BORELIOZA  Choroba z Lyme, Krętkowica kleszczowa
Przewlekła, wielonarządowa, przenoszona przez kleszcze choroba o fazowym przebiegu,
wywołana przez krętek Borrelia burgdorferi, występująca u ludzi i zwierząt (ssaków).
Należy rozróżnić boreliozę jako zakażenie krętkami oraz
chorobę z Lyme jako zakażenie i występowanie objawów chorobowych.
- Nazwa pochodzi od miasteczka Old Lyme w stanie Cunnecticut w USA, gdzie w połowie lat 70tych
wystąpiły masowe zachorowania dzieci spowodowane przez Borrelia burgdorferi.
- Pierwsze izolacje i określenie zarazka zostały wykonane w latach 1981/82 przez dr Willego
Burgdorfera.
ETIOLOGIA
vð Borrelia burgdorferi
vð Rodzina: Spirochetaceae, Rodzaj: Borrelia
vð W obrÄ™bie gatunku zbiorczego B.burgdorferi sensu lato wyróżnia siÄ™ tzw. podgatunki, np.
B.affzeli, B.garini, grupa SV 116
vð KsztaÅ‚t nieregularnej spirali o dÅ‚. 10-40 mikrometr.
vð Organ lokomocyjny w postaci pÄ™czka 7-11 rzÄ™sek, zdolność do ruchu rotacyjnego
vð Wysokie wymagania hodowlane
CECHY ZARAZKA WARUNKUJ
CE CHOROBOTWÓRCZOŚĆ
*Ruchliwość
*Umiejscowienie międzykomórkowe i możliwość inwazji do wewnątrz komórki ( a więc ucieczka
przed działaniem leków-antybiotyków)
*Immunogenetyczna podstawa zmian stawowych ( krętki stymulują makrofagi i limfocyty do
produkcji IL-1, która w płynie stawowym pobudza komórki błony maziowej do wytwarzania
kolagenozy uszkadzajÄ…cej chrzÄ…stkÄ™)
*Cytotoksyczność
*Zmienność antygenowa - przeszkoda w produkcji wysokoskutecznych szczepionek
*Tropizm do tkanki łącznej serca, błony maziowej stawów, śródbłonka naczyń krwionośnych,
więzadeł i przyczepów ścięgien
REZERWUAR
·ð ZwierzÄ™ta dzikie, głównie gryzonie (myszy, nornice ziemne) oraz wiewiórki, króliki i
zwierzyna Å‚owna (sarny, jelenie, Å‚osie) a nawet jaszczurki i owce
WEKTORY ZAKAŻENIA
·ð Kleszcze  Ixodes ricinus, Dermacentor reticularis
·ð Owady krwiopijne  moskity, muchy koÅ„skie, pchÅ‚y kocie, wszy
·ð RównoczeÅ›nie przenosicielem oraz żywicielem mogÄ… być ptaki
·ð Zakażenia kleszczy: transowarialne (samica-potomstwo), transstadialne (nimfa-postać
dorosła)
·ð Procent zainfekowanych kleszczy Ixodes ricinus (dane dotyczÄ… form dorosÅ‚ych) waha siÄ™ od
35-55% na terenach uznanych za endemiczne (np. Puszcza Białowieska) do kilku procent na
pozostałym obszarze kraju ( woj.olsztyńskie-11,5%, białostockie 8,8%, gdańskie 6,5%)
DROGI ZAKAŻENIA
·ð Droga poÅ›rednia  kontakt z zainfekowanym moczem (psy)
·ð Droga alimentarna i dospojówkowa (koty)
·ð Droga bezpoÅ›rednia  ukÅ‚ucie przez kleszcza lub nimfÄ™ (która ma wiÄ™ksze znaczenie u ludzi)
·ð Zakażenia zdarzajÄ… siÄ™ od kwietnia do paz
dziernika z dwoma szczytami: wiosennym
(maj,czerwiec) i letnio-jesiennym ( sierpień-wrzesień)
PATOGENEZA
Miejsca zakażenia  droga krwionośna  tkanki ustroju gospodarza  komórki śródbłonka naczyń
krwionośnych i substancji międzykomórkowej  przestrzenie międzykomórkowe (rodzaj nisz
chroniących krętki przed elementami systemu odpornościowego gospodarza)  skupiska zarazków
głównie na komórkach maziówki stawów oraz wokół małych naczyń krwionośnych (różne narządy)
OBJAWY KLINICZNE
Psy:
·ð CzÄ™sto mimo seropozytywnego wyniku brak jest objawów klinicznych
·ð Spadek apetytu
·ð GorÄ…czka
·ð Ostra kulawizna w 1 stawie, czasem powracajÄ…ca co 2-3 tyg.
·ð ObrzÄ™k stawów
·ð Myocarditis
·ð Zmiany behawioralne  neuroborelioza
·ð Czasem zapalenie skóry
·ð Letarg
Koty:
·ð Rzadko wystÄ™pujÄ… reakcje seropozytywne
·ð Z reguÅ‚y brak objawów klinicznych i prawdopodobnie wysoka odporność gatunkowa
Konie:
·ð Spadek apetytu na poczÄ…tku zakażenia
·ð Ostra kulawizna  główny objaw choroby, gorÄ…czka, objawy neurologiczne, zapalenie
tęczówki, zamieranie płodów
·ð U koni borelioza wystÄ™puje stosunkowo czÄ™sto, a krÄ™tkowica kleszczowa rzadko
Bydło:
·ð Kulawizna, zapalenie szpary racicznej
·ð GorÄ…czka
DIAGNOSTYKA
·ð Izolacja zarazka z pobranego materiaÅ‚u (bioptat skóry, krew, pÅ‚yn stawowy  posiew na
podłoże BSK)
·ð Test ELISA
·ð Test IF poÅ›redniej
·ð Metoda PCR
·ð Western blotting
TRUDNOÅšCI W DIAGNOZOWANIU
·ð Podawanie antybiotyków hamuje produkcjÄ™ przeciwciaÅ‚
·ð Różne testy nie dajÄ… zadowalajÄ…cej zgodnoÅ›ci miÄ™dzy sobÄ…
·ð Reakcje krzyżowe dodatnie z Leptospira sp. i Treponema sp. (wyniki faÅ‚szywie dodatnie z
chorobach przyzębia)
LECZENIE
·ð Terapia antybiotykowa przez 3-4 tyg
·ð Tetracykliny, ampicylina, amoksycylina, cefalosporyny
·ð Eliminacja objawów chorobowych
ZAPOBIEGANIE
·ð Unikanie terenów opanowanych przez kleszcze
·ð Obroże przeciw kleszczom
·ð Preparaty naskórne stosowane metoda spot-on
·ð StaÅ‚a kontrola i wyczesywanie zwierzÄ…t domowych
·ð Mechaniczne usuwanie kleszczy
·ð Szczepienia ochronne  dostÄ™pna szczepionka dla psów
·ð W SÅ‚owenii choroba podlega obowiÄ…zkowi zgÅ‚aszania
ZAPOBIEGANIE SWOISTE
- większość nie daje pewnej pełnej ochrony - różne genogatunki
- dostępne preparaty oparte na:
- całych komórkach bakteryjnych
- rekombinantach białka OspA lub OspA i OspB
- szczepienie powinno być wykonane dwukrotnie w odstępie 3 tygodni
- doszczepianie po roku
- szczepienie nie jest uniwersalnym sposobem ochrony zwierzęcia
- szczepienie nie zawsze chroni przed zakażeniem
- minimalny wiek szczepionego zwierzęcia 4 tyg. (szczepionka ProLyme - rekombinant białka OspA;
adjuwant +; szczepienie s.c.)