Podstawy zarządzania
Część I
Dr A. Stańda
Katedra Teorii Organizacji i Zarządzania
[e-mail]
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 1
zarządzania
Literatura
Literatura podstawowa
" Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, red.
K. Krzakiewicz, AE w Poznaniu, 2007/6 ( rozdz. 1-7,
9)
" J.A.F Stoner, R.E. Freeman, D. Gilbert, Kierowanie,
PWE, Warszawa 1998 ( do egzaminu rozdział 2)
" Literatura uzupełniająca
" R. W.Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
" Strategor, Zarządzanie firmą, Strategie, struktury,
decyzje, tożsamość, PWE, Warszawa 1995
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 2
zarządzania
Zasady zaliczenia przedmiotu
" Podstawą przystąpienia do egzaminu jest
zaliczenie ćwiczeń; do egzaminu przystępujemy z
wpisanym zaliczeniem do indeksu i karty
egzaminacyjnej
" Usprawiedliwienie z nieobecności na egzaminie
należy przedłożyć w ciągu trzech dni od dnia
egzaminu
" Egzamin pisemny o charakterze testu
" Zakres egzaminu:
" Tematyka zajęć ćwiczeniowych
" Tematyka wykładów
" Materiał z literatury
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 3
zarządzania
Część I
Istota współczesnej organizacji
" Pojęcie organizacji
" Cechy organizacji
" Zasoby organizacji
" Modele organizacji
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 4
zarządzania
Organizacja to system, którego uporządkowanie polega na
tym, że funkcjonalnie zróżnicowane części w zasadzie
współprzyczyniają się do powodzenia całości, a powodzenie
całości jest istotnym warunkiem powodzenia części
(J.Zieleniewski, T.Kotarbiński- polscy prakseologowie)
" Organizacje są systemami otwartymi
" Organizacje są systemami celowymi
" Organizacje są systemami szczególnie złożonymi
" Organizacje systemami ustrukturyzowanymi
" Organizacje są systemami hierarchicznymi
" Organizacje są systemami generującymi synergię
" Organizacje są systemami homeostatecznymi
" Organizacje są systemami adaptacyjnymi
" Organizacje są systemami z wbudowanym mechanizmem
samoregulacji
" Organizacje są systemami o wysokiej spójności
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 5
zarządzania
Organizacja społeczna jest to system, którego
uporządkowanie polega na tym, że funkcjonalnie
zróżnicowane działania ludzkie wykorzystują,
przekształcają i zespalają w sposób celowy zasoby
kapitałowe, ideowe i naturalne, pozostając we
wzajemnym oddziaływaniu z innymi systemami
działalności ludzkiej i zasobami otoczenia (W.
Bakke)
" W organizacjach zawsze ścierają się dwie tendencje :
1. Adaptacyjna /antycypacyjna 2. Konserwatywna
" Organizacje cechuje ekwifinalność, czyli zdolność do
osiągania podobnych wyników w różny sposób, za pomocą
różnych procesów i struktur
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 6
zarządzania
Właściwości organizacji
" Celowość  istnienie celu lub celów przyjętych do
osiągnięcia przez całość
" Złożoność z dających się określić części,
powiązanych ze sobą i funkcjonalnych wobec
całości, aczkolwiek posiadających własne,
partykularne interesy
" Odrębność części i całości w stosunku do otoczenia,
a jednocześnie powiązanie tych części i całości ze
składnikami otoczenia
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 7
zarządzania
Organizacje są zespołami ludzi, rozmyślnie
tworzonymi, utrzymywanymi i zmienianymi dla
realizacji określonych celów (E. Etizioni)
Charakteryzują się:
" Podziałem pracy, władzy i przepływu informacji, które nie są
przypadkowe ani tradycyjne, lecz rozmyślnie zaplanowane, aby
służyły realizacji określonych celów,
" Obecnością jednego lub więcej ośrodków władzy, które
kontrolują zgodne wysiłki organizacji
" Substytucyjnością personelu, tzn. osoby niezadowalające
mogą zostać usunięte, a ich zadania powierzone innym,
przesunięcia personelu mogą się odbywać także przez awanse i
oferty innych stanowisk
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 8
zarządzania
Wieloznaczność pojęcia  organizacja
" Atrybutowe rozumienia organizacji  organizacja
rozumiana w kategorii cech, jakie można jej
przypisać
" Rzeczowe rozumienie organizacji  wyodrębniona
fizykalnie całość
" Czynnościowe rozumienie organizacji  proces
tworzenia organizacji
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 9
zarządzania
Sprawność organizacji
" Ujęcie prakseologiczne  postaci sprawnego
działania:
" Skuteczność - działanie jest skuteczne, jeśli prowadzi do
skutku zamierzonego jako cel (nie bierzemy pod uwagę kosztu
działania, tylko skutki oceniane pozytywnie i przewidywane)
" Ekonomiczność (zwana gospodarnością)  stosunek między
wartością (cennością) wyniku użytecznego (W) i wartością
(cennością) kosztu (K)  W/K
" Korzystność - różnica między wartością (cennością) wyniku
użytecznego (W) i wartością (cennością) kosztu (K)  W-K
" Żadnego działania nie można nazwać
sprawnym w sensie ogólnym, jeśli nie jest co
najmniej minimalnie skuteczne
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 10
zarządzania
Sprawność organizacji
" Koncepcja sprawności P.Druckera
" Sprawność   robienie rzeczy we właściwy sposób ;
od menedżera oczekuje się, by osiągał wyniki
współmierne do nakładów zużytych na ich realizację
" Skuteczność  to umiejętność wyboru właściwych
celów
" Żaden stopień sprawności nie zrównoważy braku
skuteczności
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 11
zarządzania
Rzeczywista organizacja jest zbiorem zasobów o
bardzo zmiennej charakterystyce, zarówno o naturze
materialnej jak i niematerialnej, dynamicznej i pasywnej
" Zasoby kapitałowe
" Zasoby pracy wykonawczej
" Zasoby menedżerskie (administracyjny i przedsiębiorczości)
" Zasoby wiedzy
" Zasoby niematerialne kumulacji wielkości i mocy ekonomicznej
organizacji
" Zasoby opanowania stosunków handlowych, międzyludzkich,
przemysłowych, prawnych, politycznych
" Zasoby naturalne
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 12
zarządzania
Zasoby mają swoistą charakterystykę dla każdej
organizacji i przez to tworzą konkretny potencjał i
ograniczenie jej aktywności
" Rzadkość zasobów zmuszająca do racjonalnego ich
użytkowania, co wymaga prowadzenie kalkulacji
ekonomicznej
" Poliwalencja zasobów umożliwiająca różne wykorzystanie
konkretnego zbioru zasobów, co wymusza konieczność ich
różnej kombinacji
" Kumulatywny charakter zasobów, zasoby przynoszą
profity dopiero wówczas, gdy posiadają co najmniej
minimalną wielkość
Wniosek
W organizacji prowadzona jest swoista gra, której warunkami
brzegowymi pozostają, z jednej strony ograniczenia
(rzadkość zasobów i ryzyko decyzji) a z drugiej możliwości
(poliwalencja i okazje zewnętrzne)
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 13
zarządzania
Modele organizacji
Model H.J. Leavitta
" Cele i zadania (misja, wizja, cele,
strategia, zadania,...)
" Ludzie (postawy, kwalifikacje,
umiejętności, predyspozycje,
cele ludzie
motywacja, stosunki międzyludzkie,
...)
" Technologia (know-how,
wytwarzanie, zatrudnianie,
gromadzenie informacji, ...)
technologia struktura
" Struktura (hierarchia, schematy
organizacyjne, procedury, zakresy
czynności, instrukcje, ...)
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 14
zarządzania
Model organizacji 7 - S Mc Kinsey a
Nowa fala w zarządzaniu - podejście sytuacyjne
Miejsce na rysunek
" Strategia (strategy)
" Struktura (structure)
" Sformalizowane procedury
(systems)
" Pracownicy (staff)
" Styl zarządzania (style)
" Kwalifikacje menedżerów
(skills)
" Podstawowe wartości
(superordinate goals)
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 15
zarządzania
Model organizacji 7 - S Mc Kinsey a
Nowa fala w zarządzaniu - podejście sytuacyjne
" Strategia (strategy)
" Struktura (structure)
" Sformalizowane
procedury (systems)
" Pracownicy (staff)
" Styl zarządzania (style)
" Kwalifikacje
wartości
wartości
menedżerów (skills)
" Podstawowe wartości
(superordinate goals)
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 16
zarządzania
Wytyczne sprawnego działania 
dyrektywy sprawności
Cykl działania zorganizowanego (H.Le Chatelier), jako
dyrektywa niealternatywna
" Uświadomienie celów
" Planowanie działania
" Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów
" Realizowanie planu
" Kontrola realizacji
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 17
zarządzania
Wytyczne sprawnego działania 
dyrektywy sprawności cd.
Wytyczne alternatywne:
" Specjalizacja  uniwersalizacja
" Aktywizacja działania  minimalizacja interwencji
" Kunktacja  antycypacja
" Potencjalizacja  pełne wykorzystanie zasobów
" Koncentracja sił  dywersyfikacja działania
Dr Andrzej Stańda - Podstawy 18
zarządzania