Determinanty dochodu narodowego
w uproszczonym modelu gospodarki
model keynesowski
Wykład 3
Wykład 3
LITERATURA zalecana, w szczególności:
" Podstawy ekonomii / red. nauk. R. Milewski, E. Kwiatkowski, rozdział
9.1. 9.5., ss. 246  271.
" A. Baszyński, D. Piątek, K. Szarzec, Makroekonomia. Rynek w
gospodarce (ćwiczenia i przykłady), 2007, rozdział 3, MD nr 203.
" D. Piątek, Popytowe determinanty produktu społecznego, w:
Wprowadzenie do makroekonomii, red. W. Jarmołowicz (w druku).
dr Katarzyna Szarzec 1
Gospodarka amerykańska, lata 1954 1991
Wyszczególnienie Przeciętny Współczynnik Korelacja z
udział w zmienności realnym
realnym PNB
PNB
Realny PNB 1,000 0,017 1,00
Konsumpcja 0,542 0,009 0,77
Inwestycje, w tym: 0,242 0,068 0,92
dobra 0,076 0,049 0,78
konsumpcyjne
trwałego użytku
inwestycje brutto 0,167 0,082 0,91
Od czego zależy bogactwo narodów/ PKB/ DN/ PKB per
capita/ & w krótkim i długim okresie?
2
Podstawowe pojęcia (1)
" Produkcja potencjalna  wielkość produkcji, którą
wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki
produkcji zostały w pełni, racjonalnie wykorzystane;
jest ona określona przez podażową stronę gospodarki.
" Produkcja rzeczywista (faktyczna)  produkcja
faktycznie wytworzona w danej gospodarce;
w krótkim okresie produkcja rzeczywista jest zwykle
mniejsza od potencjalnej.
3
Podstawowe pojęcia (2)
" Popyt globalny (AD)  Å‚Ä…czna
wartość dóbr i usług, jaką nabywcy
decydują się zakupić w danych
P
warunkach i czasie
AD AS
 zależy od: ogólnego poziomu cen
(P), wysokości dochodów ludności
E
PE
PE
" Podaż globalna (AS)  łączna wartość
dóbr i usług, jaką producenci decydują
się wytworzyć w danych warunkach i
0 YE Y
czasie
 zależy od: zasobów czynników
produkcji i efektywności ich
wykorzystania, ogólnego poziomu
cen, kosztów produkcji.
4
Model keynesowski  założenia
" wszystkie ceny i płace są ustalone na danym
poziomie  sÄ… sztywne (lepkie),
" przy tym poziomie cen i płac w gospodarce
istniejÄ… niewykorzystane zasoby  bezrobocie
przymusowe,
przymusowe,
" analiza w krótkim okresie.
Jest to krótkookresowy popytowy model
keynesowski.
5
Model uproszczonej gospodarki
" Y = C + I
" gdzie:
 C  wydatki konsumpcyjne
 I  wydatki inwestycyjne
 Y  wielkość produktu
 Y  wielkość produktu
" Popyt globalny (AD)  suma, którą gospodarstwa
domowe i przedsiębiorstwa planują wydać na dobra
i usługi przy różnej wielkości dochodu narodowego.
" W gospodarce uproszczonej (G=0, Eksport=0,
Import=0), przyjmujemy, że AD= C + I
6
Popyt konsumpcyjny (1)
" Popyt konsumpcyjny  zgłaszany przez
gospodarstwa domowe.
" 3 hipotezy zależności konsumpcji od
dochodu:
dochodu:
 h. dochodu absolutnego
 h. dochodu relatywnego
 h. dochodu permanentnego
7
Popyt konsumpcyjny (2)
" W modelu keynesowskim, przyjęta jest hipoteza
dochodu absolutnego: wydatki konsumpcyjne
zależą od poziomu bieżących dochodów
uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe;
 wydatki te rosnÄ… (malejÄ…) wraz ze wzrostem (spadkiem)
dochodów, ale ich udział w dochodzie jest malejący
dochodów, ale ich udział w dochodzie jest malejący
(rosnÄ…cy).
" dochód będący w dyspozycji gospodarstw
domowych, przeznaczajÄ… one na zakupy
potrzebnych im dóbr i usług (C), a część na
zaspokojenie potrzeb przyszłych, tj. oszczędności
(S), czyli:
 Y=C+S
8
Funkcja konsumpcji (1)
" funkcja konsumpcji  związek między bieżącymi
dochodami a wydatkami konsumpcyjnymi; określa ona
poziom zamierzonej konsumpcji przy różnych poziomach
dochodów:
C=Ca+ksk*Y
gdzie:
 Ca  autonomiczny popyt konsumpcyjny; niezależna
 Ca  autonomiczny popyt konsumpcyjny; niezależna
od rozmiarów dochodu, stała wielkość konsumpcji;
 ksk (MPC)  krańcowa skłonność do konsumpcji;
określa, jaką część dodatkowego dochodu gospodarstwa
domowe przeznaczajÄ… na konsumpcjÄ™:
ksk="C/"Y , gdzie: "C  zmiana konsumpcji,
"Y  zmiana dochodu.
9
Funkcja konsumpcji (2)
C
C=5+0,8Y
133
101
101
69
37
Ca=5
ksk=0,8
5
120 160 Y
0 40 80
10
Oszczędności
" oszczędności  nieskonsumowana część dochodu
jest oszczędzana.
" funkcja konsumpcji wyznacza więc funkcję
oszczędności:
" S = -Ca + kso*Y
gdzie:
gdzie:
 -Ca=Sa  oszczędności autonomiczne
 kso (MPS)  krańcowa skłonność do oszczędności;
określa, jaką część dodatkowego dochodu
gospodarstwa domowe przeznaczają na oszczędności:
kso="S/"Y , gdzie: "S  zmiana oszczędności,
"Y  zmiana dochodu
ksk+kso=1
11
Funkcja oszczędności
S
S=-5+0,2Y
27
19
11
3
0
120 160 Y
40 80
-5
Sa = -Ca = -5
kso=0,2
12
Popyt inwestycyjny
" Popyt inwestycyjny (I)  zamierzone (planowane) przez
przedsiębiorstwa wydatki na powiększenie lub utrzymywanie
zasobów kapitału trwałego (fabryki i maszyny) oraz stanu
zapasów. Zapasy to dobra przechowywane na potrzeby
przyszłej produkcji lub sprzedaży.
" wpływ inwestycji na:
 zmiany popytu globalnego;
 zmiany popytu globalnego;
 wzrost zdolności produkcyjnych i poziomu produkcji potencjalnej.
" determinanty inwestycji:
 stopa procentowa;
 oczekiwania konsumentów i producentów;
 przewidywana stopa zysku;
 prognozy co do zmian poziomu popytu konsumpcyjnego;
 koszty zakupu kapitału rzeczowego;
 ryzyko.
13
Funkcja popytu globalnego (AD=C+I)
AD=Ca+ksk*Y+I
AD
AD=20+0,8Y
C=5+0,8Y
Ca=5
ksk=0,8
20
I=15
I
15
5
120 160 Y
0 40 80
14
Równowaga w analizowanym modelu
" równowaga na rynku dóbr  sytuacja, w
której nabywcy chcą kupić dokładnie taką
ilość towarów, jaką producenci chcą
wytworzyć; oznacza to, że nie występuje
nadwyżkowy popyt ani nadwyżkowa podaż.
nadwyżkowy popyt ani nadwyżkowa podaż.
" Punkt równowagi wyznaczany jest przez
popyt globalny.
" Warunek równowagi: planowany popyt
globalny = produkcja, czyli:
AD=Y
15
Produkcja i popyt globalny w stanie
równowagi
AD
AD=20+0,8Y
100
100
Ca=5
ksk=0,8
I=15
Ye=100 (punkt równowagi)
20
Yp=120 (produkcja
45o
potencjalna)
Yp=120 160 Y
0 40 80
Linia 45°  krzywa Y=AD
Ye=100
16
Nierównowaga w analizowanym modelu 
procesy dostosowawcze
Sytuacja na rynku Nie planowane Produkcja
dóbr zapasy
YY=AD Brak Stała
Y>AD RosnÄ… Maleje
" Nieplanowane zmiany stanu zapasów są sygnałem dla
producentów do zmiany poziomu produkcji.
" W ten sposób gospodarka zmierza do równowagi, choć nawet
w punkcie równowagi mogą istnieć niewykorzystane moce
produkcyjne i bezrobocie.
17
Równowaga jako I=S
" W punkcie równowagi planowany popyt i
produkcja są sobie równe; oznacza to, że
planowane inwestycje są równe produkcji
na poziomie równowagi, pomniejszonej o
planowanÄ… konsumpcjÄ™.
planowanÄ… konsumpcjÄ™.
" Równowaga zostaje osiągnięta, gdy
planowane inwestycje są równe
planowanym oszczędnościom.
I=S
18
Równowaga I=S
& .
S, I
S=-5+0,2Y
15
I
0
120 160 Y
40 Ya=80
-5
Ye=100
Sa = -5
kso=0,2
I=15
19
Ye=100 (punkt równowagi)
Zmiany popytu globalnego i dochodu
narodowego
" Zmiana preferencji konsumentów:
 krańcowej skłonności do konsumpcji
 krańcowej skłonności do oszczędności
" Zmiana wielkości autonomicznych:
 zmiana konsumpcji autonomicznej
 zmiana konsumpcji autonomicznej
 zmiana inwestycji
Wg J.M. Keynes a, inwestycje będą podlegać silnym
wahaniom, gdyż ich rozmiary zależą od nastrojów
inwestorów ( instynkty zwierzęce ), związanych
z ich przewidywaniami na przyszłość.
20
Mnożnik
" wpływ zmiany wydatków autonomicznych na gospodarkę
" mnożnik  o ile zwiększy się dochód na skutek zmiany
popytu autonomicznego o jednostkÄ™.
" Formuła mnożnika (M):
1 1
M = =
M = =
1- ksk kso
" Mnożnik jest większy od 1, gdyż każda zmiana popytu
autonomicznego wpływa na wielkość produkcji.
" Zmiana produkcji pociÄ…ga za sobÄ… zmianÄ™ popytu
konsumpcyjnego, co z kolei powoduje dalszÄ… zmianÄ™
produkcji.
21
Wzrost popytu inwestycyjnego a wzrost
dochodu (1)
AD
AD'=24+0,8Y
AD=20+0,8Y
M=1/1-ksk=1/(1-0,8)=5
M=1/1-ksk=1/(1-0,8)=5
104
Ca = 5
ksk=0,8
I=15
I =19 ("I=4)
Ye=100 (punkt równowagi)
24
20
Ye =120 (nowy punkt
45o
równowagi)
160 Y
0 40 80 100 120
22
Wzrost popytu inwestycyjnego a wzrost
dochodu (2)
Okres Y C=5+0,8Y I AD=C+I Sytuacja Nie Produkcja
na planowa
rynku ne
dóbr zapasy
1 100 85 15 100 Y=AD Brak Stała
2 100 85 19 104 Y3 104 88,2 19 107,2 Y4 107,2 90,8 19 109,8 Y5 109,8 92,8 19 111,8 Y... ... ... ... ... ... ... ...
Nowy stan
120 101 19 120 Y=AD Brak Stała
równowagi
23
Wzrost popytu inwestycyjnego a wzrost
dochodu (3)
" "I=4
" M=1/(1-ksk)=1/(1-0,8)=5
" "Y="I * M = 4 * 5=20
" "Y="I * M = 4 * 5=20
" Ye = Ye +"Y=100+20=120
24
Paradoks zapobiegliwości
" jeśli gospodarstwa domowe decydują się na
zwiększenie swoich Sa przy każdej wielkości
dochodu, co oznacza, że muszą ograniczyć swoją
Ca. To zmniejsza C i AD, i  poprzez mechanizm
mnożnika  powoduje spadek produkcji w punkcie
mnożnika  powoduje spadek produkcji w punkcie
równowagi.
" paradoks zapobiegliwości  wzrost planowanych
oszczędności nie zmienia wartości oszczędności w
punkcie równowagi, a prowadzi jedynie do spadku
dochodu.
25
Paradoks zapobiegliwości. Przesunięcie
funkcji oszczędności
S, I

S=0,2Y
S=-5+0,2Y
S=-5+0,2Y
1
1I
15
0
120 160 Y
40 Yd=75
-5
Ye=100
WAŻNE: wartość oszczędności w nowym punkcie równowagi nie
ulegnie zmianie. W punkcie równowagi muszą być one równe
inwestycjom, a inwestycje się nie zmieniły. Są one nadal równe 15,
26
więc oszczędności też tyle wyniosą.
Paradoks zapobiegliwości. Przesunięcie
funkcji popytu globalnego
AD
AD=20+0,8Y
AD'=15+0,8Y
20
15
45o
160 Y
0 40 Yd=75 120
Ye=100
27
Czy oszczędzanie jest cnotą w modelu keynesowskim?
Podsumowanie (1)
Funkcja Gospodarka zamknięta,
bez G
Konsumpcji (C) C=Ca+ksk×Y
Inwestycji (I) I=Ia
Inwestycji (I) I=Ia
Popytu globalnego (AD) AD=Ca+ksk×Y+Ia
1 1
Mnożnik
M = =
1- ksk kso
28
Podsumowanie (2)
" Model keynesowski  dochód i produkcja
zależą od popytu globalnego.
" Zmiany popytu nie powodują dostosowań
" Zmiany popytu nie powodują dostosowań
poziomu cen, ale wpływają na wielkość
produkcji i zmiany stanu zapasów.
" Nawet w punkcie równowagi mogą istnieć
niewykorzystane moce produkcyjne.
29
The Economist 19.10.2006
30
The Economist 15.02.2008
31
Pytania& ?
dr Katarzyna Szarzec 32