Tragizm bohatera romantycznego.











Środa, 26 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marzena, Maria, Klaudiusz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Romantyzm >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















Tragizm bohatera
romantycznego.










kategoria:   J.polski
zakres:   Romantyzm
dodano:   1999-11-18




Tragizm bohatera
romantycznego. Na szczycie góry, tak wysokiej jak Mont Blanc
stoi samotny, wsparty na ramieniu, zaopatrzony w kosmiczną kulę
gwiazd - „posąg człowieka na posągu świata”. Może być w masce
spiskowca, ze szpadą u boku, z rozdartym sercem szczęśliwego
kochanka. Tak go widzę „oczyma duszy mojej” – bohatera
romantycznego, taką jakże ( choć nie we wszystkich wypadkach )
tragiczną indywidualność. Z czego wynika ten tragizm: Przyjrzyjmy
się osobowością bohatera romantycznego. Ma on naturę niejednorodną,
łączące w sobie cechy pozornie sprzeczne. Jego psychika jest
wielowymiarowa, nie sposób go oceniać w tradycyjnie rozumianych
kategoriach dobra i zła. Często sam ze sobą nie może dojść do ładu i
dla tego staje się buntownikiem. Odrzuca powszechnie wyznawane
wartości widząc w nich nieszczerość, obłudę, oszczerstwo. Jest
egocentrykiem, człowiekiem skupionym na sobie i niechętnie
odnoszących się do innych. Z drugiej strony odznacza się wielką
wrażliwością, która powoduje, że miotają nim gwałtowne uczucia.
Jeśli już kogoś pokocha to staje się najwierniejszym kochankiem i
przyjacielem. Daje z siebie dużo, więc wymaga też tego samego od
partnera w miłości czy też przyjaźni. Jednak nie zapominajmy –
miłość romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu utworach tamtej
epoki oglądamy ją wciąż taką samą : zakochany, młody, wrażliwy
romantyk wyznaje swój afekt wybrance. Ona jest mu przychylna. poza
uczuciem łączą ich wspólne zainteresowania, poglądy, podobne
spojrzenie na świat i poezję. Wszystko było by dobrze, gdyby
nieubłagana ręka opatrzności. Najczęściej wola rodziców, konwenanse
świata, nikły stan majątkowy stają na przeszkodzie szczęściu.
Rozstanie jest tragiczne w skutkach- obłęd i cierpienie odrzuconego
kochanka prowadzi go do samobójstwa. Tak też dzieje się z Gustawem z
„III części Dziadów” Historia miłosna zawarta w dramacie jest
dość typowa. Po prostu : dwoje młodych ludzi o zgodnych ideałach i
poglądach kochało się wzajemnością. Jednak różniło ich pochodzenie
społeczne: ona-to przedstawicielka magnaterii, on-ubogiej szlachty
oraz stan majątkowy. Gdy ich uczucie przybiera poważny charakter,
rodzice kładą kres idylli- panną pannę wydają za bogatego człowieka,
a chłopak dostaje kosza. Gustaw nie może przestać kochać Pasterki.
Dla niego- czyż nie tragiczna osobowość? - miłość jest wieczna,
kocha się raz i aż do śmierci. Stojąc pod drzwiami jej pałacu i
obserwując wesele ukochanej wpada w obłęd. Uczucie rozpaczy, miłości
i uwielbienia, żalu i gniewu, ironii i czułości, oburzenia i
tkliwości wypierają się nawzajem, kiedy Gustaw znienawidziwszy
kobietę mówi: „Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!
Postaci twojej zazdroszczą anieli, A duszę gorszą, masz
gorszą niźli!... Przebóg tak ciebie oślepiło zło! I honorów
świecąca bańka, wewnątrz pusta ! Gustaw z „IV części Dziadów
zasługuje na miano tragicznego bohatera romantycznego, którego
potęga uczucia i wynikająca z tego tragedia miłosna doprowadziła do
obłędu, a w konsekwencji samobójstwa. Nie tylko jednak Gustaw cierpi
z powodu nieszczęśliwej miłości. Równie tragicznie, choć
jednocześnie całkowicie inaczej, toczą się losy zakochanego Jacka
Soplicy. Tragizm losu tego człowieka zapoczątkowało nieszczęśliwe
uczucie do Ewy Horeszkówny, którą pokochał, ale niestety, ojciec
wydał ją za bogatego kasztelana, gdyż był lepszą partią niż ubogi
szlachcic, który był potrzebny tylko wtedy, gdy mógł dobrowolnie
manipulować na sejmikach okolicznej szlachty. Urażona ambicja Jacka
Soplicy doprowadziła go do krwawej zemsty. Często błąkał się w
pobliżu zamku Horeszków, nie mogąc pogodzić się ze stratą ukochanej.
Pewnego razu stał się świadkiem napaści Moskali na zamek Horeszków.
Emocje spowodowane wyrządzoną przez Horeszkę krzywdą zwyciężyły.
Jacek wymierzył do Stolnika, a strzał okazał się celny. W tym
momencie lawina wypadków potoczyła się bardzo szybko. Wzięto go za
stronnika Moskali, (Soplicowie otrzymali nawet część zagrabionych
ziem Horeszki). Jacek Soplica wyjeżdża, przyłącza się do Legionów i
w przebraniu księdza Robaka powraca na Litwę, aby zorganizować
powstanie. Jako ksiądz Robak jest samotny, waleczny, tajemniczy,
nawet swojemu synowi nie wyjawia kim jest naprawdę. Staje się
buntownikiem o sprawy kraju, działa w ukryciu. W walce przeciwko
Moskalom ginie, ale wcześniej otrzymuje przebaczenie od Gerwazego,
sługi Horeszki za swoją zbrodnię popełnioną w młodości. Tak
przedstawiają się losy tego bohatera, na którego tragizm nakłada się
nieszczęśliwa miłość i wewnętrzne rozdarcie. Tragizm bohatera
romantycznego to jednak nie tyko nieszczęśliwa miłość do ukochanej
kobiety. Nie możemy zapomnieć, że w polskie literaturze romantycznej
typ bohatera stworzony przez Byrona uległ przekształceniu. Zachował
swój charakter buntownika, indywidualisty, lecz ambicje osobiste
poświęcił dla walki o wolną ojczyznę. Bohater romantyczny zostaje
postawiony w sytuacji tragicznego konfliktu – musi wybrać między
zaspokojeniem ambicji osobistych a walką o wspólną sprawę. Wybór nie
jest łatwy a jego konsekwencje bywają tragiczne. Bezsprzecznie warto
w tym momencie przypomnieć takie postacie jak Konrad Wallenrod,
Kordian czy Konrad z „III części Dziadów”, z których pozwolę sobie
przypomnieć bliżej Konrada Wallenroda i Kordiana. Konrad
Wallenrod to tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza.
Porwany i wychowany przez wrogów, nie uległ wynarodowieniu. Jako już
dorosły mężczyzna uciekł do swoich. Udało mu się zapomnieć o
tragicznych przejściach i ułożyć sobie życie osobiste. Ożenił się z
Aldoną i chciał żyć z nią w szczęściu i w spokoju. Jednak „szczęścia
w domu nie zaznał. bo go nie było w ojczyźnie”. Wobec zagrożenia ze
strony wojsk krzyżackich Konrad zmuszony był do złożenia największej
ofiary. I tutaj zaczyna się sytuacja tragiczna. Bohater musiał
wybrać pomiędzy miłością do ojczyzny a miłością do Aldony. Wybrał
Litwę- poświęcił swoje życie prywatne i miłość ukochanej kobiety, bo
zdawał sobie sprawę, że i tak nie może być szczęśliwy, kiedy
zagrożony jest jego kraj. Z kolei gdyby wybrał dobro prywatne –
także nie byłby szczęśliwy. Nie pozwoliły by mu żyć spokojnie
wyrzuty sumienia, z resztą Krzyżacy szybko zwyciężyliby Litwę i
zburzyli spokój jej mieszkańców. Konflikt jaki zachodzi przy
wyborze między szczęśliwym życiem prywatnym, a szczęściem ojczyzny
nie jest jedyną sprzecznością, przed jaką stoi Konrad Wallenrod.
Bohater musi wybierać między honorem a zwycięstwem nad Krzyżakami.
Dzieje się bowiem tak, że metoda jaką obiera Konrad jest jedynym
sposobem walki z Krzyżakami, lecz to metoda niegodna prawego
rycerza- aby bronić Litwy przed Krzyżakami, zostaje mistrzem zakonu
i prowadzi Krzyżaków do walki, w której ponoszą ni druzgocącą
klęskę. Wallenrod musiał kłamać, musiał dokonać zdrady- a takie
czyny nie mieszczą się w kodeksie rycerskim. Gdyby jednak postępował
etycznie, stanął do walki twarzą w twarz z Krzyżakami, poniósłby
klęskę i zaprzepaścił przyszłość ojczyzny. Drogą cenę przyszło mu
zapłacić: dokonał zemsty na wrogu, ma swój moment satysfakcji, ale
stracił wszystko co miał w swoim życiu cenne. Konrad Wallenrod
poświęcił swój honor, być może zbawienie, gdyż był chrześcijaninem a
grzeszył- lecz nie mógł tego uniknąć, i w tym tkwi tragizm
Mickiewiczowskiego bohatera. Tak się jakoś złożyło, że
przedstawieni dotychczas przeze mnie bohaterowie są postaciami
stworzonymi przez Adama Mickiewicza. Można by pomyśleć, że tylko
Adam Mickiewicz tworzył postacie tragiczne. Nie jest to prawdą.
Spójrzmy chociażby na tytułowego bohatera dramatu Juliusza
Słowackiego Kordiana. Kordian ma poczucie własnej wyjątkowości,
uważa się za przeznaczonego do wspaniałych czynów, ale dręczy go-
jak sam to określa- „jaskółczy niepokój”, brak celu i sensu życia,
który tak bardzo chciałby odnaleźć: „Boże zdejm z mego serca
jaskółczy niepokój, Daj życiu duszę i cel duszy wyprawduj.”
Jego prośby zostają wysłuchane. Na górze Mont Blanc odnajduje
swą ideę- pragnie prowadzić naród przeciw wrogowi: „ Jam jest posąg
człowieka na posągu świata”. Jak kiedyś nie potrafił działać, gdyż
odczuwał egzystencjalną pustkę: „ Sto we mnie żądz, sto uczuć, sto
uwiędłych liści”, tak teraz pali się do czynu. Chce by spiskowcy, w
których szeregach sam się znajduje dokonali zamachu ma cara. Kiedy
oni rezygnują z zamiaru, obawiając się moralnych konsekwencji i
zbrodni królobójstwa, oskarża ich o tchórzostwo. Sam jest gotów do
czynu. Jest gotowy poświęcić się dla sprawy. W tym momencie dochodzi
do tragicznej sytuacji. Tragizm Kordiana to jego wewnętrzne
rozdarcie, które uwidacznia się w momencie, kiedy bohater idzie
zabić nienawidzonego ciemięzcę. Jego rozdarcie to wytwory psychiki,
które znajdują uosobienie w postaci Srachu i Imaginacji, w obrazach
jakie stawia mu przed oczami wrażliwa natura. Kordian bowiem
zobowiązał się, że zabije cara, aby zbawić ojczyznę. Z jednej strony
powinien dotrzymać danego słowa- inaczej straci honor. Lecz jeśli
dokona zbrodni popełni śmiertelny grzech zabójstwa i królobójstwa, a
taki czyn nie mieści się w kodeksie rycerskim. Poza tym jest grzech,
który zaprzepaszcza zbawienie człowieka, nie mówiąc już o karze
ziemskiej. Nie zapominajmy również, że zabicie cara przyniosłoby
tylko korzyści księciu Konstantemu, natomiast nie rozwiązałoby
problemu niepodległości Polski, a poza tym czyn ten mógłby zwrócić
Europę przeciwko Polsce: „ A gdy jak Antoniusz Europie pokaże
Płaszcz skrwawiony Cezara?.....i do zemsty zbudzi? A kiedy
się na Polskę wszystkie ludy zwalą. Wielu przeciw postawisz
wojska? wielu ludzi Czyn zbrojnych? Czy sztyletu zakrwawioną
stalą”. Tak przedstawia się tragizm Kordiana- presja, której
jego psychika nie zatrzymała i dlatego zemdlał przed komnatą
rosyjskiego cesarza: „ Zdławiłem cara i byłbym go dobił,
Lecz tak we śnie do ojca mego podobny”. Cara nie zabił,
znalazł się w więzieniu. Trudno utaj mówić, że dokonał wyboru – jego
wrażliwa natura zdecydowała za niego. Czas , by popatrzeć na to
wszystko z innego punktu widzenia. Dotąd rozważałem temat tej pracy
w ten sposób, że bohater romantyczny to indywidualna osoba. A
przecież nie można pominąć całego społeczeństwa i jego tragicznej
sytuacji, wynikającej z niewoli kraju. Utworów przedstawiających
takiego bohatera jest wiele, skupię się na „Dziadach części III”,
które są dla mnie najbardziej reprezentatywne. „Dziady” z
niezwykłą siłą wyrazu przedstawiają prześladowania, jakim władze
carskie poddają Polaków. Obraz cierpień niewinnych młodych ludzi,
przerażające okrucieństwo carskich urzędników- to główny problem.
Mickiewicz włącza go w porządek metafizyczny, stawiając cierpienie
Polaków na równi z męką Chrystusa. Rozważając nad sensem cierpienia
narodu, wysuwa teorię mesjanizmu polskiego. Głosi ona, iż nasz naród
jest narodem wybranym, walczącym w imię dobra i sprawiedliwości z
carem – reprezentantem zła, wysłannikiem szatana. Toteż Polakom
sprzyjają siły anielskie, a ich ofiara zrównana jest z ofiarą
Jezusa. Gdy więc miara cierpienia się wypełni Polska, tak jak
Chrystus zmartwychwstanie, odzyska wolność i przyniesie ją innym
ujarzmionym narodom. Dokona się tego przy pomocy namiestnika
wolności, który ukazuje się w wizji księdza Piotra, a którego poeta
nazywa tajemniczym imieniem: „ Z matki obcej, krew jego
dawne bohatery, A imię jego czterdzieści i cztery”
Jednak, aby tak się stało, należy rozgrzać elity naszego
społeczeństwa, które dotychczas dbało tylko o swe interesy. Słynne
jest zdanie Wysockiego, który mówił: „(...) Nasz naród jak lawa,
z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, Lecz
wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi, Plwajmy na tę skorupę i
zstąpmy do głębi”. Cierpienie naszego społeczeństwa wynikało
z faktu. że wiele Polaków zapomniało, iż należy poświęcić wszelkie
osobiste ambicje dla dobra wspólnego, a celem życia powinna być
przede wszystkim szczęście ojczyzny, tak jak pisał Juliusz Słowacki
w wierszu ”Testament mój”: „(....) w podaniach przekażcie,
żem dla ojczyzny starał moje lata młode; A póki okręt
walczył- siedziałem na maszcie, A gdy tonął – z okrętem
poszedłem pod wodę”..... Przyszedł czas na podsumowanie.
Zdaję sobie sprawę, że na pewno nie napisałem wszystkiego, że
jutrzejszy dzień przyniesie nowe skojarzenia, przykłady. Lecz
zarazem wszystko co napisałem, chciałem napisać. Doszedłem do
wniosków, że tragizm bohatera romantycznego, obojętnie czy jest to
indywidualna osoba, czy całe społeczeństwo wynika z sytuacji, w
której przyszło mu żyć. Spójrzmy na całą epokę: Romantyzm – doba
niewoli, rozdarcia Polski między trzech zaborców. Taka sytuacja nie
mogła oznaczać dla Polski i Polaków nic innego, jak zapowiedź
tragicznego losu! Dla młodych ludzi oznaczało to spisek i
działalność konspiracyjną, zagrożenie więzieniem, zesłaniem wreszcie
udział w powstaniu. Bohater romantyczny zmuszony był rzucić się w
wir walki o wolność. Jednak otwarta rycerska walka była niemożliwa.
Metoda podstępu, spisku, zdrady nie godziła się z ówczesną
moralnością. Wallenrod używał podstępu i zdrady, Konrad z „Dziadów”
bluźnił przeciw Bogu, Kordian bliski był królobójstwa i dokąd ich to
doprowadziło? – do tragicznej śmierci, samobójstwa ! Jednak ich
śmierć nie była daremna. Byli bohaterami tragicznymi, ale przez to
stworzyli szansę następnym pokoleniom lepszego życia.








Autor: Jano

Ocena : 4.5 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000