MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Tomasz Jagiełło
Eksploatowanie siewników i sadzarek
311[22].Z2.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Tadeusz Budzisz
mgr inż. Marek Rudziński
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Tomasz Jagiełło
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[22].Z2.02,
,,Eksploatowanie siewników i sadzarek , zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik mechanizacji rolnictwa.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Rodzaje siewu. Wymagania agrotechniczne, budowa, obsługa i regulacje
siewników 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 21
4.1.3. Ćwiczenia 21
4.1.4. Sprawdzian postępów 23
4.2. Wymagania agrotechniczne, budowa, obsługa i regulacje sadzarek.
Zasady bhp przy obsłudze siewników i sadzarek 24
4.2.1. Materiał nauczania 24
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 28
4.2.3. Ćwiczenia 29
4.2.4. Sprawdzian postępów 30
4.3. Wydajność eksploatacyjna maszyn do siewu i sadzenia.
Konserwacja siewników i sadzarek 31
4.3.1. Materiał nauczania 31
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 36
4.3.3. Ćwiczenia 36
4.3.4. Sprawdzian postępów 38
5. Sprawdzian osiągnięć 39
6. Literatura 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten pomoże Ci opanować zasady eksploatowania siewników i sadzarek oraz
wykształcić umiejętności z tego zakresu.
Poradnik zawiera:
- wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś opanować przed
przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,
- cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas realizacji tej
jednostki modułowej,
- materiał nauczania, który umożliwi Ci samodzielne przygotowanie się do wykonywania
ćwiczeń i zaliczenie sprawdzianów,
- pytania sprawdzające, które pomogą Ci sprawdzić, czy już opanowałeś zamieszczony
materiał nauczania z zakresu eksploatacji maszyn i narzędzi do uprawy roli,
- ćwiczenia, które ułatwią Ci nabycie umiejętności praktycznych,
- sprawdzian postępów, zadań który pozwoli Ci na samodzielne określenie opanowania
wymaganych umiejętności i wiadomości po zakończeniu każdego rozdziału materiału
nauczania,
- sprawdzian osiągnięć ucznia, przykładowy zestaw, który służy do oceny poziomu
opanowania umiejętności i wiadomości z zakresu całej jednostki,
- wykaz literatury.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[22].Z2
Użytkowanie i naprawa
narzędzi, maszyn
i urządzeń rolniczych
311[22].Z2.01 311[22].Z2.03
311[22].Z2.02
Eksploatowanie Eksploatowanie
Eksploatowanie
narzędzi i maszyn do narzędzi, maszyn
siewników
uprawy roli i urządzeń do
i sadzarek
nawożenia i ochrony
roślin
311[22].Z2.04 311[22].Z2.05 311[22].Z2.06
Eksploatowanie Eksploatowanie Eksploatowanie
maszyn maszyn do zbioru maszyn do zbioru
i urządzeń do zbioru zbóż roślin okopowych
zielonek
311[22].Z2.07 311[22].Z2.08
Eksploatowanie Eksploatowanie
maszyn i urządzeń urządzeń i środków
stosowanych transportu
w produkcji stosowanych w
zwierzęcej gospodarstwie rolnym
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- dobierać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych prac,
- interpretować przepisy bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy,
- wskazywać konsekwencje naruszenia przepisów bhp podczas wykonywania zadań
zawodowych,
- scharakteryzować sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń urazami mechanicznymi,
- określać sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń związanych z substancjami
chemicznymi,
- zastosować podstawowe przepisy bhp podczas wykonywania pracy,
- zorganizować bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy,
- udzielać pierwszej pomocy osobom po urazach mechanicznych, porażeniu prądem,
zatruciach substancjami chemicznymi.,
- odczytywać różne rodzaje rysunków technicznych,
- charakteryzować materiały stosowane w budowie maszyn,
- charakteryzować maszyny i urządzenia energetyczne i transportowe,
- przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas wykonywania badań,
- określać budowę i działanie mechanizmów ciągnika rolniczego,
- stosować przepisy ruchu drogowego podczas kierowania pojazdem,
- kierować pojazdem samochodowym,
- obsługiwać mechanizmy ciągnika rolniczego,
- stosować zasady eksploatacji pojazdów rolniczych,
- diagnozować stan techniczny zespołów ciągnika rolniczego,
- naprawiać i regulować mechanizmy ciągnika rolniczego,
- przystosowywać ciągnik rolniczy do prac polowych i transportowych,
- korzystać z katalogów części, instrukcji obsługi i napraw pojazdów,
- wykonywać planowe przeglądy i naprawy pojazdów rolniczych,
- prowadzić dokumentację pracy pojazdów i środków transportowych,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami
bezpieczeństwa i ochrony środowiska,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji pojazdów
rolniczych,
- określać zasady przewozu osób i ładunków,
- określać przeznaczenie przyrządów kontrolno-pomiarowych znajdujących się
w pojez
dzie oraz przyrządów do sterowania pojazdami,
- określać czynności kierującego pojazdem przed i po uruchomieniu silnika,
- określać podstawowe czynności kontrolne i obsługowe urządzeń wpływających na
bezpieczeństwo jazdy,
- posługiwać się mechanizmami sterowania pojazdem,
- samodzielnie wykonywać manewry pojazdem samochodowym,
- włączać się do ruchu drogowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- określić wymagania agrotechniczne stawiane siewnikom i sadzarkom,
- scharakteryzować rodzaje siewu,
- wyjaśnić budowę i regulację siewników rzędowych,
- wyjaśnić budowę, działanie i regulacje siewników do siewu punktowego,
- wykonać próbę pracy i sprawdzić nastawy siewnika,
- scharakteryzować rodzaje sadzarek do ziemniaków,
- wyjaśnić budowę, działanie, obsługę i regulację sadzarek do ziemniaków,
- wyjaśnić zasadę działania sadzarek do rozsad,
- wykonać próbę pracy sadzarki,
- wykonać naprawy bieżące siewników i sadzarek,
- wykonać konserwację sezonową siewników i sadzarek,
- wykonać naprawy bieżące sadzarek, siewników,
- zastosować przepisy bhp podczas eksploatacji siewników i sadzarek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Rodzaje siewu. Wymagania agrotechniczne, budowa,
obsługa i regulacje siewników
4.1.1. Materiał nauczania
Rodzaje siewu
W zależności od roślin, istnieją różne rodzaje siewu. Przede wszystkim zależą one od
wymagań poszczególnych roślin, a także od zamierzonego sposobu ich pielęgnowania.
Istnieją następujące rodzaje siewu: rzutowy, rzędowy, pasmowy, taśmowy punktowy
i gniazdowy. Podczas siewu nasiona mogą zostać umieszczone na powierzchni roli (w siewie
powierzchniowym) lub w glebie, na określonej głębokości.
Rys. 1. Rozmieszczenie nasion w płaszczyz
nie poziomej przy różnych metodach siewu: a) siew rzędowy:
1) wąskorzędowy, 2) szerokorzędowy, 3) pasowy, b) siew punktowy: 4) wąskorzędowy,
5) szerokorzędowy, 6) gniazdowy, c) siew rzutowy: 7) rozmieszczenie rzeczywiste, 8) rozmieszczenie
teoretyczne, 9) rzędowo-rzutowy [6 s. 283]
Najbardziej rozpowszechniony jest siew rzędowy. W ten sposób wysiewa się: zboża,
rośliny strączkowe, pastewne motylkowe i niemotylkowe, a także większość roślin
przemysłowych. Również w sposób rzędowy uprawia się okopowe rośliny korzeniowe.
Podczas siewu rzędowego nasiona umieszcza się w prostych, równoległych do siebie
i oddalonych w jednakowych odległościach rzędach, na określonej głębokości. Zmiana ilości
roślin na jednostce powierzchni w tego rodzaju siewie, następuje poprzez zmianę ich
zagęszczenia w rzędzie. Szerokość międzyrzędzi mieści się w zakresie od 0,08 do 0,80 m.
W uprawie zbóż stosuje się siew o rozstawie rzędów z zakresu od 0,13 do 0,20 m. W uprawie
roślin okopowych, w celu umożliwienia upraw międzyrzędowych stosuje się rozstaw
szerokorzędowy.
Siew rzędowo-pasowy jest modyfikacją siewu rzędowego. Stosuje się wówczas
przemiennie dwie szerokości międzyrzędzi, dzięki czemu dwa lub trzy zbliżone do siebie
rzędy tworzą pas oddzielony od pozostałych szerokim międzyrzędziem. Taki sposób uprawy
umożliwia wykonywanie mechanicznych zabiegów pielęgnacyjnych w szerokich
międzyrzędziach. Ten rodzaj uprawy stosuje się zamiast upraw szerokorzędowych tylko
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
wtedy, gdy roślinom wystarczy uprawa pielęgnacyjna tylko z jednej strony i jednocześnie
mniejsza powierzchnia życiowa.
Siew punktowy polega na precyzyjnym rozmieszczeniu nasion w określonej rozstawie
i określonej odległości w rzędach. Stosuje się go przy uprawie roślin wymagających dużej
przestrzeni życiowej, takich jak na przykład buraki cukrowe. Wysiewając specjalnie
spreparowane nasiona buraków cukrowych (ziarna otoczkowane), unika się zabiegów:
przecinki i przerywki w celu uzyskania właściwej rozstawy. Siew punktowy jest również
często praktykowany przy uprawie kukurydzy na ziarno lub kiszonkę. Ten rodzaj siewu
wymaga materiału siewnego o wysokiej wartości użytkowej.
Siew gniazdowy jest wariantem siewu punktowego. W tym przypadku w określonych
odstępach w rzędzie umieszcza się nie jedno, lecz dwa lub trzy nasiona. Ten rodzaj siewu
stosuje się w uprawie niektórych warzyw (dynia, ogórki).
Siew rzutowy, dawniej stosowany powszechnie, obecnie używa się jedynie na
niewielkich areałach.
Wymagania agrotechniczne stawiane siewnikom
Obok odpowiedniego przygotowania roli, siew jest podstawowym warunkiem
prawidłowego wzrostu i rozwoju uprawianych roślin. Jego celem jest optymalne
rozmieszczenie nasion w glebie, w najkorzystniejszym dla danej rośliny terminie
agrotechnicznym. Nasiona powinny być rozmieszczone równomiernie, z zachowaniem
odpowiednich odległości w rzędzie, a także między rzędami, oraz na odpowiedniej
głębokości. Równomierny wysiew nasion na całym polu, w efekcie ułatwi osiągnięcie
jednoczesnego rozwoju roślin, co z kolei pozwoli na skuteczne przeprowadzanie
dodatkowych zabiegów agrotechnicznych. Jest to również warunek jednoczesnego
osiągnięcia pełnej dojrzałości przez wszystkie rośliny. Spełnienie tego warunku jest
szczególnie istotne podczas zbioru plonów. Umieszczenie nasion podczas siewu na
odpowiedniej głębokości, nie tylko zapewni im dostarczanie składników pokarmowych
i wody, ale także zabezpieczy je przed wyjadaniem przez ptaki.
Wymagania agrotechniczne, jakie stawia siÄ™ siewnikom, wynikajÄ… wprost ze
sformułowanych wyżej warunków, jakim powinien odpowiadać prawidłowy siew. Siewniki
rzędowe i ich podzespoły powinny zapewnić siew równomierny, a zespoły wysiewające nie
mogą w żadnym razie podczas tego zabiegu uszkadzać nasion. Jednocześnie konstrukcja
zespołów wysiewających powinna umożliwić wysiew nasion o różnej wielkości. Nasiona
powinny być umieszczane przez siewnik na jednakowej głębokości, odpowiedniej dla danego
rodzaju rośliny. Rzędy powinny zachowywać prostoliniowość i ustaloną wcześniej szerokość
międzyrzędzi. Konstrukcja siewnika powinna umożliwiać zmianę zarówno szerokości między
rzędami, gęstości wysiewanych nasion w rzędzie, jak i głębokości siewu. Ilość wysiewanych
nasion powinna być regulowana łatwo, a ustalone parametry pracy zespołów roboczych, nie
mogą podczas siewu ulegać zmianie. Warunek ten musi być spełniony zarówno przy
wstrząsach siewnika, występujących podczas przemieszczania się na polu, jak i przy pracy
agregatu na zboczach. Budowa skrzyni nasiennej powinna umożliwiać łatwe jej napełnianie
ziarnem. Opróżnianie skrzyni z nasion pozostałych po siewie również nie powinno nastręczać
trudności.
A
ączne spełnienie, wyżej opisanych wymagań ma duży wpływ na jakość i ilość plonów,
gdyż przy odpowiedniej wilgotności i temperaturze gleby, nasiona prawidłowo zasiane będą
kiełkować i wschodzić jednocześnie. Stopień zagęszczenia nasion na polu powinien
odpowiadać wymaganiom prawidłowego rozwoju zasianych roślin. Siew zbyt rzadki
spowoduje brak optymalnego wykorzystania gleby i ułatwi rozwój chwastów, natomiast siew
zbyt gęsty, spowoduje słabą wegetację roślin i w efekcie również doprowadzi do strat.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Podział siewników
Siewniki polowe ze względu na sposób pracy, można podzielić na dwie zasadnicze
grupy: siewniki rzutowe i siewniki rzędowe.
SIEWNIKI POLOWE
rzędowe rzutowe
uniwersalne punktowe
kombinowane
mechaniczne pneumatyczne
kołeczkowe roweczkowe
nadciśnieniowe podciśnieniowe
Rys. 2. Klasyfikacja siewników
We współczesnym rolnictwie istotne znaczenie osiągnęły jedynie siewniki rzędowe. Wśród
tych maszyn wyróżnia się siewniki: uniwersalne, kombinowane i punktowe.
Rzędowe siewniki uniwersalne są wykorzystywane do siewu nasion zbóż, rzepaku,
a także nasion drobnych (traw, maku) i grubych (motylkowych grubonasiennych, buraków
cukrowych i pastewnych itp.). Rzędowe siewniki punktowe służą do precyzyjnego siewu
spreparowanych nasion buraków cukrowych i pastewnych, a także do siewu grochu,
słonecznika i niektórych warzyw. Siewniki kombinowane służą do jednoczesnego wysiewu
zbóż lub nasion roślin przemysłowych, wspólnie z nawozami mineralnymi. Siewniki te
posiadają w tym celu obok skrzyni na nasiona, również skrzynię na nawóz mineralny.
Budowa siewników rzędowych
Uniwersalne, rzędowe siewniki zbożowe zbudowane są z następujących elementów:
skrzyni nasiennej z mieszadłem, znaczników, zespołów wysiewających, przewodów
nasiennych, redlic, spulchniaczy śladów kół ciągnika i zagarniaczy ze sprężystymi pacami.
Siewniki w zależności od ich wielkości są produkowane jako maszyny zawieszane lub
przyczepiane. Siewniki zawieszane agregatuje siÄ™ z ciÄ…gnikiem przy pomocy trzypunktowego
układu zawieszenia. Podczas pracy, siewnik opiera się na dwóch kołach jezdnych. Od tych
kół są napędzane wszystkie ruchome zespoły robocze, w tym wałek wysiewający i mieszadło.
Prawidłowe prowadzenie siewnika po polu (bez omijaków) umożliwiają zamontowane na nim
znaczniki. Właściwie wyregulowane znaczniki, znacząc bruzdę na powierzchni pola
wytyczają ślad dla przedniego koła. Tym śladem operator będzie prowadził przednie koło
ciągnika, po wykonaniu nawrotu. Znaczniki są przestawiane ręcznie przy każdym nawrocie.
W siewnikach o większych szerokościach roboczych, pracą znaczników steruje się przy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
pomocy hydrauliki zewnętrznej ciągnika. Specjalny mechanizm podczas opuszczania jednego
znacznika, powoduje w tym samym czasie unoszenie drugiego. Na czas transportu obydwa
znaczniki powinny być uniesione do góry i odpowiednio zabezpieczone przed opadnięciem.
Agregaty zaawansowane technologicznie podczas precyzyjnego prowadzenia maszyn po polu
korzystają z systemów jazdy równoległej wspieranej technologią GPS.
Rys. 3. Siewnik uniwersalny zawieszany S043 [katalog: ROLMASZ Kutno]
Skrzynia nasienna siewnika posiada zawiasowo umocowana pokrywÄ™. WewnÄ…trz skrzyni
znajduje się pływak, który jest połączony ze wskaz
nikiem umieszczonym na zewnÄ…trz. Po
napełnieniu skrzyni ziarnem, pływak powinien znajdować się na powierzchni nasion.
W miarę opróżniania skrzyni z nasion, wskaz
nik informuje operatora o ilości pozostałego
materiału siewnego. W niektórych siewnikach w tym celu montuje się w skrzyniach
nasiennych pojemnościowe czujniki elektryczne. W skrzyni nasiennej znajduje się obrotowe
mieszadło, którego zadaniem jest równomierne dostarczanie ziarna do zespołów
wysiewajÄ…cych.
Zespoły wysiewające są umieszczone tuż pod dnem skrzyni nasiennej. W siewnikach
uniwersalnych stosuje się dwa typy zespołów wysiewających: roweczkowy lub kołeczkowy.
Obecnie siewniki z zespołami roweczkowymi zostały zdecydowanie wyparte przez siewniki
z zespołami kołeczkowymi.
Rys. 4. Zespół wysiewający roweczkowy, a) gniazdo wysiewające, b) regulacja ilości wysiewu, 1) wałek
z roweczkami, 2) wałek gładki, 3) wał napędowy, 4) gniazdo zespołu wysiewającego, 5) przesuwka,
6) pierścień ustalający, 7) prowadnica, 8) dz
wignia regulacji ilości wysiewu, 9) dz
wignia regulacji
położenia den [5, s. 137]
Główna różnica między zespołami roweczkowymi i kołeczkowymi polega na sposobie
regulowania ilości wysiewanych nasion. W zespołach roweczkowych, o ilości wysiewanych
nasion decyduje szerokość czynna wałeczka z roweczkami. Zmieniając położenie centralnej
dz
wigni regulacyjnej 8 [Rys. 4], można jednocześnie zwiększać (lub zmniejszać) szerokość
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
czynną roweczków we wszystkich zespołach wysiewających. Dzięki temu ilość wysiewanych
nasion w rzędach ulega odpowiednio zwiększeniu lub zmniejszeniu. W zależności od
wielkości nasion istnieje możliwość zmiany kierunku obrotów wałka wysiewającego przy
zespole roweczkowym  wysiew górny i dolny oraz w zespole kołeczkowym.
W porównaniu z zespołami roweczkowymi, siewniki z kołeczkowymi zespołami
wysiewającymi, umożliwiają dokładniejszą regulację wysiewu i większą równomierność.
Siewniki te poprzez wyposażenie ich w wymienne wałki wysiewające, posiadają także lepsze
rozwiązania w dziedzinie przystosowania maszyn do wysiewu nasion drobnych, średnich lub
grubych.
Rys. 5. Przyrząd wysiewający kołeczkowy [katalogi: Sulky BUREL Francja i FAMAROL Słupsk]
Wymienne wałki wysiewające mogą być zaopatrzone w kołeczki (do siewu zbóż), ząbki
(do siewu nasion drobnych) lub łopatki (do siewu nasion grubych). Kołeczkowe zespoły
wysiewające są umieszczone na wspólnym wałku. Zespoły obracając się podczas siewu,
wygarniają ziarno ze skrzyni, wprost do przewodów nasiennych. Zmieniając prędkość
obrotową wałka wysiewającego w stosunku do prędkości obrotowej napędzającego koła
jezdnego, mamy możliwość wpływu na zmianę ilości wysianego ziarna na polu.
Rys. 6. Elementy dwudzielnego kołeczkowego zespołu wysiewającego siewnika S043/3B  Poznaniak 6
1) kółko wysiewające do nasion drobnych (wąskie), 2) kółko wysiewające do nasion zbóż (szerokie),
3) zabierak, 4) podkładka specjalna, 5) popychacz, 7) wałek wysiewający [instrukcja obsługi: siewnik
POLONEZ Rolmasz Kutno]
W nowszych konstrukcjach siewników, zamiast wymiennych zespołów wysiewających
stosowane są uniwersalne, sprzęgnięte ze sobą zespoły kółek wysiewających. Są one
zamontowane na wałku wysiewającym na stałe. Dzięki takiemu rozwiązaniu eliminuje się
pracochłonną czynność demontażu całego wałka wysiewającego i wymiany zespołów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
wysiewajÄ…cych do siewu odpowiedniego rodzaju nasion. Znane sÄ… rozwiÄ…zania
z dwudzielnymi [Rys. 6] i trójdzielnymi kołeczkowymi zespołami wysiewającymi.
Przy wysiewie zbóż, obie części zespołu wysiewającego są ze sobą sprzęgnięte przy
pomocy zabieraka 3. W takim przypadku obracają się one wspólnie. Przy wysiewie nasion
drobnych obraca się tylko wałek wąski, natomiast wałek szerszy pozostaje w gniez
dzie
wysiewającym unieruchomiony. Operacji sprzęgania lub rozłączania zespołu kołeczkowego
dwudzielnego dokonuje się specjalnym popychaczem 5, zmieniając położenie zabieraka.
Pod każdym zespołem wysiewającym jest umieszczone sprężynujące denko 3 [Rys. 7].
Denka są umocowane na wspólnym wałku. Taka konstrukcja pozwala w sposób jednoczesny
zmieniać szczelinę pomiędzy zespołami wysiewającymi, a poszczególnymi denkami.
W przypadku wysiewu nasion drobnych ustawia siÄ™ szczelinÄ™ wÄ…skÄ…. Przy wysiewie nasion
grubych należy ją zwiększyć. W przypadku dostania się do gniazda wysiewającego twardego
przedmiotu o dużych wymiarach, sprężynujące denko w pewnym stopniu zabezpiecza
kołeczkowy zespół wysiewający przed zniszczeniem.
Rys. 7. Sprawdzenie den nastawnych. 1) wzornik, 2) śruba regulacyjna, 3) denko nastawne
[instrukcja obsługi: siewnik POLONEZ Rolmasz Kutno]
W celu precyzyjnego ustawienia jednakowej szczeliny denek dla poszczególnych
zespołów wysiewających, należy zastosować specjalny do tego celu wzornik 1 [Rys. 7].
Wielkość tej szczeliny ustala się osobno dla każdego zespołu wysiewającego śrubą
regulacyjnÄ… 2.
W siewniku z zespołami kołeczkowymi istnieje dodatkowo możliwość regulowania
szczelin dolotowych do poszczególnych gniazd wysiewających. Dokonuje się tego
specjalnymi zastawkami regulacyjnymi.
Rys. 8. Wyłącznik ścieżek technologicznych [katalog: FAMAROL Słupsk]
Napęd wałków wysiewających jest uzyskiwany od kół jezdnych, przez przekładnię
łańcuchową i skrzynkę przekładniową. W ten sposób wysiew nasion jest powiązany
bezpośrednio z ruchem postępowym agregatu po polu. Istnieją różne mechanizmy zmiany
prędkości obrotowej wałków wysiewających. Dawniej do tego celu używano stopniowych
przekładni napędowych z kompletem kół zębatych (przekładnia Nortona). Kombinacja
wyboru współpracy różnych kół zębatych dawała w efekcie 18 lub 24 (w zależności od
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
konstrukcji) przełożeń, uzyskiwanych przy pomocy dwóch dz
wigni. Różne ustawienia kół
w łańcuchowej przekładni bocznej dodatkowo zwielokrotniało możliwość uzyskiwania
różnych prędkości obrotowych wałka wysiewającego do 54 lub 72 różnych wartości.
Współcześnie produkowane siewniki wyposaża się w bezstopniowe przekładnie,
pozwalające w prosty sposób uzyskać prędkości obrotowe wałka wysiewającego w znacznie
większym zakresie. Niekiedy specjalna konstrukcja przekładni zabezpiecza przed
niepotrzebnym obracaniem się zespołów wysiewających, np. podczas przypadkowego
cofnięcia się siewnika.
Rys. 9. Regulacja bezstopniowej przekładni siewnika [katalog: FAMAROL Słupsk]
Nasiona wygarniane przez zespoły kołeczkowe wpadają do przewodów nasiennych. Ich
zadaniem jest doprowadzenie nasion do redlic. Najpowszechniej stosuje siÄ™ teleskopowe
przewody nasienne, których budowa umożliwia w razie potrzeby zmianę ich długości. Dolne
końce przewodów nasiennych przymocowane są do poszczególnych redlic.
Rys. 10. Redlice płozowe z zastawkami przeciw zapychaniu glebą i teleskopowymi przewodami nasiennymi
[katalog: FAMAROL SÅ‚upsk]
Rys. 11. Redlice talerzowe [katalog: ROLMASZ Kutno]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Redlice są podzespołami siewnika, odpowiedzialnymi za wykonanie w glebie rowka,
w którym umieszczone będą nasiona. Redlice mogą być płozowe, radełkowe lub talerzowe.
Zmieniając siłę docisku redlic do powierzchni ziemi możemy zmienić głębokość siewu.
W zależności od konstrukcji siewnika, można tego dokonać napinając sprężyny lub
zawieszajÄ…c na odpowiedniej dz
wigni obciążniki. Niekiedy stosuje się rozwiązania z jedną
centralnÄ… dz
wignią, która reguluje głębokość siewu. Redlice w celu zabezpieczenia przed
przypadkowym zapchaniem, wyposażone są zamocowane wahadłowo stopki. Redlice
mogłyby się zapchać podczas opuszczania siewnika w położenie robocze, lub podczas
przypadkowego cofnięcia się agregatu. Uniwersalne siewniki zawieszane mają szerokość
roboczÄ… do 3 m.
Regulacje siewników rzędowych z kołeczkowymi zespołami wysiewającymi
Podstawową regulacją w siewnikach jest ustalenie ilości wysiewanych nasion na
jednostkę powierzchni. Wielkość nastaw będzie się zmieniać w zależności od rodzaju
wysiewanych nasion. Zawsze przy regulowaniu ilości wysiewu należy: ustalić odpowiednią
prędkość obrotową wałków wysiewających, położenie dz
wigni denek oraz położenie
zastawek na skrzyni nasiennej. Producenci poszczególnych siewników, w instrukcjach
obsługi swoich maszyn publikują dokładne wskazania regulacyjne dla poszczególnych
rodzajów nasion. Są one umieszczone w tabeli wysiewu.
Poza ustaleniem ilości wysiewu, w siewnikach ustawia się odpowiedni rozstaw redlic.
Służy do tego celu specjalna listwa z zaznaczonymi różnymi rozstawami. Głębokość siewu
w zależności od konstrukcji siewnika, można ustalać poprzez mocowanie na dz
wigniach
redlic obciążniki, napinając sprężyny dociskające redlice do roli lub zmieniając ten nacisk
hydraulicznie.
Sprawdzenie ilości wysiewu
Ponieważ ziarno nawet tego samego gatunku nie jest jednakowe, co do jego wielkości
i ciężaru, informacje zawarte przez producentów siewników w tabelach wysiewu należy
traktować jako dane orientacyjne. Aby uzyskać dokładną, odpowiednią dla danego gatunku
i odmiany ilość wysiewu na hektar, należy bezwzględnie przeprowadzić sprawdzenie
wstępnych regulacji, podczas tzw. próby kręconej. Do tego celu niezbędny jest: siewnik,
waga, instrukcja obsługi siewnika oraz ziarno, które mamy zamiar wysiewać.
Aby przeprowadzić próbę kręconą, należy wykonać następujące czynności:
- wstępnie wyregulować ilość wysiewu, zgodnie ze wskazaniami z tabeli wysiewu,
- napełnić skrzynię ziarnem,
- opuścić rynienki pomiarowe tak, by ziarno z zespołów wysiewających wpadało do nich,
- założyć korbę na wałek skrzyni przekładniowej,
- wysiewać nasiona do rynny, wykonując ściśle określoną ilość obrotów korbą,
- zważyć wysiane nasiona,
- porównać wyniki wysiewu rzeczywistego, ze wskazaniami z tabeli nastaw,
- w przypadku wyniku nie spełniającego oczekiwania, przeprowadzić korektę nastaw,
- próbę należy prowadzić do osiągnięcia pożądanych wyników,
- po wykonaniu próby, należy przywrócić pierwotne położenie rynienek pomiarowych.
Jeżeli nie wiemy, ile razy należy obrócić korbą, aby wysiać ziarno na określonej powierzchni,
należy samodzielnie zmierzyć obwód koła jezdnego siewnika i jego roboczą szerokość.
Dysponując tymi wielkościami należy określić ilość obrotów koła siewnika w celu wysiania
ziarna na określonej powierzchni. Niektórzy producenci zalecają wykonywać próbę kręconą
w warunkach polowych. Polega to na chwytaniu do rynienek ziarna w siewniku, który
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
porusza się po polu. Dopiero w ten sposób uzyskane ziarno waży się, a wynik porównuje się
z żądaną normą wysiewu.
Regulacja i obliczanie długości znaczników.
Znaczniki w siewniku rzędowym powinny być ustawione w ten sposób, aby odstęp
pomiędzy sąsiednimi pasami siewnymi przy kolejnych przejazdach siewnika, odpowiadał
szerokości międzyrzędzia. W zależności od typu siewnika sterowanie znacznikami odbywać
się ręcznie przy pomocy linek, lub hydraulicznie z wykorzystaniem hydrauliki zewnętrznej
ciągnika. Pasem siewnym nazywa się odległość między skrajnymi redlicami. Jest on równy
szerokości roboczej siewnika, pomniejszonej o szerokość jednego międzyrzędzia. Wysięg
znacznika lewego i prawego oblicza się według następujących wzorów przy symetrycznym
połączeniu z ciągnikiem i symetrycznego rozstawu redlic:
Ss - t
Z =       + d [m]
2
Ss = Sr  d [m]
Sr = n d [m]
gdzie:
Z  długość wysięgu znacznika lewego lub prawego, [m],
Ss  odległość między skrajnymi redlicami [m],
t- rozstaw kół przednich ciągnika [m],
d  szerokość międzyrzędzia [m]
Sr  szerokość robocza siewnika [m]
n  ilość redlic używanych w czasie siewu
Rys. 12. Wyznaczanie długości znaczników
[instrukcja obsługi siewnik POLONEZ Rolmasz Kutno]
Obsługa siewników rzędowych
W celu prawidłowego wykonania siewu należy przestrzegać następujących zasad:
- sprawdzić, czy nie poluzowały się połączenia śrubowe,
- nasmarować siewnik zgodnie z instrukcją,
- sprawdzić stan opon, w razie potrzeby uzupełnić powietrze,
- sprawdzić położenie den nastawnych,
- sprawdzić napięcie łańcuchów w przekładniach,
- sprawdzić, czy dopływ nasion do czynnych przyrządów wysiewających jest otwarty, a do
nieczynnych zamknięty,
- sprawdzić, czy dz
wignie ustawione są tak, jak ustalono podczas próby kręconej,
- na uwrociach siewnik podnosić do góry,
- w razie potrzeby uzupełniać zapas ziarna w skrzyni nasiennej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- nie przekraczać zalecanej maksymalnej prędkości roboczej,
- po każdym uwrociu przerzucić znaczniki,
- w celu zapobiegnięcia zapychania redlic, opuszczać siewnik jadąc agregatu do przodu,
- w pierwszej kolejności należy obsiać pasy na uwrociach,
- nie wolno cofać ciągnikiem z opuszczonym w położenie robocze siewnikiem.
Technologiczne ścieżki przejazdowe
Uzyskiwanie wysokich plonów jest uwarunkowane nie tylko dobrą jakością materiału
siewnego, odpowiednią uprawą pola i właściwą techniką siewu, ale także agrotechnicznymi
zabiegami pielęgnacyjnymi, wykonywanymi w czasie wegetacji roślin. Szczególnie istotne
jest pogłówne nawożenie rośli (tzw. dokarmianie) i ich chemiczna ochrona. Zabiegi te
powinno się wykonywać od fazy strzelania w z
dz
bło, do kwitnienia roślin. W tym celu,
wskazane jest stosowanie na polu ścieżek technologicznych. Ich obecność nie tylko
umożliwia wykonanie dodatkowych zabiegów agrotechnicznych, ale także zapewnia ich dużą
dokładność. Uniwersalne siewniki rzędowe są wyposażone w mechanizmy umożliwiające
łatwe zakładanie ścieżek technologicznych. Przy ich ustalaniu, należy zawsze wziąć pod
uwagę szerokość roboczą siewnika i opryskiwacza. W siewniku  Polonez 3ME sterowanie
elementami odpowiedzialnymi za wysiew nasion podczas wytyczania ścieżek
technologicznych odbywa się poprzez układ elektryczny. Operator poprzez uruchamianie
elektrosiłownika ma możliwość włączania i wyłączania odpowiednich kółek wysiewających.
Bywają również takie siewniki, w których sterowanie mechanizmem powstawania ścieżek
technologicznych odbywa siÄ™ automatycznie.
Inne konstrukcje uniwersalnych siewników zbożowych
Szerokość robocza siewników przyczepianych może dochodzić do 4,5 m (a nawet
więcej). W takim przypadku z uwagi na tak dużą szerokość roboczą, transport siewnika na
pole odbywa się w ustawieniu wzdłużnym, przy wykorzystaniu dodatkowych kół
transportowych.
Przestawienie w pozycję roboczą odbywa się przy pomocy hydrauliki zewnętrznej ciągnika.
Siewniki mogą być dodatkowo wyposażone w systemy informujące operatora
o nieprawidłowej pracy wałka wysiewającego, o ilości zboża w skrzyni nasiennej, a także
o wielkości obsianej powierzchni.
Siewniki o jeszcze większych szerokościach roboczych buduje się już jako maszyny
mechaniczno-pneumatyczne. W tym przypadku szerokość robocza wynosi do 6 m. [Rys. 12].
Siewniki zbudowane są ze skrzyni nasiennej ustawionej wzdłuż osi ciągnika, znaczników,
układu jezdnego napędzającego kołeczkowe zespoły wysiewające, redlic przymocowanych do
składanych belek polowych, pneumatycznych przewodów nasiennych i wentylatora.
Wentylator wytwarza podmuch powietrza, który rozdzielony do poszczególnych przewodów
pneumatycznych transportuje ziarno od zespołów wysiewających do redlic.
Siewniki są także wyposażone w mechanizmy umożliwiające tworzenie ścieżek
przejazdowych. W tym celu określone redlice są okresowo wyłączane z pracy. Niektóre firmy
produkują siewniki w pełni pneumatyczne. W tych maszynach strumień powietrza nie tylko
służy do transportu ziarna w przewodach nasiennych, ale także jest odpowiedzialny za ich
dawkowanie.
Siewniki kombinowane są wyposażone w podwójną skrzynię: nasienną i nawozową. Przy
pomocy maszyn tego rodzaju, można wysiewać nasiona z równoczesnym siewem
granulowanych nawozów mineralnych. Można także przeprowadzić jednoczesny siew dwóch
rodzajów nasion, bez konieczności ich uprzedniego mieszania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 13. Siewnik przyczepiany S052 [katalog: ROLMASZ Kutno]
Rys. 14. Siewnik mechaniczno-pneumatyczny S061 [katalog: ROLMASZ Kutno]
Niektórzy producenci oprócz samodzielnych maszyn, oferują także siewniki
przeznaczone do nabudowania na agregaty doprawiające pole. Przykładem takiej maszyny
może być siewnik S 103. Jest to siewnik mechaniczno-pneumatyczny nabudowany na bronę
wykorzystywany głównie w zestawie uprawowo  siewnym.
Rys. 15. Zestaw uprawowo-siewny Quick Line [katalog: ROLMASZ Kutno]
Sterowniki elektroniczne w siewnikach
Do obsługi zaawansowanych technologicznie siewników używa się wielofunkcyjnych
urządzeń elektronicznych. Umożliwiają one pełną kontrolę nad przeprowadzanym zabiegiem.
Operator na wyświetlaczu otrzymuje na bieżąco informacje o prędkości roboczej agregatu,
dawce ziarna na hektar, powierzchni wysiewu (zarówno częściowej, jak i całkowitej), a także
o pracy elementów wysiewających. Niekiedy urządzenia są wyposażone w alarmy wizualne
i dz
więkowe. Dotyczyć mogą one następujących zdarzeń: braku ziarna w skrzyni nasiennej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
początku wyznaczania ścieżek technologicznych, anomalii prędkości obrotowej aparatów
wysiewajÄ…cych.
Posiadając siewnik wyposażony w sterownik elektroniczny, upraszcza się też przebieg próby
kręconej. Wystarczy wówczas wpisać do urządzenia wagę zebranego podczas próby kręconej
ziarna i żądaną dawkę wysiewu na hektar. Urządzenie w sposób automatyczny ustawi dz
wigniÄ™
dawki na skali przekładni bezstopniowej w odpowiedniej pozycji. W czasie siewu, w celu
chwilowego zwiększenia gęstości wysiewu (np. na cięższych glebach) może nastąpić
natychmiastowa zmiana dawki o 10%. Urządzenia ułatwiają także wyłączanie z siewu
odpowiednich gniazd wysiewających w celu prawidłowego wyznaczania ścieżek
technologicznych. Dokonuje się to na podstawie automatycznie zliczanych przejazdów,
w oparciu o informację hydraulicznego przerzucania znaczników.
Rys. 16. Konsola sterownika elektronicznego, kontrolującego ilość wysiewu [katalog: Sulky BUREL Francja]
Technologia GPS
We współczesnym rolnictwie coraz częściej korzysta się z zaawansowanych technologii
informatycznych i satelitarnych. Między innymi powstają systemy wspomagania jazdy
równoległej, korzystające z sygnałów wysyłanych przez satelity (system GreenStar firmy
John Deere, FieldStar firmy AGCO, Outback firmy Agrocom). SÄ… one wykorzystywane
w tzw. precyzyjnym rolnictwie. W przypadku siewników, dzięki wykorzystaniu tych
systemów można zrezygnować z używania tradycyjnych znaczników. Mimo tego i tak pole
będzie zasiane bez nakładających się przejazdów, czy omijaków. Agregat wyposażony
w system jazdy równoległej może efektywnie pracować nawet w podczas mgły lub w nocy.
W celu doprecyzowania sygnałów satelitarnych, współpracują z nimi specjalne naziemne
anteny dGPS, które przesyłają sygnały do ciągnika. Możliwa jest praca w systemie
półautomatycznym, gdy kierowca musi sam dokonywać korekty jazdy, lub też w trybie
w pełni zautomatyzowanym (AutoTrac), kiedy ciągnik odnajduje właściwą drogę bez pomocy
operatora. Wówczas elektroniczny sterownik bezpośrednio steruje pracą układu
kierowniczego.
Praca na polu rozpoczyna się od wytyczenia pierwszego toru jazdy. Na pole można
wjechać w dowolnym miejscu. Przed rozpoczęciem pracy do pamięci komputera należy
wprowadzić szerokość roboczą agregatu. Podczas pierwszego przejazdu należy wprowadzić
dwa wybrane punkty pokonywane na skraju pola, najpierw pkt A, a następnie po przejechaniu
całego pola pkt B [Rys.17.a)]. W ten sposób zostaje zapamiętana linia bazowa. Każdy
następny przejazd będzie przebiegał równolegle do zapamiętanego toru jazdy. Kolejne linie
jazdy sÄ… pokazywana na ekranie monitora w ciÄ…gniku [Rys.17.b)]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Rys. 17. System GreenStar firmy John Deere a) wytyczenie pierwszego przejazdu między pkt A i B, b) monitor
GreenStar [katalog: John DEERE]
W przypadku jazdy po łuku, system automatycznie zapamiętuje 50 punktów w ciągu
minuty. Odległość między pasami będzie zawsze wielokrotnością szerokości roboczej
agregatu. System również automatycznie wytyczy linię rozpoczęcia nawrotów. Kąt skrętu
podczas nawrotów także będzie dokładnie określony. Kiedy AutoTrac jest włączony układ
kierowniczy agregatu jest sterowany całkowicie automatycznie, bez ingerencji kierowcy.
Dokładność wytyczenia toru jazdy przy kolejnych przejazdach wynosi 0,10 m. W praktyce
przy pewnej wprawie można osiągnąć jeszcze większą dokładność, bo aż do 0,05 m. Program
pozwala na utrzymanie dokładnego toru jazdy nawet podczas pracy w terenie pagórkowatym.
System można bezproblemowo montować na różnych maszynach. Z powodzeniem
wykorzystuje się go przy uprawie i doprawianiu pola, podczas siewu, nawożenia, przy
opryskach, czy kombajnowym zbiorze plonów.
Budowa, działanie, obsługa i regulacje siewników punktowych
Wymagania agrotechniczne, jakie stawia siÄ™ siewnikom punktowym, sÄ… podobne do
wymagań stawianych siewnikom uniwersalnym. Dodatkowym parametrem w przypadku
maszyn do siewu precyzyjnego, jest konieczność uzyskania jednakowych odległości między
wysianymi nasionami w rzędzie. Siewniki punktowe stosuje się najczęściej do siewu
jednokiełkowych nasion buraków cukrowych oraz kukurydzy. Głębokość siewu nasion
buraków cukrowych powinna wynosić od 0,015 do 0,04 m, natomiast w przypadku nasion
kukurydzy od 0,05 do 0,08 m.
Siewniki punktowe składają się z ramy, zawieszanej na trzypunktowym układzie
zawieszenia ciągnika, do której są przymocowane poszczególne sekcje robocze. Każda
z sekcji posiada własny zbiornik na ziarno o pojemności od 8 do 16 dm3 oraz zespół
wysiewający. Ponieważ elementy te znajdują się tuż nad redlicą, niepotrzebny jest w tym
przypadku przewód nasienny. Nasiona osuwając się w zbiorniku w kierunku dna, trafiają do
komórek w tarczy. Komórki te znajdują się na jej obwodzie.
Wielkość komórek powinna odpowiadać wielkości wysiewanych nasion. Obracająca się
w płaszczyz
nie pionowej tarcza przenosi nasiona i wyrzuca je do wykonanej przez redlicÄ™
bruzdy. W przecięciu tarczy wysiewającej, w jej dolnej części jest umieszczony wyrzutnik.
Zapewnia on opuszczenie przez nasiona komórek w tarczy nawet wówczas, gdyby doszło do
ich zaklinowania. Oprócz tarczy wysiewającej i zbiornika w skład każdej sekcji roboczej
wchodzi usuwający większe bryły ziemi zgarniak, redlica, rolka ugniatająca i kółko
zagarniajÄ…ce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Rys. 18. Siewnik punktowy [katalog: AMAZONE Niemcy]
Odstępy nasion w rzędzie zależą od ustawienia przekładni łańcuchowej i mogą być
zmieniane w zakresie od 0,06 do 0,18 m. W przypadku wysiewu nasion kukurydzy, siewnik
powinien umożliwić regulowanie odległości w rzędzie w jeszcze większym zakresie,
a mianowicie od 0,08 do 0,40 m. Napęd na zespoły wysiewające jest przenoszony od kół
podporowych siewnika, przez przekładnię łańcuchową i koła zębate, na tarczę wysiewającą.
Dodatkowo jest także napędzana rolka odrzucającą. Jest ona usytuowana w zbiorniku, a jej
zadaniem jest współpraca z tarczą wysiewającą. Rolka powinna zagwarantować obecność
tylko jednego nasionka w pojedynczej komórce tarczy. Zmianę prędkości obrotowej tarcz
wysiewających uzyskuje się poprzez wymienne koła łańcuchowe.
Rys. 19. Sekcja siewnika punktowego [katalog: AMAZONE Niemcy]
Niekiedy na siewniki punktowe bywają nabudowywane opryskiwacze. Służą one do
wykonania w czasie siewu jednoczesnego pasowego oprysku. Bywają również siewniki
precyzyjne wyposażone w dodatkowe zbiorniki do wysiewu nawozu sztucznego. Nawóz
wysiany w pobliżu nasion stanowi tzw. nawożenie startowe. Zastosowanie wymiennych tarcz
wysiewających zwiększa możliwość wysiewu nasion innych roślin np. słonecznika lub
niektórych warzyw. Minimalna szerokość międzyrzędzi w siewnikach punktowych wynosi
około 0,30 m. Poprzez przesuwanie, a nawet zdejmowanie w razie potrzeby niektórych sekcji,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
szerokość ta może zostać zwiększona do 1,20 m. Oprócz wyżej opisanego przyrządu
wysiewającego z pionową tarczą, istnieją również inne rozwiązania służące do precyzyjnego
wysiewu nasion. Są to m.in. zespoły chwytakowe, z taśmą perforowaną, czerpakowe
z ukośnie lub poziomo usytuowaną tarczą wysiewającą.
Siewniki punktowe z pneumatycznymi zespołami wysiewającymi różnią się zasadą pracy
od siewników z mechanicznymi zespołami. Posiadają one również tarczę z komórkami, ale do
otworków nasiona przysysają się pod wpływem podciśnienia wytworzonego przez
wentylator. Specjalne zgarniacze nie pozwalają na to, by do jednego otworu przyssało się
więcej niż jedno nasionko. Przyssane nasiona są przenoszone do miejsca, w którym komórki
tarczy łączą się z ciśnieniem atmosferycznym. Tam następuje odpadnięcie pod własnym
ciężarem nasion od tarczy. Wpadają one na dno bruzdy wykonanej przez redlicę. Gęstość
wysiewu, czyli zmianę odległości nasion w rzędzie reguluje się zmieniając przełożenie
przekładni zmieniającej prędkość obrotową tarcz wysiewających, lub stosując tarcze o innej
liczbie otworów.
Oprócz siewników precyzyjnych podciśnieniowych, są również produkowane
nadciśnieniowe. W tym przypadku pojedyncze nasiona są wdmuchiwane do wgłębień na
obwodzie tarczy wysiewajÄ…cej. Nadmiar nasion zostaje strumieniem powietrza odrzucony.
Pojedyncze nasiona są dociskane do swoich gniazd ciśnieniem powietrza. Po przesunięciu się
obwodu tarczy poza komorę nadciśnieniową, przestaje działać siła wciskająca nasiona do
tarczy. Pod wpływem własnego ciężaru wpadają one do uformowanej redliny. Gęstość
wysiewu reguluje się podobnie jak w siewnikach podciśnieniowych.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje siewu?
2. Jakie wymagania agrotechniczne stawia siÄ™ siewnikom uniwersalnym?
3. Z jakich podzespołów jest zbudowany uniwersalny siewnik rzędowy?
4. W jaki sposób reguluje się ilość siewu w siewnikach uniwersalnych?
5. W jaki sposób zmienia się głębokość siewu w siewnikach rzędowych?
6. Jak jest zbudowany siewnik rzędowy pneumatyczny?
7. W jakim celu przeprowadza się próbę kręconą?
8. Do czego służą sterowniki elektroniczne wykorzystywane w siewnikach?
9. Na czym polega wykorzystanie techniki dGPS podczas siewu?
10. Do czego służą siewniki punktowe?
11. Z jakich podzespołów są zbudowane siewniki punktowe?
12. W jaki sposób zmienia się ilość wysiewu w siewnikach precyzyjnych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj wykonanie zabiegu siewu. Określ niezbędne do tego celu urządzenia, narzędzia
i materiały eksploatacyjne. Oblicz długość znaczników zawieszanego siewnika uniwersalnego
S 043  Poznaniak 6 . Siew ma być wykonany 25 redlicami. Szerokość międzyrzędzi winna
wynosić d = 0,108 m. Rozstaw kół przednich ciągnika wynosi 1,35 m. Po obliczeniach
wyreguluj siewnik.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy (patrz: rozdz. 4.2 poradnika),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) wyregulować rozstaw międzyrzędzi,
5) obliczyć na podstawie danych, według wzorów długość znaczników,
6) wyregulować przy pomocy kluczy monterskich długości znaczników w siewniku,
7) wyregulować długość linek w mechanizmie przerzutowym znaczników,
8) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia na polu, podczas próby siewu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciągnik, łącznik górny, sworznie i zawleczki, siewnik uniwersalny S 043  Poznaniak 6 ,
- instrukcje obsługi siewnika i ciągnika,
- listwa do wyznaczania rozstawu redlic,
- zestaw kluczy monterskich, taśma miernicza,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj wykonanie zabiegu siewu. Określ niezbędne do tego celu urządzenia, narzędzia
i materiały eksploatacyjne. Wyreguluj zespoły robocze siewnika zawieszanego S043
 Poznaniak zakładając, że masz zasiać pszenicę w rozstawie międzyrzędzi 0,108 m w ilości
200 kg/ha. Przeprowadz
próbę kręconą.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy (patrz: rozdz. 4.2 poradnika),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) przypomnieć sobie sposób przeprowadzenia próby kręconej,
5) wyregulować zespoły robocze korzystając z tabeli wysiewu dla siewnika  Poznaniak 6 ,
6) sprawdzić regulację poprzez wykonanie próby kręconej,
7) sprawdzić praktycznie, czy regulacje są odpowiednie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciągnik, łącznik górny, sworznie i zawleczki, siewnik uniwersalny S 043  Poznaniak 6 ,
- instrukcje obsługi siewnika i ciągnik
- zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,
- waga, ziarno pszenicy,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj czynności przygotowujące siewnik punktowy do siewu. Określ niezbędne do
tego celu urządzenia, narzędzia i materiały eksploatacyjne. Wykonaj obsługę techniczną
siewnika punktowego. Przygotuj go do pracy. Należy wysiać otoczkowane nasiona buraków
cukrowych w odstępach w rzędzie co 0,09 m, na głębokość 0,03 m, rozstaw rzędów 0,45 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy (patrz: rozdz. 4.2 poradnika),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) nasmarować wszystkie punkty smarne, zgodnie z zaleceniami producenta,
5) sprawdzić napięcie łańcuchów w przekładniach łańcuchowych,
6) sprawdzić połączenia gwintowe,
7) sprawdzić stan kół jezdnych siewnika punktowego,
8) dobrać odpowiednie koła łańcuchowe.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciągnik, łącznik górny, sworznie i zawleczki, siewnik punktowy,
- instrukcje obsługi: ciągnika i siewnika,
- zestaw kluczy monterskich, podstawowe narzędzia ślusarskie, smarownica,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić różne rodzaje siewu?
ðð ðð
2) określić wymagania agrotechniczne stawiane siewnikom?
ðð ðð
3) nazwać podzespoły siewnika uniwersalnego i punktowego?
ðð ðð
4) określić różnicę między zespołami roweczkowymi i kołeczkowymi?
ðð ðð
5) wyregulować elementy siewnika, od których zależy ilość wysiewu?
ðð ðð
6) przeprowadzić próbę kręconą?
ðð ðð
7) obliczyć długość znaczników?
ðð ðð
8) wymienić podzespoły rzędowego siewnika punktowego?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.2. Wymagania agrotechniczne, budowa, obsługa i regulacje
sadzarek. Zasady bhp przy obsłudze siewników i sadzarek
4.2.1. Materiał nauczania
Wymagania agrotechniczne sadzarek
Bulwy ziemniaczane (lub sadzonki) powinny być rozmieszczane w równoległych
rzędach, w jednakowych odległościach w rzędzie. Konstrukcja sadzarki powinna umożliwiać
zmianę gęstości sadzenia w rzędzie w zakresie od 0,18 do 0,42 m, a także zmianę głębokości
sadzenia do 0,08 m. Zespoły wysadzające nie mogą uszkadzać bulw (lub sadzonek), gdyż
wiązałoby się to ze znacznym obniżeniem plonów. Ziemniaki po wysadzeniu powinny zostać
przykryte glebą. Wysokość i kształt uzyskiwanej redliny również powinna podlegać
regulowaniu. Z uwagi na konieczność stosowania przy pielęgnacji roślin wysadzanych
w rzędach kolejnych maszyn, rozstaw uzyskiwanych rzędów musi być zunifikowany
i dostosowany do innych maszyn służących do upraw międzyrzędowych i do zbioru.
Zalecany znormalizowany rozstaw wynosi 0,75 m. Dopuszczalne są również rozstawy
0,625 m oraz 0,675 m. Sadzeniaki przygotowane do sadzenia powinny być posortowane na
grupy, według wielkości bulw.
Klasyfikacja sadzarek
Generalnie ciÄ…gnikowe sadzarki dzieli siÄ™ na maszyny przeznaczone do sadzenia bulw
ziemniaków, lub do sadzenia wcześniej przygotowanych rozsad roślin. W zależności od
przyjętej technologii pracy, sadzarki do bulw mogą być automatyczne lub półautomatyczne.
SADZARKI
do bulw do rozsad
automatyczne
półautomatyczne
tarczowe (z chwytakami) przenośnikowe (z czerpakami)
Rys. 20. Klasyfikacja sadzarek
W sadzarkach automatycznych wszystkie czynności przy sadzeniu, wykonuje sam
traktorzysta, bez pomocy obsługi. W sadzarkach półautomatycznych, oprócz traktorzysty,
niezbędni są dodatkowi pracownicy, którzy podkiełkowane bulwy ziemniaków będą
umieszczać w zespołach sadzących. Polowe sadzarki do rozsad wykonuje się tylko jako
półautomatyczne, dwu-, lub czterosekcyjne przeznaczone do pracy z obsługą. Większość
obecnie produkowanych sadzarek to maszyny zawieszane, dwu- lub czterorzędowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Budowa, działanie, regulacje i obsługa sadzarek do ziemniaków
Każda sadzarka składa się z następujących podzespołów: ramy z trzypunktowym
układem zawieszenia, zbiornika na sadzeniaki, zespołów sadzących, redlic do żłobienia bruzd
i zespołów obsypujących ziemniaki. Odpowiednie mechanizmy umożliwiają zmianę gęstości
sadzenia, oraz głębokości i szerokości międzyrzędzi. Zespoły sadzące otrzymują napęd od
toczącego się po powierzchni pola pojedynczego koła, lub w niektórych maszynach - zespołu
dwóch kół. Napęd pobierany od koła podporowego sadzarki gwarantuje, że odległość między
sadzeniakami w rzędzie nie będzie zależeć od prędkości ciągnika.
Automatyczne sadzarki tarczowe posiadają zespoły wysadzające rozmieszczone na
pionowych, obracających się w czasie pracy tarczach. Każdy zespół wysadzający składa się
z ruchomego palca z dz
wignią, dociskanego do tarczy sprężyną. Ruchem spłaszczonych
palców, poprzez dz
wignie sterują krzywki. Pozostają one nieruchome względem obracającej
się tarczy. Palec zespołu wysadzającego, znajdując się w dolnym położeniu tarczy zostaje
przez krzywkę otwarty i w ten sposób ziemniak może zostać zaczerpnięty ze zbiornika.
W dalszej strefie, (w której krzywka już nie działa) sadzeniak dociśnięty palcem do tarczy jest
przenoszony górą tarczy. W dalszym cyklu pracy, po kolejnym wymuszeniu przez krzywkę
odchylenia palca nad wylotem do redlicy, ziemniak spada do wykonanej wcześniej redliny.
Dwie tarcze z chwytakami, osadzone są na wspólnej osi. Biorą one napęd od pojedynczego
koła (w sadzarkach S 204) lub dwóch kół (S 204/A), poprzez przekładnię łańcuchową.
Rys. 21. Tarcza wysadzająca sadzarki chwytakowej [Instrukcja obsługi sadzarki S 204]
Pojedyncze koło napędowe w sadzarce S 204 na swoim obwodzie posiada krój. Utrzymuje on
prawidłową pozycję sadzarki, nawet podczas pracy na niewielkich zboczach. Wówczas koło
wraz z krojem zapobiega ściąganiu agregatu z właściwego toru jazdy. Dodatkowo koła
sadzarek są zaopatrzone w ostrogi, w celu uniemożliwienia ich poślizgu. Przekładnia
łańcuchowa posiada wymienne koła łańcuchowe. Wymieniając je, zmienia się prędkość
obrotową tarcz w stosunku do prędkości obrotowej koła napędowego, co w efekcie powoduje
zmianę odstępu wysadzanych ziemniaków w rzędzie. W napędzie zastosowano również
sprzęgło przeciążeniowe, które zabezpiecza mechanizm w wypadku przypadkowego
zablokowania tarcz. Dno skrzyni na sadzeniaki, wykonując w pewnym zakresie wahadłowe
ruchy, jest wstrząsane mimośrodami. Dzięki temu ziemniaki zgromadzone w skrzyni są
poruszane i nie zawieszają się. W dolnej części zbiornika znajdują się zastawki, które
umożliwiają opróżnienie skrzyni z pozostałych po sadzeniu ziemniaków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Redlice typu klinowego posiadają na swoich bokach długie boczne blachy. Zapobiegają
one zasypaniu redliny, przed umieszczeniem w niej sadzeniaka. Sadzeniaki sÄ… przykrywane
przez obsypniki, które są przymocowane do tylnej części sadzarki, poprzez równoległoboki
przegubowe. Sposób mocowania redlic i obsypników umożliwia zmianę ich położenia na
ramie sadzarki, w zależności od stosowanej głębokości sadzenia i rozstawu międzyrzędzi.
Niektórzy producenci w miejsce obsypników montują talerzowe zagarniacze. Sadzarki
tarczowe są produkowane jako dwu- lub czterorzędowe. Sadzarki tarczowe mogą być
wyposażone w elektryczne urządzenie sygnalizacyjne. Informuje ono operatora o tym, czy nie
występuje poślizg koła napędowego, a także czy chwytaki nie wykonują jałowej pracy, tzn.
nie zaczerpują ziemniaków. Dzięki tym informacjom traktorzysta może szybko zareagować,
co pozwala uniknąć powstawaniu na polu miejsc nie obsadzonych.
Automatyczne sadzarki przenośnikowe są zbudowane z podobnych podzespołów, co
automatyczne sadzarki tarczowe. W tym przypadku zespoły wysadzające są zbudowane
z czerpaków, mocowanych na taśmie przenośnika. Poruszające się do góry czerpaki,
wybierają ze znajdujących się w zbiorniku sadzeniaków pojedyncze sztuki. Specjalne
mechanizmy zapobiegają przed zabraniem na czerpak więcej niż jednego ziemniaka.
Rys. 22. Sadzarka do ziemniaków czterorzędowa [katalog: AGROMET Brzeg]
W górnym punkcie przenośnika, gdzie następuje zmiana kierunku jego ruchu, sadzeniaki
zsuwają się na sąsiedni czerpak. W tej pozycji są transportowane w dół maszyny, w kierunku
utworzonej przez redlice bruzdy. Z chwilą osiągnięcia przez czerpak dolnej pozycji, ziemniak
zostaje rzucony na dno bruzdy. W następnej kolejności sadzeniaki zostają przykryte glebą
uformowaną przez obsypniki. Regulację gęstości sadzenia w rzędzie dokonuje się poprzez
zmianę prędkości przenośników z czerpakami. W tym celu wymienia się koła łańcuchowe
w przekładni napędzającej przenośniki od kół sadzarki. Istnieją również takie konstrukcje
sadzarek czerpakowych, których prędkość przenośników zmienia się poprzez zmianę średnicy
koła napędowego (sadzarki S 227). Taką regulację umożliwia specjalna, segmentowa budowa
kół napędowych. Jeszcze inne maszyny (sadzarka S 222) posiada zespół przesuwnych kół
regulacyjnych, który poprzez dobór odpowiednich kół łańcuchowych, pozwala łatwo zmienić
gęstość sadzenia.
Zmianę głębokości sadzenia uzyskuje się poprzez zmianę położenia redlic, względem
ramy. Zmiana szerokości międzyrzędzi jest pracochłonna, gdyż wymaga zmiany położenia
całych zespołów wysadzających względem ramy maszyny.
Sadzarki półautomatyczne umożliwiają wysadzania ziemniaków podkiełkowanych. W tego
typu sadzarkach nie ma już samoczynnych zespołów wysadzających, gdyż mogłyby one
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
łatwo uszkadzać delikatne kiełki sadzeniaków. Ziemniaki ze skrzynek do zespołu
wysadzającego wkładają pracownicy, siedzący na siodełkach sadzarki. Liczba pracowników
musi odpowiadać liczbie sadzonych rzędów. Sadzarka półautomatyczna S 226 jest
zbudowana z ramy z trzypunktowym układem zawieszenia, zbiornika na sadzeniaki oraz
czterech sekcji wysadzających, przymocowanych do ramy. Każda sekcja wysadzająca posiada
redlicę, dwa zagarniaki, zespół wysadzający i siedzisko dla operatora. Zespół wysadzający
zbudowany jest z obrotowej tarczy, którą wyposażono w sześć przegródek. Dna przegródek
stanowią otwierane klapki. Prędkość sadzenia wynosi około 120 szt/min, co daje wydajność
0,2 ha/h.
Sadzarki do rozsad
Polowe sadzarki do rozsad znajdują zastosowanie przy sadzeniu rozsad niektórych
warzyw (np.: kapusty, pomidorów) uprawianych na dużych plantacjach.
Rys. 23. Sadzarka do rozsady czterorzędowa tarczami elastycznymi S 221 [katalog: AGROMET Brzeg]
Sadzarki są maszynami półautomatycznymi. Oznacza to, że do obsługi maszyny oprócz
traktorzysty, niezbędni są jeszcze inni pracownicy. Każda sadzonka rozsady musi być przez
nich ręcznie umieszczana w zespole wysadzającym.
Konstrukcja sadzarek powinna umożliwiać wysadzanie rozsad przygotowanych zarówno
w doniczkach, jak i samych roślin. Warunkiem prawidłowej pracy maszyny jest odpowiednie
przygotowanie gleby. W sadzarkach do rozsad stosuje się różne rodzaje zespołów sadzących:
łańcuchowe, cięgnowe gąsienicowe, gwiazdowe i tarczowe. W każdym z tych urządzeń
pracownik wkłada roślinę korzonkiem skierowanym do góry. Zespół sadzący transportuje
roślinę na dół i tam, wprowadza ją do wykonanej wcześniej bruzdy.
Najbardziej rozpowszechnionymi sadzarkami do rozsad są maszyny z zespołami
wysadzającymi składającymi się z dwóch elastycznych tarcz. Tarcze te są do siebie ustawione
pod kątem. Dzięki temu na pewnej części obwodu są one do siebie dociśnięte. Sadzonka
wsunięta między tarcze, do bruzdy zostaje przeniesiona właśnie tą częścią dociśniętą.
Sadzonka po zostawieniu jej w redlinie zostaje przysypana ziemią. Następnie kółka
ugniatające lekko ugniatają redlinę z wysadzoną rośliną. Skrzynki z rozsadami znajdują się na
pomoście. Każdy rząd jest obsługiwany osobno przez poszczególnych pracowników.
Zastosowanie sygnalizacji dz
więkowej pozwala na zachowanie jednakowych odstępów
sadzonek w rzędzie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przepisy bhp podczas obsługi maszyn do siewu i sadzenia
Przed przystąpieniem do eksploatacji siewników i sadzarek, należy dokładnie poznać
zasady bezpiecznej obsługi tych maszyn. Zostały one określone w instrukcjach obsługi tych
maszyn. Podczas użytkowania należy ściśle je przestrzegać.
W celu zapewnienia równowagi agregatu, w którego skład wchodzi siewnik lub sadzarka,
nie wolno stosować ciągników mniejszej klasy, od wskazanych przez producenta
użytkowanych maszyn. Dodatkowo na osi przedniej ciągnika należy stosować obciążniki.
Zabrania się transportować na pole siewnik (lub sadzarkę) z napełnionym zbiornikiem.
Bezwzględnie nie wolno przewozić na maszynach ludzi. Na czas transportu znaczniki
siewnika należy podnieść do góry i zabezpieczyć je, przed samoczynnym opadnięciem.
Spulchniacze śladów kół ciągnika należy odwrócić ostrzem do góry. Nie wolno przekraczać
dopuszczalnej prędkości transportowej i roboczej. Na czas transportu po drogach
publicznych, należy założyć przenośne urządzenia świetlne oraz trójkąt i tablice wyróżniające
pojazdy wolno siÄ™ poruszajÄ…ce. A
ańcuchy dolnych cięgien ciągnika powinny być
maksymalnie skrócone.
Przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić prawidłowość działania poszczególnych
mechanizmów. Zawsze należy zwracać uwagę na dokładne założenie osłon przekładni
bocznej i wszystkich elementów ruchomych. Regulowanie podzespołów oraz ich konserwacja
może się odbywać wyłącznie w podczas postoju, przy unieruchomionym silniku ciągnika oraz
przy opuszczonej i wspartej na podłożu maszynie. Jeżeli regulacji lub naprawy dokonuje się
na zawieszonych na podnośniku ciągnika maszynach, należy wcześniej odpowiednio
zabezpieczyć je przed opadnięciem i ewentualnym przygnieceniem osób naprawiających.
W czasie siewu nasionami zaprawionymi, należy bezwzględnie przestrzegać przepisów
bezpieczeństwa, określonych przez producenta środków chemicznych. Należy używać
ochrony osobiste, odzież pyło- i wodoszczelną oraz środki ochrony dróg oddechowych. Nie
wolno przegarniać ręką nasion w zbiorniku siewnika. W czasie pracy i przejazdów jałowych
nie wolno dopuścić do przebywania w zasięgu znaczników postronnych osób, a także
zwierząt. Nie wolno wykonywać siewu i sadzenia na polach o nachyleniu powyżej 8 stopni.
Podczas pracy na pochyłościach, nie wolno wyłączać biegu i wyłączać silnik ciągnika.
Po zakończeniu siewu, przed odłączeniem siewnika od ciągnika, należy bezwzględnie redlice
podnieść do góry Siewnik lub sadzarka po odłączeniu od ciągnika, należy ustawiać na
powierzchni równej i twardej.
Przy obsłudze siewnika lub sadzarki może pracować tylko osoba dorosła i zdrowa.
W długotrwałą pracę należy dzielić przerwami na odpoczynek. Bezwzględnie nie wolno
podejmować pracy w stanie nietrzez
wym lub w stanie obniżonej sprawności psychofizycznej
organizmu. W przypadku wystąpienia podczas pracy dużego zapylenia, należy stosować
ochrony dróg oddechowych.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie wymagania agrotechniczne stawia siÄ™ sadzarkom?
2. Czym różnią się między sobą sadzarki tarczowe i przenośnikowe?
3. Jakie znasz elementy budowy sadzarki tarczowej?
4. W jaki sposób reguluje się gęstość sadzenia w sadzarkach tarczowych?
5. Jakie regulacje dokonuje się w sadzarkach do sadzeniaków?
6. Jaka jest zasada pracy sadzarek półautomatycznych?
7. Jaka jest zasada pracy sadzarki do rozsad?
8. Jakie regulacje dokonuje siÄ™ w sadzarkach do rozsad?
9. Jakie znasz zasady bezpiecznej obsługi i pracy siewnikami i sadzarkami?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj czynności przygotowujące sadzarkę tarczową do sadzenia ziemniaków. Określ
niezbędne do tego celu urządzenia, narzędzia i materiały eksploatacyjne Przygotuj do pracy
automatyczną, dwurzędową sadzarkę do ziemniaków S 204. Szerokość międzyrzędzi
0,675 m, odległość sadzeniaków w rzędzie 0,40 m, głębokość sadzenia 0,10 m. Przeprowadz

próbę pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) wyregulować rozstaw międzyrzędzi,
5) wyregulować przy pomocy kluczy monterskich położenie redlic i obsypników,
6) dobrać koła łańcuchowe,
7) przeprowadzić obsługę codzienną agregatu,
8) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia na polu, podczas próby sadzenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciągnik, łącznik górny, sworznie i zawleczki, automatyczna sadzarka tarczowa,
- instrukcje obsługi sadzarki i ciągnika,
- zestaw kluczy monterskich, podstawowe narzędzia ślusarskie, smarownica,
- sadzeniaki, taśma miernicza,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj czynności przygotowujące automatyczną, przenośnikową sadzarkę. Określ
niezbędne do tego celu urządzenia, narzędzia i materiały eksploatacyjne Przygotuj do pracy
dwurzędową sadzarkę do ziemniaków S 227. Szerokość międzyrzędzi 0,675 m, odległość
sadzeniaków w rzędzie 0,33 m, głębokość sadzenia 0,08 m.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) wyregulować rozstaw międzyrzędzi,
5) przy pomocy kluczy monterskich wyregulować położenie redlic i obsypników,
6) dobrać prędkość obrotową przenośników z czerpakami,
7) przeprowadzić obsługę codzienną agregatu,
8) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia na polu, podczas próby sadzenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciągnik, łącznik górny, sworznie i zawleczki, automatyczna sadzarka przenośnikowa,
- instrukcje obsługi sadzarki i ciągnika,
- zestaw kluczy monterskich, smarownica,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
- taśma miernicza, sadzeniaki,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj czynności przygotowujące do pracy sadzarkę do rozsad. Określ niezbędne do
tego celu urządzenia, narzędzia i materiały eksploatacyjne Wykonaj obsługę techniczną
sadzarki. Przygotuj praktycznie maszynÄ™ do pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) przeczytać fragment instrukcji dotyczący obsługi technicznej sadzarki,
5) nasmarować wszystkie punkty smarne, zgodnie z zaleceniami producenta,
6) sprawdzić napięcie łańcuchów w przekładniach łańcuchowych,
7) sprawdzić połączenia gwintowe.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciÄ…gnik, sadzarka do rozsad,
- instrukcje obsługi sadzarki i ciągnika,
- zestaw kluczy monterskich, smarownica,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić wymagania agrotechniczne stawiane sadzarkom?
ðð ðð
2) scharakteryzować rodzaje sadzarek do ziemniaków?
ðð ðð
3) scharakteryzować budowę i działanie sadzarki tarczowej?
ðð ðð
4) określić różnicę między sadzarką tarczową i przenośnikową?
ðð ðð
5) wyregulować elementy sadzarki, od których zależy gęstość sadzenia?
ðð ðð
6) zmienić szerokość sadzenia rzędów w sadzarce przenośnikowej?
ðð ðð
7) wymienić podzespoły sadzarki do rozsad?
ðð ðð
8) bezpiecznie obsługiwać siewniki i sadzarki?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.3. Wydajność eksploatacyjna maszyn do siewu i sadzenia.
Konserwacja siewników i sadzarek
4.3.1. Materiał nauczania
Obliczanie wydajności eksploatacyjnej narzędzi i maszyn uprawowych
Proces technologiczny siewu nasion obejmuje następujące zabiegi: dostarczenie ziarna na
pole, napełnienie siewników, siew, bronowanie posiewne. Nasiona przed siewem powinny
być zaprawione. Na pole powinny być dostarczane w workach. Przykrywanie nasion odbywa
się jednocześnie z siewem. Jest ono zapewniane przez zagarniacze wbudowane w siewniki.
Szerokość uwroci przy siewie wynosi od 15 do 20 m. Powinna ona wynosić wielokrotność
szerokości roboczej siewnika. W przypadku niektórych roślin (np. buraków cukrowych)
szerokość uwroci powinna uwzględniać zastosowanie kolejnych maszyn w procesie
technologicznym, takich jak pielniki czy kombajny do zbioru.
Obliczenie ilości nasion potrzebnych do wysiania można obliczyć uwzględniając
wielkość powierzchni obsiewanej przez jeden siewnik i stosowanej dawki nasion na hektar.
Przykładowe ilości wysiewu zamieszczono w tabeli poniżej
Tabela 1. Ilość wysiewu nasion ważniejszych roślin uprawnych [4, s.130]
Przeznaczenie,
Ilość wysiewu
sposób siewu
Roślina
odmiana kg/ha
na nasiona 180-250
Bobik
na zielonkÄ™ 200-300
siew rzędowy 25-30
Buraki cukrowe
siew punktowy 6-9
Buraki pastewne 18-25
Groch, peluszka na ziarno 120-300
jary 120-160
Jęczmień
ozimy 100-160
Koniczyna wsiewka 12-18
Kukurydza na ziarno 50-75
Len 130-180
Lucerna 20-30
na nasiona 220-280
A
ubin biały
na zielonkÄ™ 250-300
na nasiona 130-160
A
ubin żółty
na zielonkÄ™ 200
Owies 120-180
Peluszka na zielonkÄ™ 180-320
jara 160-200
Pszenica
ozima 120-250
Rzepak ozimy 6-10
na nasiona 120-150
Wyka jara
na zielonkÄ™ 100-150
Ziemniaki 1800-2500
Żyto 100-180
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Podstawą oceny agregatu jest określenie jego wydajności. Wydajność teoretyczną określa
się iloczynem szerokości roboczej i prędkości przemieszczania się agregatu.
Wt = 0,1 b Vr [ha/h]
gdzie:
Wt  wydajność teoretyczna [ha/h]
b  szerokość robocza narzędzia lub maszyny [m]
Vr  prędkość roboczą agregatu [km/h]
W rzeczywistości agregat uzyskuje mniejszą wydajność, gdyż w czasie pracy występują
straty czasu roboczego. Straty mogą wynikać również z przyczyn technologicznych:
(uwrocia, regulacje, napełnianie zbiornika materiałem siewnym), z przyczyn organizacyjnych
(awaria, brak części zamiennych, brak paliwa itp.) lub z przyczyn meteorologicznych. Oprócz
czasu wykorzystanego bezpośrednio do wykonania zabiegu, w roboczym czasie zmiany
wyróżnia się czas niezbędny do obsługi technicznej, na wykonanie regulacji, usuwanie
usterek.
Przyjmuje się, że wydajność praktyczna jest pomniejszona w stosunku do wydajności
teoretycznej o współczynnik wydajnoÅ›ci ·wyd
Wp = ·wyd Wt [ha/h]
gdzie:
Wp  wydajność praktyczna [ha/h]
·wyd  współczynnik wydajnoÅ›ci
Wt  wydajność teoretyczna [ha/h]
Przyjmuje siÄ™ dla przeciÄ™tnych warunków polowych wartoÅ›ci współczynnika ·wyd :
- dla maszyn zawieszanych od 0,7 do 0,8,
- dla maszyn przyczepianych od 0,5 do 0,6.
Całkowitą ilość ziarna jaką powinniśmy dostarczyć na pole obliczamy mnożąc przez siebie
pole powierzchni [ha] i ilość wysiewu [kg/ha]:
G = Ppow q [kg]
gdzie:
G - potrzebna ilość nasion [kg]
Ppow - pow. pola [ha]
q  ilość (norma) wysiewu [kg/ha]
Czas pracy agregatu wyrażony w godzinach można wyliczyć z zależności:
Ppow
trob =       [h]
Wp
gdzie:
trob  czas pracy agregatu [h]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ppow  powierzchnia pola [ha],
Wp  wydajność praktyczna [ha/h]
Ilość przejazdów siewnika pomiędzy jednym i drugim napełnieniem można obliczyć
z następującego wzoru:
10 000 Q Å‚n
i =                
q b L
gdzie:
i  ilość przejazdów siewnika pomiędzy napełnieniem skrzyni
Q  ładowność skrzyni nasiennej siewnika [kg],
łn  współczynnik wykorzystania pojemności skrzyni, (przyjmuje się wartości 0,8 - 0,9)
q  norma wysiewu [kg/ha],
b  szerokość robocza siewnika [m],
L  długość pola [m],
Zakładając parzystą ilość przejazdów, możemy wytyczyć lokalizacje punktów
napełniania siewnika tylko z jednej strony pola:
x = i b [m]
gdzie:
x  odległość pomiędzy punktami napełnienia skrzyni [m]
i  ilość przejazdów siewnika pomiędzy napełnieniem skrzyni
b  szerokość robocza siewnika [m],
Rys. 24. Rozmieszczenie punktów uzupełnienia materiału siewnego: A, B, C miejsca uzupełnienia materiału
siewnego [5, s. 158]
Obliczenia dotyczÄ…ce sadzarek
Przebieg procesu technologicznego sadzenia roślin jest podobny do procesu
technologicznego siewu nasion. Zasadniczą różnicą jest konieczność dostarczenia na pole
znacznie większej masy sadzeniaków, w porównaniu z masą materiału siewnego.
Odpowiednio przygotowane sadzeniaki na pole można dostarczać luzem na przyczepach, lub
w workach. Na polach o dużych areałach przyczepy nie rozładowuje się, lecz rozstawia
w odpowiednich miejscach na uwrociach. Zasada obliczania miejsc załadunku sadzarek jest
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
podobna do tej, jaka była wykorzystana w przypadku siewników. W celu obliczenia ilości
sadzeniaków na ha powierzchni, należy posłużyć się następującym wzorem:
10 000 qsadz
Gha =                 [kg/ha]
m a
gdzie:
Gha - ilość sadzeniaków na 1 ha powierzchni [kg/ha],
qsadz  przeciętna masa jednego sadzeniaka [kg],
m  szerokość międzyrzędzia [m],
a  odległość między sadzeniakami w rzędzie [m],
Ilość sadzeniaków potrzebnych do obsadzenia całego pola obliczamy ze wzoru:
Gcałk = Ppow Gha [kg]
gdzie:
Gcałk = ilość sadzeniaków [kg],
Gha  ilość sadzeniaków na 1 ha powierzchni [kg/ha],
Ppow  powierzchnia pola [ha],
Wydajność praktyczną i teoretyczną oblicza się podobnie jak w przypadku siewników.
Tak samo oblicza się również czas pracy agregatu. Liczba przejazdów agregatu między
kolejnymi napełnieniami zbiornika sadzarki wynosi:
1000 Q Å‚n
i =               [m]
q n b L
gdzie:
i  ilość przejazdów siewnika pomiędzy napełnieniem skrzyni
Q  ładowność zbiornika sadzarki [kg],
łn  współczynnik wykorzystania pojemności zbiornika, (przyjmuje się wartości 0,8 - 0,9)
q  norma sadzenia [kg/ha],
b  szerokość robocza sadzarki [m],
L  długość pola [m],
n  liczba rzędów sadzarki,
Obliczanie kosztów eksploatacji siewników i sadzarek
Coraz częściej w naszym kraju pojawiają się siewniki do tzw. siewu bezpośredniego. Jest
to technologia siewu nasion w glebę nie uprawioną. Okazuje się, że stosując siew bezpośredni
nie uzyskuje się plonów niższych niż przy uprawie tradycyjnej. Ten rodzaj siewu
charakteryzuje się wieloma zaletami. Poza oszczędnością energii można wymienić
zmniejszenie kosztów zakupu i eksploatacji maszyn uprawowych, zmniejszenie nakładów
robocizny oraz znaczne ograniczenie erozji i ugniatania gleby. Jednak technologia siewu
nasion w glebę nie uprawioną, musi być realizowana za pomocą siewników różniących się od
tych tradycyjnych. W porównaniu z nimi muszą mieć sztywniejszą, wzmocnioną konstrukcję
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
podzespołów, gdyż w tego rodzaju siewie występują duże opory penetracji gleby przez
redlice. Jest to spowodowane większym niż na polu uprawionym zagęszczeniem gleby oraz
obecnością roślin na powierzchni. Taki stan rzeczy wymaga znacznego dociążenia redlic.
Obliczając koszty eksploatacji siewników i sadzarek należy kierować ogólnymi zasadami
dotyczącymi kosztów eksploatacji maszyn rolniczych. Zostały one m.in. opracowane przez
Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie. Przy ocenie
kalkulacyjnej należy brać pod uwagę cały szereg wskaz
ników.
Przy obliczaniu kosztów eksploatacji należy m.in. uwzględnić okres użytkowania,
wykorzystanie maszyn w okresie użytkowania i wykorzystanie roczne. Poza tym należy
w obliczeniach uwzględnić cenę zakupu maszyny i współczynnik kosztów napraw w okresie
użytkowania.
Na koszty utrzymania maszyny składają się koszty amortyzacji oraz koszty związane
z przechowywaniem, konserwacją i ubezpieczeniem. Z kolei koszty użytkowania zależą od
kosztów napraw i kosztów materiałów pomocniczych. Znając koszty utrzymania
i użytkowania, a także okres wykorzystania rocznego, można wyliczyć koszt utrzymania
i użytkowania maszyny przypadający na jedną godzinę.
Ogólne koszty eksploatacji są sumą kosztów wynikających z kosztów utrzymania
i kosztów użytkowania. Oczywiście dla pełnego obrazu w obliczeniach oprócz kosztów
eksploatacji maszyny, należy również uwzględnić koszty eksploatowania ciągnika.
Konserwacja siewników i sadzarek
Obsługa codzienna zarówno siewnika, jak i sadzarki polega na oczyszczeniu maszyn z brudu
i kurzu. Następnie należy sprawdzić, czy nie poluzowały się połączenia gwintowe, w tym
śruby mocujące obręcze do tarcz kół. W razie potrzeby śruby należy dokręcić. W następnej
kolejności należy maszyny nasmarować zgodnie z planem smarowania, zamieszczonym
w instrukcjach obsługi. Jeżeli siewnik lub sadzarka posiada układ hydrauliczny, należy
sprawdzić, czy nie ma on przecieków oleju. W siewniku należy dodatkowo sprawdzić stan
opon i w razie potrzeby uzupełnić powietrze.
Obsługa sezonowa polega na wykonaniu wszystkich czynności obsługi codziennej,
a ponadto w siewniku używając wzornika należy sprawdzić, i w razie potrzeby wyregulować
ustawienie den nastawnych. Należy sprawdzić ustawienie i działanie przerzutnika znaczników
i mechanizmu zastawek. W sadzarkach sprawdzamy stan zespołów sadzących. Obsłudze
należy również poddać układ przeniesienia napędu, w tym stan przekładni łańcuchowych
i jeżeli są - zębatych. Należy sprawdzić właściwe ustawienie regulacji przekładni
stopniowych i porównać ze wskazaniami producenta.
Przechowywanie maszyn między sezonami należy poprzedzić czynnościami związanymi
z obsługą sezonową. Ponad to należy opróżnić skrzynię nasienną lub zbiornik na ziemniaki
z resztek materiału siewnego i sadzeniaków. W siewnikach w razie potrzeby należy oczyścić
aparaty wysiewające z resztek zaprawy. Jeżeli maszyny są wyposażone w siłowniki
hydrauliczne, tłoczysko cylindra należy pokryć cienką warstwą smaru. Należy dokładnie
oczyścić przewody nasienne i aparaty sadzące. Elementy blaszane, na których lakier został
uszkodzony należy pomalować. Maszyny należy przechowywać w suchym miejscu.
A
ańcuchy napędowe należy wymontować, przemyć olejem napędowym i zakonserwować.
Punkty smarowania starannie napełnić smarem. Zauważone usterki i braki usunąć. Przy
przechowaniu w miejscu nie zadaszonym, że względu na działanie opadów atmosferycznych
należy, co pewien czas uzupełniać smar na elementach podlegających konserwacji.
Przechowywanie powinno odbywać się w miejscu niedostępnym dla osób postronnych
i zwierzÄ…t domowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka zasada obowiązuje przy ustaleniu szerokości uwrocia przy siewie i sadzeniu?
2. Jak się oblicza wydajność siewu teoretyczną, a jak praktyczną?
3. Jak oblicza się ilość materiału siewnego na powierzchnię pola?
4. Jak oblicza się ilość sadzeniaków na powierzchnię pola?
5. Jak przeprowadza się obsługę codzienną siewnika?
6. Co wpływa na koszty eksploatacji siewników i sadzarek?
7. W jaki sposób należy konserwować sadzarki i siewniki?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj siew pszenicy (200 kg/ha) na polu o powierzchni 6 ha, o wymiarach
300 x 200 m, siewnikiem zawieszanym S 043 o szerokości roboczej 2,7 m zakładając,
że będzie poruszał się z prędkością roboczą 6 km/h. A
adowność skrzyni siewnika wynosi
200 kg. Przyjmij współczynnik wykorzystania wydajnoÅ›ci ·wyd = 0,65. Siew ma siÄ™ odbywać
wzdłuż dłuższego boku pola. Współczynnik wypełnienia skrzyni siewnika przyjmij łn = 0,8.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć teoretyczną i praktyczną wydajność agregatu,
3) obliczyć potrzebną ilość ziarna do siewu,
4) obliczyć czas pracy agregatu,
5) obliczyć liczbę przejść agregatu, między kolejnymi napełnieniami,
6) odległość między punktami napełnienia siewnika,
7) wykonać szkic pola, zaznacz na nim: ruch siewnika, uwrocia, punkty uzupełnienia
materiału siewnego.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj pracę przy sadzeniu ziemniaków, dwurzędową sadzarką S 222 na polu
o powierzchni 3 ha (wymiary 150 x 200 m). Szerokość międzyrzędzi 0,675 m, odległość
między sadzeniakami 0,4 m. Prędkość robocza 4 km/h, szerokość robocza 1,25 m, ładowność
zbiornika sadzarki 400 kg. Przeciętna masa sadzeniaka wynosi 0,070 kg, współczynnik
napeÅ‚nienia zbiornika Å‚ = 0,8, współczynnik wydajnoÅ›ci ·wyd = 0,6.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) obliczyć teoretyczną i praktyczną wydajność agregatu,
4) obliczyć zapotrzebowanie na sadzeniaki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
5) obliczyć czas pracy agregatu,
6) obliczyć liczbę przejść agregatu, między kolejnymi napełnieniami,
7) odległość między punktami napełnienia sadzarki,
8) wykonać szkic pola, zaznaczyć na nim: ruch sadzarki, uwrocia, punkty uzupełnienia
sadzeniaków.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj przeprowadzenie konserwacji posezonowej siewnika. Określ niezbędne do
wykonania tego typu prac urządzenia, narzędzia i materiały eksploatacyjne. Wykonaj
konserwację siewnika rzędowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) dobrać narzędzia i materiały konserwacyjne,
5) przygotować siewnik do konserwacji,
6) przeprowadzić konserwację,
7) ocenić swoją pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- siewnik zawieszany,
- zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie, myjka ciśnieniowa,
- środki konserwujące, farba, itp.
- instrukcje obsługi: siewnika,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 4
Zaplanuj przeprowadzenie konserwacji posezonowej sadzarki. Określ niezbędne do
wykonania tego typu prac urządzenia, narzędzia i materiały eksploatacyjne. Wykonaj
zaplanowane czynności.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) przeczytać fragment instrukcji dotyczący konserwacji sadzarki,
5) wykonać wszystkie czynności zgodnie z zaleceniami producenta,
6) sprawdzić stan techniczny maszyny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ciągnik, łącznik górny, sworznie i zawleczki, sadzarka,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
- instrukcje obsługi sadzarki i ciągnika,
- zestaw kluczy monterskich, smarownica,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) obliczyć wydajność teoretyczną i praktyczną agregatu?
ðð ðð
2) określić różnice między wydajnością teoretyczną i praktyczną?
ðð ðð
3) obliczyć ilość ziarna potrzebną do obsiania danego pola?
ðð ðð
4) obliczyć odległości między punktami napełnienia skrzyni siewnika?
ðð ðð
5) obliczyć zapotrzebowanie na sadzeniaki dla danego pola?
ðð ðð
6) określić jakie elementy należy uwzględnić przy obliczaniu kosztów
eksploatacji siewnika?
ðð ðð
7) przeprowadzić konserwację siewników i sadzarek?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 25 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Przy pomocy siewników uniwersalnych, zboża sieje się metodą
a) rzutowÄ….
b) rzędową.
c) punktowÄ….
d) pasowo-rzędową.
2. W siewniku z zespołami roweczkowymi, na ilość wysianego zboża ma wpływ
a) zmiana prędkości obrotowej wałka wysiewającego.
b) przesunięcie poosiowe wałka wysiewającego.
c) podniesienie wałka wysiewającego.
d) przesunięcie gniazd wysiewających.
3. Do wprowadzenia i ułożenia nasion bezpośrednio w glebie służą
a) przewody nasienne.
b) przyrzÄ…dy wysiewajÄ…ce.
c) redlice.
d) zgrzebła.
4. W siewniku uniwersalnym z zespołami kołeczkowymi, przy pomocy jednej dz
wigni
można zmienić parametry pracy
a) zastawek.
b) wałka wysiewającego.
c) mieszadła.
d) denek zespołów wysiewających.
5. Na ilość wysianego zboża w siewniku z zespołami kołeczkowymi ma wpływ
a) prędkość wałka wysiewającego.
b) położenie zastawek.
c) położenie denek.
d) prędkość wałka wysiewającego, położenie zastawek, położenie denek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
6. Odpowiednie ciśnienie powietrza w kołach siewnika
a) ma wpływ na ilość wysiewu.
b) nie ma wpływu na ilość wysiewu.
c) ma wpływ na bezpieczeństwo pracy.
d) ma wpływ na komfort pracy.
7. Sterownik elektroniczny zastosowany w siewniku może informować
a) wyłącznie o prędkości roboczej agregatu.
b) wyłącznie o aktualnej dawce nasion na hektar i wielkości zasianej powierzchni.
c) wyłącznie o prędkości wałka wysiewającego, braku nasion w skrzyni nasiennej.
d) o prędkości roboczej agregatu, prędkości wałka wysiewającego, aktualnej dawce
nasion na hektar, wielkości zasianej powierzchni, braku nasion w skrzyni nasiennej.
8. Na rysunku obok śruba 2 służy do
a) ustawienia wałka wysiewającego.
b) ustawienia mieszadła.
c) indywidualnego ustawienia położenia denek.
d) przymocowania denka.
[instrukcja obsługi POLONEZ Rolmasz Kutno]
9. Prędkość tarczy wysiewającej w siewniku punktowym zależy od
a) prędkości jazdy agregatu.
b) wyboru kół w przekładni łańcuchowej.
c) średnicy tarczy wysiewającej
d) jest to prędkość niezależna.
10. W tarczowych sadzarkach do ziemniaków napęd na tarczę wysadzającą pochodzi od
a) wałka odbioru mocy.
b) od kół ciągnika.
c) od koła podporowego sadzarki.
d) od układu hydrauliki zewnętrznej ciągnika.
11. Gęstość ziemniaków w rzędzie w sadzarce tarczowej zależy od
a) prędkości jazdy agregatu.
b) obrotów silnika ciągnika.
c) śruby regulacyjnej.
d) prędkości obrotowej tarcz z chwytakami.
12. Na zdjęciu obok przedstawiono
a) sadzarkÄ™ do rozsad.
b) sadzarkÄ™ chwytakowÄ….
c) sadzarkę taśmową.
d) sadzarkÄ™ tarczowÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
13. W sadzarce do rozsad z elastycznymi tarczami, sadzonkę wkłada się między tarcze
a) listkami do dołu.
b) listkami do góry.
c) wzdłuż tarczy.
d) sposób wkładania nie ma znaczenia.
14. Regulowanie zespołów siewnika lub sadzarki może się odbywać
a) przy uniesionej maszynie do góry.
b) przy uniesionej maszynie do góry, pod warunkiem zachowania dużej ostrożności.
c) przy wyłączonym silniku ciągnika i opuszczonej maszynie.
d) nie wolno regulować zespołów tych maszyn.
15. Nie wolno używać siewników i sadzarek na polach o nachyleniu powyżej
a) 3 stopni.
b) 5 stopni.
c) 8 stopni.
d) 11 stopni.
16. Szerokość uwroci powinna wynosić
a) 1,5 szerokości siewnika.
b) wielokrotność szerokości roboczej siewnika.
c) uwrocia sÄ… nie wskazane przy siewie.
d) 2,5 szerokości roboczej siewnika.
17. Na wydajność siewnika ma wpływ
a) średnica kół polowych siewnika.
b) prędkość obrotowa wałka wysiewającego.
c) szerokość robocza siewnika.
d) pojemność skrzyni nasiennej.
18. Koszty utrzymania siewnika zależą od
a) kosztów przechowania, konserwacji, ubezpieczenia.
b) kosztów napraw, materiałów eksploatacyjnych.
c) kosztów amortyzacji.
d) łącznie od kosztów przechowania, konserwacji, ubezpieczenia, napraw, materiałów
eksploatacyjnych i amortyzacji.
19. Całkowity koszt eksploatacji maszyny rolniczej stanowi
a) iloczyn kosztów utrzymania i użytkowania.
b) różnicę kosztów utrzymania i użytkowania.
c) sumę kosztów utrzymania i użytkowania.
d) iloraz kosztów utrzymania i użytkowania.
20. Indywidualna regulacja den nastawnych wchodzi w zakres
a) obsługi codziennej.
b) obsługi sezonowej.
c) regulację wykonuje się raz na tydzień.
d) regulację wykonuje się nie rzadziej niż co miesiąc.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Eksploatowanie siewników i sadzarek
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
6. LITERATURA
1. Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996
2. Ciągniki i maszyny rolnicze 1995/96. Katalog PIMR, Poznań 1997
3. Kuczewski J., Waszkiewicz Cz.: Mechanizacja rolnictwa. Maszyny i urzÄ…dzenia do
produkcji roślinnej i zwierzęcej. SGGW, Warszawa 1997
4. Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa
1995
5. Nowacki T.: Mechanizacja Rolnictwa.PWRiL, Warszawa 1983
6. Ogólna uprawa roli i roślin. PWRiL, Warszawa 1996
7. Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urzÄ…dzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998
8. Waszkiewicz Cz.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzenia do produkcji zwierzęcej
Cz. II. WSiP, Warszawa 1996
9. Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urzÄ…dzenia do produkcji
roślinnej Cz. I. WSiP, Warszawa 2002
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43