Zaawansowana inżynieria oprogramowania
(Wykład 1B)
dr inż. Waldemar A
abuda
Warszawska Wyższa Szkoła Informatyki
Studia magisterskie
Zaawansowana inżynieria oprogramowania
Moduł 1 - Normy serii ISO 9000
normy wchodzące w skład serii ISO 9000,
zasady zarządzania jakością, na których opiera się norma ISO 9001:2000,
główne wymagania stawiane przez normę ISO 9001:2000 systemom
zarządzania jakością.
Moduł 2 - Model dojrzałości CMMI (Capability Maturity Model
Integration)
koncepcja modelu CMMI (Capability Maturity Model Integration), bazująca
na pięciu poziomach dojrzałości,
praktyki dotyczące zarządzania wymaganiami oraz planowania
przedsięwzięcia programistycznego.
2009-02-02 21:10 2
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Zagadnienia
koncepcja modelu CMMI (Capability Maturity Model Integration),
bazująca na pięciu poziomach dojrzałości,
praktyki dotyczące zarządzania wymaganiami oraz planowania
przedsięwzięcia programistycznego.
2009-02-02 21:10 3
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Na poprzednim wykładzie mówiliśmy o standardach serii ISO 9000. Standardy te
proponują szereg dobrych praktyk dotyczących budowy systemu zarządzania
jakością. Mają one ogólny charakter, dzięki czemu mogą być stosowane w
bardzo różnych firmach, w tym także w firmach informatycznych. Przedmiotem
niniejszego wykładu jest model CMMI. Zawiera on zbiór dobrych praktyk
dotyczących zarządzania, ale zorientowany jest na firmy informatyczne.
Omawiając korzenie standardu ISO wskazałem na rolę admirała Hymena Rickovera.
Model CMMI ma jeszcze silniejsze związki z armią amerykańską. W latach
siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku Departament Obrony (DoD) USA
wydał wiele pieniędzy na nieudane przedsięwzięcia informatyczne. Po analizie
urzędnicy doszli do wniosku, że wiele przedsięwzięć trafiało do organizacji, które
do ich realizacji nie były merytorycznie przygotowane. Aby temu zaradzić
powołano pod koniec lat 80-tych na Carnegie-Mellon University w
Pittsburgu Instytut Inżynierii Oprogramowania  Software
Engineering Institute (w skrócie SEI). Pod koniec 1993 roku SEI opracował
model dojrzałości znany jako CMM (od Capability Maturity Model). W 2000
roku SEI wprowadził zmodyfikowany model dojrzałości zwany CMMI (od CMM
Integration).
2009-02-02 21:10 4
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
5 Optymalizujący
4 Zarządzany ilościowo
3 Zdefiniowany
2 Zarządzany (powtarzalny)
1 Początkowy
2009-02-02 21:10 5
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Można powiedzieć, że w omawianym na poprzednim wykładzie standardzie ISO
9001:2000 mamy dwa poziomy: nie spełniający wymagań ISO 9001:2000 i
spełniający te wymagania.
W modelu CMMI tych poziomów jest pięć.
Poziom pierwszy - Początkowy. Na tym poziomie znajdują się wszystkie firmy,
które nie spełniają wymagań związanych z wyższymi poziomami. A zatem znalezienie
się na pierwszym poziomie modelu CMMI jest bardzo łatwe.
Poziom drugi - Zarządzany (w starym modelu CMM nazywał się Powtarzalny).
Poziom ten zawiera najważniejsze praktyki dotyczące zarządzania przedsięwzięciem
informatycznym.
Poziom trzeci - Zdefiniowany. Dotyczy całej organizacji i zawiera bardziej
zaawansowane praktyki.
Poziom czwarty - Zarządzany ilościowo. Zawiera zaawansowane praktyki analizy
danych dotyczących efektywności procesów wytwarzania oprogramowania bazujące na
statystycznej kontroli procesów (Statistical Process Control, w skrócie SPC).
Poziom piąty  Optymalizujący. Firmy znajdujące się na tym poziomie
potrafią w systematyczny sposób przygotować się do zmian (np. zmian
związanych z rozwojem technologii wytwarzania oprogramowania).
2009-02-02 21:10 6
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Do tej pory powstało wiele modeli CMM i CMMI dotyczących takich dyscyplin, jak:
inżynieria systemów informatycznych (SE) - obejmuje sprzęt i oprogramowanie,
inżynieria oprogramowania (SW),
zintegrowany rozwój produktu informatycznego i procesu jego wytwarzania
(IPPD),
zlecenia i współpraca z dostawcami (SS- Supplier Soucing).
W 2002 roku 223 organizacje informatyczne na całym świecie poddały
się audytom CMMI. Zdecydowanie największą popularnością cieszyły się
audyty obejmujące inżynierię systemów (SE) zintegrowaną z inżynierią
oprogramowania (SW) oraz audyty dotyczące samej inżynierii oprogramowania.
W dalszej części wykładu skupimy się na wymaganiach związanych z SE/SW, czyli
dotyczących inżynierii systemów zintegrowanej z inżynierią oprogramowania.
2009-02-02 21:10 7
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Poziomy dojrzałości
Obszar procesu 1 Obszar procesu 2 Obszar procesu n
5 Optymalizujący
4 Zarządzany ilościowo
3 Zdefiniowany
2 Zarządzany (powtarzalny)
1 Początkowy
Chciałbym teraz przedstawić budowę modelu CMMI (interesuje nas
głównie SE/SW CMMI). Wszystkie modele CMMI, niezależnie od
dyscypliny, składają się z pięciu poziomów. Z kolei każdy poziom (od
drugiego w górę) składa się z obszarów procesu. Liczba obszarów na
jednym poziomie może być większa, na innym mniejsza.
2009-02-02 21:10 8
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Poziomy dojrzałości
Obszar procesu 1 Obszar procesu 2 Obszar procesu n
Zarządzanie wymaganiami
Planowanie przedsięwzięcia
5 Optymalizujący
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
4 Zarządzany ilościowo
Zarządzanie podzleceniami
3 Zdefiniowany Pomiary i analiza
Zapewnianie jakości procesu i produktu
2 Zarządzany (powtarzalny)
Zarządzanie konfiguracją
1 Początkowy
Na przykład na drugim poziomie modelu CMMI mamy siedem obszarów:
Zarządzanie wymaganiami.
Planowanie przedsięwzięcia.
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia.
Zarządzanie podzleceniami.
Pomiary i analiza.
Zapewnianie jakości procesu i produktu.
Zarządzanie konfiguracją.
2009-02-02 21:10 9
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Poziomy dojrzałości
Obszar procesu 1 Obszar procesu 2 Obszar procesu n
Cele specyficzne Cele generyczne
Wspólne cechy
Zobowiązanie do Zdolność do Kierowanie Weryfikacja
działania działania implementacją implementacji
Praktyki specyficzne Praktyki generyczne
W każdym obszarze wymienione są cele specyficzne i cele generyczne, które
firma powinna osiągać. Dla każdego celu specyficznego podano praktyki
specyficzne, których stosowanie pomaga osiągnąć dany cel. Podobnie celom
generycznym przypisano praktyki generyczne. Cele generyczne podzielono na
cztery grupy. Grupy te dotyczą:
zobowiązania do działania,
zdolności do działania,
kierowania implementacją,
weryfikacji implementacji.
2009-02-02 21:10 10
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Poziomy dojrzałości
Obszar procesu
Wymagane
Cele specyficzne Cele generyczne
Oczekiwane
Praktyki specyficzne Praktyki generyczne
Z punktu widzenia audytu i certyfikacji najważniejsze jest osiąganie celów
wyspecyfikowanych dla każdego obszaru. Pod tym kątem oceniana jest każda
firma starająca się o certyfikację.
Praktyki mają charakter pomocniczy (w starych modelach CMM praktyki miały
centralne znaczenie, czyli ważne było JAK organizacja wytwarza
oprogramowanie, podczas gdy obecnie w centrum uwagi jest zdolność osiągania
wyspecyfikowanych celów, czyli najważniejsze jest CZY organizacja potrafi
skutecznie działać).
2009-02-02 21:10 11
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Cele Praktyki
Cele specyficzne 15
specyficzne specyficzne
Praktyki specyficzne 55
Zarządzanie wymaganiami (1, 5)
5 Optymalizujący
Planowanie przedsięwzięcia (3, 14)
4 Zarządzany ilościowo
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia (2, 10)
Zarządzanie podzleceniami (2, 7)
3 Zdefiniowany
Pomiary i analiza (2, 8)
2 Zarządzany (powtarzalny)
Zapewnianie jakości procesu i produktu (2, 4)
1 Początkowy Zarządzanie konfiguracją (3, 7)
Na drugim poziomie CMMI mamy razem, we wszystkich siedmiu obszarach, 15
celów specyficznych, dla których podano łącznie 55 praktyk wspomagających
osiąganie tych celów. Na przykład z zarządzaniem wymaganiami związany jest
jeden cel specyficzny i pięć praktyk specyficznych. W obszarze planowania
przedsięwzięć są trzy cele specyficzne i 14 praktyk specyficznych. I tak dalej.
2009-02-02 21:10 12
Moduł 2  Model dojrzałości CMMI
Plan dalszej części wykładu jest następujący. Dość szczegółowo omówię dwa
obszary związane z drugim poziomem CMMI:
zarządzanie wymaganiami,
planowanie przedsięwzięcia.
Potem krótko przedstawię pozostałe obszary związane z drugim poziomem SE/SW
CMMI oraz praktyki generyczne.
Zacznijmy zatem od przedstawienia celów i praktyk specyficznych dotyczących
obszaru zarządzania wymaganiami.
2009-02-02 21:10 13
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Jak już wspomniałem, w tym obszarze jest tylko jeden cel specyficzny: w firmie
znajdującej się na drugim poziomie CMMI wymagania są zarządzane i
wykrywa się niespójności między nimi a planami i produktami.
Co to w praktyce oznacza ? Odpowiedz
znajdziemy czytając praktyki specyficzne
dotyczące zarządzania wymaganiami.
2009-02-02 21:10 14
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Cel
specyficzny
Praktyka
Wymagania są zarządzane i wykrywa się niespójności między
specyficzna
SG 1
nimi a planami i produktami
Doprowadz
do jednolitego rozumienie wymagań
SP 1.1
pochodzących z różnych z
ródeł
Po pierwsze należy doprowadzić do jednolitego rozumienia wymagań
pochodzących z różnych z
ródeł. Na przykład jedno z wymagań może być
sformułowane w następujący sposób:  System ma mieć prosty interfejs
użytkownika . Oczywiście, głównym problemem jest znaczenie słowa  prosty .
Dla klienta może to oznaczać  prosty w obsłudze , czyli np. oparty na
przeglądarce internetowej. Programista przez  prosty interfejs może rozumieć
interfejs o charakterze tekstowym oparty na koncepcji linii poleceń. Dlatego
potrzebna jest efektywna komunikacja między klientem, użytkownikami
końcowymi a informatykami.
2009-02-02 21:10 15
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Praktyka ta bardzo przypomina zalecenia ISO 9001:2000 zawarte w rozdziale 7.2
dotyczącym procesów związanych z Klientem. Mówiłem wtedy, że procesy
związane z Klientem obejmują m.in. przegląd wymagań. Podczas tego
przeglądu można m.in. poprosić uczestników o wskazanie
niejednoznaczności w wymaganiach.
Inną metodą, która może być tu pomocna, jest zdefiniowanie, już na etapie
zbierania wymagań, testów akceptacyjnych (lub  bardziej ogólnie 
kryteriów akceptacji). To również może wspomóc jednolite rozumienie
wymagań przez wszystkie osoby zaangażowane w przedsięwzięcie.
2009-02-02 21:10 16
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Wymagania są zarządzane i wykrywa się niespójności między
SG 1
nimi a planami i produktami
Doprowadz
do jednolitego rozumienie wymagań
SP 1.1
pochodzących z różnych z
ródeł
Uzyskaj akceptację wymagań ze strony wszystkich
SP 1.2
uczestników przedsięwzięcia
Po drugie należy uzyskać akceptację wymagań ze strony wszystkich
uczestników przedsięwzięcia. Można na przykład poprosić, by wszyscy
uczestnicy przedsięwzięcia podpisali się pod aktualną wersją wymagań.
2009-02-02 21:10 17
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Wymagania są zarządzane i wykrywa się niespójności między
SG 1
nimi a planami i produktami
Doprowadz
do jednolitego rozumienie wymagań
SP 1.1
pochodzących z różnych z
ródeł
Uzyskaj akceptację wymagań ze strony wszystkich
SP 1.2
uczestników przedsięwzięcia
Zarządzaj zmianami wymagań pojawiającymi się podczas
SP 1.3
realizacji przedsięwzięcia
Po trzecie, należy zarządzać zmianami wymagań pojawiającymi się
podczas realizacji przedsięwzięcia. Podczas realizacji przedsięwzięcia
zmiany są nieuniknione, ale jeśli nie ma nad nimi kontroli, to pojawia się chaos.
2009-02-02 21:10 18
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Wymagania są zarządzane i wykrywa się niespójności między
SG 1
nimi a planami i produktami
Doprowadz
do jednolitego rozumienie wymagań
SP 1.1
pochodzących z różnych z
ródeł
Uzyskaj akceptację wymagań ze strony wszystkich
SP 1.2
uczestników przedsięwzięcia
Zarządzaj zmianami wymagań pojawiającymi się podczas
SP 1.3
realizacji przedsięwzięcia
Utrzymuj dwukierunkową możliwość śledzenia zależności
SP 1.4
między wymaganiami a planami i produktami
Po czwarte, zaleca się utrzymywanie dwukierunkowej możliwości
śledzenia zależności między wymaganiami a planami i produktami.
Dzięki temu łatwiej jest ocenić wpływ zmiany dotyczącej wymagań na plany i
produkty. Zależność jest dwukierunkowa, więc jeśli nastąpi jakaś zmiana w
produkcie (np. zostanie wykryty błąd) łatwiej jest ocenić jej wpływ na
funkcjonowanie całego systemu. Niestety, stworzenie i utrzymywanie aktualnych
zależności między poszczególnymi wymaganiami a planami i produktami jest
dość pracochłonne.
2009-02-02 21:10 19
Moduł 2  Zarządzanie wymaganiami
Wymagania są zarządzane i wykrywa się niespójności między
SG 1
nimi a planami i produktami
Doprowadz
do jednolitego rozumienie wymagań
SP 1.1
pochodzących z różnych z
ródeł
Uzyskaj akceptację wymagań ze strony wszystkich
SP 1.2
uczestników przedsięwzięcia
Zarządzaj zmianami wymagań pojawiającymi się podczas
SP 1.3
realizacji przedsięwzięcia
Utrzymuj dwukierunkową możliwość śledzenia zależności
SP 1.4
między wymaganiami a planami i produktami
Wykrywaj niespójności między wymaganiami a planami i
SP 1.5
produktami
Po piąte, należy wykrywać niespójności między wymaganiami a planami i
produktami. Pomocne mogą być tutaj inspekcje i przeglądy. Niestety
wykrywanie niespójności wymaga czasu i kosztuje. Poza tym wielu informatyków
nie lubi tego typu pracy, gdyż ma ona charakter pomocniczy (nie powoduje
przyrostu funkcjonalności systemu) i destruktywny (sukces jest wtedy, gdy
zostanie wykryta niespójność  przypomina to testowanie).
2009-02-02 21:10 20
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Oszacowania parametrów przedsięwzięcia są opracowane i
SG 1
aktualizowane
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
Cel
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
specyficzny
Zobowiązania do planu przedsięwzięcia są ustanowione i
SG 3
aktualizowane
W obszarze planowania przedsięwzięcia mamy trzy cele specyficzne:
Oszacowania parametrów przedsięwzięcia muszą być opracowane i aktualizowane.
Plan przedsięwzięcia musi być opracowany i aktualizowany, gdyż jest to podstawa
zarządzania przedsięwzięciem.
Zobowiązania do planu przedsięwzięcia muszą być ustanowione i aktualizowane.
2009-02-02 21:10 21
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Przyjrzyjmy się praktykom specyficznym
Oszacowania parametrów przedsięwzięcia są opracowane i
SG 1
związanym z pierwszym celem, czyli
aktualizowane
oszacowaniem parametrów
Ustal na wysokim poziomie abstrakcji strukturę hierarchiczną
przedsięwzięcia.
SP 1.1
produktów stanowiącą oszacowanie zakresu
Po pierwsze, należy ustalić na wysokim
poziomie abstrakcji strukturę
Księgarnia internetowa
hierarchiczną produktów
stanowiącą oszacowanie zakresu
Wymagania
przedsięwzięcia. Na przykład, jeśli
mamy zbudować elektroniczną
księgarnię internetową, to hierarchiczna
Plan
struktura produktów może mieć dwa
poziomy i na drugim poziomie możemy
Kod
wyliczyć, jakiego typu artefakty mają
być rezultatem przedsięwzięcia (np.
Automatyczne przypadki testowe specyfikacja wymagań, plan
przedsięwzięcia, kod systemu i
automatyczne przypadki testowe).
2009-02-02 21:10 22
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Cel
specyficzny
Oszacowania parametrów przedsięwzięcia są opracowane i
Praktyka
SG 1
aktualizowane
specyficzna
Ustal na wysokim poziomie abstrakcji strukturę hierarchiczną
SP 1.1
produktów stanowiącą oszacowanie zakresu
Ustal i pielęgnuj oszacowania atrybutów i zadań
SP 1.2
Po drugie należy ustalić i pielęgnować oszacowania atrybutów produktów i
zadań. Na przykład atrybutem kodu może być jego rozmiar liczony w punktach
funkcyjnych lub w liniach kodu. Atrybutem specyfikacji wymagań może być
liczba przypadków użycia albo liczba stron.
2009-02-02 21:10 23
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Oszacowania parametrów przedsięwzięcia są opracowane i
SG 1
aktualizowane
Ustal na wysokim poziomie abstrakcji strukturę hierarchiczną
SP 1.1
produktów stanowiącą oszacowanie zakresu
Ustal i pielęgnuj oszacowania atrybutów i zadań
SP 1.2
Zdefiniuj fazy cyklu życia przedsięwzięcia
SP 1.3
Wymagania Projekt Implementacja Testowanie
Po trzecie, należy zdefiniować fazy cyklu życia przedsięwzięcia. Można na
przykład przyjąć, że najpierw będzie zbieranie wymagań, potem projektowanie
oprogramowania, następnie jego kodowanie i na końcu testowanie.
2009-02-02 21:10 24
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Oszacowania parametrów przedsięwzięcia są opracowane i
SG 1
aktualizowane
Ustal na wysokim poziomie abstrakcji strukturę hierarchiczną
SP 1.1
produktów stanowiącą oszacowanie zakresu
Ustal i pielęgnuj oszacowania atrybutów i zadań
SP 1.2
Zdefiniuj fazy cyklu życia przedsięwzięcia
SP 1.3
Oszacuj pracochłonność i koszt
SP 1.4
Model COCOMO II
Znając produkty i związane z nimi atrybuty można oszacować
pracochłonność. Jedną z bardzo znanych metod szacowania pracochłonności
jest COCOMO II. Znając pracochłonność można oszacować koszt
przedsięwzięcia.
2009-02-02 21:10 25
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Cel
specyficzny
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Zgodnie z drugim celem specyficznym związanym z planowaniem
przedsięwzięcia, w każdej firmie znajdującej się na drugim poziomie
CMMI opracowany i aktualizowany jest plan jako podstawa
zarządzania przedsięwzięciem.
2009-02-02 21:10 26
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Cel
specyficzny
Praktyka
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
specyficzna podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Ustal i pielęgnuj budżet oraz harmonogram przedsięwzięcia
SP 2.1
W tym zakresie należy przede wszystkim ustalić i pielęgnować budżet oraz
harmonogram przedsięwzięcia. Harmonogram przedsięwzięcia jest często
prezentowany za pomocą wykresu Gantta. Microsoft Project jest narzędziem
wspomagającym tworzenie harmonogramów przedsięwzięć.
2009-02-02 21:10 27
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Ustal i pielęgnuj budżet oraz harmonogram przedsięwzięcia
SP 2.1
Identyfikuj i analizuj czynniki ryzyka
SP 2.2
Czynnik ryzyka Prawd. Wpływ
Niedopracowany projekt (harmonogram) 23
Kłopoty z wdrożeniem (brak ludzi) 44
Skala: 0-minimum, 4-maksimum
Z każdym przedsięwzięciem związane są różnego typu czynniki ryzyka.
Należy je identyfikować i analizować. Potencjalnych czynników ryzyka
może być ponad 100. Trudno je wszystkie analizować i nimi zarządzać.
Rozsądnym rozwiązaniem jest skupienie uwagi na najważniejszych. W celu
identyfikacji dla każdego czynnika ryzyka szacuje się
prawdopodobieństwo jego wystąpienia i wpływ na przedsięwzięcie.
Można tę ocenę przeprowadzić np. w skali od 0 do 4 (0  zdarzenie skrajnie
mało prawdopodobne lub  w odniesieniu do wpływu - o skrajnie małym
negatywnym wpływie na przedsięwzięcie; 4  zdarzenie bardzo prawdopodobne
lub  jeśli chodzi o wpływ  o katastrofalnym wpływie na przedsięwzięcie).
Niech waga czynnika ryzyka oznacza iloczyn prawdopodobieństwa i
wpływu. Można posortować czynniki ryzyka wg ich wagi i przyjąć, że np. będą
analizowane i śledzone tylko te czynniki ryzyka, których waga wynosi 12 lub
więcej.
2009-02-02 21:10 28
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Ustal i pielęgnuj budżet oraz harmonogram przedsięwzięcia
SP 2.1
Identyfikuj i analizuj czynniki ryzyka
SP 2.2
Zaplanuj zarządzanie danymi przedsięwzięcia
SP 2.3
Zgodnie z kolejną praktyką specyficzną należy zaplanować zarządzanie danymi
przedsięwzięcia. W tym celu trzeba odpowiedzieć na następujące pytania:
Jakie dane zbierać ?
Które z nich mają trafić do klienta ?
Gdzie dane będą przechowywane ?
Jaki poziom ochrony jest potrzebny ?
Kto ma być odpowiedzialny za dane ?
Dane przedsięwzięcia mogą dotyczyć pracochłonności (bardzo przydadzą się przy
korekcie planu przedsięwzięcia), wyników testowania, nastrojów w zespole
realizującym przedsięwzięcie itp.
2009-02-02 21:10 29
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Ustal i pielęgnuj budżet oraz harmonogram przedsięwzięcia
SP 2.1
Identyfikuj i analizuj czynniki ryzyka
SP 2.2
Zaplanuj zarządzanie danymi przedsięwzięcia
SP 2.3
Zaplanuj zasoby niezbędne do realizacji przedsięwzięcia
SP 2.4
Należy także zaplanować zasoby potrzebne do realizacji przedsięwzięcia.
Zasobami mogą być komputery, narzędzia programistyczne, specjalny sprzęt do
uruchamiania budowanego oprogramowania lub jego testowania itp.
2009-02-02 21:10 30
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Ustal i pielęgnuj budżet oraz harmonogram przedsięwzięcia
SP 2.1
Identyfikuj i analizuj czynniki ryzyka
SP 2.2
Zaplanuj zarządzanie danymi przedsięwzięcia
SP 2.3
Zaplanuj zasoby niezbędne do realizacji przedsięwzięcia
SP 2.4
Oceń wiedzę i umiejętności potrzebne do realizacji
SP 2.5
przedsięwzięcia
Należy także ocenić wiedzę i umiejętności potrzebne do realizacji
przedsięwzięcia. Jeśli okaże się, że potrzebne są kompetencje, których w
firmie nikt nie posiada, to można wysłać ludzi na szkolenia, zaprosić ekspertów
konsultantów, by pełnili rolę mentorów, zlecić wykonanie pewnych zadań firmie,
która posiada brakujące nam kompetencje lub poszukać jeszcze innego
rozwiązania. Im szybciej taka ocena wiedzy i umiejętności zostanie
przeprowadzona, tym większe jest pole manewru.
2009-02-02 21:10 31
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Plan przedsięwzięcia jest opracowany i aktualizowany jako
SG 2
podstawa zarządzania przedsięwzięciem
Ustal i pielęgnuj budżet oraz harmonogram przedsięwzięcia
SP 2.1
Identyfikuj i analizuj czynniki ryzyka
SP 2.2
Zaplanuj zarządzanie danymi przedsięwzięcia
SP 2.3
Zaplanuj zasoby niezbędne do realizacji przedsięwzięcia
SP 2.4
Oceń wiedzę i umiejętności potrzebne do realizacji
SP 2.5
przedsięwzięcia
Ustanów i pielęgnuj zawartość całego planu przedsięwzięcia
SP 2.6
Zgodnie z ostatnią praktyką w zakresie opracowywania i aktualizowania planu
przedsięwzięcia należy ustanowić i pielęgnować zawartość całego
planu.
2009-02-02 21:10 32
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Plan przedsięwzięcia powinien m.in. zawierać następujące elementy:
Cykl życia przedsięwzięcia (np. cykl kaskadowy).
Zadania techniczne (związane z wytwarzaniem oprogramowania i jego
testowaniem) i zarządcze (np. szacowanie pracochłonności, analiza ryzyka,
planowanie itp.).
Harmonogram i budżet przedsięwzięcia.
Plan zarządzania danymi przedsięwzięcia.
Plan zarządzania ryzykiem.
Listę niezbędnych zasobów i umiejętności.
Listę interesariuszy przedsięwzięcia (dobrze wiedzieć kto jaką rolę pełni w
przedsięwzięciu, zwłaszcza jeśli chodzi o przedstawicieli klienta; warto też
zadbać o wszelkiego rodzaju dane kontaktowe).
2009-02-02 21:10 33
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Cel
specyficzny
Praktyka
Zobowiązania do planu przedsięwzięcia są ustanowione i
SG 3
specyficzna aktualizowane
Dokonaj przeglądu wszystkich planów, które mają wpływ na
SP 3.1
realizację przedsięwzięcia
Trzeci cel specyficzny związany z planowaniem przedsięwzięcia dotyczy zobowiązań:
zobowiązania względem planu przedsięwzięcia mają być ustanowione
i aktualizowane. Z celem tym związane są trzy praktyki specyficzne.
Zgodnie z pierwszą z nich należy dokonać przeglądu wszystkich planów, które
mają wpływ na realizację przedsięwzięcia. Na przykład przedsięwzięcie związane
z opracowaniem nowego typu telefonu komórkowego może obejmować trzy
elementy: sprzęt, książkę telefoniczną i asystenta osobistego (PDA od ang.
Personal Digital Assistant). Z każdym z tych elementów może być związane
osobne pod-przedsięwzięcie z własnym planem. Ktoś musi panować nad
całością, w tym m.in. musi dokonać przeglądu wszystkich planów składowych
(albo zorganizować zespołowy przegląd tych planów) tak, aby mieć pewność, że
są one spójne.
2009-02-02 21:10 34
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Zobowiązania do planu przedsięwzięcia są ustanowione i
SG 3
aktualizowane
Dokonaj przeglądu wszystkich planów, które mają wpływ na
SP 3.1
realizację przedsięwzięcia
Doprowadz
do równowagi między oszacowanymi a
SP 3.2
dostępnymi zasobami
Należy też doprowadzić do równowagi między oszacowanymi a dostępnymi
zasobami. Te zasoby mogą dotyczyć liczby dostępnych specjalistów, pieniędzy,
czy też ilości potrzebnego czasu. Jeśli okaże się, że dostępne zasoby są mniejsze
niż wynikające z oszacowania, to należy zastanowić się nad ewentualnym
dostosowaniem zakresu przedsięwzięcia do posiadanych zasobów. Liczenie, że
jakoś to będzie może doprowadzić do sporych kłopotów.
2009-02-02 21:10 35
Moduł 2  Planowanie przedsięwzięcia
Zobowiązania do planu przedsięwzięcia są ustanowione i
SG 3
aktualizowane
Dokonaj przeglądu wszystkich planów, które mają wpływ na
SP 3.1
realizację przedsięwzięcia
Doprowadz
do równowagi między oszacowanymi a
SP 3.2
dostępnymi zasobami
Uzyskaj akceptację interesariuszy przedsięwzięcia
SP 3.3
zaangażowanych w jego realizację
Należy także uzyskać akceptację interesariuszy przedsięwzięcia zaangażowanych
w jego realizację. Dotyczy to osób zarówno po stronie wykonawcy, jak i po
stronie klienta. Bardzo dobrą praktyką jest prośba o pisemną akceptację planu
przedsięwzięcia.
Widać tu związek z trzecią zasadą zarządzania jakością dotyczącą zaangażowania
ludzi, zgodnie z którą odpowiedzialność powinna być zaakceptowana przez
osoby nią obarczone.
2009-02-02 21:10 36
Moduł 2  Pozostałe obszary modelu CMMI
Cel
specyficzny
Monitoruj przedsięwzięcie w oparciu o plan
SG 1
Zarządzaj działaniami korygującymi aż do ich zakończenia
SG 2
Plan przedsięwzięcia opracowuje się po to, aby móc sprawnie kontrolować jego
realizację. W obszarze monitorowania i kontroli przedsięwzięcia można
wydzielić dwa cele specyficzne, zgodnie z którymi należy:
Monitorować przedsięwzięcie w oparciu o jego plan.
Zarządzać działaniami korygującymi aż do ich zakończenia (nie wystarczy
wydać polecenie  trzeba kontrolować realizację działania korygującego do
samego końca).
2009-02-02 21:10 37
Moduł 2  Pozostałe obszary modelu CMMI
Cel
specyficzny
Dopasuj czynności pomiarowe do potrzeb informacyjnych
SG 1
Dostarcz wyniki pomiarów
SG 2
W obszarze  Pomiary i analiza autorzy modelu CMMI umieścili dwa cele:
Czynności pomiarowe mają być dostosowane do potrzeb informacyjnych
(czyli najpierw należy zidentyfikować potrzeby informacyjne i w
oparciu o nie zaplanować działania związane z pomiarami).
Wyniki pomiarów mają być sprawnie (czyli możliwie szybko) dostarczone do
osób, które ich potrzebują.
2009-02-02 21:10 38
Moduł 2  Pozostałe obszary modelu CMMI
Obiektywnie oceniaj zgodność realizowanych procesów i
SG 1
produktów z ich opisami
Problemy niezgodności są odnotowywane, komunikowane i
SG 2
rozwiązywane
Cel
specyficzny
Kolejny obszar w obrębie drugiego poziomu modelu CMMI dotyczy
zapewniania jakości procesu i produktów. Z obszarem tym związane są
dwa cele:
Należy obiektywnie oceniać zgodność realizowanych procesów i ich produktów z ich
opisami. Na przykład jeśli w opisie procesu wytwarzania oprogramowania
przyjęto, że wszystkie testy będą wykonywane automatycznie, to należy
sprawdzić, czy rzeczywistość odpowiada deklaracjom. Podobnie jest z
produktem: należy na bieżąco oceniać zgodność powstającego produktu z jego
specyfikacją.
Jeśli pojawią się problemy związane z niezgodnością procesu lub produktu z jego
opisem, to powinny one być odnotowane, zakomunikowane odpowiednim osobom i
rozwiązane.
2009-02-02 21:10 39
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Poziomy dojrzałości
Obszar procesu
Wymagane
Cele specyficzne Cele generyczne
Oczekiwane
Praktyki specyficzne Praktyki generyczne
Jak już wcześniej było wspomniane, cele i praktyki dzielą się na specyficzne i
generyczne.
Teraz chciałbym omówić praktyki generyczne dotyczące drugiego poziomu modelu
CMMI.
2009-02-02 21:10 40
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Cel
generyczny
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Na drugim poziomie modelu CMMI cel generyczny jest jeden: instytucjonalizacja
zarządzanego procesu.
Powstaje pytanie: co to jest ta instytucjonalizacja procesu ?
Jest to pewnego rodzaju system zarządzania jakością. Mam nadzieję, że wszystko
stanie się jasne (a przynajmniej jaśniejsze) po przedstawieniu praktyk
generycznych.
2009-02-02 21:10 41
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Cel
generyczny Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Zarządzanie wymaganiami
Planowanie przedsięwzięcia
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzanie podzleceniami
Pomiary i analiza
Praktyki
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Zarządzanie konfiguracją
Pierwsza praktyka dotyczy ustanowienia polityki organizacji (na
poprzednim wykładzie była mowa o polityce jakości).
Chodzi tutaj o politykę firmy rozumianą jako oczekiwania względem każdego z
obszarów znajdujących się na drugim poziomie modelu CMMI. Ponieważ cel, jak
i praktyki odnoszą się do wszystkich obszarów drugiego poziomu modelu CMMI,
stąd mowa o  generycznym celu i  generycznych praktykach.
Procesy związane z obszarami drugiego poziomu modelu CMMI muszą być
zaplanowane. Zazwyczaj plany dotyczące tych procesów są częścią planu całego
przedsięwzięcia.
2009-02-02 21:10 42
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Planowanie przedsięwzięcia
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzanie podzleceniami
Pomiary i analiza
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Zarządzanie konfiguracją
Trzecia praktyka nakazuje by dostarczyć odpowiednie zasoby potrzebne do realizacji
działań związanych z każdym z obszarów. Jest to konsekwencja wcześniej
omawianej praktyki SP 2.4, która nakazywała zaplanowanie potrzebnych
zasobów.
Przypomina to drugą zasadę zarządzania jakością  Przywództwo  zgodnie z którą
należy ludziom zapewnić odpowiednie zasoby i swobodę działania.
2009-02-02 21:10 43
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzanie podzleceniami
Pomiary i analiza
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Zarządzanie konfiguracją
Należy też jasno określić, kto jest odpowiedzialny za realizację działań związanych z
obszarami drugiego poziomu modelu CMMI i opracowanie odpowiednich
produktów (specyfikacji wymagań, planów, raportów dotyczących pomiarów
itp.).
Widać tu związek z trzecią zasadą zarządzania jakością, zgodnie z którą należy jasno
określać role poszczególnych osób w organizacji.
2009-02-02 21:10 44
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Realizuj szkolenia ludzi
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzanie podzleceniami
Pomiary i analiza
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Zarządzanie konfiguracją
Należy też szkolić ludzi, by byli przygotowani do realizacji zadań wynikających z
obszarów drugiego poziomu modelu CMMI.
2009-02-02 21:10 45
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Realizuj szkolenia ludzi
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzaj konfiguracją
Zarządzanie podzleceniami
Pomiary i analiza
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Zarządzanie konfiguracją
Produkty będące rezultatem działań związanych z obszarami drugiego poziomu
modelu CMMI powinny być poddane odpowiedniemu zarządzaniu konfiguracją.
Ważne jest tu słowo  odpowiedniemu . Zarządzanie konfiguracją jest do
kosztowne (głównie chodzi o pracę ludzką) i warto zastanowić się,
które produkty oddać pod kontrolę systemu zarządzania konfiguracją,
a które pozostawić poza nim.
2009-02-02 21:10 46
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Realizuj szkolenia ludzi
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzaj konfiguracją
Zarządzanie podzleceniami
Identyfikuj i angażuj odpowiednich
Pomiary i analiza
interesariuszy
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Monitoruj i kontroluj proces
Zarządzanie konfiguracją
Każdy z obszarów może mieć nieco inny krąg interesariuszy, czyli osób
zainteresowanych realizacją działań związanych z danym obszarem. Należy tych
interesariuszy zidentyfikować i zaangażować.
Jak już wcześniej powiedziałem, działania związane z poszczególnymi
obszarami muszą być zaplanowane. Oprócz tego ich realizacja musi
być monitorowana i kontrolowana.
2009-02-02 21:10 47
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Realizuj szkolenia ludzi
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzaj konfiguracją
Zarządzanie podzleceniami
Identyfikuj i angażuj odpowiednich
Pomiary i analiza
interesariuszy
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Monitoruj i kontroluj proces
Zarządzanie konfiguracją
Obiektywnie oceniaj zgodność
Należy też obiektywnie oceniać zgodność działań dotyczących obszarów modelu
CMMI z ich opisem.
Widać tutaj zbieżność z przeglądami zarządzania, które są obowiązkowe w
systemach zarządzania jakością zgodnych z ISO 9001:2000.
2009-02-02 21:10 48
Moduł 2  Praktyki generyczne CMMI
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Realizuj szkolenia ludzi
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzaj konfiguracją
Zarządzanie podzleceniami
Identyfikuj i angażuj odpowiednich
Pomiary i analiza
interesariuszy
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Monitoruj i kontroluj proces
Zarządzanie konfiguracją
Obiektywnie oceniaj zgodność
Przeglądaj status z kierownictwem
wyższego szczebla
Ostatnia praktyka generyczna dotyczy przeglądania z kierownictwem wyższego
szczebla działań związanych z obszarami modelu CMMI i ich rezultatów. Tu
również widać nawiązanie do przeglądów zarządzania wymaganych przez ISO
9001:2000.
2009-02-02 21:10 49
Moduł 2  Podsumowanie
W modelu CMMI możliwe są dwie reprezentacje dojrzałości: poziomowa i ciągła. O
reprezentacji poziomowej już mówiłem: obejmuje ona pięć poziomów
dojrzałości. W reprezentacji ciągłej nie ma poziomów  podstawą są obszary.
Każdy z obszarów jest oceniany osobno w skali od 0 (niekompletny) do 5
(optymalizujący). Reprezentacja ciągła bazuje na standardzie ISO
15504. W modelu CMMI określone są reguły pozwalające przejść z
reprezentacji ciągłej na reprezentację poziomową (w odwrotną stronę
przejścia nie ma).
2009-02-02 21:10 50
Moduł 2  Podsumowanie
Poziomy dojrzałości
5 Optymalizujący
4 Zarządzany ilościowo
Obszar procesu
3 Zdefiniowany
Wymagane
Cele specyficzne Cele generyczne
2 Zarządzany (powtarzalny)
1 Początkowy Oczekiwane
Praktyki specyficzne Praktyki generyczne
Powiedziałem, że CMMI jest 5-stopniowym modelem dojrzałości dotyczącym
organizacji programistycznych.
Z każdym poziomem modelu CMMI związane są obszary, w ramach obszaru podane
są cele, do każdego celu przypisane są praktyki pomagające osiągnąć dany cel.
2009-02-02 21:10 51
Moduł 2  Podsumowanie
Cele Praktyki
Cele specyficzne 15
specyficzne specyficzne
Praktyki specyficzne 55
Zarządzanie wymaganiami (1, 5)
5 Optymalizujący
Planowanie przedsięwzięcia (3, 14)
4 Zarządzany ilościowo
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia (2, 10)
Zarządzanie podzleceniami (2, 7)
3 Zdefiniowany
Pomiary i analiza (2, 8)
2 Zarządzany (powtarzalny)
Zapewnianie jakości procesu i produktu (2, 4)
1 Początkowy Zarządzanie konfiguracją (3, 7)
Omówiłem obszary związane z drugim poziomem modelu CMMI, zwracając
szczególną uwagę na zarządzanie wymaganiami i planowanie przedsięwzięcia.
Znawcy uważają, że organizacje programistyczne mające certyfikaty ISO
9001:2000 są między drugim a trzecim poziomem CMMI.
2009-02-02 21:10 52
Moduł 2  Podsumowanie
Instytucjonalizacja zarządzanego procesu
GG 1
Ustanów politykę firmy
Planuj proces
Obszary 2 poziomu modelu CMMI
Dostarcz zasoby
Zarządzanie wymaganiami
Przydziel odpowiedzialność
Planowanie przedsięwzięcia
Realizuj szkolenia ludzi
Monitorowanie i kontrola przedsięwzięcia
Zarządzaj konfiguracją
Zarządzanie podzleceniami
Identyfikuj i angażuj odpowiednich
Pomiary i analiza
interesariuszy
Zapewnianie jakości procesu i produktu
Monitoruj i kontroluj proces
Zarządzanie konfiguracją
Obiektywnie oceniaj zgodność
Przeglądaj status z kierownictwem
wyższego szczebla
Przedstawiłem także praktyki generyczne związane z drugim poziomem modelu
CMMI. Generyczność tych praktyk oznacza, że odnoszą się one do wszystkich
obszarów drugiego poziomu modelu CMMI.
Powiedziałem też, że model CMMI ma dwie reprezentacje: poziomową i ciągłą.
2009-02-02 21:10 53
Moduł 2 - Pytania
2009-02-02 21:10 54
Dziękuję Państwu za uwagę
2009-02-02 21:10 55