Prof. dr hab. Ryszard Stachowski
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania
w Warszawie
Wydział Psychologii
ZAGADNIENIA DO EGZAMINU Z PRZEDMIOTU
METODOLOGIA BADAC
PSYCHOLOGICZNYCH
Psychologia semestr III, studia dzienne, rok akademicki 2008/2009
1. Dwa znaczenia terminu nauka.
2. Dedukcyjno-nomologiczny model wyjaśniania (Carl Hempel i Paul Oppenheim, 1948).
3. Kiedy w wyjaśnianiu naukowym powstaje  błędne koło (idem per idem)?
4. Epistemiczny (dedukcyjno-nomologiczny) model wyjaśniania a model wyjaśniania przyczynowego.
5. Co to znaczy, że wiedza naukowa musi być oparta na (1) słabej zasadzie racjonalności i (2) mocnej
zasadzie racjonalności?
6. Dwa poglądy na metodę nauk empirycznych: (1) indukcjonistyczny i (2) hipotetystyczny
(hipotetyczno-dedukcyjny). Falsyfikacjonizm.
7. Metodologia i jej podział.
8. Dwa cele nauczania metodologii psychologii.
9. Podstawowa różnica między korelacyjnym i eksperymentalnym modelem badania w psychologii.
10. Jakie trzy warunki muszą być spełnione, żeby można było odpowiedzieć na pytanie o to, co jest
czegoś przyczyną?
11. Czynnik teoretyczny T jako pojęcie o charakterze ontologicznym.
12. Wielkość W i zmienna Z jako pojęcia o charakterze epistemologicznym.
13. Zmienna niezależna (ZN) i zmienna zależna (ZZ).
14. Wyjaśnij sens triady: czynnik wielkość zmienna.
15. Treść zasady empiryzmu w metodologii badań psychologicznych.
16. Co to jest przestrzeń wpływu czynnika T?
17. Co to jest obszar identyfikacji czynnika T?
18. Co to jest obszar przestrzeni zmiennych istotnych dla zmiennej Y?
19. Rodzaje zmiennych: dwuwartościowe (dychotomiczne), wielowartościowe (politomiczne),
zdychotomizowane, ciągłe, nieciągłe (dyskretne), jakościowe (kategorialne) i ilościowe.
20. Zmienna niezależna główna, uboczna i zakłócająca.
21. Zmienna zależna (1) skorelowana z procedurą badania i (2) nieskorelowana z procedurą badania.
22. Język teorii i język obserwacji.
23. Na czym polega procedura operacjonalizacji terminów teoretycznych w badaniu eksperymentalnym?
24. Na jakie trzy pytania pozwala odpowiedzieć procedura operacjonalizacji?
25. Jakie trzy działania tworzące procedurę operacjonalizacji zmiennych wynikają z zasady empiryzmu?
26. Manipulowanie zmienną niezależną jako wyróżnik metody eksperymentalnej w psychologii.
27. Zasada randomizacji w badaniu eksperymentalnym. Randomizacja R-I oraz R-II.
28. Co to jest zmienna niezależna niemanipulowalna?
29. Grupa eksperymentalna i grupa kontrolna w badaniu eksperymentalnym.
30. Funkcja placebo w postępowaniu eksperymentalnym.
31. Jak na wynik eksperymentu mogą oddziaływać oczekiwania eksperymentatora?
32. Co to jest efekt Rosenthala?
2
33. Co to jest pojedyncza ślepa próba i podwójnie ślepa próba?
34. Jak odbywa się nadzór nad wpływem na wynik eksperymentu zmiennych niezależnych ubocznych i
zakłócających?
35. Ogólna charakterystyka pomiaru w psychologii.
36. Pomiar a skala pomiarowa.
37. Typologia skal pomiarowych (S. S. Stevensa).
38. Co to znaczy, że charakter skali określa, jakie wnioski z analizy danych uzyskanych dzięki
pomiarowi są dopuszczalne, tzn. dają wyniki sensowne dla mierzonych zmiennych?
39. Główne etyczne zasady przeprowadzania badań naukowych w psychologii.
40. Problem etycznego uzasadniania instrukcji maskujących.