1
Dr inż. Agnieszka Becla
Zwarty konspekt problemowo-tematyczny
do tematu wykładowego:
ZAA
OŻENIA I INTERPRETACJA MODELU IS-LM
Model IS
Cały model IS-LM opiera się na następujących założeniach:
1. poziom cen (P) jest stały;
2. gospodarka dysponuje niewykorzystanymi zasobami czynników produkcji,
3. przedsiębiorstwa mogą dostarczyć wymaganą wielkość podaży, przy danym
poziomie cen,
4. podaż pieniądza (M) jest stała.
Krzywa IS jest zbiorem różnych kombinacji stóp procentowych i
poziomów dochodu, dla których rynek dóbr i usług znajduje się w równowadze,
czyli zachowana jest równowaga pomiędzy popytem globalnym (A) a podażą
dóbr i usług (Y). Stany równowagi rynkowej znajdują się tylko w punktach
leżących na krzywej IS, dla których spełniony jest warunek równowagi A=Y.
Wszystkie sytuacje w gospodarce reprezentowane przez punkty znajdujÄ…ce siÄ™
poza linią IS oznaczają stany nierównowagi. Na prawo od krzywej IS występuje
nadwyżka podaży dóbr nad popytem (Y>A), natomiast na lewo od krzywej IS
istnieje nadwyżka popytu nad podażą (A>Y).
Schemat 1. Krzywa IS
i
Y > A
A > Y
IS
Y
Krzywa IS posiada pewne własności, które można scharakteryzować w
następujący sposób:
 2
" współczynnik nachylenia (kierunkowy) krzywej IS przyjmuje wartość
ujemną, co oznacza, że jest to funkcja malejąca i odpowiada jej odwrotna
zależność pomiędzy zmiennymi czyli: stopą procentową a dochodem.
" nachylenie krzywej IS decyduje o tym, że taki sam spadek (wzrost) stopy
procentowej wywołuje różny wzrost (spadek) dochodu.
" wielkość współczynnika nachylenia zależy od dwóch czynników: b -
współczynnika wrażliwości wydatków inwestycyjnych na zmiany stopy
procentowej, ą - mnożnika inwestycyjnego.
" wiedząc, że na nachylenie IS wpływa mnożnik inwestycyjny, w skład
którego wchodzi stopa podatkowa (t) to polityka fiskalna wpływa również na
nachylenie tej krzywej, gdy: t rośnie (restrykcyjna polityka fiskalna), to ą
maleje oraz współczynnik nachylenia rośnie i krzywa IS jest bardziej stroma;
gdy: t maleje (ekspansywna polityka fiskalna), to ą rośnie oraz współczynnik
nachylenia maleje i krzywa IS jest bardziej płasko położona.
" równoległe przesunięcie krzywej IS w prawo (wzrost) lub w lewo (spadek)
powodują zmiany dokonywane w wydatkach autonomicznych. Wielkość
tego przesunięcia zależy od zmian Aa i wartości mnożnika inwestycyjnego.
Schemat. 2. Wpływ nachylenia krzywej IS na oddziaływanie stopy procentowej
na dochód.
i i
i1 i1
i2 i2
IS IS
Y1 Y2 Y Y1 Y2 Y
 3
Schemat 3. Przesunięcie krzywej IS pod wpływem zmiany wydatków
autonomicznych.
i
i1 E1 E E2
IS1 IS IS2
Y1 Y Y2 Y
Model LM
Schemat 4. Krzywa LM
i
LM
L < M
L > M
Y
Prosta LM pokazuje relację między stopą procentową a produkcją w
sytuacji równowagi rynku pieniężnego. Zależność ta jest wprost proporcjonalna:
im wyższa jest produkcja tym wyższa jest stopa procentowa i odwrotnie. Jest tak
dlatego, że im wyższa produkcja, tym wyższy jest popyt na pieniądz, czyli popyt
na realne zasoby pieniÄ…dza w celach transakcyjnych.
 4
Na linii LM znajdują się punkty równowagi rynku pieniężnego, tzn. stany
równowagi między popytem na pieniądz (L) a jego podażą (M). Natomiast,
jeżeli gospodarkę charakteryzuje stan odpowiadający obszarowi leżącemu na
lewo od krzywej LM, to ma miejsce wówczas nadmiar podaży pieniądza w
gospodarce w stosunku do popytu (Lstopy równowagi. Społeczeństwo utrzymuje wyższe zasoby pieniądza aniżeli
wynosi zapotrzebowanie w celu utrzymania płynności. Następuje zjawisko
wyzbywania się nadmiaru pieniądza poprzez zakup dochodowych papierów
wartościowych. Ceny walorów finansowych rosną, spada natomiast ich
rentowność. Tak długo, jak długo utrzymuje się nadwyżka podaży pieniądza,
stopa procentowa spada do jednego z punktów na krzywej LM.
Jeżeli gospodarkę charakteryzuje stan odpowiadający obszarowi na prawo
od linii LM, to mamy sytuacjÄ™ nadmiaru popytu na pieniÄ…dz w stosunku do jego
podaży (L>M), stopa procentowa jest niższa od stopy równowagi rynku
pieniężnego. Podmioty gospodarcze i osoby fizyczne chcą dysponować
wyższymi rezerwami pieniądza od aktualnie posiadanych, obojętne, czy to w
gotówce, czy na krótkoterminowych rachunkach bankowych. Dodatkowe
zasoby pieniądza mogą uzyskać zmieniając (sprzedając) walory finansowe na
rynku. NastÄ…pi spadek ich cen i wzrost ich oprocentowania. Stopa procentowa
będzie rosnąć dotąd, aż osiągnie jeden z punktów na prostej LM.
Podobnie jak w przypadku krzywej IS również dla krzywej LM znalez
ć
można pewne jej cechy (własności), takie jak:
" przy wzroście dochodu rośnie stopa procentowa i odwrotnie,
k
" współczynnik nachylenia (kierunkowy ) przyjmuje wartości dodatnie i
h
odpowiada za nachylenie krzywej LM. Im (k) jest większe i (h) mniejsze,
tym bardziej stroma jest krzywa LM, tzn. im większa jest wrażliwość
realnego popytu pieniężnego na dochód, a mniejsza na stopę procentową,
tym bardziej stroma jest krzywa LM
" wyróżnić można dwa przypadki ekstremalne: (1) przypadek klasyczny
charakteryzujący się tym, że realny popyt na pieniądz jest niewrażliwy na
stopę procentową (h0) i jednocześnie cały współczynnik dąży do
k
nieskończoności ( "). W takiej sytuacji krzywa LM jest pionowa. (2)
h
przypadek pułapki płynności: popyt na pieniądz jest doskonale wrażliwy
na stopę procentową i niewrażliwy na zmiany dochodu, a każda podaż
pieniądza jest wchłaniana przez społeczeństwo. Krzywa LM przebiega
równolegle do osi odciętych na wysokości minimalnej stopy procentowej. W
takiej sytuacji współczynnik (h"), a cały współczynnik krzywej LM
k
( 0).
h
 5
" krzywa LM może zmieniać swoje położenie, pod wpływem zmiany realnej
podaży pieniądza. Jeżeli realna podaż pieniądza rośnie (maleje), to krzywa
LM przesuwa się w prawo, w dół (w lewo, do góry).
" krzywa LM reprezentuje politykę monetarną państwa: ekspansywna polityka
monetarna państwa polegająca na zwiększeniu ilości pieniądza w obiegu,
przesuwajÄ…c krzywÄ… LM w prawo; restrykcyjna polityka monetarna
polegająca na zmniejszeniu ilości pieniądza w obiegu, przesuwa krzywą LM
w lewo.
Schemat 5. Przypadek klasyczny i pułapka płynności dla krzywej LM
i
LM (przypadek klasyczny)
LM (tradycyjne)
imin LM (pułapka płynności)
Y
Schemat 6. Przesunięcie krzywej LM
I LM1
LM
LM2
i1
Y1 Y Y2 Y
 6
Interpretacja modelu IS-LM
Model IS LM ukazujący zarówno krzywą IS, jak i LM na jednym
wykresie o współrzędnych: na osi rzędnych  stopa procentowa, a na osi
odciętych  dochód, przedstawia równowagę na rynku towarowym i na rynku
finansowym.
Schemat 7. Równowaga na rynku dóbr i pieniądza
i
I LM
E
iE
II IV
III
IS
YE Y
Przecięcie się krzywej IS z krzywą LM w punkcie E wyznacza, konieczne
do zagwarantowania równowagi w gospodarce, poziomy stopy procentowej (iE)
i dochodu narodowego (YE). Gospodarka nie musi osiągnąć takiego stanu (bądz

jest stan chwilowy). Może się znalez
ć w dowolnym punkcie modelu. Z
wcześniejszych analiz krzywych IS i LM wiadomo, czym charakteryzują się
punkty leżące poza tymi krzywymi, dlatego można wyodrębnić cztery sektory w
naszym układzie współrzędnych:
1. Sektor I: punkty leżące na lewo od krzywej LM Ò! M>L, nadwyżka
podaży pieniądza nad popytem na pieniądz, punkty leżące na prawo od
krzywej IS Ò! Y>A, nadwyżka podaży na rynku towarowym, w stosunku
do popytu globalnego.
2. Sektor II: punkty leżące na lewo od krzywej LM Ò! M>L, nadwyżka
podaży pieniądza nad popytem na pieniądz, (tak samo jak w sektorze I ),
punkty leżące na lewo od krzywej IS Ò! Ytowarowym, w stosunku do podaży.
3. Sektor III: punkty leżące na prawo od krzywej LM Ò! Mpopytu pieniÄ…dza nad podażą na pieniÄ…dz, punkty leżące na lewo od
krzywej IS Ò! Ydo podaży, (tak samo jak w sektorze II).
 7
4. Sektor IV: punkty leżące na prawo od krzywej LM Ò! Mpopytu pieniÄ…dza nad podażą na pieniÄ…dz, (tak samo jak w sektorze III ),
punkty leżące na prawo od krzywej IS Ò! Y>A, nadwyżka podaży na
rynku towarowym, w stosunku do popytu globalnego, (tak samo jak w
sektorze I ).
Należy się zastanowić, jakie mechanizmy kierują gospodarką w celu
osiągnięcia stanu równowagi, czyli punktu E (iE,YE). Charakter tych
mechanizmów zależy od tego, w którym z wyżej wymienionym sektorów
znajduje się gospodarka. Jeśli mielibyśmy do czynienia z sytuacją z sektora I, to
występująca tam nadwyżka podaży pieniądza (M>L) powodowałaby spadek
stopy procentowej, a istniejąca w tym obszarze nadwyżka podaży dóbr (Y>A)
powodowałaby ograniczenie produkcji i dochodu narodowego. Jeśli gospodarka
znalazłaby się w innym sektorze, to następowałyby odpowiednie zmiany stopy
procentowej i dochodu, w celu osiągnięcia optymalnego punktu.
Schemat 8. Dochodzenie do równowagi w modelu IS-LM
i
LM
E
iE
F
IS
YE Y
 8
Polityka fiskalna w interpretacji modelu IS-LM
Schemat 9. Ekspansywna polityka fiskalna
i
LM
E1
i1
iE E E2
IS1
IS
YE Y1 Y2 Y
Schemat 10. Maksymalnie skuteczna polityka fiskalna
i
E E1
iE LM
IS1
IS
YE Y1 Y
 9
Schemat 11. Maksymalnie nieskuteczna polityka fiskalna
I LM
E1
i1
iE E
IS1
IS
YE Y
Polityka monetarna w interpretacji modelu IS-LM
Schemat 12. Ekspansywna polityka monetarna
i
LM
LM1
E
iE
E1
i1
IS
YE Y1 Y
 10
Schemat 13. Duża skuteczność polityki monetarnej
i
LM
LM1
E
iE
E1
i1
IS
YE Y1 Y
Schemat IX.14. Mała skuteczność polityki monetarnej
i
LM
LM1
E
iE
i1 E1
IS
YE Y1 Y
Pytania i zadania kontrolne
1. Jakie założenia stanowią podstawę ujęcia keynesowskiego w modelu okrężnego
obiegu w gospodarce?
2. Przedstaw (w tym analitycznie) model okrężnego obiegu w gospodarce.
3. Przedstaw założenia modelu IS-LM.
4. Przedstaw założenia oraz postać graficzną modelu IS.
5. Wykorzystując analityczny model okrężnego obiegu przedstaw postać analityczną
modelu IS.
6. Przedstaw i wyjaśnij własności krzywej IS.
7. W jaki sposób nachylenie krzywej IS odzwierciedla wpływ stopy procentowej na
dochód?
 11
8. Jak zmienia się położenie krzywej IS pod wpływem zmiany wydatków
autonomicznych?
9. Przedstaw założenia i postać analityczną modelu LM.
10. Jakie własności posiada model LM?
11. Czym charakteryzuje siÄ™ przypadek klasyczny?
12. Czym charakteryzuje się pułapka płynności?
13. W jaki sposób kształtuje się jednoczesna równowaga na rynku dóbr i rynku
pieniÄ…dza?
14. Przedstaw sytuacje gospodarcze opisywane w modelu IS-LM znajdujÄ…ce siÄ™ poza
krzywymi IS oraz LM.
15. W jaki sposób następuje dochodzenie do równowagi w modelu IS-LM?
16. W jaki sposób polityka fiskalna jest odzwierciedlana w modelu IS-LM?
17. Czym charakteryzuje siÄ™ maksymalnie skuteczna i maksymalnie nieskuteczna
polityka fiskalna w ujęciu modelu IS-LM?
18. W jaki sposób polityka monetarna jest odzwierciedlana w modelu IS-LM?
19. Kiedy polityka monetarna jest skuteczna, a kiedy mało skuteczna w ujęciu modelu
IS-LM?
20. Czym charakteryzuje się polityka monetarna w pułapce płynności?
21. Czym charakteryzuje siÄ™ polityka monetarna w przypadku klasycznym?