Wsparcie MSP przez Komisję Europejską
Decydującą rolę w europejskiej gospodarce odgrywają mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP).
Unia Europejska podejmuje liczne działania zmierzające do wzmocnienia ich potencjału rozwojowego,
konkurencyjności oraz innowacyjności. Równie ważny jest podnoszony przez Komisję Europejską
postulat uproszczenia zasad przyznawania wsparcia finansowego na rozpoczęcie i rozwój działalności
tych firm.
Pobudzenie ducha przedsiębiorczości wśród obywateli UE jest wyzwaniem, przed którym stoi cała
Wspólnota Europejska. W jakim kierunku zmierza polityka Unii Europejskiej w dobie kryzysu?
Odpowiedz
na to pytanie można odnalez
ć w programie Small Business Act (SBA), czyli w pakiecie
inicjatyw mających służyć rozwojowi przedsiębiorczości, przygotowanym przez Komisję Europejską w
2008 r.
Znaczenie MSP w Unii Europejskiej
Blisko 99% firm funkcjonujących na jednolitym rynku UE stanowią mikro-, małe i średnie
przedsiębiorstwa. Tworzą one dwie trzecie miejsc pracy przede wszystkim w przemyśle tekstylnym,
budowlanym oraz meblarskim. Szacuje się, że sektor MSP wytwarza 60% unijnego PKB. Wzrost
społeczno-gospodarczy w państwach członkowskich Wspólnoty jest determinowany przez silne,
konkurencyjne i innowacyjne firmy z sektora MSP. Przyczynia się on do powstawania wielu nowych
pomysłów technologicznych oraz wprowadzenia w życie nowatorskich inicjatyw w zakresie
przedsiębiorczości i zarządzania, a jednocześnie do integracji gospodarczej, społecznej w Europie. Sektor
małej i średniej przedsiębiorczości implikuje wiele pozytywnych zjawisk, do których należą także np.
rozwój partnerstwa i kontaktów międzynarodowych,
wzmacnianie spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej,
przyczynianie się do dobrobytu oraz poprawy warunków życia społeczności regionalnej i lokalnej,
umacnianie pozycji i znaczenia konsumentów.
Sektor małych i średnich firm w Unii Europejskiej cechuje duża dynamiczność, różnorodność i
elastyczność w dostosowywaniu się do zmian rynkowych oraz potrzeb i preferencji klientów. Niemniej
jednak ich rozwój w dalszym ciągu hamują bariery natury administracyjnej i finansowej. Choć zostało już
podjętych wiele działań zarówno po stronie unijnej, jak i w granicach państw członkowskich, należy stale
poprawiać warunki służące powstawaniu i rozwijaniu sektora MSP.
 Najpierw myśl na małą skalę
U podstaw unijnej polityki wobec MSP leży zasada  Najpierw myśl na małą skalę . W myśl tej
pragmatycznej idei działania administracji krajowej, regionalnej czy lokalnej oraz tworzenie prawa muszą
się odbywać przy uwzględnieniu i poszanowaniu potrzeb, preferencji i interesów przedsiębiorców.
Chodzi o to, żeby mała i średnia przedsiębiorczość funkcjonowały w optymalnym środowisku, w którym
prawo jest stanowione i stosowane w oparciu o zaufanie do przedsiębiorców, same zaś regulacje prawno-
administracyjne były, co do zasady, upraszczane do minimum niezbędnego do urzeczywistnienia
założonych celów strategicznych.
Mając na uwadze znaczenie MSP dla strategii na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, Unia
Europejska podjęła wysiłki służące rozwijaniu wspólnej polityki w zakresie przedsiębiorczości. Jej celem
jest:
budowanie priorytetowej pozycji MSP w polityce całej UE oraz poszczególnych państw
członkowskich,
uczynienie ze Wspólnoty obszaru sprzyjającego zakładaniu i prowadzeniu MSP poprzez stałe
przystosowywanie prawa cywilnego i handlowego krajów członkowskich do potrzeb
przedsiębiorców,
przezwyciężanie przeszkód utrudniających zakładanie i prowadzenie MSP dzięki upraszczaniu i
minimalizowaniu obowiązków związanych z systemem administracyjnym, podatkowym i
rachunkowością,
ułatwianie i zwiększanie dostępu MSP do wsparcia finansowego.
Jak ułatwić życie MSP
Pakiet politycznych i prawnych inicjatyw programu Small Business Act dla Europy od samego początku
popierają Parlament Europejski, Rada Europejska oraz środowisko MSP. Zamierzonymi celami programu
są:
wzmocnienie wizerunku MSP w oczach społeczeństwa,
rozwijanie kultury przedsiębiorczości w państwach członkowskich,
podkreślenie atrakcyjności prowadzenia MSP, także wśród młodzieży,
zminimalizowanie niechęci do podejmowania ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej,
pobudzenie kreatywności i przedsiębiorczości wśród obywateli UE.
Aby jak najpełniej rozwinąć potencjał drobnej przedsiębiorczości w Europie oraz zrealizować
zamierzenia programowe Small Business Act, polityka wobec MSP na szczeblu unijnym, państwowym i
regionalnym powinna być budowana i realizowana w oparciu o następujące wytyczne, tworzące ramy
współpracy między UE a państwami członkowskimi:
1. Przedsiębiorczość powinna być doceniana i nagradzana. Należy wspierać i ułatwiać tworzenie,
prowadzenie oraz przenoszenie własności przedsiębiorstw rodzinnych. Przedsiębiorczość należy
promować szczególnie wśród młodzieży i kobiet.
2. Przedsiębiorcom ogłaszającym upadłość należy zapewnić warunki, które ułatwią wykorzystanie
drugiej szansę. Należy uprościć procedury bankructwa niemającego związku z nieprzestrzeganiem prawa
oraz kształtować pozytywne podejście do drugiej szansy.
3. Prawo dotyczące MSP należy kształtować w oparciu o zasadę  Najpierw myśl na małą skalę . Należy
tworzyć prawo w oparciu o  test MSP oceniający wpływ proponowanej legislacji na działalność
przedsiębiorstw, prowadzić konsultacje z przedstawicielami MSP oraz ograniczać obciążenia
administracyjne.
4. Administracja publiczna powinna być dostosowana do potrzeb MSP oraz ułatwiać prowadzenie
działalności gospodarczej. Zalecane są e-administracja oraz punkty kompleksowej obsługi MSP.
5. Instrumenty pomocy państwowej dla MSP powinny być skuteczniej wykorzystywane, a udział
przedsiębiorstw w zamówieniach publicznych  większy.
6. Należy zapewnić MSP pomoc w dostępie do finansowania (w szczególności do mikrokredytów,
kapitału podwyższonego ryzyka czy finansowania typu mezzanine) oraz rozwijać otoczenie prawno-
biznesowe pozytywnie wpływające na terminowe wywiązywanie się z płatności handlowych.
7. Należy wspierać MSP w wykorzystywaniu szans związanych z funkcjonowaniem jednolitego rynku
UE.
8. Należy wspierać działania na rzecz podnoszenia kwalifikacji i innowacyjności MSP oraz motywować
przedsiębiorców do inwestowania w badania i rozwój. Pożądany jest większy udział tych firm w
międzynarodowych programach badawczych oraz inicjatywach klastrowych. Równie istotne jest
stosowanie przez przedsiębiorców skutecznych metod zarządzania własnością intelektualną[1].
9. Należy zachęcać MSP do postrzegania jako możliwości wyzwań związanych z ochroną środowiska.
Przedsiębiorstwa powinny być zachęcane do rozwijania oferty produktów i usług przyjaznych środowisku
naturalnemu oraz w większym stopniu do wykorzystywania systemów zarządzania środowiskowego.
10. MSP powinny być zachęcane do korzystania z rozwoju rynków oraz do działalności
międzynarodowej. Należy wspierać je w rozwijaniu międzynarodowych stosunków handlowych.
Wyznaczone zasady przyświecają podjętym w ramach Small Business Act działaniom i inicjatywom
Komisji Europejskiej. Do przykładowych osiągnięć KE, w których wcielono w życie zasady programu,
należą:
zainicjowanie Europejskiego Tygodnia MSP w całej Europie,
uruchomienie inicjatywy  Erasmus dla młodych przedsiębiorców ,
powołanie Europejskiej Sieci Ambasadorów Kobiecej Przedsiębiorczości,
zainicjowanie i stosowanie  testu MSP , badającego wpływ propozycji legislacyjnych i
administracyjnych na te firmy,
zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla MSP,
podjęcie inicjatyw JASMINE i JEREMIE,
obniżenie opłat związanych z rejestracją i prawem do ogólnounijnych znaków towarowych,
stworzenie kodeksu najlepszych praktyk dotyczących zamówień publicznych,
powołanie rzeczników MSP na rzecz ochrony ich interesów w każdym państwie członkowskim,
utworzenie sieci Enterprise Europe Network wspierającej przedsiębiorczość, która funkcjonuje na
terenie 44 krajów, oraz portali biznesowych European Small Business Portal, Your Europe 
Business Portal,
zapoczątkowanie programu  Gateway to China , otwarcie Centrum MSP w Chinach,
utworzenie centrów przedsiębiorczości na wybranych rynkach eksportowych, np. Europejskiego
Centrum Przedsiębiorczości w Indiach, oraz wyznaczenie zespołów ds. dostępu do rynków,
utworzenie Forum Finansowego MSP.
W ramach programu Small Business Act dla Europy Komisja Europejska wystąpiła z inicjatywami
legislacyjnymi sprzyjającymi tworzeniu i prowadzeniu MSP, dotyczącymi:
wyłączeń grupowych pomocy państwowej,
możliwości tworzenia europejskich spółek prywatnych (ESP),
obniżonych stawek VAT na usługi lokalne,
harmonizacji reguł fakturowania VAT,
gwarancji terminowych płatności.
Z wyjątkiem rozporządzenia dotyczącego europejskiej spółki prywatnej wszystkie pozostałe projekty
legislacyjne zostały przyjęte przez Radę Unii Europejskiej. Rozwiązania w nich zawarte w znaczący
sposób uproszczą funkcjonowanie MSP. Wprowadzają one m.in. fakturowanie elektroniczne,
fakultatywną metodę kasową odraczającą księgowanie podatku VAT do czasu uzyskania zapłaty od
klienta, a także wymóg realizacji płatności dokonywanych przez organy władzy publicznej na rzecz
dostawców w terminie 30 dni oraz płatności dokonywanych między przedsiębiorstwami w terminie 60
dni.
Działania państw członkowskich na rzecz Small Business Act
Państwa członkowskie UE przyjęły z dużym entuzjazmem program na rzecz małej i średniej
przedsiębiorczości oraz uznały potrzebę szybkiej realizacji jego założeń. Jednak nie wszystkie w równym
tempie wdrażają zaproponowane działania. Z przeglądu postępów we wdrażaniu Small Business Act w
państwach członkowskich, dokonanego przez KE, wynika m.in., że:
ponad 100 000 MSP otrzymało wsparcie finansowe w ramach programu ramowego na rzecz
konkurencyjności i innowacyjności,
test MSP[2] w procesie legislacyjnym wykorzystuje tylko część państw członkowskich (Belgia,
Dania, Finlandia, Niemcy, Polska, Słowenia, Szwecja, Wielka Brytania);
sześć państw członkowskich (Belgia, Francja, Irlandia, Niemcy, Węgry, Finlandia) powołało
rzeczników kredytobiorców;
wiele państw członkowskich (Cypr, Dania, Estonia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, A
otwa,
Malta, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Czechy, Słowacja, Szwecja, Włochy i Wielka
Brytania) podejmuje inicjatywy finansowego wsparcia międzynarodowej działalności MSP, m.in.
przez promocję eksportu i uczestnictwa w targach międzynarodowych;
kilka państw w znaczący sposób promuje Europejski kodeks dobrych praktyk (Austria, Cypr,
Francja, Irlandia, Litwa, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania) przede
wszystkim przez skuteczne internetowe i interaktywne mechanizmy informowania oraz dzielenie
przetargów na części;
tylko pięć państw członkowskich (Belgia, Finlandia, Hiszpania, Irlandia, Wielka Brytania)
umożliwiło uczciwemu bankrutującemu przedsiębiorcy zamknięcie działalności w ciągu roku;
większość państw członkowskich zredukowała czas i koszt zakładania MSP. Średnia unijna w
tym zakresie dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi obecnie 7 dni przy kosztach
rzędu 399 EUR[3];
Analiza postępów we wdrażaniu Small Business Act w poszczególnych państwach członkowskich
pozwala na sporządzenie zestawu przykładowych dobrych praktyk, stanowiących wzór do naśladowania.
Pomysły i działania zainicjowane w ramach SBA, które są godne wyróżnienia, zostały przedstawione w
poniższej tabeli.
Tabela 1: Przykłady dobrych praktyk we wdrażaniu SBA w państwach członkowskich
Zasady Small Business Act Przykłady dobrych praktyk państw członkowskich
Promocja przedsiębiorczości Austria: Giełda przejęć  program usprawniający procedury
przenoszenia własności przedsiębiorstw.
Francja: Autoprzedsiębiorca  program ułatwiający
i zachęcający do zakładania MSP.
Zapewnienie drugiej szansy Belgia: Ustawa o ciągłości przedsiębiorstw  możliwość
odroczenia płatności dla MSP dotkniętych problemami
finansowymi
Estonia: Ustawa o reorganizacji  pomoc dla MSP
dotkniętych tymczasowymi problemami
Najpierw myśl na małą skalę Estonia: portal konsultacji publicznych Teeme Koos
Niemcy: Ustawa o zmniejszeniu barier biurokratycznych dla
MSP
Administracja przyjazna MSP Czechy: Skrzynka danych  usprawnienie komunikacji
pomiędzy organami administracji a MSŚP
Portugalia: program  Simplex  uproszczenie procedur
administracyjnych
Zwiększenie udziału MSP Luksemburg: uruchomienie portalu zamówień publicznych
w zamówieniach publicznych eProcurement
Wielka Brytania: portal Supply2.gov.uk informujący
o przetargach publicznych
Zwiększenie pomocy finansowej Hiszpania: program mikropożyczek dla kobiet
dla MSP prowadzących MSP
Irlandia: uruchomienie programu kapitału zalążkowego oraz
kapitału podwyższonego ryzyka
Korzystanie z zalet jednolitego rynku Litwa: uruchomienie programu informacyjnego dotyczącego
normalizacji
Austria: uruchomienie programu CETMOS, badającego
znaki towarowe
Wspieranie podnoszenia umiejętnościFinlandia: uruchomienie usług  Salary-on-web dla
i innowacyjności MSP drobnych przedsiębiorców
Bułgaria: zainicjowanie Narodowego Funduszu na rzecz
Innowacji
Postrzeganie problematyki ochrony Dania: powołanie Funduszu Innowacji w Biznesie
środowiska jako szansy wspierającego prowadzenie MSP na rynkach ekologicznych
Estonia: reforma systemu podatku ekologicznego
Wspieranie MSP w rozwijaniu Włochy: powołanie SPRINT  stowarzyszenia na rzecz
działalności na rynkach konkurencyjności na rynkach światowych
międzynarodowych
Hiszpania: uruchomienie portalu PIPE wspierającego
ekspansję rynków międzynarodowych
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Przegląd programu Small Business Act dla
Europy.
Wyniki wdrażania Small Business Act w Polsce
Polska jest w trakcie wdrażania zasad Small Business Act dla Europy. Wiele z nich jest realizowanych
przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Chodzi o promocję przedsiębiorczości i
wspieranie innowacyjności MSP np. przez stworzenie i prowadzenie Portalu Innowacji (www.pi.gov.pl),
Klubu Innowacyjnych Przedsiębiorstw oraz projektu  Partnerstwo publiczno-prywatne . Ponadto PARP
angażuje się w podnoszenie kwalifikacji kadr MSP np. przez prowadzenie szkoleń e-learningowych. W
ramach wdrażania zasady  drugiej szansy Agencja świadczy usługi doradcze w zakresie
przeciwdziałania upadłości firm oraz prowadzi projekt badawczy  Polityka II szansy  zapotrzebowanie
na usługi doradcze oraz instrumenty wsparcia dla ponownie rozpoczynających działalność gospodarczą .
Dobrym przykładem działań w ramach SBA jest rządowy  Pakiet na rzecz rozwoju przedsiębiorczości ,
którego celem jest wspieranie MSP oraz uproszczenie prowadzenia własnej działalności w Polsce.
Wprowadza on przede wszystkim większą swobodę prowadzenia działalności, szersze możliwości
korzystania z uproszczonych form księgowości, instrument domniemania uczciwości podatnika bądz

zredukowanie obciążeń związanych z rejestracją przedsiębiorstwa. Pakiet na rzecz przedsiębiorczości,
który obejmuje ponad 20 ustaw, stanowi dobry przykład zmniejszania wymagań prawno-
administracyjnych. Ponadto w strukturach Ministerstwa Gospodarki powołano koordynatora ds. drugiej
szansy dla przedsiębiorstw, który reprezentuje Polskę na forum Unii Europejskiej (Group of National Co-
ordinators on Bankruptcy and Second Chance).
Polska uzyskała bardzo dobre, bo powyżej średniej unijnej, wyniki w zakresie udostępniania wsparcia
finansowego dla MSP. Znaczącą rolę odgrywa przy tym PARP. Do zasług Agencji należą:
ponad 30 działań wspierających MSP (m.in. prowadzony od 2012 r. projekt wdrażający bezpłatną
pomoc dla mikro- i małych przedsiębiorstw w dostępie do uzyskiwania zewnętrznych z
ródeł
finansowania),
zaliczki dla MSP na rzecz przyszłych wydatków[4] oraz
uproszczenie procedur przyznawania i wydatkowania dotacji dla przedsiębiorstw.
Ponadto PARP prowadzi badania rynkowe oraz badania dotyczące MSP, giełdy kooperacyjne oraz
działania wspierające e-biznes ( e-Punkt , portal Wspieramy e-biznes). Dużą popularnością wśród MSP
cieszą się instrumenty inżynierii finansowej programu JEREMIE (nisko oprocentowane kredyty,
pożyczki i poręczenia), w ramach którego wsparcie otrzymało już około 7 tys. firm. Sukcesem w
dziedzinie wspierania innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw jest rządowy program kredytu
technologicznego wspierający finansowo inwestycje innowacyjne technologicznie. Ponadto z inicjatywy
Ministerstwa Gospodarki utworzono sieć centrów obsługi inwestorów i eksporterów, służących
doradztwem w zakresie kontaktów handlowych i współpracy międzynarodowej.
Zalecenia Komisji Europejskiej na przyszłość
Analiza osiągnięć i niepowodzeń we wdrażaniu Small Business Act w poszczególnych państwach
członkowskich pozwoliła na sformułowanie kolejnych planowanych działań wspierających tworzenie i
funkcjonowanie MSP na terenie Unii Europejskiej. Komisja Europejska w ramach przeglądu programu
SBA zaproponowała i zaleciła przedsięwzięcia w następujących priorytetowych obszarach:
1. Zwiększenie z
ródeł finansowania inwestycji i wzrostu MSP, m.in. przez stosowanie udoskonalonych
systemów gwarancji kredytowych oraz uproszczeń unijnych programów finansowania MSP.
2. Szerokie stosowanie inteligentnych uregulowań[5] na rzecz MSP. Zalecenia KE w tym obszarze wiążą
się z poprawą stanowienia prawa w wyniku efektywniejszego stosowania  testu MSP (uwzględniającego
różnice między mikro-, małymi i średnimi firmami), uproszczeniem wymogów administracyjnych dzięki
stosowaniu zasady  tylko jeden raz [6], administracji elektronicznej oraz punktów kompleksowej obsługi
MSP.
3. Efektywniejsze korzystanie z jednolitego rynku UE. Poprawa w tym obszarze powinna nastąpić dzięki
środkom umożliwiającym odzyskiwanie wierzytelności transgranicznych, angażowaniu się MSP w
transgraniczną wymianę handlową, stosowanie wspólnej jednolitej podstawy opodatkowania osób
prywatnych oraz udoskonalenie systemu normalizacji (reprezentowanie interesów MSP w procesie
tworzenia norm).
4. Sprostanie problemom związanym z globalizacją i zmianami klimatycznymi. Działania w tym zakresie
powinny dotyczyć zwiększenia wsparcia MSP prowadzących działalność na arenie międzynarodowej,
transferu wiedzy w zakresie energetyki i ochrony środowiska oraz podnoszenia międzynarodowej
konkurencyjności MSP i sieci klastrów.
5. Zintensyfikowanie działań promocyjnych na rzecz przedsiębiorczości, tworzenia nowych miejsc pracy
oraz rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Do priorytetów tego obszaru należą: dalsze
konsekwentne upraszczanie procedur administracyjnych związanych z zakładaniem i zamykaniem MSP,
promocja kobiecej przedsiębiorczości i firm realizujących cele społeczne.
6. Efektywniejsze zarządzanie programem Small Business Act. W tym obszarze zakłada się monitoring
postępów wdrażania programu zarówno przez Komisję Europejską, jak i przez państwa członkowskie.
Autor: Ewa Romanowska
Informacja o autorze: specjalistka ds. systemów zarządzania jakością, ekonomii, prawa i polityki UE;
autor publikacji branżowych, marketingowych oraz związanych z funduszami europejskimi
[1] Zachęcanie MSP do inwestycji w badania odbywa się m.in. poprzez granty w ramach 7. Programu
Ramowego Badań, Rozwoju Technologicznego i Demonstracji, pomoc finansową przewidzianą ogólnym
rozporządzeniem w sprawie wyłączeń grupowych (Dz. Urz. L 214 z 09.08.2008) bądz
instrument
promujący innowacje  kredyt technologiczny.
[2] Test MSP stanowi analizę wpływu prawodawstwa oraz instrumentów polityki publicznej na MSP.
Obejmuje on ocenę potencjalnych kosztów i korzyści przedmiotowych rozwiązań legislacyjnych
prowadzenia działalności gospodarczej. Bilans kosztów i korzyści skutkuje wprowadzeniem środków
łagodzących bądz
alternatywnych. Test MSP jest przeprowadzany w formie anonimowych i
dobrowolnych konsultacji z przedsiębiorcami, których celem jest dostosowanie aktów prawnych do
potrzeb i możliwości MSP. Udział w teście jest możliwy poprzez stronę internetową www.parp.gov.pl.
[3] Na podstawie Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-
Społecznego i Komitetu Regionów. Przegląd programu Small Business Act dla Europy.
[4] PARP pełni funkcję instytucji wdrażającej Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka.
[5] Inteligentne regulacje stanowią skuteczne i wysokiej jakości ramy prawne, których celem jest
osiągnięcie zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu (Europa
2020). Realizacja przedmiotowych zamierzeń powinna się odbywać w sposób nieobciążający MSP oraz
w poszanowaniu ich potrzeb. Stale ulepszane przepisy prawne (inteligentne uregulowania) zapewniają
prawidłowe funkcjonowanie jednolitego rynku UE oraz uczciwą konkurencję wewnątrz Wspólnoty.
[6] Zasada  tylko jeden raz zakłada, że organy administracji publicznej nie powinny żądać informacji,
danych dokumentów bądz
poświadczeń uzyskanych już wcześniej w kontekście innej procedury na
szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym lub lokalnym.