KLASYCZNA FILOZOFIA NIEMIECKA: KANT, FICHTE, HEGEL
Temat: Klasyczna filozofia niemiecka: Kant, Fichte, Hegel
Prowadzący: dr Witold Płotka
Liczba godzin: 10
Tryb studiów i rok: niestacjonarne; I rok MSU
Forma zajęć: wykład monograficzny
Opis zajęć: Filozofia krytyczna Kanta oraz jej kontynuacje w myśli Fichtego i Hegla, w
sposób istotny określiła i wciąż określa współczesną refleksję filozoficzna, również poza
kręgiem języka niemieckiego. Podstawowym celem zajęć Klasyczna filozofia niemiecka:
Kant, Fichte, Hegel jest prezentacja dorobku trzech wymienionych w tytule myślicieli, nie
tylko w odniesieniu do dyskusji z dotychczasową tradycją, ale przede wszystkim, wskazując
na ich nowatorstwo. Jednocześnie wspomniane filozofie zostaną przedstawione jako nurty
silnie zaangażowane w proces kształtowania praktyki człowieka, zarówno na poziomie
indywidualnym, jak też wspólnotowym. Dodatkowo celem wykładu jest wskazanie na
współczesne interpretacje myśli Kanta, Fichtego i Hegla, zakreślając szeroki horyzont
możliwych ujęć klasycznej filozofii niemieckiej.
Plan zajęć:
1. Co oznacza określenie filozofii Kanta, Fichtego i Hegla jako klasycznej?
Prezentacja sylwetek filozofów oraz wskazanie na kontekst historyczno-
filozoficzny filozofii XVIII i początku XIX wieku. Specyfika niemieckiej myśli
oświeceniowej: Thomasius, Wolff, Baumgarten, Lambert.
2. Interpretacja Kantowskiego powiedzenia o  przewrocie kopernikańskim .
Wskazanie na miejsce filozofii krytycznej w kontekście myśli epistemologicznej.
Rozróżnienie poziomu epistemicznego od epistemologicznego. W jakiej relacji
pozostają do siebie rozum i intelekt? Model poznania wg Kanta. Antynomie
czystego rozumu i ich ujęcie na gruncie rozumu praktycznego.
3. Filozofia Fichtego jako rozwinięcie projektu Kanta. Teoria Wiedzy jako system
filozofii transcendentalnej. Zaangażowanie Ja transcendentalnego w praktykę oraz
wolność jako zasada człowieczeństwa w filozofii Fichtego.
4. Propozycje teoretyczne Hegla jako próba rozwiązania antynomicznego charakteru
rozumu. Dialektyczny rozwój Ducha w dziejach. Stosunek Hegla do
1
 KLASYCZNA FILOZOFIA NIEMIECKA: KANT, FICHTE, HEGEL
dotychczasowej filozofii. Próba interpretacji fenomenologii Heglowskiej w
kategoriach praktyki i działania oraz z punktu widzenia wspólnoty.
5. Wczesna recepcja filozofii krytycznej i Heglowskiej: romantyzm, młodohegliści,
neokantyzm. Podsumowanie: Podkreślenie praktycznego zaangażowania rozumu
jako rdzeń klasycznej filozofii niemieckiej.
Bibliografia:
A) Literatura sekundarna:
1. Adorno T. W., Horkheimer M., Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne,
przeł. M. A
ukaszewicz, przedkład przejrzał i posłowiem opatrzył M. J. Siemek,
Warszawa 1994.
2. Kroński T., Hegel, Warszawa 1961.
3. Kuderowicz Z., Fichte, Warszawa 1963.
4. Kuderowicz Z., Kant, Warszawa 2000.
5. Siemek M. J., Idea transcendentalizmu u Fichtego i Kanta. Studium z dziejów
filozoficznej problematyki wiedzy, Warszawa 1977.
6. Żelazny M., Heglowska filozofia ducha, Warszawa 2000.
7. Żelazny M., Idea wolności w filozofii Kanta, Toruń 1993 [2. wyd. 2001].
B) Literatura z
ródłowa:
1. Fichte J. G., Teoria wiedzy. Wybór pism, T. I, Warszawa 1996 [fragmenty].
2. Hegel G. W. F., Encyklopedia nauk filozoficznych, Warszawa 1990 [fragmenty].
3. Hegel G. W. F., Fenomenologia ducha, w tłumaczeniu Ś. F. Nowickiego,
Warszawa 2002.
4. Kant I., Co to jest Oświecenie, [w:] Z. Kuderowicz, Kant, Warszawa 2000.
5. Kant I., Krytyka czystego rozumu, w tłumaczeniu R. Ingardena, Warszawa 1957
[fragmenty].
6. Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, Warszawa 1984 [fragmenty].
7. Kant I., Krytyka władz sądzenia, Warszawa 1986 [fragmenty].
Warunki zaliczenia:
Zaliczenie na ocenę egzaminu pisemnego, obejmującego materiał przedstawiony na
zajęciach.
2