WYKA
AD 1
Socjologia powstała jako usiłowanie zrozumienia dalekosiężnych zmian, jakie zachodzą w ludzkich
społeczeństwach od 2-3 stuleci. Są to zmiany niekoniecznie na wielka skalę. Niektóre z najważniejszych
dokonują się w odniesieniu do najbardziej intymnych i osobistych właściwości ludzkiego życia. Jedynym z
przykładów takich zmian jest upowszechnienie się miłości romantycznej jako podstawy małżeństwa.
Socjologie można określić jako systematyczne badanie grup i społeczeństw ludzkich, w szczególności analizę
nowoczesnych, uprzemysłowionych systemów społecznych. Socjologia należy do rodziny nauk społecznych,
obejmującej także historię, ekonomię, nauki polityczne, geografię społeczną. Podziały miedzy różnymi
naukami społecznymi nie są precyzyjne, klarowne  wszystkie posiadają pewien zakres wspólnych
zainteresowań, pojęć, metod badawczych.
Socjologia poszukuje wyjaśnień dotyczących natury porządku społecznego i zakłóceń tego porządku.
Poszukiwania te ukierunkowane są zawsze na jakiś system społeczny.
-system społeczny- jest całokształtem związków (w tym zależności) miedzy ludz
mi, którzy nawzajem na
siebie oddziałują. Związki te  interakcje  zachodzą zawsze wg. Pewnych względnie stałych wzorów. Można
zatem powiedzieć, że system społeczny jest to stały wzór interakcji miedzy 2 lub więcej liczba ludzi.
Co to jest społeczeństwo??
Zbiorowość wzajemnie na siebie oddziałujących na siebie osobników:
-zajmująca określone terytorium
-na ogol liczna
-dzieląca się na rożne grupy
-stała  wieczna
-samowystarczalna
-samoodnawiająca się
-posiadająca kulturę
Rożne punkty widzenia na społeczeństwo (aspekty)
a) aspekt demograficzny - populacja , na ogół wielki zbiór jednostek ludzkich o określonej charakterystyce.
b) aspekt grupowy - składa się z jednostek, jest zintegrowany w pewną całość, nie jest zbiorowością luz
ną,
choć składa się z rożnych elementów.
c) aspekt systemowy  powiązany układ pozycji (statusów) i typowych dla nich ról
d) aspekt strukturalny  sieć relacji międzyludzkich  nie obiektów, lecz form, schematów odnoszenia się
ludzi do siebie.
e) aspekty aktywistyczny ( interakcjonistyczny)  matryca podzielanych przez zbiorowość znaczeń, symboli i
reguł oddziałujących na ludzkie działania.
g) aspekt zdarzeniowy (polowy)  nieustająco zmienne, płynne pole, pełne zdarzeń społecznych, w polu tym
zbiorowości jednostek podejmują wobec siebie nawzajem kulturowo wyznaczone i strukturalnie
ukierunkowane działania i w toku tego procesu same modyfikują i wytwarzają grupy, systemy społeczne,
struktury społeczne i kulturę, stanowiąc z kolei kontekst dla przyszłych działań. Społeczeństwo w tym ujęciu
nie  istnieje lecz ciągle na nowo  staje się .
WYKA
AD 2
Aspekty Populacja Grupa System Struktura Działanie Kultura
społecze- (reguły)
ństwa
Rodzina Członkowi Rodzina Organizacj Struktura Prokreacje, Etos
e rodziny e rodzinne pokrewieńst wychowani rodzinny.
wa e, Prawo
prowadzeni rodzinne
e domu
Pole zdarzeń: R: historyczna ewolucja rodziny
Edukacja Uczniowie Szkoła Oświata Hierarchie Uczenie się, Dyscypliny
i szkolnictw wykształcenia nauczanie szkolne
nauczyciel o
e
Pole zdarzeń: E: zmienne formy i treści nauczania
Praca Robotnicy, Firma, Gospodark Podział pracy, Czynności Etos
pracownic przedsiębi a organizacja robocze pracy,
y o- pracy regulamin
rstwo y
Socjologia jest dziedziną refleksji o ważnych implikacjach praktycznych. Może przyczyniać się do wzrostu
społecznego krytycyzmu i praktycznych reform społecznych, poprzez:
- lepsze zrozumienie określonego zestawu okoliczności społecznych, co daje większa szanse na
kontrolowanie tych okoliczności
- powiększenie wrażliwości kulturowej, co umożliwia oparcie działań o charakterze politycznym na
uświadomieniu sobie istnienia różnych (często rozbieżnych) wartości kulturowych
- badanie zamierzonych i niezamierzonych konsekwencji przyjęcia określonych programów politycznych
- funkcję  oświatową  oferując grupom i jednostkom coraz więcej możliwości zmiany warunków życia.
Auguste Comte , nazywany ojcem socjologii oraz Hubert Spencer byli najwybitniejszymi wśród pierwszych
socjologów, którzy rozwinęli w tej nauce perspektywę ewolucjonistyczną. Inne wielkie nazwiska z XIXw i
początków XXw w Europie to:
-Emil Durkheim
-Karol Marks
-Max Weber
Socjologia i społeczeństwo
Krótka historia i długie dzieje
| |
| |
Socjologii myśli społecznej: a) wiedza potoczna
| b) sztuka
| c) filozofia społeczna
|
Poszukiwanie regularności, prawidłowości formułowania ogólnych praw rządzących życiem społecznym,
przyjecie nowej, naukowej perspektywy:
metoda naukowa -
a) nieobciążone wartościowaniem, eksperymentalne, empiryczne opisywanie i analiza faktów społecznych
b) budowa swoistego aparatu pojęciowego, konstruowanie twierdzeń o zależnościach miedzy zjawiskami
Podstawowe pytania socjologii jako nauki:
-jak jest?
-dlaczego tak jest?
-jak ulepszyć życie społeczne?
-jak będzie?
Wizje naukowości socjologii
a) w XIXw
metodologia pozytywna
-naturalizm (jedność przyrody i społeczeństwa)
- naśladowanie nauk przyrodniczych
b) przełom XIX i XXw
Max Weber - antynaturalizm i antypozytywizm: socjologia rozumiejąca
Werstehen  procedura umożliwiająca poznawanie subiektywnych znaczeń i sensów nadawanych różnym
zjawiskom oraz procesom społecznym przez działające jednostki
Florian Znaniecki   współczynnik humanistyczny  charakter i istota zjawisk, procesów i obiektów
składających się na rzeczywistość społeczną są ustanowione przez jednostki, które tej rzeczywistości
doświadczają. Treść przedmiotów humanistycznego badania ustanawiana jest zawsze w odniesieniu
społecznie warunkowanych doświadczeń i wiedzy działających / poznających jednostek.
c) połowa XXw
Stanisław Ossowski   osobliwość nauk społecznych
Nauki społeczne posiadają szereg specyficznych cech w porównaniu z naukami przyrodniczymi.
Kwestionowanie możliwości przewidywania na podstawie teorii socjologicznej:
- niemożność przewidywania przyszłych zachowań, zwłaszcza zachowań zbiorowych
- niemożność przewidywania przyszłej wiedzy  Karol Marks i jego uczniowie: wiedza ma walor ideologiczny
Robert Merton  prognozy samorealizujące się (także autodestrukcyjne)
Refleksyjność wiedzy socjologicznej!!!:
- idee wpływają na politykę społeczną
- ludzie stworzą społeczna rzeczywistość i są twórcami nowych idei
WYKA
AD 3
CZTERY GA
ÓWNE MODELE INTELEKTUALNE W SOCJOLOGII:
-ewolucjonizm
-model konfliktowy
- strukturalny funkcjonalizm
-interakcjonizm symboliczny
Ewolucjonizm w socjologii- przyjmuje oparte na przekonaniu o istnieniu praw rozwoju (postępu)
historycznego. Podstawowe założenie: wszystkie społeczeństwa przechodzą przez fazy czy stadia
wzrastającej złożoności.
Jednym z wariantów ewolucjonizmu był darwinizm społeczny Herberta Spencera. Marks i Durkheim także
prezentowali ewolucjonistyczny punkt widzenia w refleksji nad społeczeństwem.
- Darwinizm społeczny w wydaniu Herberta Spencera był adaptacją osiągnięć teorii ewolucji na gruncie
społecznym. Idee Spencera rozwinięte zostały w amerykańskim ewolucyjnym naturalizmie najlepiej
reprezentowanym przez Wiliama Grahama Sumnera. Twierdził on, że prawa natury obowiązują w
społeczeństwie i faktu tego nie da się zmienić dekretami reformatorów.
W wyniku konkurencji najlepiej przystosowani, najskuteczniej wydzierający przyrodzie bogactwa i ofiarujący
je innym ludziom (np. Robin Hood;), będą osiągali sukces, a ludzie nieskuteczni i leniwi będą skazani na
biedę. Ci którzy będą próbowali zmienić ten stan rzeczy i będą w istocie uprzywilejowywać nieskuteczność,
a prześladowane najbardziej wartościowe jednostki, zmuszając je do dz
wigania balastu gorzej
przystosowanych.
Wg Sumnera ludzie mają prawo do poszukiwania szczęścia, a nie do gwarancji jego osiągnięcia ze strony
innych.
Państwo powinno zostać neutralne, podobnie jak neutralna jest natura, powinno więc jedynie chronić
warunki uczciwej konkurencji, a nie wpływać na jej wynik. Sumner wskazał również na odmienny w różnych
społeczeństwach stosunek do nieuczciwych metod osiągania sukcesu i częste rozbieżności pomiędzy
obiegową opinią a utrwaloną praktyką.
Model konfliktowy: przekonanie, że społeczeństwo znajduje się zwykle w stanie konfliktu oraz, że
podstawowym warunkiem życia jest współzawodnictwo (konkurencja, walka) w dążeniu do władzy i wyższej
pozycji społecznej.
Do lat 70-tych XX w. dominującą perspektywą w socjologii pozostał strukturalny funkcjonalizm, opierający
się na wizji społeczeństwa jako organizmu składającego się z wzajemnie od siebie uzależnionych
elementów, który wyparł był z tej dominującej pozycji perspektywę ewolucjonistyczną.
Główna teoria funkcjonalna w socjologii, określana niekiedy jako teoria równowagi społecznej, związana
jest z nazwiskiem amerykańskiego socjologa Talcosta Parsanse.
Założenie teorii funkcjonalnej
1. społeczeństwo jest systemem składającym się z wzajemnie powiązanych części, z których każda pełni
określoną funkcję w tym systemie. Stąd nazwa  funkcjonalizm
2. System społeczny jest w stanie dynamicznej równowagi.
3. Istniejące wewnątrz systemu napięcia mogą się utrzymywać nawet przez dłuższy czas, ale są one
rozwiązywane.
4. System ten ulega zmianom, ale w sposób stopniowy i ewolucyjny, największym zmianom ulegają
społeczne makrostruktury, podczas gdy mikrostruktury społeczne i kulturowe pozostają zasadniczo
niezmienione.
5. Cechą charakterystyczną systemu społecznego jest występowanie zróżnicowanych ról i pozycji
społecznych, związanym ze zróżnicowanymi prawami i obowiązkami, oraz istnienie wspólnych norm i
wartości . Aby system mógł trwać , muszą być spełnione następujące warunki: musi być zdolny do adaptacji
osiągnięcia celów, integracji i utrzymywania wzorców działania.
6. System społeczny dąży do zachowania ładu, czyli prawidłowego funkcjonowania, tworzy więc pewną
hierarchię .
Rola społeczna- oczekiwane zachowanie jednostki zajmującej określoną pozycję społeczną.
Idea roli społecznej odwołuje się do teatru i ról odgrywanych przez aktorów na scenie. W każdym
społeczeństwie jednostki odgrywają wiele różnych ról społecznych, odpowiednio do zróżnicowanych
kontekstów ich aktywności.
Pozycja społeczna-społeczna tożsamość danej jednostki w określonej grupie lub społeczeństwie. Może mieć
charakter bardzo ogólny ( tak jak pozycje społeczne związane z rolami poszczególnych płci), lub bardzo
specyficzny (jak to jest w przypadku pozycji zawodowych).
Rekwizyty funkcjonalne- warunki jakie musi spełnić grupa dla podtrzymania życia społecznego.
Wyróżnia się rekwizyty społeczne związane:
> ze środowiskiem zewnętrznym
> z bio-społeczną naturą człowieka
> z życiem zbiorowym
Rekwizyty funkcjonalne związane ze środowiskiem zewnętrznym:
> pożywienie, dach nad głową, ubranie
> opieka nad najmłodszymi członkami grupy
> ochrona przed wrogami
Rekwizyty funkcjonalne związane z biospołeczna naturą człowieka (zaspokajanie potrzeb emocjonalnych,
duchowych, kulturowych)
> przestrzeń aktywności ekspresyjnej
> reguły dotyczące zróżnicowania płci i wieku oraz ważnych wydarzeń (m.in. narodziny, osiągnięcie
dojrzałości, śmierć)
> struktury (wzory odnoszące się do religii, sztuki, rekreacji)
Rekwizyty funkcjonalne związane z życiem zbiorowym(uwzględnianie potrzeb grupy na różni z potrzebami
własnymi)
> reguły i uporządkowane procedury decydowania o miejscu w strukturze społecznej(np. pochodzenia)
> instytucje i instrumenty służące do kontrolowania użycia siły
> instytucje i instrumenty służące do zarządzania wymianą dóbr
 Umiejętność organizowania się społecznej organizacji był dla rozwoju ludzkości ważniejszy nawet od
wynalezienia narzędzi
WYKA
AD 4
Zachowując nadal silna pozycje we współczesnej socjologii funkcjonalizm zmienia się m.in. w konfrontacji z
socjologia interakcjonistyczna (przekonaniem ze stosunki społeczne kształtowane SA przez społeczne
interakcje na poziomie symbolicznym)
Praktykowanie socjologii wymaga:
-mentalności-odseparowania się od potocznych( przyjmowanych z dobrodziejstwem inwentarza, często
stereotypowych) idei dotyczących życia społecznego
-umiejętności myślenia imaginacyjnego, posługiwania się wyobraz
nią socjologiczną
Elementy wyobraz
ni socjologicznej
1. wszelkie zjawiska społeczne SA skutkiem ( zamierzonym lub nie, natychmiastowym lub
skumulowanym, bezpośrednim lub pośrednim) jakiś działań, decyzji, wyborów podjętych przez
jednostki bądz
zbiorowości czyli podmioty społeczne
[Wyobraz
nia socjologiczna przeciwstawia się fatalizmowi, determinizmowi, prowidencjalizmowi]
2. świadomość czynników (np. ukrytych zasobów, barier strukturalnych i kulturowych), które
wyznaczają szanse i możliwość działania jednostek i grup ludzkich
[Wyobraz
nia socjologiczna zwalcza mit absolutnej wolności człowieka, przeciwstawia się woluntaryzmowi]
3. rozpoznawanie we wszelkich zjawiskach społecznych skumulowanego dziedzictwa przeszłości
(tradycji społecznej i kulturowej) która wpływa na teraz
niejsze działania
[Podstawa wyobraz
ni socjologicznej jest historyzm, sprzeciwia się ona prezentyzmowi]
4. postrzeganie życia społecznego ( w tym wszystkich pozornie trwałych instytucji, organizacji, reżimów
politycznych czy gospodarczych) w ich ciągłej zmienności w procesie stawiania się, zanikania,
przekształcania się
[Wyobraz
nia soch akcentuje dynamikę życia społecznego i odrzuca statyczny punkt widzenia]
5. akceptacja ogromnej różnorodności form w jakich przejawiać się może życie społeczne
[Wyobraz
nia socjologiczna sprzyja tolerancji i sprzeciwia się dogmatyzmowi czy etnocentryzmowi]
Socjologia- nauka o ludziach działających w polu wzajemnych relacji (w przestrzeni międzyludzkiej) którzy
nadają temu polu nieustanna dynamikę funkcjonowania i stawiania się (podtrzymują życie społeczne) a
utrwalone często niezamierzone efekty swoich działań pozostawiają jako ramy strukturalne i kulturowe
kolejnych działań następnym pokoleniom.
Socjologiczna wyobraz
nia -zdolność wiązania wszystkiego co dzieje się w społeczeństwie z warunkami
strukturalnymi, kulturalnymi i historycznymi oraz z działaniami podejmowanymi w tych warunkach przez
przedmioty indywidualne i zbiorowe które w efekcie kształtują świat społeczny w całej jego złożoności i
różnorodności.
Kulturę można rozumieć jako:
System normatywny, system ekspresyjny i system idei
Kultura- system idei, wartości, przekonań i wiedzy który przechodzi z pokolenia na pokolenia w ramach
pewnej grupy społecznej
Sir Edward Taylor: kultura jest złożoną całością obejmującą wiedze, wierzenia, sztukę, moralność, prawo,
obyczaje i wszelkie inne zdolności i przyzwyczajenia nabywane przez człowieka jako członka społeczeństwa
Stefan Czarnowski: kultura to całokształt zobiektywizowanych (materialnych i niematerialnych) wytworów
życia społecznego wspólnych szeregowi grup i z racji swego zobiektywizowania zdolnych do
rozprzestrzeniania się
Symbol- cokolwiek co zastępuje, oznacza, wyobraża sobą cos innego (posiada znaczenie wykraczające poza
własną definicje)
Wartość
-coś co samo w sobie jest powszechnie uważane za godne poznania i warte zachodu
-standard używany przez członków danego społeczeństwa do oceny zachowań i do wyboru spośród rożnych
możliwych celów
WYKA
AD 5
Norma jest regułą nakazującą (zalecającą) określone postępowanie w konkretnych sytuacjach
Społeczeństwa prymitywne narzucają swoje normy sposobami nieformalnymi. Społeczeństwa nowoczesne
wykorzystują do tego pisanie prawa.
Folklor: mówiona tradycja danego społeczeństwa. Zbiór mitów, dowcipów, poglądów, piosenek, kołysanek,
baśni, bajek, słów i zwrotów gwarowych, opowieści o duchach itp.
Ideologia- ogol poglądów, twierdzeń, załączeń. Mówiąc ogólnie- idei, masa mających działania
podejmowane przez grupę na rzecz jej interesów
Obyczaje - ważne zasady, reguły etyczne danego społeczeństwa
Kontrola społeczeństwa - proces poprzez który członkowie danej grupy podtrzymują (popierają) pożądane
formy zachowania się oraz zniechęcają do (odwodzą) form niepożądanych
System nakazów, zakazów, sankcji i innych środków oraz metod które służą grupie lub społeczeństwu do
utrzymania konformizmu ich członków wobec wartości, norm i wzorów zachowania przyjętych w danej
zbiorowości
Sankcja- działanie które nagradza zgodność a karze niezgodność z normami
Kontrola społeczeństwa formalna sprawowana jest głownie poprzez użycie oficjalnych, zinstytucjowanych
sankcji społecznych:
Negatywnych(represywnych) takich jak zwolnienie z pracy, areszt, kara śmierci czy mandat, pozostających w
gestii uprawionych instytucji w szczególności policji, sądów
Pozytywnych( afirmatywnych) jak różnorodne formy społeczeństwa o nagradzaniu: awans, medal, dyplom,
przywileje itp.
Kontrola społeczna nieformalna stosowanie nieoficjalnych, niezinstytucjolizowanych sankcji społecznych
będących reakcjami grup koleżeńskich, opinii społecznej itp. Takich jak z jednej strony lincz, ostracyzm,
drwina, wyśmianie czy lekceważenie, z drugiej zaś strony- uznanie, pochwala, oklaski itp.
Kontrola społeczna zewnętrzna polega na przymusie stosowanym przez grupy społeczne które za pomocą
systemu sankcji społecznych czasem również manipulacji podtrzymują konformizm jednostek udających
swoje posłuszeństwo jako wymuszone i często niechciane, stąd kontrola społeczna zewnętrzna jest często
mniej skuteczna niż wewnętrzna.
Kontrola społeczna wewnętrzna polega na internalizacji poprzez jednostkę norm, wartości i wzorów
zachowania, tak iż odczuwa ona wewnętrzny nakaz postępowania zgodnego z nimi i nie ma poczucia
bezpośredniego zewnętrznego przymusu. Jest to jedna z najskuteczniejszych odmian kontroli spol
Etnocentryzm- tendencja do osadzania innych sposobów życia według standardów własnej grupy
Relatywizm kulturowy -założenie iż wszystkie kultury są równie wartościowe i tak samo zasługują na
szacunek
Kod-zestaw zasad i reguł który może być przekazywany z pokolenia na pokolenie
Publiczność-grupa ludzi posługujących się określonym wspólnym kodem oraz posiadających wspólne
zainteresowanie jakąś sprawa
WYKA
AD 6
Kultura elitarna ( k.  wyższa )
1.jest tworzona w obrębie określonej tradycji i świadomie przyjętego kanonu estetycznego przez przedstawicieli elity
intelektualnej
2. jej wytwory, zarówno materialne, jak i duchowe mają utrwalać wartości i idee takie jak wolność, prawda czy
piękno.
3.ocenę wytworów kultury elitarnej mogą zajmować się jedynie inni twórcy i wykwalifikowani krytycy, gdyż kryteria
jej oceny są niezależne od gustu odbiorców
4. mimo że kultura elitarna zawiera treści odczuwane przez ogół jako  trudne to pewne jej elementy przenikają do
kultury popularnej i w różnym stopniu inspirują jej rozwój.
Kultura masowa
1. homogeniczna kultura tworzona w nowoczesnych społeczeństwach  przemysłowych i post-przemysłowych
2. jest upowszechniona lub/i popularyzowna przez środki masowego przekazu.
3. obejmuje standardowe wartości, normy, opinie, style życia, poglądy, sztuke, modę i dobra materialne
4. dominującą jej częścią jest kultura popularna- ciesząca się największa aprobatą wśród szerokiego kręgu odbiorców
z różnych grup społecznych, głównie ze względu na przystępność finansową i łatwość odbioru jej przekazów.
System społeczny: odgrywane role i faktyczne sposoby realizacji wzajemnych stosunków funkcjonujące wśród
członków danej grupy społecznej.
Instytucjonalizacja praw, poprzez który kultura oddziałuje na system społeczny, rozwój struktur służących
utrzymywaniu (utrwalaniu) wzorów interakcji a tym samym realizacji wartości wspólnych dla danego społeczeństwa.
Technologia- stosowanie wiedzy w sposób zinstytucjonalizowany dla kontrolowania przrody w celach praktycznych.
Opóz
nienie kulturowe- termin używany przy wyjaśnianiu problemów społecznych, które pojawiają się, gdy zmiany
społeczne i kulturowe nie nadążają za zmianami technologicznymi.
Funkcjonalna integracja-elementy danego systemu kulturowego(cechy kulturowe) mają skłonność do wzajemnego
dopasowania się, tworzenia pewnej całości.
Cecha kulturowa- najmniejsza część składowa (jednostka, element) kultury. Różne znaczenie, waga cech kulturowych
w procesach prowadzących do funkcjonalnej integracji.
Subkultura- grupa, której członków łączą wartości i idee odmienne od wartości i idei właściwych starszemu
społeczeństwu.
Kontrkultura- szczególny rodzaj subkultury powstającej w opozycji od kultury konwencjonalnej starszego
społeczeństwa.
Teoria rasowa- oparta jest na błędnym wyobrażeniu, iż pewne kultury są bardziej zaawansowane niż inne, ponieważ
ich członkowie dziedziczą wysokie uzdolnienia (przekazują je z pokolenia na pokolenie na drodze genetycznej)
Inna teoria utrzymuje, że różnice kulturowe pojawiają się na skutek zróżnicowania czynników geograficznych, z
klimatem włącznie.
Czynniki technologiczne leżą u podstaw niektórych innych teorii.
Socjologia jako nauka
jeśli mówimy o nauce fizyki, biologii czy chemii mamy na myśli systematyczne badanie świata fizycznego,
biologicznego bądz
chemicznego.
Jest to systematyczne gromadzenie i porządkowanie danych empirycznych połączone z konstruowaniem teorii, które
objaśniają te dane.
Działalność naukowa łączy kreowanie nowych sposobów myślenia ze starannym testowaniem hipotez i pomysłów.
Najważniejszą cechą pomagającą odróżnić naukę od innych systemów idei (takich jak np. zawarte w religiach) jest
założenie iż wszystkie idee naukowe są otwarte.
Według swoich twórców- założycieli, socjologia jest nauką w tym sensie ze stosuje systematyczne metody badawcze
oraz zakłada ewolucję teorii w konfrontacji z dowodami(świadectwami) i logiczna argumentację.
Nie można się jednak wzorować bezpośrednio na naukach przyrodniczych, ponieważ badanie ludzkiego zachowania
jest zasadniczo różne od badania świata przyrody.
Teoria- zbiór zdań odnoszących się do obserwowanych faktów, zjawisk i procesów stwierdzających, że obserwowane
elementy są ze sobą w określony sposób powiązane oraz objaśniających te związki.
Teoria przyczynowa(wyjaśnienie przyczynowe)- zbiór zdań odnoszących się do obserwowanych faktów, zjawisk i
procesów stwierdzających, że między obserwowanymi elementami istnieją związki przyczynowe oraz objaśniających
te związki.
Teorie są uogólnieniem( generalizacjami) nadającymi sens poznanym faktom. Na ich podstawie powstają nowe
hipotezy, które z kolei rodzą potrzebę nowych zabiegów weryfikacyjnych(sprawdzających)- poprzez gromadzenie
danych o faktach(weryfikacja empiryczna, na podstawie doświadczenia)
Istnieje stałe wzajemne oddziaływanie między teorią i badaniami empirycznymi.
Uogólnienie (generalizacja) stosuje się do całej klasy podobnych przypadków.
Hipoteza  specyficzne przewidywanie, przypuszczenie formułowane w odniesieniu do jakiegoś fragmentu
rzeczywistości, które powinno być zweryfikowane  pozytywnie bądz
negatywnie przez dane empiryczne.
WYKA
AD 7
Socjologia jako nauka
Uogólnienie (generalizacja)
Stwierdzenie stosujące się do całej klasy podobnych przypadków.
Hipoteza
Specyficzne przewidywane, przypuszczenie formułowane w odniesieniu do jakiegoś fragmentu
rzeczywistości, które powinno być zweryfikowane  pozytywnie bądz
negatywnie  przez dane empiryczne.
Zmienna = Cecha (właściwość), która zmienia się w różnych sytuacjach, u różnych ludzi, czy w różnych
grupach, i którą można mierzyć.
Zmienna niezależna = Zmienna, co do której zakłada się, że jest przyczyną występowania jakiejś zmiennej
zależnej.
Zmienna zależna = Zmienna, co do której zakłada się, że jest skutkiem (efektem) występowania jakiejś
zmiennej niezależnej.
Zmienna kontrolna =Zmienna wprowadzana do analizy dla sprawdzenia czy związek przyczynowo-skutkowy
dwóch innych zmiennych nie jest pozorny.
Badacze społeczni zazwyczaj nie analizują zjawisk w sensie fizycznym, natomiast będą zmienne
abstrakcyjne, takie jak postawy, urbanizacja, zmiany populacji czy przyczyny samobójstw.
Dlatego muszą używać wskaz
ników odnoszących się do tych zmiennych. Powinni być przy tym świadomi, że
stosowane przez nich wskaz
niki mogą nie być trafne, tzn. mogą nie w pełni (bądz
niedokładnie) odnosić się
do tego, co miało być zmierzone, a w skrajnych przypadkach  w ogóle nie być wskaz
nikami badanych
zjawisk czy procesów.
Wskaz
nik  konkretny przejaw jakiejś abstrakcyjnej zmiennej.
Trafność  cecha wskaz
nika autentycznie i ściśle odpowiadającego tej zmiennej, która jest przedmiotem
badania.
Badania ilościowe vs. badania jakościowe
Aspekty Badania ilościowe Badania jakościowe
Wizja świata Rzeczywistość społeczna istnieje Rzeczywistość społeczna jest
społecznego w postaci obiektywnych, doświadczana interpretowana
mierzalnych zjawisk, wyłącznie subiektywnie.
zewnętrznych wobec jednostki
(pozytywizm).
Logika badania Rozumowanie dedukcyjne na Rozumowanie indukcyjne,
podstawie istniejących teorii teoretyczne ujmowanie
formułowanie hipotez, a procesów i zjawisk społecznych
następnie ich weryfikacja dla na podstawie zgromadzonych
ustalenia związków danych empirycznych.
przyczynowych.
Kształt badania Losowy dobór próby, Szczegółowa analiza przekonań
gromadzenie danych i analiza i zachowań, np. grup interesów
oparte są na procedurach w celu ujawnienia ich reakcji
naukowych zapewniających oraz ich interpretacji zjawisk, w
powtarzalne i dające się mierzyć których uczestniczą.
rezultaty,
Adekwatność Odpowiada rzeczywistości Odpowiada rzeczywistości
obiektywnej. subiektywnej.
y
ródła danych w badaniach socjologicznych
DANE WTÓRNE DANE PIERWOTNE
Rutynowa statystyka (np. dane o Kwestionariusz ustrukturyzowany
umieralności, statystyki szpitalne, etc.)
Rządowe spisy, przeglądy; inne badania ad Kwestionariusz częściowo ustrukturyzowany
hoc
Metoda pamiętnikarska dzienniczkowa)
y
ródła pisane (ze z
ródłami historycznymi i
literackimi włącznie)
Obserwacja
Główną metodą gromadzenia danych pierwotnych w badaniach ilościowych jest stosowanie
ustrukturyzowanego kwestionariusza
Ł� Może on być wypełniany samodzielnie przez respondenta, bądz
używany przez ankietera, w obu
przypadkach umożliwiając szybkie gromadzenie informacji pochodzących od dużej liczby osób.
Ł� W przypadku wywiadu ankieterom nie przedstawia się swobody co do sposobu i kolejności
zadawania pytań. Wymaga się od nich przeprowadzenia każdego wywiadu w dokładnie taki sam
sposób.
Ustrukturyzowany kwestionariusz jest specjalnie przygotowany do stosowania dokładnie w taki sam sposób
w odniesieniu do wszystkich respondentów.
Pytania są często prekodowanie (zamknięte)i dopuszczają tylko ograniczony zakres odpowiedzi.
W ten sposób subiektywizm i skutki różnic personalnych między ankieterami (tzw. Efekt ankieterski)
zredukowane zostają do minimum, zaś wyniki uzyskane za pomocą takiego zestandaryzowanego narzędzia
traktowane są jako powtarzalne (rzetelne).
Niekiedy jako metodę gromadzenia danych w badaniach ilościowych stosuje się obserwację.
Jej poważnym ograniczeniem jest niewielka na ogół liczba obserwowanych osób bądz
sytuacji, co osłabia
możliwość dokonywania uogólnień na podstawie uzyskanych w ten sposób wyników.
Jeśli już stosuje się obserwację w badaniach ilościowych, ma ona zazwyczaj charakter zuniformizowany i
zestandaryzowany. Obserwatorowi zleca się rejestrowanie tylko pewnych rodzajów ściśle zdefiniowanych zachowań
czy wypowiedzi.
WYKA
AD 8
Rodzina jest podstawową mikrostrukturą społeczną. Występowała i występuje we wszystkich
społecznościach ludzkich w różnych kulturach, od najdawniejszych czasów. Chociaż przyjmowała różne
formy, zawsze realizowała funkcje prokreacji i socjalizacji. We wszystkich definicjach rodziny podkreśla się
jej dwie podstawowe funkcje prokreacji, zapewniania ciągłości biologicznych społeczeństwa oraz socjalizacji
przekazywania dziedzictwa kulturowego.
Właściwość rodziny jako makrostruktury społecznej:
1. Umożliwia trwałe obcowanie płciowe w oparciu o społecznie uznane wzory
2. Tworzy instytucjonalną formę małżeństwa
3. Określa w oparciu o pewien system nomenklatury stosunki pokrewieństwa i dziedziczenia
4. Pełni funkcję jednostki gospodarującej, zapewniającej swym członkom utrzymanie i opiekę
5. Zaspokajają potrzeby materialne i przygotowuje swych członków do samodzielnego życia
6. Jest grupą mieszkającą wspólnie, tworzącą jedno gospodarstwo domowe, które może obejmować
dwa-trzy pokolenia
WYKA
AD 9
Jako jedna z głównych instytucji społecznych rodzina pełni wiele niezbędnych dla rozwoju społeczeństwa
funkcji.
Funkcje- to cele, do których zmierza życie i działalność rodziny oraz zadania, jakie realizuje rodzina
zaspokajając potrzeby swych członków.
Zakres tych funkcji (intensywność ich realizacji) zmienia się zależnie od poziomu rozwoju społecznego,
poziomu industrializacji i urbanizacji oraz przemian kulturowych.
W przeszłości rodzina była małym państwem. Realizując podstawowe funkcje społeczne musiała rządzić się
sformalizowanymi prawami wzorami zachowań. Określały one dokładnie wzajemne interakcje
poszczególnych członków rodziny, pozycje męża i żony, dzieci oraz innych krewnych.
Historycznie rzecz ujmując- ewolucja rodziny polega na ograniczaniu jej instytucjalnego charakteru.
Zmianom tym towarzyszy proces emancypacji rodziny od społeczeństwa.
Ograniczanie niektórych funkcji rodziny przyczynią się do zmian w jej strukturze wewnętrznej, do
odformalizowania, do nadania stosunkom rodzinnym charakteru osobowego związku emocjonalnego. Ten
kierunek przemian wraża teza o ewolucji rodziny od instytucji do związku towarzyskiego.
Instytucjonalne i osobowe funkcje rodziny jako grupy społecznej
Funkcje instytucjonalne:
1. Prokreacyjna lub biologiczna, podtrzymująca ciągłość społeczeństwa
2. Ekonomiczna, polegająca na dostarczaniu dóbr materialnych
3. Opiekuńcza, zabezpieczenie członków rodziny w określonych sytuacjach życiowych
4. Socjalizacyjna- wprowadzenie członków rodziny w życie społeczne i przekazywanie im wartości
kulturowych
5. Stratyfikacyjna- sytuowanie członków rodziny w strukturze społecznej, w określonych klasach i
warstwach społecznych
6. Integracyjna- społeczna kontrola zachowań poszczególnych członków rodziny.
Poprzez funkcje instytucjonalne rodzina powiązana jest z innymi grupami i instytucjami społecznymi.
Realizując te funkcje na rożne sposoby rodzina wpływa na oblicze społeczeństwa.
Społeczeństwo- likwidując lub ograniczając poszczególne funkcje  oddziałuje na model rodziny.
Funkcje osobowe
1. Małżeńska- zaspokajanie potrzeb życia intymnego małżonków
2. Rodzicielska- zaspokajanie potrzeb uczuciowym rodziców i dzieci
3. Braterska- zaspokajanie potrzeb uczuciowym rodzeństwa
Dwie perspektywy w badaniach rodziny- ujęcie filogenetyczne i ontogenetyczne.
 W ujęciu filogenetycznym (odnoszącym się do szeregu kolejnych form rodziny obrazujących przebieg
procesu jej ewolucji) jest ona traktowana jako gatunkowa forma zycia społecznego na pewnym etapie
dziejów ludzkich, np. rodzina szlachecka, rodzina, mieszczańska, chłopska czy wielkomiejska.
W ujęciu ontogenetycznym (dotyczącym rozwoju rodziny jako takiej od stadium początkowego, do
osiągnięcia stabilizacji, ewentualnie do rozpadu)analizuje się kolejne fazy życia rodzinnego-narzeczeństwo,
małżeństwo , okres wychowania małych dzieci, okres tzw.  pustego gniazda (usamodzielnianie się dzieci).
Dotyczy to pojedynczego ej rodziny , jej funkcji i życia wewnątrz rodzinnego oraz jego uwarunkowań.
Podstawową kategorią socjologicznej analizy rodziny jest struktura rodziny, związana z jeje funkcjami oraz
wewnątrzrodzinnymi interakcjami.
Trzy aspekty struktury rodziny:
1. Psychologiczny- układ więzi emocjonalnych
2. Społeczny- układ pozycji członków rodziny oraz struktura wewnątrzrodzinnej władzy
3. Kulturowy- wzory regulujące wewnątrz-rodzinne stosunki interakcyjne oraz normy i wzory pełnienie
ról społecznych w rodzinie.
Elementy struktury rodziny:
- liczba i jakość członków rodziny (liczba dzieci, liczba innych krewnych)
- układ pozycji i ról społecznych, przestrzenne ich usytuowanie
- siła więzi instytucjonalnych i psychicznych łączących poszczególnych członków rodziny, kóra świadczy o
większej lub mniejszej spójności rodziny
- podział czynności oraz struktura władzy i autorytetu w rodzinie
-wewnątrzrodzinny układ miłości i względów
Postawę rodziny pełnej stanowi na ogół małżeństwo wzory zawierania i rozwiązywania małżeństwa są
zróżnicowane- zależne od kultury, epoki historycznej, religii, środowiska społecznego, itp.
Są różne kryteria klasyfikacji małżeństwa i rodzin.
1. Liczba partnerów w małżeństwie
Małżeństwo monogamiczne- dwoje partnerów
m. poligamiczne- więcej niż dwoje partnerów, występuje w dwóch wersjach, poligynia- związek
jednego mężczyzny z wieloma kobietami. Poliandria- związek jednej kobiety z wieloma
mężczyznami.
2. Zakres wyboru małżonka
- endogamia- wybór współmałżonka w ramach własnej zbiorowości etnicznej, religijnej klasowej,
terytorialnej
- egzogamia- wybór małżonka poza własną zbiorowością
3. Typy władzy wewnątrzrodzinnej
- rodzina matriarchalna- władza należy głownie do matki i żony.
- rodzina patriarchalna- władza i prestiż nalezą głownie do ojca i męża.
- rodzina partnerska- model, który ukształtował się współcześnie, kobieta i mężczyzna dzielą prawa i
obowiązki wynikające z uczestnictwa w życiu rodzinnym.
4. Wzory dziedziczenia nazwiska, prestiżu i majątku:
-małżeństwo matrylinearne- dziedziczenie w linii matki
-małżeństwo patrylinearne- dziedziczenie w linii ojca
5. Miejsce zamieszkania po ślubie:
- małżeństwo matrylokalne- młodzi zamieszkują w domu rodzinnym żony
- m. patrylokalne- młodzi zamieszkują w domu rodzinnym męża
- m. neolokalne- młodzi zamieszkują osobno, we własnym domu (występuje najczęściej w nowoczesnych
społeczeństwach)
WYKA
AD 10
Współczesne socjologiczne typologie rodziny uwzględniają liczbę członków i formę organizacyjną rodziny:
podział na rodzinę małą i dużą.
Rodzina mała- Talcott Parson nazwał ją rodziną nuklearną. Składa się z dwóch rodziców (jednego lub
dwojga) i ich potomstwa. Jest najczęściej występującą.
Rodzina duża obejmuję również innych krewnych- rodziców męża lub żony lub/i rodzeństwa któregoś ze
współmałżonków. Może mieć charakter poligamiczny.
Współczesna rodzina rozszerzona jest dość luz
niejszym związkiem rodzin nuklearnych , pozostających w
pewnych zależnościach od siebie. Jej członkowie wymieniają usługi między siebie.
Cechy rodziny to miejsce zamieszkania oraz główne z
ródło utrzymania. Pozwala to wyodrębnić np. typ
rodziny wiejskiej, małomiasteczkowej czy wielkomiejskiej lub rodzinę chłopską, robotniczą, inteligencką,
rzemieślniczą itp.
y
ródło utrzymania- ważny dla socjologii podział na rodziny wytwórców i konsumentów.
W rodzinach konsumentów, gdzie miejsce pracy nie pokrywa się z miejscem zamieszkania, inny jest układ
pozycjo męża i żony, zwłaszcza gdy oboje dostarczają środków do utrzymania rodziny.
Przemiany rodziny pod wpływem zmian społecznych.
Na cechy i sposób funkcjonowania rodziny wpływ wywierają m.in. zmiany zachodzące w jej otoczeniu
społecznym w makrostrukturze  przede wszystkim dwa gł. Procesy: uprzemysłowienie i urbanizacja. Są one
z
ródłem wielu zmian w środowisku pracy i zamieszkania, które prowadzą do rozluz
nienia więzi
pokrewieństwa między pokoleniami rozproszonymi członkami rodziny starszej.
Zmieniają się podstawy więzi małżeńskiej i coraz większego znaczenia nabierają cechy osobowe partnerów i
uczuciowe oraz reakcje rodzice-dzieci.
Mechanizmy oddziaływania i industrializacji i urbanizacji na tradycyjne struktury rodzinne.
1.Industrializacja zwiększa ruchliwość przestrzenną, osłabiając częstotliwość i intensywność kontaktów
pomiędzy członkami rodziny.
2. Industrializacja zwiększa ruchliwość społeczną rodzin to zróżnicowanie klasowe członków tej samej
rodziny. Członkowie jednej rodziny realizują różne style życia, co może prowadzic do osłabienia więzi
rodzinnej.
3. System sformalizowanych i zinstytucjonalizowanych działań charakterystycznych dla nowoczesnego
społeczeństwa podważa podstawy wielkiej rodziny nastawionej głownie na samopomoc i zaspokajanie
wszelkich potrzeb swych członków bez względu na ich wiek , stan, zdrowie czy przydatność produkcyjna.
4.W społeczeństwie uprzemysłowionym i zurbanizowanym wykształca się określony system wartości
akcentujący przede wszystkim powodzenie osobiste i indywidualny sukces , przedkładane nad dobro
rodziny jako całości
Rodzina ma mniejsze możliwości sprawdzania kontroli nad zachowaniem swych członków.
5.Przygotowanie do życia zawodowego, które dzieci mogą otrzymać w domu rodziców staje się mało
przydatne, gdy ciągle powstają nowe zawody, jakich rodzice nie mogą nauczyć swych dzieci,
Zanika tradycja przekazywania zawodu z ojca na syna, w ramach których przekazywano także określone
systemy wartości i style życia, sprzyjające ciągłości i spójności rodziny. Konsekwencją tych przemian jest
kurczenie się życia rodzinnego. W tym kontekście mówi się o kryzysie rodziny w społeczeństwach
nowoczesnych.
Znamionami sytuacji kryzysowej mają być:
-zawody, niechęć młodych ludzi d występowania w związki małżeńskie i posiadanie potomstwa,
obserwowane głównie w zamożnych społeczeństwach zachodnich.
-rosnąca popularność różnych związków nieformalnych, kohabitacji, małżeństw  na próbę , a także
związków homoseksualnych.
Polska rodzina ewoluuje w stronę nowoczesnego modelu reprodukcji:
-spada skłonność do zawierania małżeństw
-podnosi się przeciętny wiek ich zawierania zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn
-kobiety rodzą pierwsze dziecko coraz póz
niej
-zmniejsza się dzietność
*od lat 8- wyraz
nie zmniejsza się współczynnik zawierania małżeństw składają się na to 2 trendy.
Pojawiają się tezy o kryzysie polskiej rodziny.
Jednakże ludzkie zachowania nie są podyktowaną bliżej nieokreślonym  upadkiem wartości ale są
wynikiem presji nowych warunków ekonomicznych i społecznych. Wielu młodych ludzi nie dysponuje
materialnymi zasobami umożliwiającymi założenie rodziny ale wielu innych rośnie koszt wczesnego
małżeństwa którego zawarcie ogranicza możliwości inwestowania w siebie (wykształcenie) oraz mobilność i
dyspozycyjność na rynku pracy.
Podstawową przyczyną tego trendu jest obniżenie poziomu płodności kobiet: jest to główny czynnik
obniżenia stopy urodzeń, wyjaśniający ok.76% zaobserwowanego spadku.
Na tak silny spadek liczby urodzeń miały wpływ przede wszystkim postawy prokreacyjne kobiet w wieku
najwyższej płodności. W okresie transformacji właśnie ta grupa w największym stopniu ogranicza poziom
płodności. Zarówno zmiany w strukturze wieku kobiet, jak i spadek stopy zawierania małżeństw mają tu
niewielkie znaczenie. Wskazuje to na subiektywne decyzje jako na główny wyznacznik procesu reprodukcji.
Obserwowane obecnie w Polsce trendy demograficzne związane z funkcjonowaniem rodziny nie są prostym
efektem ogólnego kryzysu wartości, przejmowanie wzorów zachodnich czy narastającego egoizmu. Należy
je raczej rozpatrywać w kategoriach przystosowania indywidualnych warunków ekonomicznych,
społecznych i politycznych.
WYKA
AD 11
Zachowanie zbiorowe:
Działania wielu ludzi różnią się w określony sposób od zainstytucjalizowanych wzorów życia codziennego.
Cechy:
+spontaniczne i krótkotrwałe działania społeczne stosunkowo pewnej liczby ludzi znajdujących się w
niejasnej sytuacji
+niepewna identyfikacja i niewyraz
ne granice społeczne
+słabe lub nowo wytworzone normy społeczne
Sześć warunków występowania zachowania zbiorowego:
(1) Podatność strukturalna
(2) Napięcie strukturalne
(3) Uogólnione przekonania
(4) Czynniki przyspieszające
(5) Mobilizacja do działania
(6) Nieskuteczna kontrola społeczna
Zachowania po katastrofach
Rzadko są bezładne. Zinstytucjonalizowane, rutynowe procedury zwykle nie funkcjonują, lecz ludzie
wynajdują nowe sposoby postępowania, na ogół w duchu wzajemnej troski i solidarności.
Panika
Pojawia się gdy ludzi ogarnia strach przed rzeczywistym lub domniemanym zagrożeniem oraz mają
przekonanie, że nie ma dostatecznej liczby dróg ucieczki. Zachowanie paniczne jest bezładną, irracjonalną
walką o własne bezpieczeństwo bez względu na innych.
Masowa histeria
Sybkie rozprzestrzenianie się strachu wśród grupy ludzi, którzy gwałtownie i w sposób niekontrolowany
reagują na domniemane zagrożenie ze strony jakichś potężnych sił.
Plotka
Nieformalnie rozpowszechniana, nie potwierdzona informacja pochodząca z anonimowego z
ródła. Jest
próbą zrozumienia niejasnej sytuacji. Plotki pojawiają się w okresach napięć społecznych, a ich obfitość i
stopień wiarygodności zależy od stopnia niejasności (wieloznaczności) danej sprawy oraz od intensywności
zainteresowania się ją.
Chwilowa moda (fad)
Forma zachowania (na ogół w celach rozrywkowych), która nagle staje się popularna, trwa przez pewien
czas i nagle zanika.
Mania społeczna (craze)
 Szał na punkcie czegoś; moda, która staje się tak ważna dla ludzi, że wydają na coś wiele pieniędzy i
poświęcają temu wiele czasu.
Moda
Szczególny styl zachowania lub wyglądu, popularny w określonym czasie. Trwa dłużej niż  szał , jest
przejawem znaczenia, jakie modernizujące się społeczeństwo przywiązuje do zmian.
Opinia publiczna
Zbiorowe poglądy społeczeństwa lub jego części w jakiejś kwestii.
Ze względu na różnorodność i zmienność opinii jednostek, o opinii publicznej mówi się zawsze w
odniesieniu do konkretnego czasu.
Kształtowanie i badanie opinii publicznej:
Ł� Wewnątrz społeczeństwa funkcjonują różne publiczności; każda z nich związana jest z określonym
przedmiotem zainteresowania.
Ł� Niektórzy ludzie( liderzy opinii ) mają większy niż inni wpływ na opinię w ramach poszczególnych
publiczności.
Ł� Środki masowego przekazu oddziałują na ludzi za pośrednictwem liderów opinii (dwustopniowy
przepływ informacji).
Ł� Zmienność i strukturę poglądów społeczeństwa bądz
jego części starają się odzwierciedlić badania
opinii publicznej.
Ł� Propaganda jest planowanym użyciem środków masowego przekazu do wpływania na opinię
publiczną.
Konkurujące ze sobą zabiegi propagandowe wywierają na ludzi umiarkowany wpływ.
Tłum
Krótkotrwałe, niezorganizowane zgromadzenie znacznej liczby ludzi w bezpośredniej bliskości fizycznej; jego
przyczyną jest wspólny obiekt zainteresowania.
Rodzaje tłumu:
*tłum przypadkowy
*tłum konwencjonalny
*tłum ekspansywny
*tłum protestujący
*tłum aktywny
Cechy tłumu:
*jest anonimowy,
*działa bezosobowo,
*jest podatny na sugestie,
*ma szczególne właściwości emocjonalne.
Aktywny tłum
Forma zachowania zbiorowego, która najczęściej sprawia kłopoty. Jest to potencjalnie gwałtowna w swych
reakcjach ludzka zbiorowość, która podejmuje działania w trybie natychmiastowym i może stać się
gwałtowna i niebezpieczna, stając się tłumem niszczącym (motłochem).
Teorie próbujące objaśnić zachowanie tłumu
Ł� Teorie  zakaz
ne
Ł� Teoria konwergencji
Ł� Teoria pojawiającej się normy
Ł� Teoria gry
Teorie  zakaz
ne
Zakładają, że tłum jest irracjonalny, a zdrowo myślący ludzie ogarnięci tłumem też staną się irracjonalni.
Ludzie podążają z tłumem w rezultacie pewnego rozaju komunikacji (łączności) emocjonalnej.
G. Le Bon objaśnił ten proces jako naśladownictwo.
Z. Freud sądził, że jest to w dużej mierze kwestia identyfikacji z przywódcą.
H. Blumer był przekonany, że jest to spowodowane  reakcją okrężną , jaka zachodzi podczas  fazy obróbki
 bezpośrednią, bezmyślną reakcją ludzi na wzajemne emocje.
Teoria konwergencji c.d.n.
WYKA
AD 12
Teoria konwergencji
Zakłada, że jeśli ludziom, którzy posiadają podobne utajone pragnienia zdarzy się połączyć w tłum, to mogą oni- jeśli
ktoś z nich zapoczątkuje działania  odrzucić swoje moralne ograniczenia kulturalne i wziąć udział w
niekontrolowanym, gwałtownych zachowaniach tłumnych
Ich postępowanie nie jest wywołane  zakażeniem lecz wywodzi się z impulsów, które każdy uczestnik takich....(tekst
w wykładach był urwany)
Teoria pojawiającej się normy
Utrzymuje, że w nadzwyczajnych sytuacjach tłum może uznać zwyczajne normy za nieodpowiednie. Może przy tym
nie być jednolitej opinii co do tego, jak postępować, ale niektórzy ludzie wyrażają swoje opinie, podczas gdy inni 
nie.
Teoria gry
Traktuje zachowania w tłumie nie jako irracjonalne lecz jako rezultat szczególnych sytuacji, w których uczestnictwo w
tłumie zmienia koszty podjęcia jakiegoś działania.
Działanie w ramach tłumu może stać się racjonalne, podczas gdy robienie tego samego indywidualnie mogłoby być
zbyt ryzykowane.
Ruch społeczny
Zbiorowe usiłowanie wprowadzenia nowego porządku w określonej(ych) dziedzinie(nach) życia społecznego.
Jest często z
ródłem nowych wartości. Może również porządkować i rozwijać świadomość zbiorową podejmując próby
objaśnienia całemu społeczeństwu swojego punktu widzenia.
Posiada ideologię, organizacje i taktykę
TYPY RUCHÓW SPOA
ECZNYCH
1. Ruchy społeczne nakierowane na jednostki
-alternatywne
-religijne(odkupieńcze)
2. Ruchy nakierowane na społeczeństwo
-wsteczne
-reformatorskie
-rewolucyjne(także utopijne)-bardzo szybka zmiana
Dynamika ruchów społecznych
Neil Smelser: warunki pojawienia się ruchu społecznego
1. Sprzyjający kontekst strukturalny
-społeczeństwa z tradycją kontestacji
-społeczeństwa z  kulturą klęski
2. Pojawienie się strukturalnego napięcia
W społeczeństwie muszą pojawić się sprzeczności interesów i wartości oraz związane z tym antagonizmy i konflikty
"  stare ruchy społeczne- głównie rozbieżności interesów ekonomicznych
"  nowe ruchy społeczne-głownie rozbieżności uznawanych wartości
3. Pojawienie się uogólnionego przekonania
" aby sprzeczności stały się siłą motywującą do wspólnych działań, muszą wejść do obszaru świadomości
zbiorczej
" wiele ruchów społecznych motywowanych jest przez 3 główne doznania(poczucie) nierówności,
niesprawiedliwości i deprywacji  odnoszą się zawsze do porównania własnej sytuacji z sytuacja innych lub
porównania możliwości z aspiracjami.
" Relatywne deprywacje  najważniejszy czynnik wywołujący gotowość do masowych kontestacji.
4. Zdarzenie inicjujące
Zdarzenie często indywidualne, cząstkowe lecz posiadające znaczenie symboliczne i emocjonalne.
Dynamika ruchów społecznych
Etapy ruchu społecznego
1. Rekrutacja członków
Dwa modele rekrutacyjne
a). model  wulkaniczny / spontaniczność częsta w ruchach masowych, klasowych, religijnych,
narodowościowych, por. tłumu, upośledzenia, społeczeństwa masowego
b). model mobilizacji zasobów/ przekonanie, że ruch społeczny jest efektem manipulacji
Uruchomienie racjonalnej motywacji
" jest utrudnione gdy cele ruchu mają charakter dóbr czy wartości publicznych, tzn. nie mogą być przywilejami
tylko niektórych grup społecznych(ruchy na rzecz demokracji, niepodległości, ekologiczne)
" syndrom  pasażera na gapę 
" postawa  poczekamy, zobaczymy 
Uwolnienie od syndromu
" ideowe przekonanie ludzi, że wartość celu przewyższa jakiekolwiek koszty działania
" zwiększenie atrakcyjności uczestnictwa poprzez dodanie pewnych dóbr czy wartości prywatnych które staną
się udziałem wyłącznie uczestników ruchu.
2. Rozpoczęcie działalności
" pojawienie się postaci centralnej, charyzmatycznego przywódcy, który pełni funkcje mobilizującą,
koordynującą, organizującą).
3. Krystalizowanie się ideologii, wyłanianie organizacji i powstanie swoistego etosu
Luz
ne ideały przekształcają się w spoisty system
" wizje przyszłości, w której idee ruchu zostaną wprowadzone w życie
" diagnoza problemów i zagrożeń, które ruch pragnie rozwiązać, wskazanie winnego za aktualny stan rzeczy
Następuje różnicowanie się oraz biurokratyzacje struktur organizacyjnych, pojawiają się szczeble władzy.
Niektóre ruchy przekształcają się w partie polityczne tracąc charakter przedsięwzięć zbiorowych.
4.Koniec ruchu społecznego
Zwycięstwo-(osiągnięcie zamierzonych celów)-  kryzys wiktorii (demobilizacje ruchu, rozproszenie jego członków,
rozpad struktur organizacyjnych, dezaktualizacja ideologii)'
Klęska-  kryzys przegranej (narastające rozczarowanie członków, stopniowa demobilizacja, zamieranie aktywności,
odpływ zwolenników)
Ruchy społeczne - teorie
 cykl życiowy ruchu społecznego
" powstanie
" zjednoczenie
" biurokratyzacja
" schyłek: KL
SKA lub ZWYCI
STWO
Teorie ruchów społecznych
" teoria upośledzenia
" teoria społeczeństwa masowego
" teoria mobilizacji zasobów