2010-05-
Struktura modelu IS LM
DN (Y)
Rynek pieniężny Rynek towarowy
(D i S pieniądza) (AD i AS towarów)
r stopa %
r  stopa %
Model IS LM
Model IS LM
Polityka pieniężna Polityka fiskalna
" Model IS LM kładzie akcent na wzajemne oddziaływanie na siebie procesów zachodzących na
rynku towarów i pieniądza.
" Stopa procentowa kształtowana na rynku pieniężnym wpływa na rynek dóbr i dochód.
" Dochód wpływa na rynek pieniężny i towarowy, a tym samym na stopę procentową.
" Ukazuje wpływ polityk fiskalnej i monetarnej na DN i r.
" Opisuje równowagę w gospodarce na rynku dóbr i na rynku pieniądza.
2
y
ródło: Milewski R. red.,  Podstawy ekonomii Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2005, s. 468.
Równowaga na rynku dóbr  konstrukcja krzywej IS
Krzywa IS
Warunek równowagi na rynku dóbr:
I = S
" Krzywa IS to zbiór punktów, obrazujących różne kombinacje
I = Ia  br · r
Gdzie:
wytwarzanego w gospodarce dochodu i stopy procentowej,
I  planowane inwestycje
Ia  inwestycje autonomiczne przy których rynek dóbr znajduje się w stanie równowagi.
br  parametr określający wrażliwość inwestycji na zmiany stopy procentowej
r  stopa procentowa
S = Y  C
C = Ca +MPC · Y " Punkty leżące poza krzywÄ… IS oznaczajÄ… stany nierównowagi
S = Y  Ca  MPC · Y
rynku dóbr gospodarki.
S =  Ca + Y · (1 MPC)
Czyli:
I = S
Ia  bi·r =  Ca + Y · (1 MPC)
3 4
Krzywa IS  konstrukcja graficzna
Krzywa IS  konstrukcja graficzna
Aby wyprowadzić graficznie krzywą IS, potrzebne są następujące zależności:
r
" Ponieważ długookresowa skłonność do
S
45°
oszczędzania (s) jest mniejsza niż 100%, to
kąt nachylenia funkcji będzie mniejszy niż
r1
S(Y)
45°. Funkcja opisana jest równaniem S(Y) =
MPS · Y - Ca.
Y
IS
r2
r2
S
S
45°
I = Ia-br·r
" Warunek równowagi na rynku dóbr(I=S) jest
obrazowany na wykresie przez liniÄ™ 45°.
Y1 Y2
I Y
Y
r
I(r) " Zależność inwestycji od stopy procentowej
wzrost r powoduje spadek I, a przy tym
S = MPS·Y - Ca
maleje ich wrażliwość na zmiany stopy
45°
procentowej.
S
5 6
I
2010-05-
Krzywa IS  konstrukcja analityczna
Cechy krzywej IS
Aby wyprowadzić analitycznie krzywą IS, potrzebne są następujące zależności
(równania):
Krzywa IS:
r
dochód Y = C + I + G + NX
" jest zbiorem kombinacji stopy procentowej i
wielkości dochodu zapewniających równowagę na
funkcja konsumpcji C = Ca + MPC·(1 t)·Y
rynku dóbr.
funkcja inwestycji I(r) = Ia + br·r
" Jest nachylona ujemnie ponieważ wzrost stopy
wydatki rzÄ…dowe G = Ga
procentowej ogranicza wydatki inwestycyjne, a
S>D
funkcja eksportu netto NX(Yr) NX m·Y n·r
funkcja eksportu netto NX(Y,r) = NXa m Y  n r
tym samym ogranicza zagregowany popyt i
redukuje poziom dochodu.
Podstawiając zależności do pierwszego równania oraz oznaczając
IS2 " Gdy  b osiąga niskie wartości krzywa IS jest
ADa = Ca + Ia + Ga + NXa otrzymujemy...
stroma.
SIS1 " Przesuwa się przy zmianie wydatków
autonomicznych.
1 ADa
" Punkty na prawo od krzywej to nadwyżka podaży
r(Y)= - Å" Y +
Y
dóbr, a na lewo nadwyżkę popytu.
Ä… Å"(b + n) b + n
" Przesunięcie krzywej IS
 w prawo  wzrost popytu (ekspansywna polityka fiskalna).
gdzie ą jest mnożnikiem wydatków autonomicznych.
 w lewo  spadek popytu (restrykcyjna polityka fiskalna).
7 8
Równowaga na rynku pieniądza  konstrukcja krzywej LM
Krzywa LM
Popyt na pieniądz to głównie popyt transakcyjny i spekulacyjny  L = Lt+Ls
Lt= k·Y
Ls = Lsa  h · r
L = k·Y  h · r " Krzywa IS to zbiór punktów, obrazujÄ…cych różne kombinacje
M/P = k·Y  h · r
wytwarzanego w gospodarce dochodu i stopy procentowej,
Gdzie:
k  współczynnik wrażliwości popytu transakcyjnego na zmiany dochodu, mówi o zapotrzebowaniu na pieniądz w przy których rynek dóbr znajduje się w stanie równowagi.
zależności od poziomu dochodu, o ile zmieni się popyt na pieniądz jeśli dochód zmieni się o jednostkę,
h  współczynnik wrażliwości popytu spekulacyjnego na zmiany stopy procentowej, mówi o reakcji
zapotrzebowania na pieniądz w zależności od zmian stopy procentowej,
P  poziom cen,
" Punkty leżące poza krzywą IS oznaczają stany nierównowagi
M/P  realna podaż pieniądza.
rynku dóbr gospodarki.
Przekształcając otrzymujemy równanie krzywej LM (zależność pomiędzy stopą procentową i dochodem):
k 1 M
r(Y)= Å" Y - Å"
h h P
Stała
Parametr
kierunkowy
9 10
Krzywa LM  konstrukcja graficzna Krzywa LM  konstrukcja graficzna
Aby wyprowadzić graficznie krzywą LM, potrzebne są następujące zależności:
r
" funkcja popytu na pieniÄ…dz transakcyjny Wraz ze
Mt
45°
LM
wzrostem dochodu popyt na pieniÄ…dz transakcyjny
rośnie, na ogół jednak w tempie wolniejszym niż
Mt(Y)
dochód (współczynnik kierunkowy jest mniejszy
r1
niż 1).
Y
r2
r2
" Linia (L) oznacza podaż pieniądza Jeżeli ma
" Linia (L) oznacza podaż pieniądza. Jeżeli ma
M
Mt
Ms=
zachodzić równowaga, to popyt na pieniądz
L2
ogółem musi równać się podaży, czyli MT + MS =
L1
L. Zależność ta jest obrazowana przez funkcję
Y1 Y2 Y
liniowÄ… (dla danego L) nachylonÄ… pod kÄ…tem 45°
Ms
45°
jak na rysunku. Wzrost podaży pieniądza oznacza
Ms
przesunięcie krzywej w prawo.
r
" zależność popytu (inwestycji) spekulacyjnego od
I(r)
stopy procentowej. Wraz ze wzrostem stopy
k·Y
procentowej popyt spekulacyjny na pieniÄ…dz
M/P
maleje podobnie jak w przypadku inwestycji w
ogóle.
Mt
11 12
Ms
2010-05-
Równowaga w gospodarce zamkniętej
Cechy krzywej LM
Punkt przecięcia się krzywych IS i LM wyznacza taki poziom dochodu i stopy
procentowej, przy których osiągana jest jednocześnie równowaga na rynku dóbr
(zagregowany popyt równa się zagregowanej podaży) oraz na rynku pieniądza
(popyt na pieniądz równa się podaży pieniądza).
r Krzywa LM:
" to zbiór punktów, obrazujących różne kombinacje
" Ćwiartka I:
r
dochodu i stopy procentowej, przy których rynek
 rynek dóbr  S>D
S>D
pieniądza znajduje się w stanie równowagi.
 rynek pieniÄ…dza  S>D
" Jest nachylona dodatnio ponieważ wzrost
Jest nachylona dodatnio ponieważ wzrost
IS
IS
LM
dochodu, a tym samym wzrost popytu na pieniÄ…dz
" Ćwiartka II:
powoduje wzrost stopy procentowej.
 rynek dóbr  S>D
" Punkty na prawo od krzywej to nadwyżka popytu
 rynek pieniÄ…dza  SI
SLM1
IV II
" Ćwiartka III:
LM2 " Przesunięcie krzywej LM
 w prawo  wzrost podaży pieniądza (ekspansywna  rynek dóbr  Spolityka monetarna).
III  rynek pieniÄ…dza  SY
 w lewo  spadek podaży pieniądza (restrykcyjna
polityka monetarna).
" Ćwiartka IV :
 rynek dóbr  S13 14
Y
 rynek pieniÄ…dza  S>D
ROZWI
ZANIE UKA
ADU IS-LM
POLITYKA FISKALNA W MODELU IS-LM
Traktując równania IS i LM jako układ możemy wyznaczyć dochód i stopę
procentową odpowiednio dla równowagi w gospodarce jako:
Ä… Ä… M
Y = Å" h Å" ADa + Å"(b + n) Å"
r
h +Ä… Å" k Å"(b + n) h +Ä… Å" k Å"(b + n) P
" Ekspansywna polityka fiskalna
M
Ä… Å" k Å" AD -
a IS1 IS2 LM przesuwa krzywÄ… IS w prawo,
P
r =
powoduje wzrost dochodu i stopy
h + Ä… Å" k Å" (b + n)
procentowej. Wywołuje też tzw.
efekt wypierania (crowding out),
Bardzo istotne jest równanie dochodu, które pozwala stwierdzić o skuteczności
polegajÄ…cy na zmniejszeniu w
polityki fiskalnej i monetarnej:
r1
strukturze dochodu udziału
popytu sektora prywatnego (przez
wzrost stopy procentowej), a
r2
Ä… Ä… M
zwiększenie udziału sektora
"Y = Å"hÅ" "ADa + Å"(b + n) Å" "
publicznego.
h + Ä… Å"k Å"(b + n) h + Ä… Å"k Å"(b + n) P
" Restrykcyjna polityka fiskalna
mnożnik fiskalny mnożnik monetarny
Y2 Y1 Y
przesuwa krzywÄ… IS w lewo.
Współczynniki mówiące o wpływie zmian popytu autonomicznego (skuteczność
polityki fiskalnej) oraz zmian podaży pieniądza (skuteczność polityki monetarnej)
15 16
określa się odpowiednio jako mnożnik fiskalny i mnożnik monetarny.
Wpływ zmiany polityki monetarnej i fiskalnej
Wpływ polityki monetarnej na stan równowagi
na stan równowagi
r r
IS1 IS2 LM1 LM2
LM1 LM2
" Ekspansywna polityka monetarna przesuwa
" Odpowiednia kombinacja ekspansywnej
krzywÄ… LM w prawo, polegajÄ…cy na zmniejszeniu
polityki fiskalnej i monetarnej może
stopy procentowej oraz zwiększeniu dochodu.
stopy procentowej oraz zwiększeniu dochodu.
prowadzić do wzrostu dochodu przy nie
ć
zmienionym poziomie stóp
" Restrykcyjna polityka monetarna przesuwa
krzywÄ… LM w lewo. procentowych.
r2
r1
r1
IS
Y1 Y2
Y2 Y1
Y Y
17 18