczenia wody (Z)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci związane z wodą;
i podsumowanie wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych w podrczniku
wiadomoĘci ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
gra edukacyjna Kropelka czystej wody (E, M)
Sprawdzian test pisemny Woda sprawdzający poziom zdobytej wiedzy
poziomu opanowa- i opanowanych umiejtnoĘci (M)
nia wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
Rozdzia" IV: SKAY I GLEBY
1. przyk"ady cia" sta"ych, ich podstawowe w"aĘciwoĘci; powstawanie " dzieli substancje na ciecze, gazy i cia"a sta"e (B)
Powstawanie cia" cia" sta"ych: proces krzepnicia i krystalizacji; cia"a krystaliczne " potrafi wskaza w najbliŻszym otoczeniu przyk"ady substancji zmieniających stan skupienia (A)
sta"ych i bezpostaciowe (Z) " wymienia w"aĘciwoĘci cia" sta"ych: kruchoĘ, sprŻystoĘ, plastycznoĘ, twardoĘ (A)
" odróŻnia na podstawie wyników doĘwiadczenia proces krystalizacji od procesu
krzepnicia (B)
" wyjaĘnia na przyk"adzie kryszta"u soli i kawa"ka szk"a róŻnic midzy cia"em krystalicznym
(o uporządkowanej budowie wewntrznej) a cia"em bezpostaciowym (o nieregularnej
budowie wewntrznej) (B)
2./3. budowa skorupy ziemskiej; ska"y i minera"y przyk"ady najczĘciej " wskazuje na rysunku po"oŻenie skorupy ziemskiej i podaje jej sk"ad (A)
Budowa skorupy spotykanych ska" i minera"ów oraz ich zastosowanie; wp"yw " wyjaĘnia na podstawie przyk"adów opisanych w podrczniku róŻnic midzy ska"ą
ziemskiej eksploatacji ska" na Ęrodowisko (E, R) a minera"em (B)
" potrafi poda przyk"ady ska" i minera"ów najczĘciej spotykanych w okolicy (A)
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
" wymienia w oparciu o informacje z podrcznika 4 minera"y: kwarc, kalcyt, halit i grafit
oraz 2 ska"y: glin i granit (A)
" opisuje na podstawie obserwacji eksponatów lub ilustracji w podrczniku wygląd
(barw, posta, porowatoĘ, twardoĘ, przezroczystoĘ) kwarcu, kalcytu, halitu,
grafitu, bursztynu, granitu i gliny (C)
" rozpoznaje kalcyt spoĘród innych minera"ów, na podstawie reakcji z kwasem
(octowym, cytrynowym) (D)
" opisuje warunki, w jakich powstawa" wgiel kamienny, torf i wapieł (C)
" podaje wykorzystanie omawianych ska" i minera"ów w Życiu cz"owieka (A)
" ocenia wp"yw eksploatacji ska" na Ęrodowisko (D)
4./5. podzia" ska" na luęne i zwiz"e; rodzaje ska" i minera"ów wystpują- " wyjaĘnia na przyk"adzie piasku i granitu róŻnic midzy ska"ą luęną a zwiz"ą (B)
Pierwsza kolekcja cych w najbliŻszej okolicy i przyk"ady ich zastosowania przez " wymienia i opisuje 4 pospolite ska"y, dzieli je na zwiz"e i luęne (C)
ska" cz"owieka; kolekcja ska" (R) " podaje w oparciu o w"asne badania (wywiad, obserwacje) przyk"ady zastosowania
ska" wystpujących w najbliŻszej okolicy (D)
" gromadzi kolekcj ska" i minera"ów oraz oznacza je na podstawie opisów w literaturze
lub przy pomocy nauczyciela (D)
6./7. proces powstawania i budowa warstwowa gleby; rodzaje gleb: " wyjaĘnia, czym jest gleba i jaką pe"ni rol w przyrodzie (B)
Powstawanie gleby inicjalne, brunatne, bielicowe, czarnoziemy; rodzaje gleb " omawia w oparciu o informacje i rysunki z podrcznika proces powstawania gleby (B)
w najbliŻszej okolicy; gleby najczĘciej wystpujące w Polsce (E, R) " rozróŻnia i nazywa warstwy gleby (A)
" opisuje i wskazuje odpowiednie profile glebowe lub ilustracje gleby brunatnej, bielicowej
i czarnoziemu (C)
" wymienia na podstawie analizy mapy gleby najczĘciej wystpujące
wPolsce oraz w krainie geograficznej, w której mieszka (D)
8. gleba jako Ęrodowisko Życia wielu gatunków organizmów; przystoso- " wyjaĘnia na przyk"adzie dŻdŻownicy, turkucia podjadka i kreta przystosowania w budowie
Mieszkałcy gleby wania zwierząt do Życia w glebie; gleba jako miejsce rozrodu, rozwoju zwierząt do Ęrodowiska Życia (B)
i schronienia (np. mrówki, osy, ropuchy, jaszczurki, króliki, lisy); " wyjaĘnia rol dŻdŻownic w spulchnianiu i uŻyęnianiu gleby (B)
korelacja midzy jakoĘcią gleby a organizmami w niej Żyjącymi (E) " wymienia gatunki zwierząt, dla których gleba jest miejscem rozrodu, rozwoju,
schronienia oraz ęród"em poŻywienia (A)
" dowodzi zaleŻnoĘci midzy jakoĘcią gleby a wystpującymi w niej organizmami (D)
9. gleba jako ęród"o substancji mineralnych i wody dla roĘlin; " wyjaĘnia w oparciu o tekst podrcznika zaleŻnoĘci midzy warunkami panującymi w glebie
Co gleba daje korelacja midzy rodzajem gleby a zamieszkującą ją florą; korzeł, (struktura gleby, wilgotnoĘ, zasobnoĘ w sole mineralne) a rozwojem roĘlin (B)
roĘlinom? jego budowa morfologiczna i funkcje; systemy korzeniowe; róŻne " opisuje budow morfologiczną korzenia i wymienia jego funkcje: przytwierdzanie roĘliny
rodzaje i modyfikacje korzeni (E) do pod"oŻa, pobieranie sk"adników mineralnych i wody, magazynowanie sk"adników
odŻywczych (C)
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
" opisuje na przyk"adach rodzaje korzeni i ich modyfikacje, np. system wiązkowy u traw
i palowy u sa"aty, k"ącza u irysów, bulwy u dalii, korzeł spichrzowy u marchwi (C)
" dowodzi na podstawie przeprowadzonego przez siebie eksperymentu wp"ywu rodzaju
gleby na rozwój roĘliny (D)
10. biotyczne sk"adniki gleby i ich znaczenie dla funkcjonowania eko- " opisuje na podstawie dialogu kreta z Jasiem Ęrodowisko glebowe: warstw próchniczną
O tym, jak si Żyje systemów (E); utrwalenie wiadomoĘci dotyczących przystosowania z najwikszą róŻnorodnoĘcią drobnoustrojów, bogactwo sk"adników pokarmowych
w glebie zwierząt do warunków glebowych dla roĘlin i zwierząt, przystosowania zwierząt do Życia w glebie (C)
" wyjaĘnia proces powstawania próchnicy (B)
11./12. degradacja gleb i jej ęród"a; poziom degradacji w zaleŻnoĘci od formy " przewiduje stopieł zniszczenia gleby w zaleŻnoĘci od formy dzia"alnoĘci cz"owieka (D)
Niszczenie gleb dzia"alnoĘci cz"owieka i jej skutki; koniecznoĘ ochrony gleb (E, R) " wymienia czynniki powodujące degradacj gleb: usunicie ska"y macierzystej, odcicie
dostpu powietrza, zmiana zawartoĘci wody (A)
" wyjaĘnia, w jaki sposób wycinanie lasu, koszenie traw i niew"aĘciwa orka niszczą warstw
próchniczną gleby (B)
" dowodzi koniecznoĘci ochrony gleb i proponuje kilka dzia"ał ograniczających ich
degradacj (D)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci związane ze ska"ami
i podsumowanie i glebami; wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych
wiadomoĘci w podrczniku ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
gra edukacyjna Gleba (E, M)
Sprawdzian test pisemny Ska"y i gleby sprawdzający poziom zdobytej
poziomu opanowa- wiedzy i opanowanych umiejtnoĘci (M)
nia wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
Rozdzia" V: ROLINY I ZWIERZóTA
1./2. organizm; podstawowe cechy Żywego organizmu; podobiełstwa " wyjaĘnia, czym jest organizm i podaje przyk"ady organizmów Żywych z mikro-
Organizm i róŻnice midzy organizmem roĘlinnym i zwierzcym; samoŻyw- i makroĘwiata (B)
noĘ i cudzoŻywnoĘ; przyk"ady organizmów samoŻywnych " wymienia w oparciu o informacje z podrcznika i w"asne obserwacje podstawowe cechy
i cudzoŻywnych (E) Żywego organizmu: odŻywianie, wzrost, rozmnaŻanie (B)
" porównuje rozwój, odŻywianie oraz tryb Życia organizmu roĘlinnego i zwierzcego
na przyk"adzie jab"oni i psa (A)
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
" wyjaĘnia, na czym polega samoŻywnoĘ i cudzoŻywnoĘ na przyk"adzie roĘliny
i zwierzcia (B)
" podaje przyk"ady organizmów cudzoŻywnych (zwierzta, grzyby, niektóre bakterie) (A)
3./4. roĘliny nasienne; budowa morfologiczna roĘliny; nasiona: sposoby " rozpoznaje na podstawie rysunków elementy budowy zewntrznej roĘliny nasiennej (C)
RoĘliny nasienne rozsiewania, róŻnorodnoĘ i zastosowania (E) " wyróŻnia roĘliny nasienne jako grup roĘlin wytwarzających specjalne organy do rozmnaŻa-
w najbliŻszej nia i podaje przyk"ady nazw zwyczajowych najczĘciej spotykanych gatunków (B)
okolicy " rozumie termin nasiona i wymienia 5 przyk"adów nasion róŻniących si wielkoĘcią
i budową (B)
" wyjaĘnia na przyk"adach związek midzy budową nasienia a sposobem jego rozsiewania (B)
" zak"ada w"asną kolekcj nasion i na podstawie literatury wskazanej przez nauczyciela opisuje
i klasyfikuje nasiona (D)
5./6. sposób tworzenia zielnika; atlasy i klucze do oznaczania roĘlin (M); " podaje na podstawie informacji z podrcznika zasady przygotowania zielnika (A)
Przygotowujemy zielniki tematyczne " wskazuje ze zbioru biblioteki szkolnej, klasowej lub w"asnej literatur pomocną
zielnik w opisywaniu zebranych okazów roĘlin: klucze, przewodniki, atlasy, albumy (A)
" zak"ada zielnik, w którym umieszcza 5 roĘlin wystpujących w najbliŻszym otoczeniu szko"y (D)
7. budowa morfologiczna liĘcia; samoŻywnoĘ, proces fotosyntezy; " wskazuje na kilku okazach elementy budowy liĘcia ze zwróceniem uwagi na ogonek,
Znaczenie liĘci róŻne modyfikacje liĘci i ich funkcje (E) kszta"t, brzeg i uŻy"kowanie blaszki (C)
dla roĘlin " wymienia g"ówne funkcje liĘci (A)
" wymienia w oparciu o informacje od nauczyciela i z podrcznika czynniki niezbdne
do przebiegu procesu fotosyntezy (A)
" podaje na podstawie atlasu do przyrody róŻne rodzaje liĘci i podstawowe sposoby
ich u"oŻenia na "odydze (A)
" wskazuje na rysunku przyk"ady zmodyfikowanych liĘci i okreĘla ich funkcje
(czepne, magazynujące, k"ujące) (C)
8. kwiat: budowa i funkcje poszczególnych jego elementów; zapylenie " rozpoznaje na okazie lub rysunku elementy budowy kwiatu (A)
Znaczenie kwiatów i sposoby zapylania; rodzaje kwiatostanów; owoc, typy owoców (E) " wyjaĘnia rol poszczególnych elementów kwiatu (B)
dla roĘlin " wymienia sposoby zapylania i podaje ich przyk"ady (A)
" wyróŻnia na przyk"adach Żywych okazów roĘlin lub ich ilustracji w atlasie do przyrody
4 typy kwiatostanów (A)
" wyjaĘnia w oparciu o informacje z podrcznika, z jakiej czĘci roĘliny powstaje owoc (B)
" rozpoznaje nazwy gatunków roĘlin na podstawie ich liĘci (C)
" przedstawia w formie plakatu w oparciu o dostpną literatur klasyfikacj owoców (D)
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
9./10. roĘliny lecznicze: przyk"ady, moŻliwoĘci stosowania, alternatywa " wyjaĘnia korelacj midzy terminami: roĘliny lecznicze i zio"a (B)
RoĘliny lecznicze dla leków syntetycznych (Z) " rozpoznaje na rysunkach lub okazach (z pomocą atlasu lub podrcznika) 5 gatunków
roĘlin leczniczych (A)
" wymienia w"aĘciwoĘci lecznicze 3 wybranych zió" (A)
" uzasadnia moŻliwoĘci stosowania leków zio"owych (znajomoĘ dzia"ania, w"aĘciwe
dawkowanie) (D)
11./12. przyk"ady drzew liĘciastych i iglastych wystpujących w najbliŻszej " rozpoznaje za pomocą ilustracji z podrcznika kilka gatunków drzew liĘciastych i iglastych
Poznaj drzewa okolicy; cechy charakterystyczne wybranych gatunków (E, R) w najbliŻszej okolicy (A)
rosnące w okolicy " gromadzi kolekcj liĘci róŻnych drzew, korzystając z pomocy atlasu, przewodnika lub klucza,
przyporządkowuje je odpowiednim gatunkom drzew (D)
13./14. krgowce: podzia" na gromady, charakterystyczne cechy odróŻnia- " wymienia grupy zwierząt zaliczane do gromady krgowców (A)
Krgowce jące je od innych zwierząt; ochrona gatunkowa krgowców (E, M) " na podstawie ilustracji przyporządkowuje krgowce do okreĘlonej grupy:
w najbliŻszej ryb, p"azów, gadów, ptaków i ssaków (C)
okolicy " rozpoznaje na podstawie rysunku elementy budowy zewntrznej wybranego zwierzcia
(np. pstrąga i jeŻa) Ęwiadczące o jego przystosowaniu do Ęrodowiska, w którym Żyje (C)
" zbiera informacje (literatura, wywiad, w"asne obserwacje) na temat 2 krgowców
wystpujących w najbliŻszej okolicy, podlegających ca"kowitej ochronie prawnej,
wiadomoĘci opracowuje w formie ulotek (D)
15./16. przyk"ady róŻnych zwierząt hodowlanych; cel i warunki hodowli; " wymienia zwierzta hodowane przez cz"owieka i dzieli je na zwierzta gospodarskie
Zwierzta odpowiedzialnoĘ cz"owieka za hodowane zwierzta (E) i domowe (B)
w naszych " wyjaĘnia korzyĘci wynikające z chowu wybranych gatunków zwierząt (krów, Ęwił,
gospodarstwach owiec, kur) (B)
" prezentuje na przyk"adzie swojego ulubionego zwierzcia (które posiada lub chcia"by mie)
warunki hodowli i w"aĘciwej opieki nad nim (D)
" wyjaĘnia, dlaczego nie wolno pozyskiwa do hodowli dziko Żyjących zwierząt (B)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci związane z roĘlinami
i podsumowanie i zwierztami; wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych
wiadomoĘci w podrczniku ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
gra edukacyjna Znawca roĘlin i zwierząt (E, M)
Sprawdzian test pisemny RoĘliny i zwierzta sprawdzający poziom zdobytej
poziomu opanowa- wiedzy i opanowanych umiejtnoĘci (M)
nia wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
Rozdzia" VI: CZOWIEK
1. etapy rozwojowe; cechy charakterystyczne dzieci od okresu " opisuje na podstawie historii w"asnego rozwoju cechy charakterystyczne dla okresu
Zanim staliĘcie noworodkowego do szkolnego; przyczyny i skutki niew"aĘciwej noworodkowego, niemowlcego, poniemowlcego i przedszkolnego (C)
si uczniami postawy cia"a w okresie szkolnym (Z, PO) " podaje cechy charakterystyczne okresu rozwojowego, w którym si znajduje (zmiana
uzbienia, szybki wzrost, rozwój psychiczny) (A)
" proponuje zachowania mające na celu zapobieganie wadom postawy: skrzywieniu
krgos"upa i p"askostopiu (D)
2. rodzina i jej podstawowe funkcje; pokrewiełstwo, cz"onkowie " rozumie termin rodzina i opisuje rol rodziny oraz poszczególnych jej cz"onków (B)
Rodzina rodziny; drzewo genealogiczne (Z) " wyjaĘnia znaczenie okreĘleł stopni pokrewiełstwa: wujek, ciocia, kuzyn, kuzynka,
babcia, dziadek (B)
" rysuje drzewo genealogiczne swojej rodziny (D)
3. pojcie i rodzaje dojrza"oĘci; cechy charakterystyczne okresu " definiuje termin dojrza"oĘ biologiczna (A)
JuŻ wkrótce dojrzewania dziewcząt i ch"opców; literatura o dojrzewaniu " wskazuje zmiany zachodzące w organizmach oraz w psychice dziewcząt i ch"opców
zaczniecie przeznaczona dla dzieci (M); higiena osobista okresu dojrzewania w okresie dojrzewania (A)
dojrzewa (Z, PO) " wyjaĘnia koniecznoĘ przestrzegania podstawowych zasad higieny osobistej
w okresie dojrzewania (B)
" podaje 4 pozycje ksiąŻkowe dotyczące dojrzewania (C)
4./5. pojcie regionu; tradycja i dziedzictwo kulturowe danego regionu; " wyjaĘnia zasadnoĘ podzia"u kraju na regiony (B)
Region, w którym rodzaje i lokalizacja najbliŻszych placówek kulturalnych (R) " definiuje termin tradycja (A)
mieszkam " wyjaĘnia, na czym polega dziedzictwo kulturowe danego regionu (B)
" podaje podstawowe informacje o po"oŻeniu swojego regionu oraz rozpoznaje krain
historyczną, geograficzną, województwo, powiat, gmin i miejscowoĘ, w której mieszka (A)
" wyjaĘnia swój związek z kulturą regionu na podstawie oceny w"asnych zainteresował
kulturalnych (D)
" charakteryzuje kultur, tradycj i obyczaje swojego regionu (C)
6. higiena osobista i jej podstawowe zasady; koniecznoĘ samodziel- " definiuje na podstawie informacji od nauczyciela i z podrcznika pojcie higieny osobistej (A)
Higiena, czyli nego dbania o siebie; higiena nauki; zasady prowadzenia zdrowego " uzasadnia koniecznoĘ utrzymywania w czystoĘci cia"a, odzieŻy oraz pomieszczenia
czystoĘ trybu Życia: wypoczynek, ruch, sen (Z) dla zachowania zdrowia fizycznego, psychicznego i spo"ecznego (D)
" okreĘla optymalne warunki miejsca nauki (A)
" wymienia sposoby ochrony wzroku, s"uchu i prawid"owej postawy cia"a (A)
" wyjaĘnia znaczenie prowadzenia zdrowego trybu Życia (B)
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
7. na"óg; skutki zdrowotne i spo"eczne nikotynizmu, alkoholizmu " wymienia zdrowotne i spo"eczne skutki palenia papierosów, picia alkoholu,
Uwaga: niebezpie- i narkomanii; optymalne zachowania w sytuacjach nak"aniania brania narkotyków i innych uŻywek (A)
czełstwo! do uŻywania szkodliwych substancji chemicznych; zachowania " proponuje sposób odmowy w sytuacji nak"aniania do niebezpiecznych zachował (D)
asertywne (Z) " analizuje znaczenie zachował asertywnych na przyk"adzie odmowy w sytuacji
nak"aniania do uŻywania szkodliwych substancji chemicznych (D)
" projektuje ulotk o tematyce antyalkoholowej, antynikotynowej lub antynarkotykowej (C)
8. pokarmy pochodzenia roĘlinnego i zwierzcego; sk"adniki " rozróŻnia spoĘród codziennych pokarmów produkty pochodzenia roĘlinnego
Co jemy? pokarmowe i ich rola w prawid"owym funkcjonowaniu organizmu; i zwierzcego (B)
dieta, przyk"ady diety dla osób w róŻnym wieku i wykonujących " wymienia produkty, które naleŻy spoŻywa codziennie (A)
róŻne prace (Z) " okreĘla znaczenie sk"adników odŻywczych dla organizmu cz"owieka
(budulcowe, energetyczne, regulujące) (C)
" proponuje rodzaj diety w zaleŻnoĘci od potrzeb odbiorcy (D)
9. drobnoustroje: wystpowanie, warunki rozwoju; skutki dzia"alnoĘci " dowodzi na podstawie wykonanego przez siebie doĘwiadczenia obecnoĘci drobnoustrojów
Zwalczamy drobnoustrojów; zabezpieczanie pokarmów przed zepsuciem oraz podaje warunki ich rozwoju (D)
niebezpieczne (sposoby przechowywania i konserwowania ŻywnoĘci) (Z) " wymienia sposoby konserwowania ŻywnoĘci poparte konkretnymi przyk"adami (A)
drobnoustroje " podaje prawid"owy sposób postpowania z ŻywnoĘcią nienadającą si do spoŻycia (C)
10. kultura spoŻywania posi"ków; zasady savoir-vivre u przy stole; " opisuje róŻne rodzaje nakrycia sto"u, sztuców, okreĘla ich przeznaczenie (C)
Przy stole nakrycie sto"u; rodzaje sztuców i ich przeznaczenie; estetyka " wymienia podstawowe zasady kulturalnego zachowania si przy stole i spoŻywania
nakrycia sto"u (PO, R) posi"ków (A)
" proponuje nakrycie sto"u stosownie do okolicznoĘci (obiad rodzinny, przyjcie
imieninowe) (D)
" wyjaĘnia znaczenie estetyki nakrycia sto"u dla spoŻywających posi"ek (B)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci związane z cz"owiekiem;
i podsumowanie wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych w podrczniku
wiadomoĘci ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
rozwiązanie krzyŻówki (Z, M)
Sprawdzian test pisemny Cz"owiek sprawdzający poziom zdobytej wiedzy
poziomu opanowa- i opanowanych umiejtnoĘci (Z, M)
nia wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
Plan dydaktyczny
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
Rozdzia" VII: OCHRONA PRZYRODY
1. pojcie gatunku; powody objcia ochroną zagroŻonych gatunków; " definiuje termin gatunek i podaje przyk"ad (A)
RoĘliny chronione ochrona czĘciowa i ca"kowita; przyk"ady chronionych gatunków " wskazuje co najmniej 1 gatunek roĘliny chronionej wystpującej w najbliŻszej okolicy (A)
roĘlin z uwzgldnieniem wystpujących w najbliŻszej okolicy; " wyjaĘnia w oparciu o informacje z podrcznika celowoĘ ochrony gatunkowej roĘlin (B)
zasady zachowania si wobec gatunków chronionych (E, R) " proponuje zasady zachowania si w Ęrodowisku naturalnym, uwzgldniając ochron
gatunkową roĘlin (D)
" sporządza spis roĘlin chronionych wystpujących w regionie, w którym mieszka (C)
2. przyczyny i zakres ochrony gatunkowej zwierząt; przyk"ady " wyjaĘnia, dlaczego stosuje si ochron gatunkową zwierząt (B)
Zwierzta chronione chronionych gatunków zwierząt z uwzgldnieniem wystpujących " wskazuje 2 gatunki zwierząt chronionych w najbliŻszej okolicy (A)
w najbliŻszej okolicy (E) " wskazuje zasady postpowania z chronionymi gatunkami zwierząt (B)
" sporządza spis zwierząt chronionych wystpujących w najbliŻszej okolicy (C)
3./4. obiekty przyrodnicze o randze pomników; pomniki przyrody " wyjaĘnia, jakie obiekty przyrodnicze mogą zosta uznane za pomniki przyrody (B)
Pomniki przyrody oŻywionej i nieoŻywionej; przyk"ady pomników przyrody " opisuje dozwolone i zabronione dzia"ania cz"owieka wobec pomników przyrody (C)
wystpujących w najbliŻszej okolicy (E, R) " wskazuje przynajmniej 1 obiekt wystpujący w okolicy, bdący pomnikiem przyrody (A)
" wyjaĘnia, po co stosuje si ochron pojedynczych obiektów przyrodniczych (B)
" ocenia na podstawie obserwacji terenowej, które obiekty przyrody oŻywionej i nieoŻywionej
zas"ugują na ochron (D)
5./6. rezerwat przyrody: przyczyny tworzenia, rodzaje i znaczenie " definiuje termin rezerwat i wymienia róŻne rodzaje rezerwatów (A)
NajbliŻszy rezerwat przyrodnicze; rezerwaty w najbliŻszej okolicy (E); pozyskiwanie " wyjaĘnia potrzeb Ęcis"ej ochrony przyrody w rezerwatach (B)
przyrody informacji przyrodniczych (wywiad w najbliŻszej placówce zajmującej " odnajduje w encyklopedii, ilustrowanych albumach, innych ksiąŻkach oraz w Internecie
si ochroną przyrody, wykorzystanie materia"ów dotyczących odpowiednie informacje dotyczące najbliŻszego rezerwatu przyrody (D)
najbliŻszego rezerwatu) (M, R) " sporządza na podstawie wskazówek nauczyciela list pytał dotyczących najbliŻszego
rezerwatu przyrody, skierowanych do przedstawiciela placówki zajmującej si ochroną
przyrody (D)
" sporządza na podstawie informacji uzyskanych z wywiadu (lub z innych ęróde")
charakterystyk najbliŻszego rezerwatu przyrody (nazwa, po"oŻenie, rodzaj obiektów
chronionych, rok za"oŻenia) (D)
7./8. park narodowy: przyczyny tworzenia, znaczenie przyrodnicze; " definiuje termin park narodowy oraz podaje nazwy i po"oŻenie 3 polskich parków (A)
NajbliŻszy park przyk"ady i po"oŻenie parków narodowych w Polsce; najbliŻszy park " wyjaĘnia koniecznoĘ ochrony ca"ych zespo"ów obiektów przyrodniczych w parkach
narodowy narodowy (E); pozyskiwanie informacji przyrodniczych (wywiad narodowych (B)
w najbliŻszej placówce zajmującej si ochroną przyrody, wykorzysta- " odnajduje w encyklopedii, ilustrowanych albumach, innych ksiąŻkach oraz w Internecie
nie materia"ów dotyczących najbliŻszego parku narodowego) (M) odpowiednie informacje dotyczące najbliŻszego parku narodowego (D)
" sporządza na podstawie wskazówek nauczyciela list pytał dotyczących najbliŻszego parku
narodowego, skierowanych do przedstawiciela placówki zajmującej si ochroną przyrody (D)
KolejnoĘ Wymagania dydaktyczne
Zakres materia"u kszta"cenia
realizacji Uczeł:
" sporządza na podstawie informacji uzyskanych z wywiadu (lub z innych ęróde")
charakterystyk najbliŻszego parku narodowego (nazwa, po"oŻenie, historia,
najwaŻniejsze cechy i walory przyrodnicze) (D)
" proponuje tras wycieczki do najbliŻszego parku narodowego (D)
9. obowiązujące zasady zachowania na terenach objtych " wymienia formy ochrony przyrody (A)
Zasady zachowy- ochroną (E, Z) " rozróŻnia na podstawie listu w zeszycie wiczeł i informacji w podrczniku prawid"owe
wania si zasady zachowania na obszarach objtych ochroną (B)
na obszarach " wyjaĘnia na podstawie ilustracji w zeszycie wiczeł wp"yw cz"owieka na przyrod (B)
chronionych " wykonuje plakat przedstawiający zasady zachowania si na obszarach chronionych (C)
10. ęród"a energii wykorzystywanej w Życiu codziennym; surowce " wymienia na podstawie obserwacji i informacji z podrcznika ęród"a i rodzaje energii,
Oszczdzanie pierwotne i wtórne; potrzeba oszczdzania energii i wody; które wykorzystuje si na co dzieł (B)
surowców i energii odpady, ich segregacja i ponowne wykorzystanie jako sposób " podaje po 2 przyk"ady odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody (A)
w codziennym oszczdzenia surowców naturalnych (Z) " odróŻnia surowce wtórne od pierwotnych oraz od odpadów bezuŻytecznych (B)
Życiu " podaje przyk"ady dzia"ał cz"owieka związanych z oszczdzaniem wody i energii
elektrycznej (C)
" uzasadnia koniecznoĘ segregacji odpadów i wylicza sposoby ich zagospodarowania:
recykling, utylizacja, wielokrotne uŻycie (D)
Powtórzenie wiczenia utrwalające poznane treĘci związane z ochroną przyrody;
i podsumowanie wykorzystanie pytał i odpowiedzi zawartych w podrczniku
wiadomoĘci ( Czy juŻ wiesz? , To wiem! );
gra edukacyjna Segregujemy Ęmieci (E)
Sprawdzian test pisemny Ochrona przyrody sprawdzający poziom zdobytej
poziomu opanowa- wiedzy i opanowanych umiejtnoĘci (E)
nia wymagał
Przyk"adowy test w publikacji Testy i wiczenia ,
programowych
dostpnej w Wydawnictwie M. RoŻak.
Wymagania edukacyjne opracowa"y: Danuta Kamiłska, Ewa Tuz
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Przyroda plan dydaktyczny kl VIPrzyroda plan dydaktyczny kl VSprawdziany z przyrody kl IVkarty pracy kl iv viPlan NTL 6 klÓ u kl IV VI„Głowa pełna skarbów”kl IV,V,VIkonkurs przyrodniczy kl 25latek plan pracy wychowawczo dydaktycznej cz1więcej podobnych podstron