Polityka gospodarcza
Wykład 2: Model IS-LM
Wprowadzenie
" Zadaniem polityki makroekonomicznej jest Å‚agodzenie
skutków wahań cyklicznych i szoków jednorazowych =>
stabilizacja produkcji i zatrudnienia;
" Skuteczna stabilizacja wymaga rozpoznania zależności
makroekonomicznych w gospodarce, aby stosowane
instrumenty polityki były skuteczne;
instrumenty polityki były skuteczne;
" Model IS-LM pokazuje główne zależności;
" Założenia:
 Krótki okres (2-3 lata) i stałe zdolności produkcyjne;
 Sztywne ceny (P = const);
 Wolne moce produkcyjne (produkcja dostosowuje siÄ™ do
popytu);
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 2
Podstawowe zależności makroekonomiczne
Zmienne endogeniczne: dochód (= produkcja, podaż) Y, wydatki (= popyt) D,
konsumpcja C, inwestycje I, eksport netto (eksport  import) X, podatki T,
stopa procentowa r.
Zmienne egzogeniczne  zmienne polityki gospodarczej: wydatki rzÄ…dowe G,
stopa podatkowa t, podaż pieniądza M
Zmienna z góry ustalona: Poziom cen P
Zależności między zmiennymi (funkcje);
Dwa rynki: rynek produktów (towarów) i rynek pieniądza (krajowego);
Y a" C + S + T tożsamość dochodu (produkcji) (1)
D a" C + I + G + X tożsamość wydatków (popytu) (2)
D a" C + I + G + X tożsamość wydatków (popytu) (2)
Y = D równość podaży i popytu (ex post) (3)
C = a + c(1- t)Y funkcja konsumpcji (4)
I = b + d (r) funkcja inwestycji (5)
X = g  mY + n (r) funkcja eksportu netto (6)
L = (kY  h r) P funkcja popytu na pieniÄ…dz (7)
M = L równość podaży i popytu na pieniądz (8)
Y = C + I + G + X = [a+c(1-t)Y] + [b+d(r)] + G + [g-mY+n(r)]
Y = f(a, c, t, b, d, r, g, m, n)
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 3
Tożsamości makroekonomiczne
" Wielkość produktu krajowego brutto (PKB) jest równa sumie
wszystkich dochodów uzyskanych przez przedsiębiorców i
pracowników w procesie wytwórczym (zyski brutto i płace) w danym
okresie (z reguły jeden rok).
" Wszystkie uzyskane dochody sÄ… w ostatecznym rachunku
rozdysponowane na trzy możliwe sposoby - na konsumpcję, podatki
i oszczędności. Suma tych trzech strumieni jest równa wielkości
PKB (z definicji);
" Ten sam PKB jest jednocześnie równy wszystkim wydatkom na
różne dobra i usługi poniesionym przez wszystkie podmioty
gospodarcze  przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe oraz
instytucje sektora rzÄ…dowego.
" Podstawowa tożsamość makroekonomiczna: C+S+T = C+I+G+X,
czyli S + X = I + (G-T);
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 4
Zależność między popytem na towary,
popytem na pieniÄ…dz, produkcjÄ… i stopÄ…
procentowÄ…
" Gdy stopa procentowa r rośnie, popyt na towary spada;
" Gdy stopa procentowa r spada, popyt na towary rośnie;
" Gdy stopa procentowa r rośnie, popyt na pieniądz
spada;
spada;
" Gdy stopa procentowa r spada, popyt na pieniÄ…dz
rośnie;
" Gdy produkcja Y rośnie, popyt na pieniądz rośnie;
" Gdy produkcja Y spada, popyt na pieniÄ…dz spada;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 5
Krzywa IS
a) Pokazuje wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają
równowagę na rynku produktów, czyli spełniają
tożsamość dochodu (2) dla danych równań konsumpcji,
inwestycji i eksportu netto (4), (5) i (6).
r
b) Na podstawie (1) i (2) mamy
C + S + T = C + I + G + X IS
C + S + T = C + I + G + X IS
S - X = I + (G-T), lub
S = I + (G-T) + X
c) Nachylenie (znak, stopień)
d) Przesunięcie: zmiana G,
popytu D lub cen P;
Y
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 6
Krzywa LM
a) Wszystkie kombinacje r i Y, które spełniają równanie
popytu na pieniądz  czyli zapewniają równowagę na
rynku pieniądza przy danej podaży pieniądza M, czyli
L = M, i przy danym poziomie cen P.
r
b) Nachylenie: znak i stopień;
LM
LM
c) Równanie popytu na pieniądz:
nominalny: L = (kY  h (r))P,
realny: L/P = kY  h(r)
d) Przesunięcie krzywej: zmiana Y
podaży pieniądza lub zmiana cen;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 7
Równowaga ogólna i obszary
nierównowagi
" I i II  za dużo towarów,
" III i IV  za mało towarów,
" I i IV  za dużo pieniądza,
" II i III  za mało pieniądza
r
IS LM
I
IV A II
III
Y
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 8
Typy nierównowagi w modelu IS-LM
Obszar Rynek Rynek Stan gospodarki
nierównowagi produktów pieniądza
I Podaż > popyt Podaż > popyt Recesja, wzrost
cen aktywów
II Podaż > popyt Podaż < popyt Recesja, spadek
cen aktywów
III Podaż < popyt Podaż < popyt Inflacja, spadek
cen aktywów
IV Podaż < popyt Podaż > popyt Inflacja, wzrost cen
aktywów
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 9
Przywracanie równowagi przy cenach giętkich
(flexible prices) i cenach sztywnych (sticky prices)
" Nierównowaga na rynku dóbr, czyli: popyt `" podaż;
" Mechanizm przywracania równowagi zależy od mechanizmu zmian
cen: założenie klasyczne vs założenie keynesowskie;
" Założenie klasyczne:  Ceny są giętkie . Przy cenach giętkich
dostosowanie następuje poprzez zmiany cen (P), które powodują
zmiany realnej ilości pieniądza (M) i natychmiastowe przesuwanie
siÄ™ krzywej LM;
" Założenie keynesowskie:  Ceny są sztywne . Przy cenach
" Założenie keynesowskie:  Ceny są sztywne . Przy cenach
sztywnych dostosowanie następuje poprzez stopniowe zmiany
produkcji Y i powolne przesuwanie siÄ™ krzywej IS;
" Przyczyny  lepkości (stickiness) cen: a) koszt  menu , b) stosunki z
klientami, c) wiążące kontrakty (płacowe, cenowe)
" Pojęcie neutralności pieniądza: czy zmiany ilości pieniądza
wpływają na zmiany poziomu produkcji (i zatrudnienia)?
" Odpowiedz
: uznaje się, że w krótkim okresie zmiany ilości pieniądza
mają wpływ na zmienne realne, a w długim okresie nie mają
wpływu;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 10
Polityka makroekonomiczna w
modelu IS-LM
" Polityka fiskalna: przesuwanie krzywej IS
poprzez zmiany G i T; efekt  wypierania
(crowding out);
" Polityka pieniężna: przesuwanie krzywej
" Polityka pieniężna: przesuwanie krzywej
LM poprzez zmiany M;
" Definicja skuteczności polityki: zdolność
do wywołania pożądanego wzrostu
produkcji i zatrudnienia.
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 11
Kiedy polityka fiskalna jest
skuteczna?
" Skuteczność polityki fiskalnej = zdolność do
pobudzania produkcji i zatrudnienia przy pomocy
wzrostu wydatków budżetowych;
" Skuteczność polityki fiskalnej zależy od skali wzrostu
wydatków oraz od wpływu wzrostu wydatków na stopy
% i wpływu stóp % na I i X;
% i wpływu stóp % na I i X;
" Polityka fiskalna (czyli wzrost wydatków) jest
skuteczna, gdy:
 mnożnik wydatków jest duży (istnieją wolne moce
produkcyjne);
 wrażliwość popytu na pieniądz na wzrost stóp % jest duża
(wzrost L nie spowoduje dużego wzrostu stóp %);
 wrażliwość I i X na dany wzrost stopy % jest mała;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 12
Kiedy polityka pieniężna jest
skuteczna?
" Skuteczność polityki pieniężnej = zdolność do
pobudzania produkcji i zatrudnienia przy pomocy
zwiększenia podaży pieniądza;
" Skuteczność polityki pieniężnej zależy od skali wzrostu
podaży pieniądza, wpływu tego wzrostu na stopy %
oraz wpływu stóp % na I i X;
oraz wpływu stóp % na I i X;
" Polityka pieniężna (wzrost podaży pieniądza) jest
skuteczna gdy:
 mnożnik wydatków jest duży (istnieją wolne moce
produkcyjne);
 popyt na pieniądz jest niewrażliwy na stopy % (wzrost M
powoduje znaczną obniżkę stóp %);
 wrażliwość I i X na spadek stóp jest duża;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 13
Skuteczność polityki fiskalnej: ilustracja graficzna
r r
Y Y
Wniosek: Polityka fiskalna tym skuteczniejsza, im bardziej
stroma IS i im bardziej płaska LM
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 14
Skuteczność polityki pieniężnej: ilustracja
graficzna
r r
Y Y
Wniosek: Polityka pieniężna tym skuteczniejsza, im
bardziej stroma jest krzywa LM i im bardziej płaska jest
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 15
krzywa IS.
Uzupełnienie modelu IS-LM o rynek pracy i
rynek walutowy: model Mundella-Fleminga
Równowaga rynku pracy:
" funkcja zatrudnienia E = f(W)
" funkcja produkcji Y = k(E)
" Y = Y(F) (przy danych płacach realnych)
gdzie W  płace, E  zatrudnienie, F  pełne zatrudnienie;
Równowaga rynku pieniądza zagranicznego (równowaga
Równowaga rynku pieniądza zagranicznego (równowaga
bilansu płatniczego - model Mundella-Fleminga):
" Funkcja FB = EX  IM(Y) + B(r)
" (´FB/FB)/(´r/r) = Å‚ (elastyczność przepÅ‚ywów
kapitałowych względem stopy %)
gdzie EX  eksport, IM  import, B  bilans obrotów
kapitałowych;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 16
Model Mundella-Fleminga: ilustracja graficzna
r r
Å‚=0 Y(F)
0<Å‚<" FB
LM
Å‚=" A
Å‚=" A
IS
Y Y
Krzywa FB dla różnych wartości
elastyczności kapitału Równowaga ogólna
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 17