Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
28 kwietnia 2015, 12:40 Autor: Redakcja SwiatObrazu.pl
czytano: 2698 razy
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne
Od momentu pierwszego wdrożenia na tak wielką
skalę na przełomie 2008 i 2009 roku filtry
efektowe, zwane też artystycznymi, zyskały
ogromną popularność wśród fotografów. Trafiły
też do cyfrówek różnych producentów, choć do tej
pory niewiele można spotkać w tej materii
rozwiązań tak kompleksowych i dopracowanych,
jak system stosowany w bezlusterkowcach
Olympusa. Dlatego pierwszy odcinek nowego
cyklu poradników rozpoczniemy od omówienia
zasady działania i możliwości tego właśnie
narzędzia. Zapraszamy!
Strona 1
Cykl artykułów zatytułowany "Cyfrowa ciemnia w aparacie" realizowany przy współpracy z firmą
Olympus ma za zadanie przedstawić Wam możliwości nowoczesnych aparatów w zakresie czynności,
jakie do tej pory realizowało się głównie za pomocą oprogramowania do komputerowej obróbki zdjęć - a
w wersji bardziej tradycyjnej w zaciszu ciemni. Wraz z rozwojem technik fotografii cyfrowej niezbędne
do tego narzędzia (a nawet kilka innych, dotąd nieznanych technik edycyjnych) trafiło bowiem do
wnętrz naszych aparatów. Z różnych powodów nie spotykają się one często ze zbyt dużym
zainteresowaniem fotografujących, podczas gdy umiejętne ich wykorzystanie potrafi uprzyjemnić i
bardzo ułatwić codzienną pracę.
Nowoczesny aparat fotograficzny to już nie tylko zwykłe narzędzie do robienia zdjęć. To całkiem wydajny komputer
umożliwiający robienie z uchwyconymi w kadrach scenami tego, czym do tej pory najczęściej zajmowaliśmy się w
Photoshopie.Warto poznać te możliwości, ponieważ wiele z nich czyni żmudną obróbkę komputerową czymś zupełnie
zbędnym. (Fot. Olympus)
Choć więc znajomość "cyfrowej ciemni" ukrytej w oprogramowaniu naszych aparatów nie jest konieczna
do wykonywania znakomitych zdjęć warto wiedzieć, co potrafią te cyfrówki i czy tak naprawdę nie
1 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
wykorzystujemy zaledwie ułamka ich możliwości. I tym właśnie zajmiemy się w nadchodzących dniach i
tygodniach. A oprócz narzędzi i technik kojarzących się wyłącznie z programami graficznymi przyjrzymy
się baczniej też funkcjom na pozór "czysto fotograficznym", lecz przy tym oferującym możliwości
kreacji zdjęć w sposób przeprowadzany tradycyjnie w zaciszu cyfrowej lub tradycyjnej pracowni
fotografa. Dziś natomiast zajmiemy się czymś innym  czymś, z czego aparaty marki Olympus są
szczególnie dobrze znane.
Filtry artystyczne  co to jest i jak działa?
Różnego rodzaju narzędzia efektowe podobne w działaniu do omawianych filtrów spotykane były w
sprzęcie foto niemalże od zarania fotografii cyfrowej. Najczęściej były to jednak prymitywne narzędzia
(nawet bardziej zabawki niż narzędzia) kojarzone przede wszystkim z prostymi aparatami
kompaktowymi. Zmieniło się to przed siedmiu laty, kiedy firma OIympus wprowadziła tryb filtrów
artystycznych najpierw w lustrzankach systemu Cztery Trzecie (pierwszy był model E-30), a następnie
do pierwszego bezlusterkowca z rodziny PEN, czyli aparatu E-P1. Te filtry artystyczne  szeroko
reklamowane i promowane jako artystyczny środek wyrazu  były już czymś więcej: narzędziem
znacznie bardziej dojrzałym i przeznaczonym zarówno dla niezbyt doświadczonych, jak i bardziej
wymagających użytkowników poszukujących wygodnego sposobu na urozmaicenie swoich zdjęć.
Menu filtrów artystycznych dostępnych w najnowszych zaawansowanych aparatach marki Olympus liczy już czternaście
pozycji. Jeżeli jednak wziąć pod uwagę, że wiele z tych filtrów ma więcej niż jeden zasadniczy tryb pracy, to łączna
liczba efektów wizualnych możliwych do uzyskania za ich pomocą przekracza dwadzieścia. A jeszcze niejednokrotnie
dochodzi możliwość ich dalszego korygowania i dopasowywania do własnych potrzeb...
Czym tak naprawdę są filtry artystyczne? Bywają kojarzone z programami tematycznymi obecnymi w
amatorskich i średniozaawansowanych aparatach cyfrowych praktycznie od zawsze, ale trudno o
bardziej błędne skojarzenie. A
ączy je tylko to, że obie te funkcje w nowoczesnych aparatach cyfrowych
mają bardzo rozbudowane listy wyboru. Podczas gdy programy tematyczne są tak naprawdę zapisanymi
(predefiniowanymi) schematami ustawień czysto "fotograficznych" w aparacie, filtry są dokładnie tym,
co sugeruje nazwa: schematami cyfrowej obróbki (czyli algorytmami edycyjnymi, podobnie jak np.
filtry efektowe w Photoshopie) gotowego zdjęcia. Ich aktywacja nie ma najczęściej nic wspólnego z
wymuszeniem w aparacie określonego trybu pomiaru światła, pracy migawki itd. (choć oczywiście nic
nie stoi na przeszkodzie i część producentów może właśnie tak je implementować), natomiast powoduje
dość radykalną modyfikację obrazu cyfrowego.
Sposób działania filtrów bywa bardzo zróżnicowany  mogą np. zmieniać kolorystykę obrazu symulując
efekt cross-process, dokonywać zaawansowanej konwersji do czerni i bieli w połączeniu z dodaniem
silnego ziarna (efekt klasycznej fotografii czarno-białej), symulować zdjęcia wykonane aparatem typu
lomo lub otworkowym, zwiększać znacząco nasycenie barw i kontrast (Pop-Art), modyfikować
kolorystykę oraz maksymalizować kontrast lokalny przy zachowaniu jak największej rozpiętości tonalnej
sceny (Dramatyczna Tonacja) czy udawać efekt użycia obiektywu typu tilt-shift (Diorama). Zestaw tych
2 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
filtrów w kolejnych aparatach z rodzin PEN i OM-D jest stopniowo rozbudowywany (obecnie liczy aż 14
pozycji  a na początku było ich zaledwie 6), podobnie jak możliwości modyfikowania sposobu ich
działania.
Filtr symulujący działanie efektu fotografowania aparatem otworkowym (camera obscura) obecny jest w zestawach
filtrów artystycznych aparatów Olympus od samego początku istnienia tej funkcji i od zawsze cieszy się on dużą
popularnością. Na przestrzeni kilku lat rozwoju doczekał się on sporych możliwości konfiguracji, w tym wprowadzenia
trzech zasadniczych trybów pracy różniących się kolorystyką rejestrowanego obrazu.
Wiele osób szybko przekonało się, że za pomocą filtrów artystycznych mogą łatwo uzyskać
niesamowicie wyglądające zdjęcia, nie znając się kompletnie na metodach ich tworzenia, a w wielu
przypadkach nawet nie wiedząc, na czym polega siła danego efektu czy jego geneza. To z kolei
prowadziło do ich nadużywania i w konsekwencji uznania filtrów przez wielu bardziej doświadczonych
fotografów za "tryb głupców". Jednym z najpoważniejszych zarzutów kierowanych pod adresem tego
narzędzia była jego zupełna bezobsługowość (a co za tym idzie brak jakiegokolwiek wpływu na efekt
końcowy i duża wtórność zdjęć) oraz fakt, że osoby zafascynowane jego możliwościami przestają
myśleć o samych fotografiach. Na szczęście w przypadku filtrów dostępnych w aparatach Olympusa nie
musi to być prawdą, ponieważ spora część filtrów to narzędzia całkiem rozbudowane. Tylko od podejścia
fotografa zależy więc, czy będą wykorzystywane kreatywnie i z głową czy też bezrefleksyjnie. Jedno jest
pewne: za ich pomocą można osiągnąć bardzo wiele.
Możliwości konfiguracji
Filtry artystyczne dostępne w aparatach fotograficznych marki Olympus dysponują opcjami
umożliwiającymi dopasowanie w większym lub mniejszym stopniu wyglądu zdjęć uzyskiwanych za ich
pomocą. Swoboda działania zależy tu przede wszystkim od samego filtra  w najprostszej wersji będzie
to możliwość zdefiniowania na zdjęciu ramki lub dodatkowych efektów wizualnych (np. symulacja
efektu gwiazdki w filtrze Zmiękczenie Ostrości). W innych, takich jak Fotografia Otworkowa czy Cross
Process pojawić może się dodatkowa opcja wyboru typu filtra, gdzie dostępne będą dwie lub więcej
możliwości określających sposób obróbki obrazu (wraz z przykładami na ilustracjach). Najbardziej
zaawansowanym filtrem jest natomiast Ziarnisty Film (o którym powiemy sobie więcej w artykule
poświęconym fotografii czarno-białej), gdzie znalez
ć można dodatkowe opcje służące symulowaniu
efektu działania filtrów szklanych oraz technik tonowania obrazu (sepia, cyjanotypia itp.)
3 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
Filtrem o największych możliwościach konfiguracji sposobu działania w aparatach marki Olympus jest bez wątpienia
Ziarnisty Film  narzędzie do symulowania efektu tradycyjnych czarno-białych wysokoczułych negatywów. Dwa
podstawowe tryby pracy oraz możliwość dodania filtrów barwnych do różnego rodzaju scen (np. czerwony przydatny w
fotografii krajobrazowej, pomarańczowy do portretów itd) czy tonowania (sepia, cyjanotypia, purpura, zieleń) czynią z
niego ulubione narzędzie wielu fotografów  m.in. ulicznych. (Fot. Thomas Leuthard)
Istnieją też szczególnego rodzaju filtry, których samo użycie wiąże się z koniecznością ustawienia
pewnych parametrów. W tego typu narzędziach odpowiednie panele sterujące pojawiają się
natychmiast po wybraniu. Przykładem takiego filtra może być Częściowy Kolor czyli filtr umożliwiający
uzyskanie efektu tzw. koloru selektywnego (na pewno to znacie: całe zdjęcie czarno-białe lub o silnie
osłabionej saturacji, za wyjątkiem jednego koloru bądz
grupy kolorów zachowujących pierwotną
intensywność).
Strona 2
Wiemy już, czym są filtry artystyczne dostępne w aparatach Olympusa. Sięgnięcie po nie jest bardzo
proste: wystarczy na pokrętle trybów ekspozycji ustawić opcję ART i wybrać z listy interesujące nas
narzędzie. Pod tym względem korzystanie z filtrów nie nastręcza żadnych trudności. Pozostają jednak
pewne drobne wyzwania i zagadnienia, których wyjaśnienie może być dla niektórych ważne.
[kn_advert]
RAW i JPEG  gdzie i kiedy nakładany jest filtr
Filtry artystyczne nakładane są na zdjęcie w procesie konwersji obrazu zarejestrowanego przez matrycę
do postaci pliku w formacie JPEG. Po przełączeniu się na tryb ART fotograf traci dostęp do możliwości
zapisywania zdjęć wyłącznie w formacie RAW, a jeśli wcześniej miał tak właśnie ustawiony aparat, to
jest on automatycznie przełączany na zapis par RAW+JPEG. W takich parach zdjęcie w formacie RAW
zapisywane jest "czysto" (bez filtra), a zdjęcie w formacie JPEG z nałożonym filtrem.
4 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
Przykład jednego zdjęcia z filtrem i bez niego zapisanego w postaci pary JPEG+RAW. Wersja "bez filtra" wyodrębniona
została z miniatury zawartej w pliku RAW. Filtrem użytym w tym konkretnym przypadku było Zmiękczenie ostrości z
dodatkową białą winietą  typowo senno-ślubny klimat dobry do portretów i zdjęć kwiatów. (Fot. Jarosław Zachwieja)
Podział ten jest bardzo sztywny i widoczny nawet w przypinanych do plików RAW poglądowych
obrazach JPEG (praktycznie każdy aparat dokłada takie obrazy do swoich "cyfrowych negatywów", aby
umożliwić ich łatwe oglądanie  dokładny wygląd takich obrazów z reguły jest warunkowany aktualnymi
ustawieniami aparatu), ponieważ efekty działania filtrów artystycznych nie są w nich zapisywane. Jest
to reguła, którą można łatwo wykorzystać, jeśli chcemy szybko porównać, jak wygląda dane zdjęcie po
zastosowaniu filtra i bez niego. W tym celu potrzebujemy jedynie prostej przeglądarki graficznej, która
jest w stanie odczytać miniatury JPEG zawarte w plikach RAW zarówno z prawdziwymi JPEG'ami.
Funkcją taką dysponuje większość darmowych aplikacji tego typu, takich jak choćby Irfan View.
Gdy nie jesteśmy pewni, czego użyć
Nauka skutecznego korzystania z filtrów artystycznych wymaga czasu, a i nawet wówczas nie zawsze
będziemy pewni, czy użycie tego lub innego filtra będzie dobrym pomysłem. Dla wielu fotografów ta
niepewność (w połączeniu z dużym zakresem zmian dokonywanych w obrazie przez algorytmy edycyjne
filtra) może powodować, że z wahaniem odniosą się oni do pomysłu stosowania filtrów bez możliwości
ich zmiany lub cofnięcia. Na szczęście również dla nich istnieje wyjście z problemu - a nawet kilka
różnych wyjść.
[converttable end="1"]
zdjęcie oryginalne
5 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
1
2
6 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
3
4
7 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
5
6
8 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
7
8
9 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
9
10
10 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
11
12
11 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
Jeśli ktoś chciałby porównać działanie wszystkich dostępnych w jego aparacie filtrów, to powinien skorzystać z opcji
bracketingu filtrów artystycznych (ART Bracketing), dzięki której jedna fotografia zostanie zapisana w kilku lub
kilkunastu kopiach  po jednej na każdy filtr. Należy jedynie pamiętać (szczególnie w przypadku filtrów oferujących
większe możliwości konfiguracyjne), że każde zdjęcie zostanie przetworzone w oparciu o aktualne ustawienia filtra i jego
narzędzi dodatkowych (ramki, efekt winiety, ozdobniki itd.). Powyżej prezentacja ilustrująca wszystkie 12 filtrów
dostępnych w aparacie Olympus OM-D E-M1 z oprogramowaniem wewnętrznym w wersji 2.0  obecnie w wersji 3.0
filtrów tych jest 14. (Fot. Jarosłąw Zachwieja)
[converttable]
Jeżeli dopiero poznajemy możliwości filtrów artystycznych i nie wiemy, który lepiej sprawdzi się w danej
scenie (lub po prostu jesteśmy ciekawi takiego zestawienia), a przy tym dysponujemy aparatem
bezlusterkowym Olympus z połowy 2011 roku lub nowszym (funkcja ta po raz pierwszy pojawiła się w
modelach PEN E-PM1, E-PL3 i E-P3), to wówczas możemy skorzystać z tzw. bracketingu filtrów
artystycznych.
Jak to działa?
Bardzo prosto: my wykonujemy zdjęcie, a aparat zapisuje je w kilku (kilkunastu) kopiach, z których
każda nałożony ma inny efekt. Tryb ten początkowo dostępny tylko z poziomu menu bracketingowego w
nowszych modelach PEN'ów i OM-D przeniesiony został do listy filtrów artystycznych, gdzie można go
nie tylko edytować, ale też modyfikować jego działanie  wybierając interesujące nas filtry z listy, a
odrzucając niepotrzebne. Może być to ważne, ponieważ aparat w trybie ART BKT po wykonaniu zdjęcia
jest zajęty jego obróbką przez kilkanaście sekund i nie pozwala wówczas na dalsze fotografowanie.
Wyeliminowanie nieinteresujących nas filtrów pozwala ten czas znacznie skrócić.
Innym sposobem, dostępnym w przypadku zapisywania zdjęć w plikach RAW, jest wykorzystanie
firmowego konwertera dostępnego w menu aparatu lub też programu OLYMPUS Viewer 3 dostarczanego
na płycie CD wraz z aparatem. Tę pierwszą metodę przybliżymy Wam dokładniej w siódmej części tego
cyklu, która poświęcona będzie właśnie wywoływaniu plików RAW za pomocą aparatu. Teraz natomiast
skupimy się na aplikacji przeznaczonej dla komputerów osobistych. Nie jest to do końca narzędzie
zgodne z zasadniczą ideą tego artykułu, ale nadaje się doskonale do dobrego poznania filtrów
artystycznych dostępnych w aparacie, ponieważ perfekcyjnie odtwarza to, co potrafi nasz aparat. W
programie tym, po zaimportowaniu zdjęć z pamięci aparatu na dysk i kliknięciu przycisku Edytuj w
lewym górnym rogu programu uzyskujemy dostęp do zakładki RAW, a w niej do wszystkich opcji
edycyjnych, jakimi dysponuje nasz aparat  filtry artystyczne zajmują na tej liście zaszczytną pierwszą
pozycję. Możemy je przełączać, modyfikować ich działanie w oknie otwieranym przyciskiem Efekt i
uczyć się jakie efekty daje konkretny typ interesującego nas filtra. Jest to więc doskonałe narzędzie dla
osób pragnących opanować narzędzie filtrów artystycznych do perfekcji.
12 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
Program OLYMPUS Viewer 3 to dość typowy konwerter plików RAW dostarczany w zestawie z aparatem. Po
zaimportowaniu do niego "cyfrowego negatywu" zapisanego przez aparat marki Olympus aplikacja daje użytkownikowi
dostęp do takich samych opcji edycyjnych jak te dostępne w menu cyfrówki. Pozwala to w spokoju i z możliwością
cofnięcia błędnych decyzji wypróbować wszystkie filtry artystyczne dostępne w naszym aparacie oraz różne warianty ich
ustawień.
Jako ciekawostkę na koniec tego rozdziału warto też wspomnieć, że aplikacja mobilna O.I.Share (która
zostanie omówiona dokładnie w ósmym odcinku cyklu) również dysponuje funkcją nakładania efektów
znanych z filtrów artystycznych na obrazy JPEG znajdujące się w pamięci urządzenia mobilnego, na
którym jest uruchamiana. Filtry te nie mają jednak możliwości regulacji sposobu działania i powinno się
je traktować raczej jako symulację tego, co udostępnia aparat i jego narzędzia. Niewątpliwą zaletą
narzędzia jest działanie na wszystkich zdjęciach i plikach graficznych, jakie tylko mu podsuniemy. Nie
musimy w tym celu nawet dysponować aparatem fotograficznym  wystarczy smartfon lub tablet!
Filtry artystyczne, a kwestia "kreatywnego fotografowania"
Wiele narzędzi efektowych spotykanych w aparatach fotograficznych po uaktywnieniu przejmuje pełną
lub prawie pełną kontrolę nad układami sterującymi cyfrówki. A jak jest w przypadku filtrów
artystycznych dostępnych w sprzęcie marki Olympus? Czy ich używanie wiąże się z koniecznością
fotografowania jak w trybie pełnej automatyki? Otóż nie. Fotograf korzystający z trybu ART nie musi
porzucać innych kreatywnych metod kontroli obrazu.
13 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
Cross process to efekt, którego uzyskanie w wersji tradycyjnej wymagało znajomości zaawansowanych technik
ciemniowych  a konkretnie wywoływania negatywu w procesie opracowanym dla materiałów pozytywowych (slajdów).
Cyfrowa wersja jest znacznie łatwiejsza do uzyskania, ale też zakłada wykorzystanie wielu narzędzi programów
graficznych mających za zadanie zmodyfikować kolorystykę i jasność fotografowanej sceny. Uzyskanie tego efektu za
pomocą samego aparatu jest znacznie prostsze, jednak dla wymagającego fotografa byłoby zupełnie nieprzydatne,
gdyby aktywacja filtrów artystycznych odcinała go od podstawowych narzędzi fotograficznych. Tak jednak nie jest 
cyfrówka marki Olympus pracująca w trybie ART nie staje się "cyfrową małpką" lecz pozostaje pełnoprawnym aparatem
działającym w trybie Program. (Fot. Jarosław Zachwieja)
To, w jaki sposób działa aparat przestawiony na któryś z filtrów artystycznych najbardziej przypomina
tryb programowy (P). Fotografujący ma więc nie tylko dostęp do takich narzędzi, jak regulacja układu
pomiaru światła, trybu pracy migawki, czułości ISO, autofokusu czy balansu bieli (w niektórych
modelach aparatów trzeba jedynie włączyć dostęp do tych funkcji w trybie ART  odpowiadają za to
14 z 15 2015-08-15 22:29
Cyfrowa ciemnia w aparacie z Olympusem - filtry artystyczne http://www.swiatobrazu.pl/cyfrowa-ciemnia-w-aparacie-z-olympusem-f...
najczęściej panele Live SPK lub Sterowanie na żywo dostępne w menu Ustawianie Sterowania > ART),
ale też ma możliwość przeprowadzenia korekty ekspozycji oraz wykonania tzw. przesunięcia programu
(Ps). Ta ostatnia funkcja  jak wiedzą chyba wszyscy fotografowie korzystający z trybów PASM  służy
do modyfikowania pary czas ekspozycji/wartość przysłony w taki sposób, aby uzyskać pożądaną głębię
ostrości obrazu i stopień zamrożenia ruchu w kadrze przy zachowaniu określonego stopnia naświetlenia
kadru.
www.swiatobrazu.pl
15 z 15 2015-08-15 22:29