Jestem położną | Kampania  Dobry poród  wspólna sprawa
Samodzielność
zawodowa położnych
a dobry poród
foto: DEPOSITPHOTOS
wać w ujęciu historycznym. Dawne akty nych dotyczących profesji. Poszcze-
Wyposażone w dobre umocowania
prawne dotyczące zawodu położnej za- gólne akty prawne jasno wskazują na
prawne, wiedzę, umiejętności, posiadające
liczały ją do personelu pomocniczego. położną jako samodzielnego medyczne-
wykształcenie na poziomie najczęściej
Praca w tym zawodzie polegała przede go profesjonalistę. W Ustawie o zawo-
wszystkim na wykonywaniu zleceń le- dzie pielęgniarki i położnej (Dz.U. z dnia
akademickim nie zawsze są dopuszczane do
karskich. Świątek w swoim artykule Le- 23 sierpnia 2011 r. z póz
n. zm.), ustawo-
bycia partnerem w prowadzeniu porodu
karz i pielęgniarka przypomina instrukcję dawca umieścił zapis nazywający pielę-
i czynieniu go  dobrym porodem .
Ministra Zdrowia z 1958 r., w której to gniarkę i położną osobami samodzielnie
podanie przez pielęgniarkę samodzielnie wykonującymi zawód medyczny. Dało
Czy są szanse, by to zmienić?
leku było traktowane jako przekroczenie to podstawy do określenia autonomicz-
kompetencji i nielegalne praktykowanie nych kompetencji dla obydwu zawo-
zawodu lekarza. Współczesne położne, dów. Prawodawca tylko w stosunku do
dr nauk o zdrowiu DOROTA FRYC
budując swój aktualny, profesjonalny zawodów pielęgniarki i położnej przyjął
wizerunek, powinny umiejętnie odciąć bezpośrednią formułę nazywającą te
Samodzielność i niezależność za- się od takich negatywnych skojarzeń zawody samodzielnymi zawodami me-
wodu położnej nie jest ideą nową. Jej z przeszłości. Dbanie o rozwój zawodo- dycznymi. Nie było takiej potrzeby przy
z
ródeł należy poszukiwać w odległej wy i prestiż profesji zakłada jednocześnie określaniu autonomii zawodów lekarza
S
przeszłości. Sięganie do historii nie jest staranie i troskę o swoje podopieczne. i lekarza dentysty, gdyż oba posiadają
też błędem w kontekście rozwoju położ- Taka dwukierunkowość starań w opiece swoją kliniczną niezależność wobec in-
nictwa. Trafnie określił to na przełomie okołoporodowej skutkuje m.in.  dobrym nych profesji medycznych. Nestorowicz
XIX i XX wieku redaktor naczelny  Kry- porodem  dobrym bez względu na miej- uważa, że podporządkowanie położnej
tyki Lekarskiej Zygmunt Kramsztyk: sce czy też sposób ukończenia ciąży. lekarzowi w zakresie wykonywania zle-
Jeżeli ktoś chce poznać prawdziwie naukę Aby mówić o samodzielności za- ceń dotyczących procesu leczenia nie
jako jeden z najważniejszych fenomenów wodowej, należy przede wszystkim stoi w sprzeczności z ustawową samo-
życia ludzkiego, musi uczyć się ją pozna- odnieść się do umocowań praw- dzielnością przedstawicieli tego zawodu,
Kursy dokształcające w ramach kształcenia podyplomowego
Już ponad 12 tys. pielęgniarek i położnych ukończyło kursy BD, otrzymując certyfikaty w zakresie:
R� Kaniulacja żył obwodowych i terapia płynami infuzyjnymi.
R� Ekspozycja zawodowa na patogeny krwiopochodne.
28
MAGAZYN PIELęGNIARKI I POłOŻNEJ Ł� 11/2014
mimo że jest to podległość administra- nych, jak i niepublicznych. Stan taki
O  dobrym porodzie na łamach
cyjna z określonymi konsekwencjami. wpływa na relację zawodową pomiędzy
MPiP dyskutują:
Jako przykład podaje podporządkowanie położną a lekarzem i w efekcie przekła-
Położne ze Stowarzyszenia  Dobrze urodzeni
lekarza danego oddziału ordynatorowi da się na jakość opieki wobec tych, któ-
www.dobrzeurodzeni.pl
i konieczność prowadzenia leczenia re mają prawo oczekiwać, że poród ich
Misją Stowarzyszenia jest wspieranie rodziców pragnących
według ordynatorskiego, ustalonego dziecka, będzie  dobrym porodem .
w pełni doświadczać swojego rodzicielstwa, szczególnie
toku leczenia. Rutka jednak interpretu- Szczegółowe elementy wykonywa-
w czasie porodu, a także wspieranie niezależnie pracujących
je więz
zawodową lekarza i położnej nie nia zawodu położnej są zapisane w dru-
położnych.
jako podporządkowanie, ale jako więz
gim rozdziale ww. ustawy. Punkt
Doule ze Stowarzyszenia  Doula w Polsce
merytoryczną, partnerską. Karkowska czwarty tego rozdziału informuje czy-
www.doula.org.pl
w swoich prawnych rozważaniach na telnika, iż wykonywanie tego zawodu
Stowarzyszenie powstało, by kształcić i zrzeszać
temat relacji zawodowej lekarz położna polega na udzielaniu świadczeń zdro-
wykwalifikowane doule. Stawiamy sobie za cel promowanie
w kontekście autonomii zawodu położ- wotnych, w szczególności na: samo-
dobrych praktyk i zwyczajów okołoporodowych
nej wskazuje na konieczność rozróżnie- dzielnym udzielaniu w określonym za-
oraz świadomego i zaangażowanego rodzicielstwa.
nia pojęcia  zlecenie lekarskie (odno- kresie świadczeń zapobiegawczych,
mgr poł. Beata Żółkiewska, wiceprezes Naczelnej Rady
towane w dokumentacji medycznej), diagnostycznych, leczniczych i rehabi-
Pielęgniarek i Położnych
a  polecenie lekarza . Tymiński uważa, litacyjnych oraz medycznych czynno-
Zapraszamy wszystkich, którzy do tej dyskusji chcieliby się
że jest to podległość wynikająca z zapi- ści ratunkowych. Dopiero punkt piąty
przyłączyć. Czekamy pod adresem [e-mail].
sów Kodeksu pracy, wyrażająca się prze- wskazuje na jeszcze jedną aktywność
jęciem przez lekarza dyżurnego obowiąz- zawodową, jaką jest wykonywanie
ków kierownika dyżuru. Tego rodzaju zleceń lekarskich w procesie diagnosty- stra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2002 r.
interpretacja znajduje swoje odbicie ki, leczenia i rehabilitacji. w sprawie wykazu produktów leczni-
w regulaminach organizacyjnych po- Aktem wykonawczym do Ustawy czych, które mogą być doraz
nie do-
szczególnych placówek ochrony zdrowia o zawodzie pielęgniarki i położnej jest starczane w związku z udzielanym
oraz w zakresie obowiązków położnej m.in. Rozporządzenie Ministra Zdro- świadczeniem zdrowotnym, wykazu
na danym stanowisku pracy. Karkow- wia z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie produktów leczniczych wchodzących
ska przedstawia pogląd, że rozwiązania rodzaju i zakresu świadczeń zapobie- w skład zestawów przeciwwstrząso-
prezentowane przez ww. autorów stoją gawczych, diagnostycznych, leczniczych wych, ratujących życie (Dz.U. Nr 126,
w sprzeczności z aktami nadrzędnymi i rehabilitacyjnych udzielanych przez poz. 1381; z 2002 r. Nr 113, poz. 984,
i regulaminy wewnętrzne jednostek pielęgniarkę albo położną samodzielnie Nr 141, poz. 1181 i Nr 152, poz. 1265) oraz
ochrony zdrowia nie powinny być for- bez zlecenia lekarskiego. Osobie czyta- na podstawie Rozporządzenia Ministra
mułowane na podstawie takiego rozu- jącej tylko te dwa akty prawne w ogóle Zdrowia z dnia 12 grudnia 2002 r. w spra-
mienia problemu. nie powinno nasuwać się pytanie, czy wie podmiotów uprawnionych do zaku-
aby na pewno położna ma samodzielne pu produktów leczniczych w hurtowni
Art. 2 rozdz. 1 Ustawy o zawodzie kompetencje. Paragraf szósty rozporzą- farmaceutycznej.
pielęgniarki i położnej wywoływał dzenia precyzyjnie opisuje czynności,
i wywołuje nadal dyskusję i różną do których jest uprawniona położna. Prowadząc dyskusję na temat
interpretację swego zapisu. Wpro- W zapisach tych uwzględniono również samodzielności zawodowej położ-
wadza on niejasności w zwykłym, co- wykształcenie położnych, od którego nych i  dobrego porodu , nie można
dziennym wykonywaniu zawodu i w re- uzależniona jest możliwość wykonywa- pominąć takich uregulowań praw-
lacjach interpersonalnych w miejscu nia poszczególnych świadczeń medycz- nych jak Rozporządzenie Ministra
pracy. Należy w związku z tym zadać nych. Załączniki nr 3 i 5 do omawiane- Zdrowia z dnia 20 września 2012 r.
ą�ą�
pytania: Czy mamy do czynienia z bra- go rozporządzenia stanowią wykazy
kiem zgodności między szeroko rozu- leków, które położna może podać sa-
mianym systemem prawnym a aktami modzielnie bez zlecenia lekarskiego
dr n. o zdrowiu Dorota Fryc  położna
prawnymi dotyczącymi zawodu? Czy w sytuacjach wymagających interwen-
od 1986 roku, pracowała na różnych oddziałach typowych
zapis jest niejednoznaczny i daje możli- cji. Leki z powyższych załączników, dla położnych. Od 2001 roku prowadzi własną praktykę
położniczą w miejscu wezwania, od 2003 roku przyjmuje
wości różnej jego interpretacji? Twier- które nie są dostępne w wolnym obrocie
porody domowe. Doktor nauk o zdrowiu i pracownik
dzące odpowiedzi komplikują w znaczą- aptecznym, położna prowadząca swoją
Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, członkini
cy sposób możliwość autonomicznego działalność może nabyć w hurtowniach
i wiceprezeska Stowarzyszenia  Dobrze Urodzeni . Zainteresowana
praktykowania przez położne w ramach farmaceutycznych lub poprzez apteki
szeroko pojętą samodzielnością zawodową położnych i prawem rodziców do
podmiotów leczniczych tak publicz- na podstawie Rozporządzenia Mini- niezależnych decyzji dotyczących okresu okołoporodowego i rodzicielstwa w ogóle.
Kursy są bezpłatne dla użytkowników produktów BD, odbywają się w miejscy pracy, ich programy
zostały zatwierdzone przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych,
zyskały patronat Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych.
Nowa oferta kursów już wkrótce  szczegóły w MPiP oraz na www.bd.com/pl
29
11/2014 �� MAGAZYN PIELęGNIARKI I POłOŻNEJ
Jestem położną | Kampania  Dobry poród  wspólna sprawa
w sprawie standardów postępowania nia możliwości korzystania ze świadczeń rego integralną częścią powinna być
medycznego przy udzielaniu świadczeń położnych przez ogromną rzeszę kobiet położna.  Dobry poród to również
Być może
zdrowotnych z zakresu opieki około- będących w okresie okołoporodowym. taki, w którym personel medyczny za-
dobrym rozwią-
porodowej sprawowanej nad kobietą Bezsprzecznie czynnik ekonomiczny angażowany w opiekę mówi jednym
zaniem, które
w okresie fizjologicznej ciąży, fizjolo- w korzystaniu ze świadczeń medycz- głosem i porozumiewa się na poziomie
sprawdza się
gicznego porodu, połogu oraz opieki nych bywa decydującym o wyborze partnerskim, a nie hierarchicznym.
w innych
nad noworodkiem (Dz.U. Nr 112, poz. świadczeniodawcy. Czy zatem odwle- Rodząca ma wówczas możliwość kon-
krajach Europy
kanie w czasie decyzji na poziomach sultacji z każdym członkiem zespołu,
654, z póz
n. zm.) i Standardy postę- Zachodniej,
powania medycznego przy udzielaniu byłoby legislacyjnych i oceny bezpieczeństwa w tym z położną. Otrzymuje również
technologii medycznych oraz kwestii kompletną, równoprawną i wzajem-
świadczeń zdrowotnych z zakresu opie- wprowadzenie
jasnej linii
ki okołoporodowej sprawowanej nad dotyczących praktykowania w zawodzie nie się uzupełniającą informację od
podziału
kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, położnej nie jest działaniem mającym poszczególnych członków zespołu.
pomiędzy opieką
fizjologicznego porodu, połogu oraz znamiona celowego ograniczania możli- Niestety, konstrukcja polskiego syste-
w fizjologicznej
opieki nad noworodkiem. Drugi z wy- wości wybranym grupom zawodowym? mu ochrony zdrowia wciąż jest bardzo
ciąży a tą
mienionych aktów prawnych określa Działania takie bezpośrednio umniej- zhierarchizowana. Często zdarza się,
sprawowaną
szczegółowo zakres możliwości położ- szałyby prawo wyboru dla środowiska iż wielogodzinna opieka nad rodzącą
w przypadku
nej w sprawowaniu opieki nad kobietą pacjentów klientów. i praca położnej są przekreślane jednym
towarzyszącej
w okresie okołoporodowym. Daje pol- autorytarnym zdaniem czy poleceniem
patologii.
skim położnym możliwość prowadze- Podobnie tendencyjnym wydaje bez możliwości merytorycznej wymia-
nia fizjologicznej ciąży, porodu, połogu się pytanie, czy położna może być ny informacji. Sytuację takiej położnej
i opieki nad zdrowym noworodkiem. współautorem  dobrego porodu . można porównać do  bytu daremnego
Niestety, nie wszystkie świadczenia Może i najczęściej jest. W związku  posiadającego ogromne możliwości
możliwe do zrealizowania przez położ- z powyższymi uwarunkowaniami i roz- i niemogącego ich z różnych przyczyn
ną, wymieniane w tym akcie, są obec- ważaniami prawno-społeczno-relacyj- wykorzystywać. Jeżeli więc mówimy
nie opłacane ze środków publicznych. nymi położne doświadczają ogromnej o samodzielności, o kompetencjach,
Do świadczeń, które mogą być objęte frustracji w praktykowaniu swego o byciu autorem  dobrego porodu , na-
umową pomiędzy NFZ a położną należy zawodu. Wyposażone w dobre umoco- leżałoby założyć, iż nie ma takiej pro-
edukacja okołoporodowa wobec kobiet wania prawne, wiedzę, umiejętności, fesji, która mogłaby kontrolować dany
ciężarnych od 21. tygodnia ciąży do jej posiadające wykształcenie na poziomie zawód, zamiast zdrowo z nim konku-
końca i wizyty patronażowe po poro- najczęściej akademickim nie zawsze rować. Pociąganie do odpowiedzial-
dzie. Pozostałe świadczenia, takie jak są dopuszczane do bycia partnerem ności i uprawnienia do kontrolowania
prowadzenie ciąży, przyjęcie porodu w prowadzeniu porodu i czynieniu go praktyki położnych powinni mieć
w innym miejscu niż szpital, możliwość  dobrym porodem . To czy poród dla jedynie przełożeni: oddziałowe, prze-
wystawiania skierowań do laborato- konkretnej kobiety będzie  dobry , łożone, naczelne itd. oraz korporacja
rium czy do specjalistów przez położną zależy od jej oczekiwań, sytuacji po- zawodowa i wymiar sprawiedliwości.
są w ramach umowy z NFZ aktualnie łożniczej, ale i możliwości współpracy Być może dobrym rozwiązaniem,
niedostępne. Prowadzi to do ogranicze- z całym zespołem terapeutycznym, któ- które sprawdza się w innych krajach Eu-
ropy Zachodniej, byłoby wprowadzenie
jasnej linii podziału pomiędzy opieką
w fizjologicznej ciąży a tą sprawowa-
ną w przypadku towarzyszącej patolo-
gii. Jasny podział kompetencji pomię-
dzy różnymi medykami sprawującymi
opiekę nad kobietą w okresie około-
porodowym usunąłby nakładanie się
na siebie uprawnień i wprowadził inny
zakres odpowiedzialności. Czy jest
potrzeba leczenia fizjologicznej ciąży
i czy położna, rozpoznając patologię,
nie odeśle na podstawie obowiązujące-
go prawa kobiety do lekarza? Czy nad-
rzędną sprawą nie jest  dobry poród
bez względu na to, kto sprawuje opie-
kę nad kobietą i gdzie on się odbywa?
By odpowiedzieć na te pytania, nale-
żałoby rozpocząć dyskurs, czym i dla
kogo jest pojęcie  dobrego porodu .
Pytanie pozostaje otwarte. p�
foto: DEPOSITPHOTOS
30
MAGAZYN PIELęGNIARKI I POłOŻNEJ Ł� 11/2014