M I N I P R O J E K T Y
Wspólną cechą układów opisywanych w dziale "Miniprojekty" jest łatwość ich praktycznej
realizacji. Na zmontowanie i uruchomienie układu wystarcza zwykle kwadrans. Mogą to być
układy stosunkowo skomplikowane funkcjonalnie, niemniej proste w montażu i uruchamianiu, gdyż
ich złożoność i inteligencja jest zawarta w układach scalonych. Wszystkie projekty opisywane w
tej rubryce są wykonywane i badane w laboratorium AVT. Większość z nich wchodzi do oferty
kitów AVT jako wyodrębniona seria  Miniprojekty o numeracji zaczynającej się od 1000.
WÅ‚Ä…cznik zmierzchowy - timer
PodstawowÄ… funkcjÄ… pro-
Na Å‚amach EP
ponowanego układujest włą-
opublikowaliśmy juł
czanie oświetlenia (lub od-
opis trywialnie prostego
biornikaenergiielektrycznej)
w wykonaniu,
w momencie obniÅ‚enia siÍ
dotykowego ściemniacza
poziomu oświetlenia poniłej
określonego progu. Jest to
- wyłącznika
wiÍc typowy wÅ‚Ä…cznik
oÅ›wietlenia, ktÛrego
zmierzchowy, z jednym wy-
konstrukcja oparta była
jątkiem: zwykle układy tego
na układzie HT7703.
typu wyłączały oświetlenie
Tym razem
dopiero z nadejściem świtu,
a nasz układ posiada wbu-
chciałbym zaproponowaĘ
dowany timer wyłączający
Czytelnikom budowÍ
sterowane urzÄ…dzenie po
włącznika
określonym czasie. Ma to
zmierzchowego - timera,
sens, poniewał typowe
ktÛrego sercem bÍdzie
włączniki zmierzchowe po-
wodowały marnowanieener-
układ HT1315 firmy
gii elektrycznej pozostawia-
HOLTEK.
jąc zapalone światło nawet
wtedy, kiedy korzystajÄ…cy
z niegoludzie dawnojuł po-
szli spaĘ.
Typowym zastosowaniem włączeniem pod wpływem elektrycznej na podane wy-
proponowanego ukÅ‚adu jest krÛtkotrwaÅ‚egospadku pozio- Å‚ej okresy.
oświetlenie ogrodu lub po- mu oświetlenia oraz przed Dodatkową, bardzo sym-
dwÛrkazabudowaÒgospodar- przedwczesnym powtÛrnym patycznÄ… cechÄ… timera jest
czych. Z chwilÄ… zapadniÍcia wÅ‚Ä…czeniem. fakt, Å‚e wyposaÅ‚ony on jest
zmrokuÅ›wiatÅ‚ozapalasiÍsa- NiezaleÅ‚nie od peÅ‚nienia w ukÅ‚ad detekcji przejÅ›cia na-
moczynnie i pozostaje wÅ‚Ä…- funkcji wÅ‚Ä…cznika zmierz- piÍcia sieci przez zero i wÅ‚Ä…-
czone, w zalełności od spo- chowego, układ mołe takłe czania triaka tuł po tym mo-
sobu zaprogramowania ukła- pracowaĘ jako zwykły timer, mencie. Eliminujetokoniecz-
du, przez 2, 4, 6, 8 lub 12 wyzwalany impulsem lub nośĘ stosowania jakichkol-
godzin. UkÅ‚ad posiada wbu- poziomem logicznym i wÅ‚Ä…- wiek filtrÛw przeciwzakÅ‚Ûce-
dowanezabezpieczenia przed czajÄ…cy odbiorniki energii niowych.
Parametry elektryczne
układu HT1315:
Napięcie zasilania: 3..5VDC.
Pobierany prÄ…d: 25..50µA
(w zależności od napięcia
zasilania).
Maksymalny prÄ…d pobierany
z wyjścia sterującego triakiem:
7mA.
Progowe napięcie przełączania
wejścia wyzwalania !CDS:
0,5 x napięcie zasilania.
Rys. 1.
Elektronika Praktyczna 7/99
75
M I N I P R O J E K T Y
przez zero zapew- ściełki obwodu drukowane-
WYKAZ ELEMENTÓW
niarezystor R5 do- go znajdujÄ… siÍ podczas pra-
Rezystory
łączony do wejścia cy układu pod niebezpiecz-
ZC (ang. Zero nym dla Å‚ycia i zdrowia na- R1: 10k&!
Crossing). piÍciem sieci energetycznej R2: fotorezystor 220..470k&!
Timer mołe 220VAC.
R3: 220k&!
zostaĘ wyzwolony Dlategotełzdecydowanie
R4: 560k&!
trzema sposobami: odradzam samodzielne wy-
R5: 2,2M&!
1. Przezobniłe- konywanie układu przezoso-
R6: 43k&!/0,5W
nie napiÍcia na we- by nie majÄ…ce doÅ›wiadczenia
R7: 1,5k&!
jÅ›ciu !CDS do po- z uruchamianiem urzÄ…dzeÒ
Kondensatory
ziomu niłszego od zasilanych bezpośrednio
C1: 100nF
0,5 napiÍciazasila- z sieci energetycznej.
C2: 100µF/25V
nia. NastÄ…pito wte- Wszystkie manipulacje przy
dy, kiedyrezystan- układzie naleły wykonywaĘ Półprzewodniki
cja fotoopornika, z zachowaniem najwiÍkszej D1: 1N4007
na skutek spadku ostroÅ‚noÅ›ci, pamiÍtajÄ…c
D2: dioda Zenera 5,1V
Rys. 2.
natÍÅ‚eniaoÅ›wietle- o regule pracy jednÄ… rÍkÄ….
IC1: HT1315
Opis dziaÅ‚ania ukÅ‚adu nia zwiÍkszy siÍ do wartoÅ›ci TakÅ‚e zastosowane w ukÅ‚a-
Q1: BT136 lub odpowiednik
Schemat elektryczny wiÍkszej niÅ‚ 220k&!. Stantaki dzie przeÅ‚Ä…cznik i przycisk
Różne
wÅ‚Ä…cznika zmierzchowego musi trwaĘ przez ok. 1 min., (oilebÍdÄ…stosowane) muszÄ…
CON1, CON2: ARK2
pokazano na rys. 1. Jest to co pozwala na wyeliminowa- odpowiadaĘ normom bezpie-
F1: oprawka + bezpiecznik 1A
typowa aplikacja ukÅ‚adu nie ewentualnych zakÅ‚ÛceÒ czeÒstwa.
JP2 : goldpin 5x2 + jumper
HT1315, w ktÛrej wszystkie i zapobiega wyzwoleniutime- Na rys. 2 pokazano roz-
funkcje realizowane sÄ… przez ra na skutek krÛtkotrwaÅ‚ych mieszczenie elementÛw na
PÅ‚ytka drukowana wraz z kom-
układscalony wyposałonyje- zmian poziomu oświetlenia. płytceobwodu drukowanego.
pletemelementÛwjest dostÍpna
dynie w kilka elementÛw NaleÅ‚y tu zauwaÅ‚yĘ, Å‚e war- Widok mozaiki Å›cieÅ‚ek znaj-
w AVT- oznaczenie AVT-1232.
dyskretnych i ukÅ‚ad wyko- tośĘrezystora R3 powinnabyĘ duje siÍ na wkÅ‚adce we-
nawczy. PoniewaÅ‚szczegÛÅ‚o- dobrana w zaleÅ‚noÅ›ciodtypu wnÄ…trz pisma.
we omÛwienie tej interesujÄ…- zastosowanego w ukÅ‚adziefo- MontaÅ‚ wykonujemy TakakolejnośĘ postÍpowa-
cej kostki wykraczaÅ‚oby poza torezystora. w typowy sposÛb, zachowu- nia pozwoli na unikniÍcie po-
ramy tego artykuÅ‚u, zaintere- 2. Przez podanie na wej- jÄ…c jednak szczegÛlnÄ… staran- wstawania szkodliwych na-
sowanychodsyÅ‚am dokatalo- Å›cie !ONESHOT impulsu nośĘ(220V!). OmÛwienia wy- prÍÅ‚eÒ w wyprowadzeniach
gu firmy HOLTEK (znajduje ujemnego o czasie trwania e" maga jedynie sposÛb zamon- triaka, ktÛre mogÅ‚yby dopro-
siÍ na pÅ‚ycie CD-EP4). 60ms. towania triaka wraz z radia- wadziĘ do jego uszkodzenia.
UkÅ‚ad HT1315 jestzasila- 3. Przez wymuszenie nis- torem. KolejnośĘ postÍpowa- UkÅ‚ad zmontowany ze
ny wprost z sieci energetycz- kiego poziomu logicznego na nia przy montaÅ‚u tych ele- sprawdzonych elementÛw
nej za pomocÄ… prostownika wejÅ›ciu !LEVEL. mentÛw powinna byĘ nastÍ- dziaÅ‚a natychmiast popra-
zbudowanego na diodzie D1. Czas włączenia timera pująca: wnie. Jedyną czynnością
Poziom napiÍcia zasilania ustalany jest za pomocÄ… jum- 1. Prowizorycznie przy- przed przekazaniem urzÄ…dze-
wyznaczany jest przez dziel- pera JP1, zgodnie z opisem krÍcamy triak do radiatora nia doeksploatacjibÍdzieza-
nik zÅ‚oÅ‚ony z rezystorÛw R6 wyprowadzeÒ ukÅ‚adu nie dokrÍcajÄ…c Å›ruby mocujÄ…- programowanietimeraza po-
i R7, a dioda Zenera D2 do- HT1315. cej zbyt mocno. mocÄ… jumpera JP1.
datkowo zabezpiecza ukÅ‚ad 2. WkÅ‚adamy koÒcÛwki Moc odbiornikÛw energii
przed nadmiernym wzrostem Montał i uruchomienie triakai kołki mocująceradia- dołączonych do układu zale-
tego napiÍcia. Zanim przejdziemy do tora w odpowiednie otwory Å‚y wyÅ‚Ä…cznie od typu zasto-
Triak Q1 sterowany jest opisu wykonania naszego w płytceobwodu drukowane- sowanego triaka oraz inten-
krÛtkimi impulsami pobiera- wÅ‚Ä…cznika zmierzchowego, go i lutujemy je do pÅ‚ytki. sywnoÅ›ci jego chÅ‚odzenia
nymi z wyjÅ›cia TRIAC IC1. chciaÅ‚bym po raz kolejny za- 3. Dopiero teraz dokrÍca- i w ukÅ‚adzie modelowym wy-
SynchronizacjÍ z sieciÄ… i de- apelowaĘ do Was o rozwagÍ. my mocno Å›rubÍ mocujÄ…cÄ… nosiÅ‚a ok. 1000W.
tekcjÍ przejÅ›cia jej napiÍcia Wszystkie elementy oraz triak do radiatora. Andrzej Jaruga
Elektronika Praktyczna 7/99
76