Opracowanie: Urszula Małek
WIEDZA O SPOA
ECZEC
STWIE
Arkusz II
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz zawiera 19 stron. Ewentualny brak należy zgłosić
przewodniczącemu zespołu nadzorującego.
2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia.
3. Odpowiedzi trzeba zapisywać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym
zadaniu.
4. Należy pisać tylko długopisem (piórem) w kolorze niebieskim lub czarnym. Nie można
używać ołówka.
5. Nie wolno używać korektora.
6. Błędne zapisy należy wyraz
nie przekreślić. Nie wolno poprawiać na zapisanej już treści.
Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, który nie będzie oceniany.
7. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, które można uzyskać za
jego poprawne rozwiÄ…zanie.
Życzymy powodzenia!!!!
Ogólna punktacja/ wpisuje egzaminator (nauczyciel sprawdzający pracę):
Nr zadania Suma
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Maksymalna
liczba 5 1 3 2 3 3 2 2 4 34 60
punktów
Uzyskana
liczba
punktów
Zadanie 21 (5 pkt)
Część A
Zapoznaj siÄ™ z fragmentami raportu CBOS  Przestrzeganie praw pracowniczych i  szara
strefa w zatrudnieniu. Związki zawodowe w przedsiębiorstwach. Warszawa styczeń 2005r.
a następnie odpowiedz na zamieszczone pod materiałem pytania.
Materiał nr 1
1) Na jakie najczęściej naruszenia praw pracowniczych wskazują badani?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
2) Co może być tego powodem? Wymień dwie przyczyny.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
2
Materiał nr 2
3) Z jakiego powodu mierzenie  szarej strefy w zatrudnieniu nie jest Å‚atwe dla badacza?
Odpowiedz w oparciu o deklaracje respondentów dotyczące odprowadzania składek ZUS.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Część B
Po zapoznaniu się z fragmentem kodeksu pracy rozwiąż poniższe kazusy (sytuacje). Pamiętaj
o tym, aby uzasadnić odpowiedz
odpowiednim przepisem prawnym.
Kodeks pracy
Art. 152
ż 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego urlopu
wypoczynkowego, zwanego dalej  urlopem .
ż 2. Pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu.
Art. 153.
ż 1. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął
pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12
wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
3
ż 2. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa
1) Jan Kowlaski ma trudną sytuację ekonomiczną. Nie chce iść na urlop wypoczynkowy,
ponieważ woli w tym czasie pracować (ma zapewnione godziny nadliczbowe) i zarabiać
na utrzymanie rodziny. Czy może zrzec się prawa do urlopu? Odpowiedz
uzasadnij.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
2) Jan Nowak podjął pracę po ukończeniu szkoły ponadgimnazjalnej 20 maja 2005r. Kiedy
nabędzie prawa do pierwszego urlopu w wymiarze 1/12 z 20 dni?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 22 (1 pkt)
Poniżej znajdują się dwa rysunki Andrzeja Mleczki; Co je łączy, oprócz autora prac?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Rys. Andrzej Mleczko
4
Rys. Andrzej Mleczko
Zadanie 23 (3 pkt)
Odszukaj w zamieszczonym poniżej fragmencie Kodeksu postępowania administracyjnego
wymienione w tabeli zasady postępowania administracyjnego, a następnie wpisz odpowiedni
artykuł oraz ustęp w miejsce kropek.
Rozdział 2
Zasady ogólne.
Art. 6. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.
Art. 7. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i
podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do
załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
Art. 8. Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki
sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę
prawnÄ… obywateli.
Art. 9. Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego
informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na
ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego.
Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły
szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i
wskazówek.
Art. 10. ż 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział
w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się
co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
ż 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w ż 1 tylko w
przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla
życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.
ż 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze
adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w ż 1.
5
Art. 11. Organy administracji publicznej powinny wyjaśnić stronom zasadność przesłanek,
którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości
doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.
Art. 12. ż 1. Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko,
posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.
ż 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być
załatwione niezwłocznie.
Art. 13. ż 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być
załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej (ugoda
administracyjna).
ż 2. Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie,
powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.
Art. 14. ż 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej.
ż 2. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis
prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny
być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.
Art. 15. Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.
ZASADY: Artykuł, ustęp
1. praworządności .................................
2. uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego
.................................
interesu obywateli
3. pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa .................................
4. czynnego udziału stron w postępowaniu .................................
5. szybkości i prostoty postępowania .................................
6. ugodowego załatwiania spraw .................................
7. pisemnego załatwiania spraw .................................
8. dwuinstancyjności postępowania .................................
Część B
Uzupełnij tabelę wpisując przykłady (po jednym) form działania administracji.
Formy działania administracji Przykłady
.............................................................................
.............................................................................
Stanowienie przepisów prawa .............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
6
.............................................................................
.............................................................................
Zawieranie porozumień
.............................................................................
administracyjnych
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
Zawieranie umów cywilnych .............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
Zadanie 24 (2 pkt)
Po przeczytaniu fragmentu wystÄ…pienia Winstona Churchilla, zamieszczonego na stronie
internetowej Gazet Wyborczej odpowiedz na pytanie.
Niech powstanie Europa!
Churchill o idei europejskiej
Niewielu ludzi doceniło wagę przemówienia wygłoszonego przez Winstona Churchilla na
uniwersytecie w Zurychu 19 września 1946 r. Zbyt bliska i zbyt bolesna była pamięć II wojny
światowej. Anglicy oświadczyli, że Churchill mówił tylko we własnym imieniu, Francuzi
odrzucali każdą myśl o pojednaniu z Niemcami. A jednak rację miał publicysta  Neue
Zürcher Zeitung , który nazwaÅ‚ tÄ™ mowÄ™ "proroczym wyzwaniem". [...]
Churchill, premier Wielkiej Brytanii w latach 1940-45, mówił w Zurychu:
Chciałbym dziś mówić o tragedii Europy. Zacny ten kontynent, obejmujący najładniejsze i
najbardziej wypielęgnowane obszary na ziemi, a nadto obdarzony klimatem umiarkowanym i
równomiernym, jest ojczyzną wszystkich szczepów świata zachodniego. Jest z
ródłem wiary
chrześcijańskiej i chrześcijańskiej etyki. Stąd wywodzi się większość kultury, sztuki, filozofii i
nauki, zarówno antyku, jak i czasów nowożytnych. Gdyby Europa zjednoczyła się kiedyś we
wspólnym swoim dziedzictwie, to szczęście, pomyślność i chwała, do której dostęp miałoby
300 czy 400 mln ludzi, nie znałaby granic.
Jednakże to z Europy właśnie wyrósł ciąg tych przerażających nacjonalistycznych starć,
których z
ródłem były narody teutońskie spragnione potęgi. Widzieliśmy w tym naszym stuleciu
i w okresie własnego naszego życia te starcia, które rujnowały pokój i unicestwiały
perspektywy całej ludzkości. (...)
Istnieje jednakowoż środek leczniczy, który, gdyby przyjęła go powszechnie i dobrowolnie
znaczna większość ludzi w wielu krajach, mógłby cudem niejako przemienić całe to
widowisko i sprawić w ciągu niewielu lat, że Europa czy też wielka jej część stałaby się
równie swobodna i szczęśliwa, jak jest dzisiaj Szwajcaria. I cóż to za niezawodne lekarstwo?
Polega ono na tym, by stworzyć na nowo Rodzinę Europejską albo tyle z niej, ile można, oraz
nadać jej taką strukturę, by mogła żyć w pokoju, bezpieczeństwie i wolności. Musimy
zbudować jakiś rodzaj Stanów Zjednoczonych Europy. Tylko tak setki milionów ciężko
trudzących się ludzi będą mogły odzyskać zwyczajne radości i nadzieje, które sprawiają, że
7
warto jest żyć. (...) My, Brytyjczycy, mamy naszą Wspólnotę Narodów. Nie osłabia ona, lecz
przeciwnie, umacnia organizację światową, a nawet jest jej głównym wsparciem. Dlaczegóż
tedy nie miałoby być zgrupowania europejskiego, które mogłoby dać poczucie rozleglejszego
patriotyzmu oraz wspólnego obywatelstwa oszołomionym ludom tego niesfornego, a
potężnego kontynentu? (...)
Niemcom trzeba odebrać siłę, która uzdolniłaby je do ponownych zbrojeń i nowej agresji
wojennej. Gdy się to jednak uczyni - a czyni się to właśnie i do końca uczynione zostanie -
trzeba położyć kres odwetowi. Musi nastąpić to, co wiele lat temu [premier] Gladstone
nazwaÅ‚ bÅ‚ogosÅ‚awieÅ„stwem zapomnienia «. (...) Nie możemy pozwolić sobie na to, by przez
lata, które nadejdą, dz
wigać na sobie nienawiść i pomstę, które wyrosły z krzywd czasów
minionych. (...) A teraz powiem coÅ›, co was w zdumienie wprawi. Pierwszym krokiem ku
odtworzeniu Rodziny Europejskiej musi być partnerska współpraca Francji i Niemiec. Tylko
na tej drodze Francja może stać się znowu moralnym i kulturalnym przewodnikiem Europy.
(...)
Pierwszym krokiem praktycznym powinno być utworzenie Rady Europy. Jeśli nie wszystkie
kraje europejskie miałyby na początku wolę dołączenia do Unii lub mogły to uczynić, to
jednak mamy zbierać i łączyć te, co chcą i mogą. Ochrona zwyczajnych ludzi wszystkich
narodów i krajów przed wojną i niewolnictwem musi opierać się na mocnych fundamentach,
a strzec będzie tej sprawy gotowość wszystkich ludzi, by raczej zginąć, aniżeli poddać się
tyranii. (...) Powiadam wam tedy: Niechaj powstanie Europa!.
Dlaczego publicysta  Neue Zürcher Zeitung , nazwaÅ‚ mowÄ™ Winstona Churchilla  proroczym
wyzwaniem Wymień trzy argumenty.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 25 (3 pkt)
Uzupełnij tabelę wpisując po trzy przykłady praw człowieka poszczególnych generacji.
TRZY GENERACJE PRAW CZA
OWIEKA
II generacja
I generacja III generacja
prawa gospodarcze, socjalne
prawa osobiste i polityczne prawa solidarnościowe
i kulturalne
8
Zadanie 26 (3 pkt)
Część A
Zapoznaj się z materiałami CBOS  Oceny działalności Parlamentu i Prezydenta. Warszawa
styczeń 2005r. zamieszczonymi poniżej i odpowiedz na pytania.
Materiał nr 1
1) W jaki sposób badani oceniają działalność Sejmu i Senatu?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
9
Materiał nr 2
2) Jakie są opinie badanych na temat działalność Prezydenta?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Część B
Zapoznaj się z materiałami CBOS  O demokracji raz jeszcze. Warszawa styczeń 2005r.
zamieszczonymi poniżej i odpowiedz na pytanie.
Materiał nr 1
10
1) Jaki jest stosunek respondentów do funkcjonowania systemu demokratycznego w Polsce?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 27 (2 pkt)
Uzupełnij tabelę opisując warunki konstytucyjne skrócenia kadencji Sejmu przez Prezydenta.
11
Warunki skrócenia kadencji Sejmu przez Prezydenta RP
1. .................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
2. .................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Zadanie 28 (2 pkt)
Przeczytaj fragment utworu Skamieniali i odpowiedz na pytanie zamieszczone pod tekstem.
Trzeci wymiar - Skamieniali
Ref.: x2
To tylko oni żyjący w monotonii
Oni, to tylko oni i nic nie zostanie po nich
Oni, każdy kolejny to anonim
To tylko oni, brak celu oczy im przesłonił
To tylko oni !
Åšlepi i niemi bo zagubieni w beznadziei
Zamurowani w scenerii miejskich arterii niczym w celi
Przy czym zamiast przyczyn widzą tylko cień na ścianie
A nie to co jest na pierwszym planie
Panowie, panie skamieniali cali
Sami w sobie zakłamani, popatrz na nich
Eliminowani zanim w ogóle na nich wypadnie, dokładnie
Jeżeli telewizyjny szum dla ciebie człowieku
Jest jak vademecum
W ręku pilot i żyjesz tą chwilą
Bo te chwile życie ci umilą
To jesteś jedną z miliona osób
Które mówią, że to na życie sposób też
A wiesz jak jest - jesteś więz
niem fotela
Zdominowała cię nie jedna telenowela
Twój pokój to cela, odosobniony archipelag
Ukryta kamera, ty w roli frajera, wiedz to !
JesteÅ› jak fikcja, bezsenns to twoja misja
Czy kiedykolwiek widziałeś świat z bliska
Czy to błysk na ekranie, serce jak kamień
12
Mózg już dawno na dywanie
To wszystko w tym programie, kończymy nadawanie
Ref. x2
Skamieniali jak dinozaury, nie widzÄ… prawdy
Zapatrzeni w czarnÄ… skrzynke obserwujÄ… [?]
Między telenowelami a kolejnymi faktami
Mają przed oczami broń, silniejszą niż dynamit
Non stop zachwyt, śmiech, panika, strach lub podziw
Obserwują co gdzie kiedy matka ziemia nam coś spłodzi
Chcą się godzić, za plecami wojny i terroryzm
Na wiejskiej rozmyślają jak tu życie nam osłodzić
Ubezwłasnowolnić no i zakłuć w dyby
I niech władza absolutna zapewnia nam dobry byt
Hajs i wtyki to dziś główne tryby polityki
Afery [?] do kieszeni bokiem wpływy
Politycy grajÄ… swoje oskarowe role
Przy nich kolibery obdarują tylko złotym globem
To szklana pułapka, oczy niebieskie od telewizorów
Szklana pułapka, wypchane mózgi przekazem z pod progu
Jaki obraz Polaków zawarty jest w tym utworze? Wymień trzy elementy opisu.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 29 (4 pkt)
Zapoznaj się z materiałami CBOS  Opinia publiczna na temat sondaży. Warszawa marzec
2004r i odpowiedz na pytania zamieszczone pod wykresami.
Materiał nr 1
13
1) Jaki jest stosunek Polaków do sondaży?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Materiał nr 2
2) Czy respondenci ufają wynikom badań opinii publicznej? Odpowiedz
uzasadnij.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
14
Materiał nr 3
3) W jaki sposób powinny być wykorzystane wyniki badań opinii publicznej przez rząd,
parlament i inne władze?
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 30 (34 pkt)
1) Sondaże jako piąta władza. Na ile badania opinii publicznej wpływają na nasze
postrzeganie rzeczywistości? W odpowiedzi uwzględnij materiały z
ródłowe zamieszczone
powyżej, a także wiedzę pozaz
ródłową.
2) Dokąd zmierza polska demokracja? W odpowiedzi uwzględnij materiały z
ródłowe
zamieszczone powyżej, a także wiedzę pozaz
ródłową.
UWAGA: wypowiedz
pisemna powinna mieć formę rozprawki lub eseju.
15
WYBIERAM TEMAT nr:
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
16
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
17
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
18
Brudnopis
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
19
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
ARKUSZ II (60 pkt)
Schemat punktowania
Numer
Model odpowiedzi
Zasady przyznawania Punkty
zadania
punktów za zadanie
21 Część A
Zdanie 1 Za wskazanie trzech 3 pkt
1) praca bez właściwego wynagrodzenia dłużej, przykładów łamania
niż to zostało określone w umowie (28%) praw pracowniczych 1
2) praca w nieprzepisowych warunkach (19%) pkt.
3) niepłacenie wynagrodzenia (8%)
Zadanie 2 Za wskazanie dwóch
1) zła sytuacja ekonomiczna w kraju, w tym argumentów z listy 1
wysokie bezrobocie pkt.
2) brak dochodzenia swoich praw przez
pracowników w obawie o utratę pracy
3) brak znajomości prawa i mechanizmów
dochodzenia swoich praw (procedur)
4) niska świadomość prawna, szczególnie z
zakresu prawa pracy
5) wysokie koszty zwiÄ…zane z zatrudnieniem
pracowników ponoszone przez
pracodawców
Należy uznać również inne argumenty zgodne z 0  1 pkt
rzeczywistością.
Zadanie 3
Zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy,
którzy przyznali się przed ankieterem do działania w
szarej strefie zatrudnienia, mogą wyniknąć sankcje
(konsekwencje) prawne związane z opłacaniem
składkami na ubezpieczeni społeczne oraz podatkiem
dochodowym.
Część B 2 pkt
Zadanie 1
Nie może się zrzec prawa do urlopu, art. 152. ż 2. 0  1 pkt
kodeksu pracy.
Zadanie 2
po miesiącu czasu od daty zatrudnienia; art. 153. ż 1. 0  1 pkt
kodeksu pracy.
20
22 (1) Rysunki te łączy przede wszystkim to, że dotyczą 1 pkt za wskazanie 1 pkt
bieżącej sytuacji w Polsce, a dokładnie afer, których jednej przesłanki. Max
bohaterami są posłowie (parlamentarzyści). (2)Wiąże 1 pkt.
się to również z wykorzystywaniem pozycji
politycznej, immunitetu parlamentarnego i
zabieganiem jedynie o interesy prywatne, przy
zupełnym braku odpowiedzialności za sprawy
publiczne.
23 2 pkt
Część A
1 pkt za 5 poprawnych
Zasady ogólnego postępowania administracyjnego
wskazań;
za 8 - 2 pkt.
1) praworządności (art. 6 i 7)
2) uwzględniania z urzędu interesu społecznego i
słusznego interesu obywateli (art. 7)
3) pogłębiania zaufania obywateli do organów
państwa (art. 8)
4) czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10)
5) szybkości i prostoty postępowania (art. 12)
6) ugodowego załatwiania spraw (art. 13)
7) pisemnego załatwiania spraw (art. 14)
8) dwuinstancyjności postępowania (art. 15)
Część B 0  1 pkt 1 pkt
1) Stanowienie przepisów prawa - Wydanie przez
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
rozporzÄ…dzenia w sprawie zasad oceniania i
klasyfikowania
2) Zawieranie porozumień administracyjnych -
Porozumienie wojewodów sąsiednich województw
o współdziałaniu w zakresie ochrony środowiska
3) Zawieranie umów cywilnych - Zawarcie umowy
najmu mieszkania komunalnego między gminą a
osobÄ… fizycznÄ…
Należy uznać również inne przykłady zgodne z
rzeczywistością.
24 W odpowiedzi zdający powinien zwrócić uwagę na: Za odwołanie się do 2 pkt
1) zjednoczenia Europy na zasadzie  Stanów dwóch przesłanek 1
Zjednoczonych Europy pkt; za cztery
2) rozwiązanie problemu niemieckiego nie przesłanki 2 pkt.
poprzez odwet, ale współpracę Francji i
Niemiec
3) utworzenie Rady Europy i  Unii
4) oparcie przyszłości Europy na zasadach
demokratycznych i odrzucenie wszelkich
form autorytarnych i totalitarnych w
sprawowaniu władzy
25 Zdający wymienia trzy prawa dla każdej generacji. 3 pkt
I generacja: 0  1 pkt
- prawo do życia,
- wolność i bezpieczeństwo osobiste,
- wolność sumienia i wyznania,
- wolność słowa,
- zakaz tortur,
21
- prawo do sÄ…du,
- prawo do obywatelstwa,
- prawo do prywatności,
- swoboda poruszania siÄ™.
- prawo do wolnych wyborów,
- prawo do udziału w rządzeniu,
- wolność wypowiedzi w sprawach publicznych,
- wolność zgromadzeń i stowarzyszeń.
II generacji: 0  1 pkt
- prawo do pracy,
- prawo do odpowiednich warunków pracy,
- prawo do strajku,
- prawo do wolnych związków zawodowych.
- prawo do zabezpieczenia socjalnego,
- prawo rodziny do ochrony i opieki,
- prawo do ochrony zdrowia,
- prawo do odpowiedniego poziomu życia.
- prawo do nauki,
- prawo do udziału w życiu kulturalnym,
- wolność nauki i sztuki.
- prawo do ubezpieczeń społecznych,
- prawo do pracy,
- prawo do odpowiedniego i zadowalajÄ…cego
wynagrodzenia,
- prawo do urlopu i wypoczynku,
- prawo do odpowiedniej stopy życiowej
(wyżywienia, odzieży, mieszkania, opieki lekarskiej,
koniecznych świadczeń socjalnych),
- prawo do zabezpieczenia na wypadek bezrobocia,
choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa,
starości, niezawinionej utraty środków do życia,
- prawo do nauki,
- prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu
kulturalnym społeczeństwa.
III generacji: 0  1 pkt
- prawo do pokoju,
- prawo do środowiska,
- prawo do rozwoju,
- prawo do wspólnego dziedzictwa ludzkości,
- prawo do komunikowania siÄ™,
- prawo do pomocy humanitarnej.
26 Część A 2 pkt
Zadanie 1 0  1 pkt.
Działalność Sejmu i Senatu jest negatywnie oceniana
przez badanych. Respondenci przede wszystkim
krytycznie odnoszą się do działań Sejmu - na
początku 2005r. tylko 8% wypowiedziało się o
niższej izbie parlamentu pozytywnie, gdy
negatywnie aż 84% badanych. Senat pozytywne
ocenia 16% badanych, a 63% jest przeciwnego
zdania.
0  1 pkt
Zadanie 2
Ponad połowa badanych pozytywnie ocenia
22
działalność prezydenta, należy jednak zauważyć, że
koniec 2004 roku był tym okresem, w którym,
Aleksander Kwaśniewski uzyskał najgorsze oceny w
całej swojej działalności na stanowisku prezydenta.
Część B 1 pkt
Polacy sÄ… bardzo krytyczni wobec funkcjonowania 0  1 pkt
systemu demokratycznego. Od poczÄ…tku lat
dziewięćdziesiątych więcej jest osób
niezadowolonych niż zadowolonych z jego
funkcjonowania. Najwięcej niezadowolonych było
maju ubiegłego roku (68% badanych) a najwyższy
poziom zadowolenia był w listopadzie 1996r.
27 Warunki skrócenia kadencji Sejmu przez Prezydenta: 2 pkt
1) Jeżeli w ciągu czterech miesięcy od 0 - 1pkt
przedłożenia Sejmowi projektu ustawy
budżetowej nie zostanie on przedstawiony
Prezydentowi do podpisu, Prezydent w ciÄ…gu
14 dni może zarządzić skrócenie kadencji
Sejmu. (art.225. Konstytucji)
2) Jeżeli Sejm nie udzieli Radzie Ministrów w 0  1 pkt
trzecim kroku wotum zaufania większością
głosów, wówczas Prezydent skraca kadencję
Sejmu i zarzÄ…dza wybory. (art.155.
Konstytucji)
28 W odpowiedzi na pytanie zdający powinien zwrócić Za wskazanie 2 2 pkt
uwagę na: elementów 1 pkt; za
1) tytuł utworu (Skamieniali  porównanie trzy 2 pkt.
bezwolnego, stwardniałego społeczeństwa )
2) wpływ mediów na życie społeczne
3) życie fikcją telewizyjną
4) alienacja polityków, negatywny obraz
polityki i polityków
29 Zadanie 1 4 pkt
Polacy interesują się wynikami sondaży i w ciągu 0  1 pkt
pięciu lat grupa osób zainteresowanych wzrosła z
65% do 70%.
Zadanie 2
78% badanych ma zaufanie do wyników badań i 0  1 pkt
ocenia je jako rzetelne, tylko 7% ma przeciwne
zdanie.
Zadanie 3
(1)Większość badanych opowiada się za tym, aby Za każdy argument 1
głos opinii publicznej miał decydujący wpływ na pkt. Max 2 pkt.
podejmowanie decyzji politycznych. 56%
respondentów uważa, że wyniki badań opinii
publicznej powinny być zobowiązujące dla władz,
jeżeli obywatele mówią, czego oczekują w danej
sprawie. (2)Zdaniem 29% badanych, władze
powinny brać pod uwagę wyniki badań opinii
publicznej, ale nie zawsze muszÄ… siÄ™ do nich
stosować. Tylko 6% ankietowanych uważa, że
23
władze muszą samodzielnie podejmować decyzje,
gdyż uczestnicy sondażu nie mogą wiedzieć, co jest
najlepsze dla kraju.
30 Temat nr 1 34 pkt
1.Treść pracy
A) Zdający definiuje pojęcia: opinia publiczna, 0  2 pkt
badanie opinii publicznej, piąta władza.
B) Zdający wymienia elementy, na które mogą mieć
wpływ sondaże
1. osobowość jednostki 0  2 pkt
2. relacje w grupach społecznych 0  2 pkt
3. postrzeganie polityki, 0  2 pkt
4. postrzeganie gospodarki, 0  2 pkt
C) ZdajÄ…cy omawia wymienione czynniki:
1. osobowość jednostki 0  4 pkt
2. relacje w grupach społecznych 0  4 pkt
3. postrzeganie polityki, 0  4 pkt
4. postrzeganie gospodarki, 0  4 pkt
D) Zdający opatrzył swoją wypowiedz
właściwie 0  5 pkt
dobranymi przykładami z zamieszczonych z
ródeł, a
także innych materiałów.
2.Kompozycja pracy 0  1 pkt
Przemyślana, spójna i logiczna struktura pracy:
wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Właściwe
proporcje pomiędzy poszczególnymi częściami.
3.Styl i język 0  1 pkt
Praca jednorodna stylistycznie, bezbłędna pod
względem gramatycznym, leksykalnym,
ortograficznym i interpunkcyjnym.
4.Estetyka i czytelność 0  1 pkt
Czytelne pismo, zachowanie akapitów i marginesów. 34 pkt
Temat nr 2
1.Treść pracy
A) ZdajÄ…cy omawia czynniki decydujÄ…ce o
postrzeganiu demokracji w Polsce (po dwa w każdej
kategorii):
1. prawne (uregulowania) 0  2 pkt
2. polityczne (działalność organów państwa) 0  2 pkt
3. gospodarcze, 0  2 pkt
4. społeczne. 0  2 pkt
B) ZdajÄ…cy omawia wymienione czynniki:
1. prawne (uregulowania) 0  4 pkt
2. polityczne (działalność organów państwa) 0  4 pkt
3. gospodarcze, 0  4 pkt
4. społeczne. 0  4 pkt
24
C) Zdający opatrzył swoją wypowiedz
właściwie 0  6 pkt
dobranymi przykładami z zamieszczonych z
ródeł, a
także innych materiałów.
2.Kompozycja pracy 0  2 pkt
Przemyślana, spójna i logiczna struktura pracy:
wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Właściwe
proporcje pomiędzy poszczególnymi częściami.
3.Styl i język 0  1 pkt
Praca jednorodna stylistycznie, bezbłędna pod
względem gramatycznym, leksykalnym,
ortograficznym i interpunkcyjnym.
4.Estetyka i czytelność 0  1 pkt
Czytelne pismo, zachowanie akapitów i marginesów.
OPRACOWANIE: URSZULA MAA
EK
© CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ
©
©
©
25