2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
1. Zagadnienia organizacyjne
PRAWNE REGULACJE
2. Konspekt
RYNKU FINANSOWEGO
3. Literatura i inne materiały
Wydział Ekonomiczny w Opolu
4. Pytania
rok akademicki 2014/2015
Bożena Nowosielska
2
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
1. Zagadnienia organizacyjne
1. Zagadnienia organizacyjne
1.1. kontakt
1.2. moodle
- konsultacje
- materiały z wykładów
(terminy w intranecie)
(przesyłane w częściach, po zajęciach)
- e'mail :
[e-mail]
3 4
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
1. Zagadnienia organizacyjne
1. Zagadnienia organizacyjne
1.4. Egzamin
2. Konspekt
- termin: sesja
3. Literatura i inne materiały
1.3. Zalicz. ćw. na ocenę - forma: test +
4. Pytania
- termin: ostatnie zajęcia pytania otwarte
- forma: test + przygotowanie
zagadnień na ćwiczenia
5 6
1
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
1. Rynek finansowy
1.1. Bezpieczeństwo rynku finansowego
- corporate governance, compliance
- kryzysy bankowe - skutki, działania naprawcze
1. Zagadnienia organizacyjne
2. Nadzór nad sektorem bankowym, ubezpieczeniowym
2. Konspekt
i inwestycyjnym
3. Literatura i inne materiały
2.1. Sieć bezpieczeństwa finansowego (safety net)
3. Podstawowe instrumenty regulacji prawnej rynku finans. : 4. Pytania
3.1. Dyrektywy i rekomendacje UE
3.2. Legislacja krajowa
3.3. Inne regulacje
7 8
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Literatura i inne materiały: - inne materiały:
1. J. Nowakowski, Instrumenty i regulacje bankowe w 1. Ustawa Prawo bankowe
czasie kryzysu, Difin, Warszawa 2010;
2. Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
2. J. Nowakowski, T. Famulska, Stabilność i
3. Ustawa o Narodowym Banku Polskim
bezpieczeństwo systemu bankowego, Difin, Warszawa
4. Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym
2008;
2. A. Dmowski, D. Prokopowicz, Rynki finansowe, Difin,
- aktualne doniesienia prasowe;
Warszawa 2010.
9 10
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
1. Zagadnienia organizacyjne
2. Konspekt
Rynek finansowy
3. Literatura i inne materiały
4. Pytania ?
11 12
2
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Pojęcie rynku finansowego
W prawie Unii Europejskiej przyjmuje się , że
rynek finansowy tworzą podmioty świadczące
" Rynek, na którym dokonuje się transakcji instrumentami
finansowymi.
na nim usługi finansowe:
- bankowe
" Na rynku finansowym następuje przepływ kapitału
- ubezpieczeniowe
między
- inwestycyjne.
- podmiotami dysponującymi nadwyżkami
- i podmiotami zgłaszającymi zapotrzebowanie na
środki pieniężne
13 14
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Podmioty rynku finansowego
Podział rynków finansowych:
" gospodarstwa domowe  osoby fizyczne
" pieniężny i kapitałowy
" przedsiębiorstwa, podmioty prowadzące działaln. gosp.
" pierwotny i wtórny
" Skarb Państwa
" krajowy, regionalny, ogólnoświatowy
" jednostki samorzÄ…dowe
" giełdowy i pozagiełdowy
" podmioty zagraniczne
" instytucje finansowe " papierów wartościowych, instrumentów pochodnych, walutowy,
depozytowo-kredytowy .
(banki, SKOKi, fundusze inwestycyjne, fund. emerytalne,
zakłady ubezpieczeń, firmy leasingowe)
..
15 16
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Infrastruktura rynku finansowego
Infrastruktura w Polsce, cd.
- elementy infrastruktury
Instytucje i systemy:
" Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
" umożliwiające dokonywanie płatności
" pozagiełdowe rynki obrotu instrumentami finansowymi
" organizujące obrót instrumentami finansowym
" Warszawska Giełda Towarowa
" umożliwiające rozliczanie i rozrachunek zawartych
" Rejestr Papierów Wartościowych
transakcji
" Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych
" zapewniajÄ…ce ochronÄ™ uczestnikom rynku
" Izba Rozliczeniowa WGT
" poprawiające przejrzystość informacyjną
" Ministerstwo Finansów
" regulujÄ…ce funkcjonowanie systemu finansowego
" Komisja Nadzoru Finansowego, cd.
" nadzorujÄ…ce rynek finansowy cd.
17 18
3
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Infrastruktura w Polsce, cd.
" Narodowy Bank Polski
" systemy płatności w złotych: SORBNET, ELIXIR
Bezpieczeństwo
" systemy płatności w euro: TARGET2-NBP, SORBNET-EURO,
EuroELIXIR
rynku finansowego
" Bankowy Fundusz Gwarancyjny
- compliance
" system rekompensat KDPW
" fundusz rozliczeniowy KDPW
" Biuro Informacji Kredytowej. .
19 20
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Compliance narodził się w latach 90. w Stanach Zjednoczonych
na fali wykrywania kolejnych przestępstw gospodarczych.
Współczesne organizacje działają w niepewnym
otoczeniu biznesowym ("ðna co dowodem jest m.in.
kryzys 2007 - 2010 roku).
Compliance wyłonił się z audytu oraz kontrolingu
Potrzebują one zaawansowanych narzędzi i pełni dla tych dwóch obszarów funkcję wsparcia.
pozwalających obniżyć występowanie różnego rodzaju
ryzyka, jakie zwiÄ…zane jest z podejmowaniem decyzji
Compliance (z ang. zgodność, dostosowanie się)
biznesowych.
to zespół procedur i systemów, których zadaniem jest
To zadanie ma wykonać dział compliance
zapobieganie występowaniu ryzyka natury prawnej.
..
ið
21 22
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Ryzyko prawne pośrednio wynika z ryzyka
Ryzyko prawne nie zostało zdefiniowane w polskim
politycznego i procedur stanowienia prawa w
porzÄ…dku prawnym ani w przepisach unijnych.
państwie
Zgodnie z wytycznymi Bazylei II - ryzyko prawne
- jednak bezpośrednio z błędów i braku
jest jednÄ… z podkategorii ryzyka operacyjnego
profesjonalizmu obsługi prawnej banku
(na które składają się:
(przykÅ‚ad "ð
-Ryzyko prawne
odpowiedz
udzielona klientowi przez bank, w którym doszło do
-Ryzyko kadrowe
oszustwa ze strony pracownika) .
-Ryzyko relacji z klientami
- Ryzyko technologiczne) Banki często korzystają z możliwości ousourcingu usług
prawnych [ koszt, jakość?] .
23 24
4
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Ryzyko prawne nie jest pojęciem jednolitym, można wyróżnić
2/ ryzyko sporów sądowych
następujące jego rodzaje :
- możliwość wszczęcia postępowań we wszystkich trybach
1/ ryzyko poniesienia straty
proceduralnych (cywilnym, karnym oraz administracyjnym i
- potencjalna możliwość poniesienia strat operacyjnych oraz
podatkowym), w których stroną będzie bank, jak również
utraty aktywów przez bank komercyjny;
prawdopodobieństwo wydania niekorzystnych dla banku
rozstrzygnięć;
- przykład zdarzeń, które mogą generować ten rodzaj ryzyka:
- wadliwe dokonywanie czynności bankowych,
przykłady zdarzeń:
- nieprawidłowa konstrukcja umów cywilnoprawnych, których jedną ze
- brak przygotowania a także analizy wiarygodności i przydatności
stron jest bank (wątpliwości interpretacyjne, wadliwe określenie
posiadanych przez bank dowodów,
odpowiedzialności stron, terminów),
- brak analizy prawdopodobieństwa wydania niekorzystnego dla
- wadliwe procedury wewnętrzne (powodujące brak zbadania: należytych
banku rozstrzygnięcia przed rozpoczęciem postępowania,
zabezpieczeń kontrahenta, zdolności kontrahenta do wykonania umowy czy
- niewłaściwy dobór pełnomocników reprezentujących bank . ..
nawet należytego umocowania do zawarcia umowy ).
25 26
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
4/ ryzyko legislacyjne
3/ ryzyko błędnej wykładni
- wynika z niewłaściwie przeprowadzonej analizy przepisów
- o charakterze zewnętrznym , na które osoby z danej
prawa powszechnie obowiÄ…zujÄ…cego.
instytucji nie mają bezpośredniego wpływu.
Ryzyko to wynika z niekorzystnych zmian w prawie polskim
Błędna wykładnia może być dokonana zarówno przez służby
i zagranicznym (np.UE).
prawne banku, jak tez może powstać w ramach outsourcingu
usług prawnych.
.
..
27 28
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Ryzyko prawne można zdefiniować jako zagrożenie wynikające UOKiK przeprowadza cykliczne kontrole dot. umów
z: kredytów, w tym hipotecznych.
- niestabilności uregulowań prawnych lub zmian w
Obejmują one przeciętnie ok. 300 wzorców umów,
orzecznictwie,
regulaminów, tabel opłat i prowizji oraz umów ubezpieczenia
- błędnego ukształtowania stosunków prawnych,
kredytów.
- niekorzystnych rozstrzygnięć spraw spornych organizacji
Kontroli podlega co najmniej kilkanaście banków.
(klienci, kontrahenci, regulator)
Uchybienia stwierdza się w każdym z kontrolowanych
- nieprzestrzegania bÄ…dz
niewłaściwego stosowania
banków - Urząd zakwestionował ponad 40 klauzul ..
obowiÄ…zujÄ…cego prawa w organizacji (np. klauzule
niedozwolone)
..
29 30
5
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
- stosowanie tzw. "klauzul niedozwolonych", np.:
Przykłady ; zakwestionowano również klauzulę uprawniającą bank do
obniżenia kwoty kredytu lub wypowiedzenia umowy w
- stosowanie tzw. "klauzul niedozwolonych",
sytuacji niewywiÄ…zywania siÄ™ kredytobiorcy ze swoich
zobowiązań w stosunku do innych podmiotów, np. urzędów
np.
skarbowych.
przyznawanie sobie przez bank nieograniczonej możliwości
przeprowadzania inspekcji domu / nieruchomości
W ocenie UOKiK realizacja innych zobowiązań konsumenta, które nie
na koszt klienta.
dotyczą danego banku oraz nie zagrażają realizacji umowy, nie mogą
[ Bank nie wskazywał jednak przesłanek, kiedy może to nastąpić ]. mieć wpływu na warunki spłaty kredytu hipotecznego;
..
31 32
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
- stosowanie tzw. "klauzul niedozwolonych", np.:
- stosowanie tzw. "klauzul niedozwolonych", np.:
nakładanie zbyt szerokiego zakresu obowiązków na konsumentów.
zastrzeżenia Urzędu wzbudziły także umowy ubezpieczenia
Część banków zastrzegała sobie prawo do wydania zgody (lub kredytu, zawierane przez bank z towarzystwem
odmowy) konsumentowi, gdyby chciał zaciągnąć inny kredyt, ubezpieczeniowym.
pożyczkę lub udzielić poręczenia. Konsument niejednokrotnie jest w takim przypadku obciążany kosztami
polisy, mimo że nie jest ani stroną umowy, ani jej beneficjentem.
Klauzula nie budziłaby zastrzeżeń, gdyby określono wysokość zadłużenia, po
przekroczeniu którego klient musiałby poinformować bank oraz innego, wyższego
W praktyce oznacza to, że kredytobiorca opłaca składki
limitu, do przekroczenia którego wymagana jest zgoda kredytodawcy.
wynikające z umowy, która zabezpiecza jedynie
Podpisując umowę z takim warunkiem konsument zobowiązywał
przedsiębiorcę (bank) .
się, że każdorazowo, np. kupując telewizor na raty, będzie musiał
obowiązkowo uzyskać zgodę banku, w którym zaciągnął wieloletni
kredyt hipoteczny;
33 34
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
" Przykłady stosowanie tzw. "klauzul niedozwolonych", np.:
Przykłady stosowanie tzw. "klauzul niedozwolonych", np.:
Dot. Banku Millennium:
" ...Nadpłaty spłat kredytów w kwotach
nieprecyzyjne określenia sytuacji, w której bank może zażądać
ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia kredytu
nie przekraczających 15 zł
i zlecania badania stanu prawnego
nie podlegajÄ… zwrotowi "
oraz określenia wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej
przedmiot zabezpieczenia na koszt konsumenta.
W tym przypadku konsument nie jest w stanie określić, kiedy
bank może wystąpić z takim żądaniem - i jak często.
35 36
6
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Przykłady stosowania tzw. "klauzul niedozwolonych", np. :
Przykłady stosowania tzw. "klauzul niedozwolonych", np. :
Bank BGŻ zastrzegł sobie prawo do zmiany regulaminu,
" ...Jeżeli po zakończeniu procesu
nie wskazując sytuacji, w jakich mogło do tego dojść.
reklamacyjnego, reklamacja posiadacza karty
Ponadto konsument musiał powiadomić bank o wcześniejszej
nie została w całości lub w części uznana,
spłacie pożyczki 3 dni robocze przed jej dokonaniem. Zgodnie z
prawem miały to być 3 dni kalendarzowe (sytuacja dot.
Bank ma prawo do obciążenia rachunku
poprzedniej wersji Ustawy o kred.konsum.).
kosztami jej wyjaśnienia " ( !? )
Prezes UOKiK nałożyła na przedsiębiorcę kary w łącznej
..
wysokości 2 978 087 zł.
Decyzja nie była ostateczna. Bank odwołał się do sądu. ..
37 38
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Przykłady stosowania tzw. "klauzul niedozwolonych", np. : Przykłady stosowania tzw. "klauzul niedozwolonych", np. :
Alior Banku zamieszczał informacje o opłatach i warunkach
BPH przyznawał sobie prawo do pobierania opłaty
zwiÄ…zanych z udzieleniem kredytu konsumenckiego nie w
za obsługę nieterminowej spłaty zadłużenia.
umowie, ale w załącznikach do niej.
Zdaniem UOKiK - w ten sposób bank mógł podwójnie karać
Obowiązek podawania w umowie zasad i terminów spłaty,
konsumenta zalegającego ze spłatą zadłużenia, pobierając
wys. prowizji i opłat, kosztów wezwań do zapłaty nakłada
dodatkową opłatę oprócz przewidzianych przez prawo odsetek.
prawo.
BPH zobowiązał się do zmiany postanowienia.
W zwiÄ…zku z tym kredytobiorcy, czytajÄ…c umowÄ™, mieli
..
utrudniony dostęp do wszystkich istotnych informacji.
²ð..
39 40
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
" Alior Bank, cd.
Ryzyko prawne - dotyczy prawdopodobieństwa
Zastrzeżenia UOKiK wzbudziło także postanowienie zobowiązujące
poniesionych strat materialnych i niematerialnych
konsumenta do wyrażenia zgody na przekazywanie wszystkich
zwiÄ…zanych
informacji, które są tajemnicą bankową, do Biura Informacji
Gospodarczych. - z niestabilnością uregulowań prawnych
Prawo daje taką możliwość, ale nie w każdym przypadku  określa,
- lub ich zbyt póz
nego wprowadzenia.
które dane mogą być przekazane (np. imię, nazwisko, numer
PESEL, kwota zaległości).
Do ryzyka prawnego zalicza się również
Prezes Urzędu uznała, że Alior Bank naruszył zbiorowe interesy
konsumentów i nałożyła na niego sankcję w łącznej wys. 530 316
- zmiany w orzecznictwie oraz
zł. Decyzja nie jest ostateczna  bank odwołał się do Sądu
-niekorzystne decyzje sądów i organów administracji
Ochrony Konkurencji i Konsumentów. "
publicznej.
41 42
7
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Compliance powinno działać dwutorowo:
Compliance - w kontekście ryzyka operacyjno-prawnego -
to działanie zgodnie z przepisami prawa.
1/ wewnątrz organizacji  to zarówno regulaminy i kodeksy
(również dotyczące etyki), które powinien przestrzegać każdy
pracownik, jak i edukacja, czyli uświadomienie szeregowym
W szerszym ujęciu - compliance -
pracownikom, że każda ich decyzja ma konsekwencje prawne;
to zarządzanie ryzykiem braku zgodności.
Compliance pełni funkcję kontrolną w organizacji finansowej.
2/ na zewnątrz organizacji  dobre praktyki wobec organów
Jego podstawową funkcją jest monitoring procesu wdrażania
prawnych i kontrahentów, przestrzeganie lojalności kontraktowej.
obowiÄ…zujÄ…cego prawa, tak by wszystkie regulacje, przepisy i
W tym wypadku compliance kojarzone jest z ochronÄ… danych
standardy zostały w jasny i przejrzysty sposób wprowadzone w
osobowych i zachowaniem tajemnicy bankowej oraz
firmie i w należyty sposób zastosowane.
zapobieganiem manipulacjom finansowym.
..
..
43 44
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
U podstaw działania każdej instytucji finansowej, takiej jak:
Zakres obowiązków w działach compliance:
- bank,
" przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu
- parabank,
terroryzmu;
- towarzystwo ubezpieczeń,
" właściwe postępowanie z informacjami poufnymi;
- dom maklerski,
" ochrona danych osobowych;
- fundusze inwestycyjne
" nadzór nad zgodnością z prawem działalności maklerskiej
leży postępowanie zgodnie z przepisami prawnymi
i powierniczej;
oraz wewnętrznymi regulacjami
" unikanie konfliktów interesów;
ið
stąd ogromne znaczenie działów compliance w strukturach każdej
" przestrzeganie zasad wręczania i przyjmowania prezentów
szanowanej organizacji. przez członków władz i pracowników;
..
45 46
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Zakres obowiązków w działach compliance, cd.: Zasady compliance weszły już do prawa polskiego.
" weryfikacja przestrzegania prawa w zakresie Ustawa Prawo bankowe oraz przepisy dotyczÄ…ce
zawieranych umów;
funkcjonowania biur maklerskich czy funduszy
" obowiązek przekazywania do wiadomości publiczn. oraz
inwestycyjnych wymagają, żeby w instytucji finansowej
do organów nadzoru przewidzianych prawem raportów
Istniał system zarządzania ryzykiem prawnym.
na temat zdarzeń związanych z działaln. przedsięb.;
Zazwyczaj za compliance w polskich instytucjach
" doradztwo dla jednostek organizacyjnych w zakresie
odpowiadają departamenty audytu wewnętrznego,
stosowania nowo wprowadzanych oraz obowiÄ…zujÄ…cych
kontrolingu, zarzÄ…dzania ryzykiem lub prawne.
przepisów prawa i standardów rynkowych;
Banki mają często specjalnie wydzielone zespoły,
" współpraca z kancelariami prawnymi, które oferują
które odpowiadają za zgodność prawną.
instytucjom finansowym audyt prawny. .
47 48
8
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Zakres obowiązków specjalisty ds. compliance:
Działem compliance zarządza dyrektor - Compliance Officer,
który ściśle współpracuje z dyrektorami działu zarządzania
ryzykiem (Chief Risk Manager, CRM) oraz audytu wewnętrznego
- przygotowywanie i wprowadzanie polityki compliance
(Chief Internal Auditor, CIA).
oraz regulacji dotyczących nadzoru wewnętrznego w organizacji;
- współpraca z organami nadzoru, jak np. Komisja Nadz. Fin.(KNF);
Do głównych obowiązków dyrektora działu compliance należy:
- nadzorowanie przepływu informacji,
- ocena ryzyka braku zgodności dla działalności poszczególnych
- identyfikowanie i zarządzanie konfliktami interesów (m.in.
klientów wewnętrznych (czyli działów),
transparentne procedury dot. prezentów, zaproszeń, udziału w ev.);
- identyfikowanie problemów i zagrożeń,
- przeprowadzanie wewnętrznych kontroli;
- sugerowanie alternatyw prowadzÄ…cych do najlepszego
- sporządzanie raportów z zakresu ryzyk;
rozwiÄ…zania prawnego.
- planowanie i prowadzenie cyklicznych szkoleń.
..
49 50
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Bezpieczeństwo
Głównym zadaniem compliance jest
rynku finansowego
wprowadzenie Å‚adu w funkcjonowaniu firmy
- corporate governance
51 52
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Czym jest corporate governance ?
Czym jest corporate governance ?
Governance łączy zarówno:
- wewnętrzne procesy, ludzi, systemy i struktury w organizacji
" Definicja governance, zaproponowana została w
(internal governance)
Międzynarodowych Standardach Profesjonalnej Praktyki Audytu
Wewnętrznego Instytutu Audytorów Wewnętrznych (IIA). - jak również odnosi się do relacji zewnetrznych, pomiędzy
właścicielami (udziałowcami), zarządem, kontrahentami (external
governance).
" Governance lub organizational governance - to "Procesy i
To drugie odniesienie nazywane jest corporate governance
struktury wprowadzone w firmie w celu informowania,
czyli "Å‚ad organizacyjny"
kierowania, zarządzania i monitorowania działań organizacji,
prowadzących do osiągnięcia jej celów".
Èð
53 54
9
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Ćð A
ad korporacyjny składa się z: Corporate governance jest definiowane wieloaspektowo.
Najistotniejszym jego elementem jest istnienie
- przywództwa,
odpowiedzialności (accountability), rozumianej jako
- struktur organizacyjnych
 możliwość rozliczania za podejmowane działania w
- oraz procesów zapewniających, że procesy organizacji
organizacji.
wspierają osiąganie jej celów i realizację jej strategii.
Corporate governance - to  wewnętrzny system
obejmujący polityki, procesy i ludzi, którzy pełnią
Governance jest ściśle związane z procesami i systemami  służbę na rzecz właścicieli i udziałowców, poprzez
podejmowanie czynności kontrolno-zarządczych,
zarzÄ…dczymi w organizacji.
zgodnie z najlepszymi praktykami biznesowymi oraz
..
celami organizacji. ..
55 56
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
A
ad organizacyjny (korporacyjny) jest jednoczesnym A
ad organizacyjny (korporacyjny)
wymogiem i wyrazem odpowiedzialności prawnej
- nie udaje się go zabezpieczyć wyłącznie regulacjami
przed:
prawnymi.
- właścicielem,
Skomplikowany system zależności wewnątrzorganizacyjnych
(instytucjonalnych, psychospołecznych) podlega regulacjom
- rynkiem,
prawa w sposób ograniczony.
- społeczeństwem
A
ad organizacyjny (governance),
- i państwem.
informatyczny (IT governance)
StosujÄ…c jego zasady, organizacja zabezpiecza interesy
i korporacyjny (corporate governance)
podmiotów będących z organizacją w wielu
sam w sobie pełni funkcje: regulacyjną, ochronną,
skomplikowanych interakcjach.
proetycznÄ… i doradczÄ…. ..
..
57 58
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Każdą organizację charakteryzuje zespół następujących cech:
cd. "ð
Każdą organizację charakteryzuje zespół następujących cech:
" Pełna zdolność dostępu do sądownictwa, jako instrumentu
orzekania i realizowania prawa
" Zdolność do niezależnego zarządzania wewnętrznymi procesami
" Zdolność do utrzymywania odrębności majątku własnego
organizacji (tworzenie regulacji wewnętrznych)
właściciela i majątku organizacji (prawo wspólnego posiadania)
" Zdolność do podziału profitów (współdzielenie zysku) i transferu
" Możliwość swobodnego nawiązywania i rozwiązywania stosunku
udziałów do właściciela bez niebezpieczeństwa szkody dla
pracy z osobami fizycznymi posiadającymi zdolność do czynności
istnienia korporacji
prawnych
" Zdolność do utrzymania sukcesji władzy wykonawczej niezależnie
" Możliwość swobodnego zawierania umów z osobami fizycznymi
od wycofania się lub usunięcia kogokolwiek z członków Zarządu.
i prawnymi
Możliwość ograniczenia odpowiedzialności właścicieli .
cd. "ð
..
59 60
10
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
W współczesnym rozumieniu corporate governance W współczesnym rozumieniu corporate governance
posiada trzy wymiary: posiada trzy wymiary:
(ekonomiczny, księgowy [rachunkowy] oraz społeczno- (ekonomiczny, księgowy [rachunkowy] oraz społeczno-
kulturowy) kulturowy)
1/ Wymiar ekonomiczny nakazuje podejmowanie działań, 2/ Wymiar księgowy polega na rzetelnym i wiarygodnym
które mają zmierzać do osiągania celów (wykorzystania rejestrowaniu zdarzeń gospodarczych, oddającym sens
szans) przy minimalnym nakładzie kosztów. ekonomiczny prowadzonych operacji.
Oprócz czynnika efektowności wymiar ekonomiczny polega Organizacja identyfikuje, mierzy oraz komunikuje
również na oddzieleniu funkcji kontrolnych i operacyjnych. wewnętrznie i zewnętrznie dane na temat swoich działań w
postaci sprawozdania finansowego .
cd.
cd.
61 62
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
W współczesnym rozumieniu corporate governance posiada trzy
Corporate governance koncentruje się szczególnie na
wymiary: (ekonom., księgowy oraz społeczno-kulturowy)
następujących wymaganiach w organizacji:
3/ Wymiar społeczno-kulturowy polega na formułowaniu
" Traktowanie udziałowców sprawiedliwie i z
kultury i filozofii zarzÄ…dzania organizacjÄ… w oparciu o etyczne
poszanowaniem prawa
i prospołeczne postawy i motywację wszystkich pracujących
" Formalne określenie ról i odpowiedzialność członków
ludzi.
zarządu (dyrektorów wykonawczych)
W wymiarze społeczno-kulturowym mieści się również
" Zachowanie etyczne i profesjonalne
budowanie marki, etyki, kultury korporacyjnej, środowiska
synergicznych zachowań ludzkich, które są zorientowane na
" Kontrola wewnętrzna i zarządzania ryzykiem
osiąganie celów biznesowych organizacji.
.
63 64
" Kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Z uwagi na różne cele i priorytety
- wyróżnia się trzy modele corporate governance:
1/ model anglo-amerykański,
2/ model skoordynowany,
3/ model familijny.
"ð
65 66
11
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
"ð "ð
ad 1/ Model anglo-amerykański: ad 2/ Model skoordynowany:
koncentracja funkcjonowania wszelkich aspektów działania szeroko rozpowszechniony w Europie i Japonii;
organizacji w celu:
(jest niejako odwróceniem modelu anglo-amerykańskiego)
- maksymalizacji zysku
priorytetem jest reprezentacja interesów i bezpieczeństwa
- i optymalnego zabezpieczenia interesów udziałowców;
- kadry zarzÄ…dzajÄ…cej,
- interesariuszy
mniejszy nacisk na interesy wyższej lub średniej kadry zarządczej
- i środowiska zewnętrznego.
lub interesariuszy czy środowiska jako takiego;
amerykańscy udziałowcy odpierając zarzuty n.t. egoizmu lub
Niektórzy dopatrują się uzasadnienia funkcjonowania tego modelu w
ekskuzywizum - za punkt honoru stawiajÄ… sobie wspieranie
niezbyt rozproszonej strukturze akcjonariatu. Cd.
donacjami akcji lub dzieł charytatywnych. Cd.
67 68
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
"ð A
ad korporacyjny na GPW
ad 3/ Model familijny: Dobre praktyki spółek notowanych na GPW
A
ad korporacyjny (corporate governance) to zbiór zasad
ściśle związany z relacjami rodzinnymi;
postępowania, skierowanych zarówno do organów spółek oraz
właściwy dla krajów Azji i Ameryki A
acińskiej a także dla
członków tych organów, jak i do większościowych i
krajów takich jak Hiszpania i Włochy.
mniejszościowych akcjonariuszy. Zasady ładu korporacyjnego
Dominują tam firmy rodzinne, w których kapitał jest
odnoszą się do szeroko rozumianego zarządzania spółką.
własnością rodzin wielopokoleniowych.
Pierwsze polskie zasady Å‚adu korporacyjnego opracowane
- Transparentność jest honorową zasadą pokoleniową,
zostały przez Komitet Dobrych Praktyk, składający się z
- podobnie jak honor,
reprezentantów różnych środowisk związanych z rynkiem
- przestrzeganie prawa, rodzinnych norm i zwyczajów.
Kapitałowym i zapisane zostały w dokumencie :
.
"Dobre praktyki w spółkach publicznych 2002". ..
69 70
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Nowe zasady dobrych praktyk rozpoczynają się od Celem Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW jest:
Preambuły, w której znajduje się informacja o znaczeniu ładu
- umacnianie transparentności spółek giełdowych,
korporacyjnego dla rozwoju rynku giełdowego oraz zasadach
- poprawa jakości komunikacji spółek z inwestorami,
tworzenia i stosowania Dobrych Praktyk.
- wzmocnienie ochrony praw akcjonariuszy także w materiach
nie regulowanych przez prawo,
Dokument dzieli się na cztery części:
- a przy tym nie stwarzanie obciążeń dla spółek giełdowych, nie
I. Rekomendacje dotyczące dobrych praktyk spółek giełdowych,
równoważonych korzyściami wynikającymi z potrzeb rynku.
II. Dobre praktyki realizowane przez zarządy spółek giełdowych,
III. Dobre praktyki stosowane przez członków rad nadzorczych,
Dobre Praktyki dotyczą wyłącznie dziedzin, w których ich
IV. Dobre praktyki stosowane przez akcjonariuszy.
stosowanie może wpływać dodatnio na rynkową wycenę
przedsiębiorstw, a przez to obniżać koszt pozyskiwania kapitału.
71 72
12
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Efektywność dobrych praktyk
Efektywność dobrych praktyk (?)
Dobre Praktyki,
Badania wykazujÄ… stosowanie zasad zapisanych w dobrych
stanowią przejaw  miękkiego prawa (soft law),
Praktykach corporate governance przez zdecydowanÄ…
funkcjonujÄ… zgodnie z zasadÄ…  comply or explain ,
większość firm, które je przyjęły.
którą należy tłumaczyć jako  zastosuj albo wyjaśnij dlaczego
nie stosujesz .
Polska, w tym szczególnie Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie, wpisuje się w ten proces i także przygotowuje
dokumenty dotyczące standardów praktyki gospodarczej,
Inicjatywy dobrych praktyk corporate governance sÄ…
których zadaniem jest reagowanie na aktualne problemy i
niezwykle popularne na całym świecie i mają swoich
wyzwania dla spółek oraz rynku kapitałowego.
zwolenników zarówno w grupie inwestorów i spółek, jak
yð
również regulatorów i badaczy. ..
..
73 74
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
dziękuję za uwagę
Bezpieczeństwo
rynku finansowego
- kryzysy finansowe (bankowe)
75 76
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Kryzysy finansowe,
które wystąpiły na przestrzeni ostatnich
lat, zarówno w krajach wysoko
rozwiniętych, jak i zaliczanych do tzw.
Kryzys
rynków wschodzących ,
ujawniły potrzebę
- co to takiego ?
zapewnienia bezpieczeństwa
na rynkach finansowych .
77 78
13
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
/z gr. krisis - odsiew, wybór, rozstrzygnięcie/
Kryzys to gwałtowne załamanie
Kryzys - moment,
nastrojów, któremu towarzyszą takie
okres przełomu, przesilenie,
zjawiska na rynku jak :
decydujÄ…cy zwrot ;
- gwałtowny wzrost bezrobocia,
okres załamania gospodarczego
- spadek skłonności do inwestowania
[Słownik Wyrazów Obcych, Wł.Kopaliński]
- i spadek optymizmu gospodarczego.
[Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny
PricewaterhouseCoopers] .
79 80
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Spośród krajów Europy Środkowo-Wschodniej,
Polska, została najmniej dotknięta przez globalny
Umownie przyjmuje siÄ™,
kryzys gospodarczy.
że kryzys zaczął się
- 15 września 2008 r.
Jako jedyny kraj w regionie odnotowała wzrost PKB (1,0% r/r)
wraz z upadkiem bankowego giganta Lehman Brothers,
w I połowie 2009 r., podczas gdy w pozostałych krajach
jednego z największych i najstarszych banków USA,
odnotowano jego spadek (od 4,1% w Czechach do 18,8% na
który przetrwał nawet kryzys lat 30.
A
otwie).
To po jego upadku zaczęła się panika na całym świecie,
JednÄ… z przyczyn utrzymujÄ…cego siÄ™ w Polsce wzrostu PKB
która ograniczyła inwestycje - ludzie odwrócili się od giełd,
była mniejsza niż w innych krajach regionu otwartość
załamał się handel międzynarodowy, spadła produkcja . .
gospodarki, jak również mniejszy udział środków transportu,
urządzeń i maszyn w eksporcie niż w przypadku Czech, Słowacji
czy Węgier .
81 82
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
- skończył się
- skończył się ale nadchodzi kolejny
- co z tym - trwa
- "przyczaił się"
Kryzysem ?
83 84
14
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Koniunktura gospodarcza w potocznym
rozumieniu oznacza stan gospodarki : jest dobra lub zła .
Koniunktura gospodarcza / Economic situation /
Dobra koniunktura ZÅ‚a koniunktura
Definicja : - wzrost dochodu - stagnacja/spadek dochodu
narodowego narodowego
Całokształt wskaz
ników życia gospodarczego
charakteryzujÄ…cych stan gospodarki danego kraju - wysoki poziom zatrudnienia - spadek poziomu
lub rynku, pozwalających ocenić tendencje rozwojowe; zatrudnienia
"ð
- ożywiona wymiana - niedostateczny popyt
towarowa
- ogólna równowaga - spadek opłacalności
w gospodarce działalności gospodarczej
85
86
Cykle gospodarcze
3. Cykle gospodarcze
Stanem idealnym dla gospodarki jest
zrównoważony wzrost :
W praktyce koniunktura podlega wahaniom ;
- równowaga ekonomiczna i społeczna :
- ogólny popyt w gospodarce = ogólnej podaży dóbr i usług;
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
- struktura podaży odpowiada strukturze popytu;
1/ trendy
- istnieje równowaga na rynku pracy przy wysokim poziomie
2/ wahania cykliczne
zatrudnienia;
- podaż pieniądza = popytowi na pieniądz; 3/ wahania sezonowe
- zachodzi równowaga w bilansach zewnętrznych (handlowym i
4/ wahania przypadkowe (nieregularne)
płatniczym);
5/ cykle polityczne
- spełniony jest warunek równowagi społecznej
6/ cykle konsumpcyjne
(panuje poczucie bezpieczeństwa, ład, demokracja,
istnieje pewność dalszego rozwoju, zadowolenie
7/ cykle specjalne "ð..
ludzi z pracy i poziomu życia) . ..
87 88
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Cykle gospodarcze
W praktyce koniunktura podlega wahaniom; klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
2/ wahania cykliczne - koniunkturalne
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
- falowe zmiany działalności gospodarczej;
1/ trendy
powtarzajÄ…ce siÄ™ fazy wzrostu i spadku, m.in. :
- zmiany długookresowe,
rozmiarów produkcji, popytu, kredytu, cen, stóp zysku,
zwyżkowa lub zniżkowa trwała tendencja rozwojowa w
i innych wskaz
ników gospodarczych
gospodarce w ciągu stosunkowo długich okresów
w okresach dłuższych niż rok
(nawet kilkadziesiÄ…t lat) .
(najczęściej kilkuletnich) .
..
..
89 90
15
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Cykle gospodarcze
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
3/ wahania sezonowe
4/ wahania przypadkowe (nieregularne)
- zmiany nasilenia działalności gospodarczej w okresie
- zmiany w działalności gospodarczej występujące
roku kalendarzowego;
nieregularnie,
powodowane różnego rodzaju
powtarzające się np. w określonych
zjawiskami przypadkowymi np.:
porach roku,
klęski żywiołowe, strajki, wojny,
mogą być związane np. ze świętami,
rewolucje .
wakacjami czy terminami płatności .
..
..
92
91
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Cykle gospodarcze
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
5/ cykle polityczne
6/ cykle konsumpcyjne
- związane z działalnością ekip rządzących
- falowe zmiany poziomu popytu konsumpcyjnego
/ "obietnice..."/
wywołane następującym co kilka lat zaopatrywaniem się
(po objęciu władzy wdrażane są programy
gospodarstw domowych w dobra trwałego użytku
oszczędnościowe - niesprzyjające ożywieniu koniunktury;
..
przed następnymi wyborami rządy doprowadzają
środkami polityki ekonomicznej
do ożywienia gospodarczego
- zapewniając sobie poparcie wyborców )
94
..
93
Cykle gospodarcze
Cykle gospodarcze
- np. cykle świńskie
Rolnicy hodujÄ…cy trzodÄ™ chlewnÄ… obserwujÄ… sytuacjÄ™ patrzÄ…c przede wszystkim
klasyfikacja wahań koniunktury obejmuje :
na cenę skupu żywca wieprzowego i porównując potencjalne dochody z
7/ cykle specjalne
kosztami produkcji.
W miarę jak cena zaczyna rosnąć, coraz więcej rolników decyduje się na
zwiększenie pogłowia trzody chlewnej. Naturalne opóz
nienie pomiędzy czasem
- np. cykle demograficzne
podjęcia decyzji o zwiększeniu pogłowia i momentem sprzedaży tuczników
(wyże i niże urodzeń) ; wynosi ok. 9 miesięcy (114 dni ciąża i ok. 6 miesięcy chów).
Po tym okresie następuje oczywiście wzrost podaży żywca wieprzowego na
- np. cykle Å›wiÅ„skie "ð
rynku, co (w przypadku naturalnego, rynkowego kształtowania się cen) przyczynia
(m.in. wahania produkcji żywca
się do spadku cen uzyskiwanych przez rolników w skupie.
wieprzowego zwiÄ…zane z nieurodzajem
W miarę jak spadają ceny maleją też zachęty do prowadzenia hodowli i wielu
pasz) rolników decyduje się na jej ograniczenie, czego widocznym efektem jest
spadek pogłowia trzody chlewnej i po pewnym czasie spadek podaży
..
wieprzowiny.
Przy malejącej podaży wieprzowiny jej cena zaczyna rosnąc i cykl się powtarza.
.
95 96
16
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Wahania cykliczne - koniunkturalne
doprowadzajÄ… do utworzenia cykli koniunkturalnych i
zależą od wielu przyczyn, w tym od:
8,00
- nadmiernej skłonności do oszczędzania i tendencji do
7,00
długofalowy
tezauryzacji;
6,00
trend rozwojowy
- niedokonsumpcji (zaniżonego poziomu popytu konsumpc.);
5,00
wahania - fal wynalazków i ich eksploatacji;
4,00
koniunkturalne
- nadmiernego przyrostu mocy wytwórczych w okresie
3,00
ożywienia (przeinwestowania);
2,00
- czynników psychologicznych, a zwłaszcza od oczekiwań
1,00
przedsiębiorców i konsumentów .
0,00
1 2 3 4 5 6 7
czas
97 98
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Cykle gospodarcze
Badania nad cyklicznością rozwoju gospodarki
zapoczątkowane zostały na początku XIX wieku :
Cykl koniunkturalny
to okresowe wahanie poziomu produkcji
- cykle Juglara -wg "ojca teorii wahań
koniunkturalnych" :
i stanu zatrudnienia występujące w stosunkowo
przyczyną falowania gospodarki było ograniczenie
równych odstępach czasu
ekspansji kredytowej banków w okresie rozkwitu - co
z powtarzającą się regularnością (nie zawsze).
miało negatywny wpływ na utrzymanie tendencji
Trend stanowi przejaw długookresowej zmiany w
wzrostu popytu ;
górę i w dół zmiennej ekonomicznej np.
Juglar zaobserwował, że cykle trwają od 7 do 11 lat,
produktu narodowego brutto .
najczęściej ok. 8 lat ; ..
99
100
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Cykle gospodarcze
Badania nad cyklicznością rozwoju gospodarki
Badania nad cyklicznością rozwoju gospodarki
zapoczątkowane zostały na początku XIX wieku, cd. :
zapoczątkowane zostały na początku XIX wieku, cd. :
- cykle Kondratiewa - na podstawie badań
- cykle Kitchina - na podstawie badań wahań
wyodrębniono cykle długie - mające nawet kilkadziesiąt
aktywności gospodarczej w USA i Wielkiej Brytanii
lat - uwzględniające m.in. długofalowe wdrażanie
z przełomu XIX i XX wieku - określony został
znaczących wynalazków - jak
średni czas trwania cyklu na ok. 40 m-cy;
budowa kolei w USA
wykazano także, że powodem kryzysu - są obok
w latach 1842-1897 .
czynników realnych - również czynniki psychologiczne :
..
panika przedsiębiorców i inwestorów . ..
101 102
17
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze Cykle gospodarcze
Cykl opisany przez Juglara ( trwajÄ…cy 7-11 lat) W badaniu koniunktury podstawowÄ… rolÄ™ odgrywa
nazwano póz
niej : identyfikacja faz i periodyzacja cyklu;
oznaczone zostajÄ… punkty zwrotne danego wskaz
nika
klasycznym
aktywności gospodarczej (co pozwala na pomiar
cyklem koniunkturalnym
długości całego cyklu lub jego faz)
..
..
103 104
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
Fazy cyklu koniunkturalnego :
1/ kryzys
2/ depresja
3/ ożywienie
4/ rozkwit (boom)
"ð ..
105 106
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Fazy cyklu koniunkturalnego :
Cykle gospodarcze
1/ kryzys
 załamanie gospodarcze, Fazy cyklu koniunkturalnego :
względna nadprodukcją tzn. nadmiar towarów
2/ depresja
w stosunku do efektywnego popytu.
 zahamowanie spadku produkcji, a także najczęściej
Spadają ceny, a w ślad za nimi stopa zysku - ograniczona zostaje
stabilizacja zatrudnienia, płac, cen i stóp zysku na niskim
produkcja a spadek jej trwa dopóty, dopóki nie zostaną sprzedane
poziomie.
lub zlikwidowane nadmierne zapasy towarowe a poziom produkcji nie
W tej fazie rentowne są przedsiębiorstwa o najniższych kosztach
dostosuje siÄ™ do aktualnego poziomu popytu.
produkcji.
Zmniejszająca się rentowność doprowadza do bankructwa
Stwarza to sprzyjające warunki dla postępu technicznego,
słabszych przedsiębiorstw, ich majątek ulega likwidacji bądz

inwestycji w nowe maszyny, urzÄ…dzenia i technologie
wykupywany jest przez firmy silniejsze. Kryzys stwarza więc
(wymieniany jest zużyty i przestarzały sprzęt ).
warunki sprzyjające centralizacji kapitału.
Nadwyżka kapitału płynnego sprzyja pojawieniu się na rynku
Tempo załamania gospodarczego może być przyspieszone
taniego kredytu. ..
przez politykę kredytową banków oraz panikę giełdową.
..
107 108
18
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
3. Cykle gospodarcze
Fazy cyklu koniunkturalnego :
Fazy cyklu koniunkturalnego :
4/ rozkwit (boom)
3/ ożywienie
- wszystkie istotne wielkości gospodarcze tzn. produkcja,
- wyjście z depresji;
zatrudnienie, płace, ceny inwestycji i stopa zysku osiągają poziom
wzrasta produkcja osiÄ…gajÄ…cej po pewnym czasie poziom sprzed
wyższy od poziomu sprzed kryzysu.
kryzysu.
Najszybciej rosną ceny dóbr inwestycyjnych niezbędnych do
Zwiększa się popyt na dobra inwestycyjne co prowadzi do
połączenia i odnowienia kapitału trwałego.
koniunkturalnego wzrostu cen towarów, poprawy rentowności
Słabszą dynamikę wykazują ceny dóbr konsumpcyjnych oraz płac
produkcji, zwiększenia zatrudnienia.
- nierównomierność rozwoju narusza warunki niezbędne do
Rośnie popyt na środki i usługi konsumpcyjne.
utrzymania równowagi i gospodarka wchodzi powoli w fazę
Część producentów , zachęcona popytem, przeinwestowuje
następnego kryzysu nadprodukcji.
niektóre branże (powstają zalążki przyszłego kryzysu, pojawiają
..
siÄ™ dysproporcje wzrostu gospodarczego) . ..
109 110
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Cykle gospodarcze
C
Deformacja cyklu koniunkturalnego po II
wojnie światowej spowodowała, że
A
współcześnie wyróżnia się dwie fazy cyklu:
 wzrostowÄ… / ekspansji  wzrost produkcji w
gospodarce, trwający 6 miesięcy lub dłużej;
D
B
 spadkowÄ… / recesji  spadek produkcji w gospodarce,
trwający 6 miesięcy lub dłużej.
czas
depresja ożywienie rozkwit
kryzys
/ recesja - ogólne osłabienie działalności gospodarczej przez
8-12 lat
dwa kolejne kwartały / . ..
111 112
Założenia teorii cyklu
koniunkturalnego Keynesa:
Cykle gospodarcze
- niedoskonałości rynku : zakłócenia mechanizmu
samoregulacji ( nie zawsze osiągana jest równowaga
PodstawÄ… powojennego rozwoju
długookresowa);
różnych teorii cyklu koniunkturalnego
jak i wzrostu gospodarczego stała się teoria - zakłócenia popytowe i podażowe - główną rolę
odgrywajÄ… popytowe;
Johna Maynarda Keynes'a ,
- przyczyną są zakłócenia nominalne: względna
twórcy teorii interwencjonizmu państwowego
 sztywność płac i cen;
( - ur. 5.06.1883 r. w Cambridge, zm. 21.04.1946 r. ),
- wielość przyczyn: kontrakty płacowe; płaca
uważanego za jednego z najbardziej wybitnych
 efektywnościowa , kontrakty cenowe,
ekonomistów XX wieku ..
koszty zmian cen, rynek monopolistyczny i inne .
..
113
19
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
Interwencjonizm państwowy a liberalizm
gospodarczy
- Keynes odchodzi od liberalizmu państwowego i postuluje
- to interwencja państwa w gospodarkę,
aktywną gospodarczo politykę państwa;
polityka czynnego oddziaływania władzy w państwie
kapitalistycznym na funkcjonowanie ekonomiki kraju
- Zalecane środki interwencjonizmu dzieli na:
(np. przymus pracy, protekcjonizm celny, wywłaszczenia )
bezpośrednie i pośrednie,
w opozycji
w zależności od stopnia zaangażowania się państwa w działalność
do założeń liberalizmu gospodarczego, czyli mocno
gospodarczÄ…;
ograniczonej roli państwa (ochrona własności prywatnej,
porzÄ…dku publicznego, ochrona granic) .
- Państwo stosując te środki stara się wpłynąć na przebieg
koniunktury gospodarczej. ..
..
115 116
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
- bezpośrednie środki interwencji państwa
- bezpośrednie środki interwencji państwa
1/ Bezpośrednie finansowanie niektórych inwestycji
2/ Bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji lub
gospodarczych z kasy państwowej,
usług ;
np. budowy autostrad,
..
linii kolejowych;
..
117 118
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
a koniunktura gospodarcza
- bezpośrednie środki interwencji państwa
- bezpośrednie środki interwencji państwa
3/ "Pompowanie" pieniędzy na rynek poprzez pomoc
socjalną (np. zasiłki dla bezrobotnych),
4/ skupowanie przez państwo nadmiaru niektórych towarów
..
i ich póz
niejsze sprzedawanie w celu utrzymania stałego
poziomu cen, ..
119 120
20
2015-04-08
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
a koniunktura gospodarcza
- bezpośrednie środki interwencji państwa
- bezpośrednie środki interwencji państwa, np.:
5/ wprowadzanie monopolu państwowego w niektórych
sektorach gospodarki, np. produkcji mocnych alkoholi, 6/ uczestniczenie przez państwo w grze na rynkach
finansowych , poprzez posiadanie pakietów akcji
..
wybranych przedsiębiorstw oraz emisję własnych papierów
wartościowych (np. obligacji),
.
121 122
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
- pośrednie środki interwencji państwa
- pośrednie środki interwencji państwa
2/ Przeprowadzanie zmian w podziale
1/ Manipulowanie stopÄ… procentowÄ…
dochodu narodowego
 działanie w kierunku jej obniżenia, aby relatywnie
 zakłada wprowadzenie progresywnego opodatkowania
wzrosła krańcowa rentowność kapitału i przez to został
wysokich dochodów i przerzucenia uzyskanych tą drogą
pobudzony kapitał inwestycyjny.
środków na świadczenia socjalne, głównie zasiłków dla
Obniżenie stopy procentowej może odbywać się drogą
bezrobotnych
obniżenia stopy dyskontowej lub zwiększenia ilości
Keynes podkreśla, że w okresie kryzysów środki te mogą być
pieniÄ…dza w obiegu ..
niewystarczajÄ…ce, dla wyprowadzenia gospodarki z kryzysu.
"ð
....
123 124
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza
a koniunktura gospodarcza
- pośrednie środki interwencji państwa
- pośrednie środki interwencji państwa
"ð PaÅ„stwo powinno wystÄ…pić w roli
3/ Keynes odrzuca pogląd, że wzrost ilości pieniądza
przedsiębiorcy, prowadząc roboty
w obiegu prowadzi zawsze do zjawisk inflacyjnych.
publiczne
Wskazuje, ze wzrostowi emisji pieniÄ…dza i wzrostowi popytu,
o charakterze inwestycji społecznie
który jest finansowany tą drogą odpowiada wzrost podaży towarów,
użytecznych, np.: budowa dróg, które dotychczas leżały w magazynach.
mostów, kolei Kolejnej emisji pieniądza i kolejnemu wzrostowi popytu odpowiadać
będzie pełniejsze wykorzystanie mocy wytwórczych, a więc wzrostowi
popytu będzie odpowiadał wzrost podaży.
... Inwestycje publiczne powinny być finansowane
Zjawiska inflacyjne wystąpią dopiero wówczas, gdy wzrost popytu
z długu publicznego
natrafi na bariery pełnego wykorzystania mocy wytwórczych i
 państwo emituje obligacje i sprzedaje je obywatelom, wówczas na skutek niemożliwości szybkiego dopasowania podaży do
popytu wystÄ…pi inflacja. ..
w ten sposób gromadzi ich oszczędności. ..
125 126
21
2015-04-08
Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a Interwencjonizm państwowy wg Keynes'a
a koniunktura gospodarcza a koniunktura gospodarcza
- pośrednie środki interwencji państwa - pośrednie środki interwencji państwa
4/ Kuracja gospodarcza polega na wprowadzeniu
celowych wydatków państwa, mających w perspektywie Podsumowanie:
pobudzenie gospodarki.
Teoria Keynes'a pokazuje szereg realnych
W USA (w czasie wielkiego kryzysu) wprowadzono
prawidłowości gospodarki kapitalistycznej,
prace interwencyjne: sprzątanie, budownictwo dróg,
m. in. rozwija tezę, że głównym czynnikiem
mostów, domów, portów, lotnisk, itp.
kształtującym koniunkturę jest popyt inwestycyjny.
Podtrzymano siłę nabywczą ludności, pobudzono
Jednak nie wszystkie tezy Teorii Keynesa mogą być
konsumpcję, stworzono warunki do rozwoju przedsiębiorstw.
stosowane w każdej sytuacji kryzysowej , mimo iż teoria
Zanotowano wzrost dochodu i spożycia o 50%
ta dostarczyła realne środki radzenia sobie państwa
/ należy jednak brać pod uwagę skalę - liczbę zaangażowanych w
z kryzysem gospodarczym . ..
roboty publ. osób w USA i lata kiedy miało to miejsce , obecnie
większa mechanizacja prac nie przyniosłaby podobnego efektu/ ..
128
127
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
Interwencjonizm państwowy propagowany przez
Keynes'a znajduje zastosowanie także obecnie:
współczesne państwo wprowadza i narzuca swoim
Interwencjonizm państwowy
obywatelom wiele regulacji, w tym:
...Państwo jest także właścicielem lub współwłaścicielem
środków produkcji (niektórych przedsiębiorstw )
i pracodawcą dla pracowników sfery budżetowej;
- ochronÄ™ konsumenta / ustawa o: ochr. danych osob.; kred.konsum/
- jawność spółki publicznej
państwo rozbudowało aparat administracyjny, sprawujący
- ochronę środowiska
m.in. funkcje kontrolne wobec sektora prywatnego
- prawo pracy /ustawa Kodeks pracy/
(sektory : bankowy, ubezpieczeń, emerytalny ) .
- zwalczanie nieuczciwej konkurencji / ustawa o .../
- zwalczanie prania pieniędzy /ustawa o przeciwdziałaniu praniu
yð
pieniędzy oraz finansow. terroryzmu/ ..
129 130
PRAWNE REGULACJE RYNKU FINANSOWEGO
dziękuję za uwagę
131
22