KAROL DARWIN (1809-1882)przyrodnik podczas rejsu statku Beagle; klasyf.org. morskie; badał atole
koralowe - aktualna teoria genezy atoli
EDWARD FORBES (1815-1854)badał org. wód przybrz.h W. Brytanii, M. Śród., Egejskiego; zbierał org.
morskie, wyróżnił strefy głęb.i wód ocean.; błędnie stwierdził, że poniżej głębokości 550m p.p.m. nie ma
org. żywych (strefa azoiczna) JOHN ROSS (1777-1856) badacz Arktyki; podczas wyprawy w celu
odnalezienia Przejścia Półn-Zach odkrył wiele org. głębokomorskich, z głębokości 1800m p.p.m. JAMES
CLARKE ROSS (1800-1862)badacz Arktyki i Antarktydy; odkrył wiele org. w wodach antarktycznych, z
dużych głęb. i porównywał je z gat.opisanymi przez jego stryja, Johna Rossa; Morze Rossa, Lodowiec
Szelfowy Rossa, Wyspy Rossa; odkrył i udowodnił, że Antarktyda jest lądem stałym z pokrywą lodową
CHRISTIAN GOTTFRIED EHRENBERG (1795-1876) odkrył, że w dnie morskim są te same org. co w
wodach pow. - wywnioskował, że szczątki org. opadały na dno morza; twórca mikropaleontologii
JOHANNES PETER MÜLLER (1801-1858)badaÅ‚ dryfujÄ…ce w morzu drobne roÅ›l i zw; BaÅ‚tyk, M
Północne, Adriatyckie, ŚródziemneVICTOR HENSEN (1835-1924)prowadził ilościowe badania fito- i
zooplanktonu; nadał drobnym org. nazwę plankton CHARLES WYVILLE THOMSON (1830 i 1882)
szkodzki przyrodnik; dzieło "Głębiny mórz" - pierwsza książka z dziedziny oceanografii biologicznej
BADANIA BRYTYJSKIE
W celu poprowadzenia kabli telegraficznych przez Atlantyk Brytyjczycy rozpoczęli badania dna
morskiego.Topografia, prądy morskie i organizmy.Wyciągnięte uszkodzone kable obrośnięte organizmami -
bodziec do rozwoju badań.STATEK PORCUPINE (1869 i 1870) - pobór osadów z głębokości 4300
m.WYPRAWA CHALLENGERA (1872-1876) - największa wyprawa oceanograficzna w dziejach;
Challenger - żaglowiec z pomocniczym napędem parowym; laboratoria; wyciągarki; liny sondujące; Charles
Wyville Thomson kierownikiem naukowym; 3,5roku, 110840km, 361 sondowań; najgłębsze sondowanie
8180m (Mariany); wyznacza początek oceanografii opisowej; 50 tomów raportów;
BAD. NORWESKIE, NIEMIECKIE, FRANCUSKIE, AUSTRIACKIE I
AMERYKAC
SKIENORWEGIA - statek Voringia, badania hydrologiczne na północnym Atlantyku
NIEMCY - Bałtyk i Morze Północne, SS Pomerania oraz Crache AUSTRIA - Morze Czerwone i Morze
Śródziemne USA - statek Enterprise
Badania naukowe, testowanie hipotez, zbieranie danych, ale również prestiż krajów, które je prowadziły.
Dno oceaniczne
ZIEMIA JAKO PLANETA WÓD jedyna planeta Układu Słonecznego z wodą w stanie ciekłym,
gazowym i stałym. Odpowiednie warunki- odległość od Słońca- tempa, ruch obrotowy planety, atmosfera.
Poch wody na Ziemi (H i He jako główne gazy pierwotnej atmosfery).
RUCH OBROTOWY - dobowe różnice temp.
ATMOSFERA - ochrona przed parowaniem Jednym z najważniejszych gazów w atmosferze jest para
wodna (H2O). Powstała z połączenia wodoru i tlenu. Inne gazy to azot (N2), dwutlenek węgla (CO2) i kwas
solny (HCl), które były z
ródłem chlorków w soli morskiej (głównie NaCl). 4 kroki do powstania
atmosfery: - 1PIERWOTNE GAZY utracone wskutek promieniowania słonecznego 2WYZIEWY GAZÓW
z odgazowywanej gorącej pow. Ziemi i uderzenia ciał niebieskich (lodowych komet) 3.STAA
A DOSTAWA
CO2, pary wodnej, CO, N, H, HCl, amoniaku i metanu, dzięki działalności wulkanicznej 4.DOSTAWA
TLENU pochodzenia biogenicznego; Oceany sÄ…  produktem ubocznym gorÄ…cej Ziemi i dyferencjacji
magmy. OCEANY - 71% powierzchni- 361 mln km2. CYKL HYDROLOGICZNY - naturalny
obieg wody na Ziemi. Obejmuje on procesy zachodzące zarówno w ATMOSFERZE, takie
jak: parowanie, kondensacja, opady, transport wilgoci; w BIOSFERZE: pobieranie wody i jej oddawanie w
procesie oddychania, czyli transpiracji, jak i w LITOSFERZE: wsiąkanie, spływ podziemny i
powierzchniowy. W cyklu hydrologicznym wyróżnia się obieg duży i mały. 4 główne baseny oceaniczne: -
Pacyfik Północny i Południowy -Atlantyk Północny i Południowy  Indyjski -Arktyczny (lodowaty) -Ocean
Antarktyczny (Południowy) *Oceany są połączone (czasem jako jeden wszechocean) *Z oceanami
połączone są liczne morza marginalne *Oceany różnią się warunkami umożliwiającymi rozwój życia
(powody klimatyczne oraz kształt i rozmieszczenia kontynentów) *Na baseny oceaniczne składają się
głównie głębie oceaniczne (4-6km), które pokrywają 30% pow. Ziemi, kontynenty to tylko 29% pow.
Pacyfik jest najgłębszy i największy. Zajmuje 50% powierzchni wszystkich oceanów, a Arktyczny jest
najmniejszy 3,9% pow. oceanów.
ZJAW CIENIA AKUSTYCZNEGO to obszar, przez który fale nie przenikają. Wiązki fal aku zakrzywiają
siÄ™ w kierunku, gdzie poruszajÄ… siÄ™ wolniej i odchylajÄ… siÄ™ od miejsc, gdzie poruszajÄ… siÄ™ szybciej. Zjaw
strefy cienia akustycznego jest wykorze m. in. przez okręty podwodne w celu uniknięcia wykrycia.
Na głębokości ok. 1000, specyficzny układ parametrów zasolenia, tempa i ciśnienia powoduje powstanie
strefy min prędkości rozchodzenia się fal akustycznych - OCEANICZNY GA

BINOWY KANAA

Dy
WI
KOWY - SOFAR.
Fale akustyczne wytw w tym kanale nie wydostajÄ… siÄ™ na zew o ile nie sÄ… kierowane pod ostrym kÄ…tem.
Większość fal jest odbijana do granic tej strefy i przenoszona daleko.
Kanał dz
więkowy jest wykorzystywany w projekcie ATOC (Acoustic Thermometry of Ocean Climate) w
badaniach długookresowych zmian temperatury wód oceanicznych.
Sieć hydrofonów SOSUS (Sound Survaillance System) używana jest do wykrywania i śledzenia okrętów
wojennych i innych jednostek.
Kanał dz
więkowy wykorzystuje się również w badaniach cywilnych - ssaki morskie oraz zjawisko
SPREDINGU dna oceanicznego.
metody badań dna.
Pierwsze informacje z czasów starożytnych
POSIDONIUS (ok. 135-51 p.n.e.); głębokość Morza Śródziemnego ok. 2000m
KAMIEC
UWI
ZANY DO LINY; Póz
niej tzw. "ołowianka" - ołowiany ciężarek na wyskalowanej linie.
JednostkÄ… miary S
ŻEC
- ok. 2 m - rozpiętość ramion. Ciężarkiem pobierano niewielki próby osadów dna -
istotne informacje dla żeglugi. LINY KONOPNE - ciężkie, trudno wyczuć dno - pomiary zawyżone.
STRUNY FORTEPIANOWE Z KUL
ARMATNI
- czasochłonna metoda - rozwijanie i zwijanie
zajmowało dużo czasu.
Metoda akustyczna wyznaczania głębokości - lata 20 XX wieku. ECHOSONADA wykorzystuje odbicie
fal ultradz
więkowych od ciał stałych; mierzony jest czas potrzebny impulsowi ultradz
więkowemu na
odbicie się od dna i powrót; szybkie i ciągłe pomiary w trakcie rejsu statku. FALA Dy
WI
KOWA W
WODZIE PORUSZA SI
DUŻO SZYBCIEJ NIŻ W ATMOSFERZE.
Średnia prędkość dz
więku w wodzie morskiej wynosi 1500m/s. Prędkość rozchodzenia się dz
więku rośnie
wraz z temperaturą, zasoleniem i głębokością wody. Ultradz
więki są przenoszone dalej niż dz
więki o
wyższej częstotliwości.
Pionowo w dół skierowany sygnał przecina warstwy wody o różnych właściwościach fizycznych -
przebiega przez nie z różną prędkością. - Precyzyjny rejestrator głębokości - bardzo wąska wiązka fal
akustycznych - bardzo szczegółowy obraz ukształtowania dna. Impulsy o dużej częstotliwości powodują, że
część fal akustycznych penetruje dno oceaniczne i zapis echosondy przedstawia budowę
geologicznÄ….
Echosondy rejestrują też obecność planktonu i ryb, które przemieszczają się rytmicznie w nocy ku
powierzchni morza i głębiej w ciągu dnia.
Organizmy tworzÄ… warstwy zwane GA

BOKOWODNYMI WARSTWAMI ROZPRASZAJ
CYMI -
odbijają część fal akustycznych dając obraz fałszywego dna w zapisie rejestratora głębokości.
Widoczne są ławice ryb i pojedyncze duże osobniki. Położenie i sposób pojawienia się echa ułatwia
rozpoznanie gatunków ryb.
SONAR (echolokacja u zwierząt morskich. Urządzenie do określ kierunku i odległości od obiektów
podwodnych. Podstawowym elementem sonaru jest echosonda.
Sonar służy również w określaniu typu obiektu - ssaki morskie, okręty podwodne - typ okrętu (analiza
dz
więku z turbin i śrub okrętowych). Fale akustyczne z sonarów najczęściej przecinają warstwy wody pod
innym kątem niż kąt prosty, przez co ich bieg załamuje się (różna prędkość w kolejnych warstwach wody o
różnej gęstości). W rezultacie cel znajduje się na innej głębokości i w innej odległości.
Do szczegółowego obrazowania dna oceanów służy system LADS (Laser Airborne Depth Sounder).
Samolot z zamontowanym laserem leci na niewielkiej wysokości - 350 do 550m. Laserem mierzona jest
odległość między samolotem a dnem oceanu.
Badanie rzez
by dna oceanów - za pomocą satelitów.
Pomiary zmian pola grawitacyjnego Ziemi wywołane ukształtowaniem dna. Powierzchnia oceanu nie jest
płaska - anomalie grawitacji tworzą łagodne wyniesienia i obniżenia powierzchni wody. Duże formy
ukształtowania dna powodują anomalie grawitacyjne i kształtują pośrednio pow oceanów. Większa masa
litosfery - wyniesienie dna - silniejsze przyciąganie. Woda jest przyciągana do miejsc o większej masie
litosfery. Nad rowem oceanicznym powierzchnia wody obniża się o 25-30m w stosunku do powierzchni
geopotencjalnej, nad grzbietami unosi się około 10m.
Formy krawędzi kontyn
Proc kształtujące rzez
bę dna oceanów: znacznie powolniejsza niż na lądzie; erozja powodowana falowaniem
i prądami morskimi; intensywne procesy erozyjne na obrzeżach kontynentów; wietrzenie chemiczne -
rozpuszczanie minerałów w wodzie; stopniowe pogrzebywanie rzez
by pod nieustannym "deszczem"
osadów. Zjawiska wulkaniczne [ grzbiety śródoceaniczne (spreading); plamy gorąca; łuki wysp; wzniesienia
abisalne]; ruchy skorupy ziemskiej - powolne.
GRZBIET OCEANICZNY - ryft, uskoki transformacyjne, oceaniczna strefa spękań.
Hawaje - ciÄ…g wysp wulkanicznych nad PLAM
GOR
CA.
Mariany - A
UK WYSP (gór wulkanicznych) w strefie subdukcji. Rów Mariański - Głębia Challengera -
11034m głębokości.
STREFY SUDBUKCJI - rowy oceaniczne - Rów Jawajski
OBRZEŻE KONTYN - krawędz
kontynentalna [szelf, stok kontynentalny, podnóże kontynentalne],
krawędz
PASYWNA (atlantycka); w strefie przejściowej między skorupą kontynentalną a oceaniczną
wewnątrz tej samej płyty litosfery; stosunkowo szerokie;
krawędz
AKTYWNA (andyjska, mariańska); miejsce zbieżnego ruchu płyt - subdukcji; stosunkowo wąskie,
aktywne tektonicznie, trzęsienia ziemi i wulkanizm;
SZELF KONTYN - podwodne przedłużenie kontynentu; zróżnicowana szerokość (średnia-65km); łagodnie
opada ku oceanom; głębokość położenia od 20 do 500m (średnia 130m).
Kształtowanie przez erozję sztormową, akumulację osadów (między lądem a łukami wysp, rafami
koralowymi). Do 1000km przy brzegach niskich, kilkanaście km przy stromych i wysokich. STOK KON -
stromo opada ku basenom oceanów; głębokość rośnie gwałtownie z 200 do nawet 3000m; nawet do 8000m
w rowach oceanicznych; obecność głębokich rozcięć - kaniony podmorskie; wycięte przy niskim poziomie
morza przez rzeki oraz przez prÄ…dy zawiesinowe (turbidytowe).
PR
DY TURBIDYTOWE - powodowane trzęsieniami ziemi lub nadmiernym obciążeniem osadem stoku
kontynentalnego; strumień mułu, piasku i wody; prędkość rośnie podczas spływu - erozja - kaniony; na dnie
basenu strumień zwalnia i rozprasza się; depozycja frakcjonalna osadów - TURBIDYTY.
PODNÓŻE KONTYNENTALNE (wzniesienie kontynentalne) - równina łagodnie opadająca ku basenom
oceanicznym; zbudowana z osadów naniesionych przez prądy turbidytowe; pofalowana równina złożona z
nakładających się stożków napływowych; największe powierzchnie zajmuje w pasywnej krawędzi;
depozycja frakcjonalna osadów - TURBIDYTY.
Formy dna oceanicznego
Dno basenów oceanicznych położone jest przeciętnie na głębokości 4000 - 6000m; Zajmuje około 30%
powierzchni Ziemi; Większa część basenów to obszar od podstawy stoku kontynentalnego ku wnętrzom
oceanów - tzw. RÓWNINA ABISALNA - lekko falista płaska równina;
RÓWNIN
ABISALN
pokrywają warstwy osadów - sady z opadania i z prądów zawiesinowych; -
miąższość od kilkuset do kilku tysięcy metrów; W dnach basenów oceanicznych występują formy takie jak:
WZNIESIENIA ABISALNE (do 1000m); GÓRY PODWODNE (do ponad 5000m);
Rozmieszczenie głównych basenów oceanicznych na Ziemi. Baseny porozdzielane są grzbietami górskimi,
progami i wzniesieniami. Grzbiety i wzniesienia śródoceaniczne z dolinami ryftowymi - tworzą ciągły
system Å‚Ä…czÄ…cy wszystkie oceany - 65 000km.
GÓRY PODWODNE - GUJOTY I SEAMOUNTS. Góry podwodne President Jackson (płyta pacyficzna).
GUJOTY na Pacyfiku osiągają 1000-1700m p.p.m.; na wierzchołkach pozostałości raf koralowych; dowody
na erozyjną działalność fal - wyrównanie powierzchni; pogrążone pod własnym naciskiem na skorupę
ziemskÄ…; w wyniku subdukcji dna oceanicznego; zatopienie po zaniku lÄ…dolodu;
RAFY KORALOWE - na wierzchołkach podwodnych wulkanów (przybrzeżne, barierowe, atole); RAFY
KORALOWE dzieli siÄ™ generalnie na 4 typy.
RAFY PRZYBRZEŻNE - tuż przy linii brzegowej wyspy niekoralowej (najczęściej wulkanicznej) są to
zwykle wyspy geologicznie młode. Czasem oddzielone bardzo wąskim pasem wody. (Thaiti, Hawaje); Rafy
przybrzeżne spotykane są też przy wybrzeżach kontynentów.
RAFY BARIEROWE - zwykle starsze od przybrzeżnych - wyspa podlega subdukcji, erozji, a koralowce
narastają wokół; (Wyspa Bora Bora, Wielka Rafa Koralowa w Australii)
ATOLE - pierścień rafy koralowej z niskimi wyspami z laguną pośrodku (czasem pozostałości wulkanów,
jednak zwykle brak skał wulkanicznych na powierzchni); ( Polinezja Francuska)
Wyspy typu Makatea - podniesione tektonicznie ATOLE koralowe. (Wyspa Mangaia, Wyspa
Hendersona[Pacyfik]); RAFY WAPIENNE dawne rafy koralowe.
Dno oceaniczne - osady
Podnóże kontynentalne i dna basenów pokrywają warstwy osadów o różnej genezie: CZ
STKI
MINERALNE pochodzenia organogenicznego i nieorganicznego; transportowane z lÄ…du, z atmosfery i
opadające z wód powierzchniowych; Największa MI
ŻSZOŚĆ - osady podnóża kontynentalnego -
deponowane stosunkowo szybko, tempo zróżnicowane; DNO BASENÓW - depozycja powolna, ale stała -
MI
ŻSZOŚĆ niewielka, zróżnicowana z wiekiem skorupy oceanicznej; BADANIE: tempa depozycji;
pochodzenia osadów; rozmieszczenia; miąższości; składu chemicznego; pozwala określić historię
środowiska sedymentacyjnego.
Poch osadów nieorg: z wietrzenia i erozji skał; wytrącanie z wody morskiej; z przestrzeni kosmicznej. Osad
min tworzy osady LITOGENICZNE - wiatr, rzeki, lodowce.
Osady chemiczne: HYDROGENICZNE - wytrącanie z wody morskiej, z przemian istniejącego materiału;
z
ródłem również strumienie hydrotermalne; obejmują część węglanów, fosforyty, konkrecje manganowe,
siarczki żelaza i manganu - strefy spredingu.
FOSFORYTY - z
ródło fosforu: na szelfie i górnej części stoku kontynentalnego; buły o średnicy do 25 cm
lub skorupy; obecnie u wybrzeży południowo zachodniej Afryki i Peru.
KONKRECJE MANGANOWE - mangan, żelazo, nikiel, kobalt, miedz
; czarne, brązowe buły (1-10cm);
rozrzucone na dnie lub pogrzebane w osadach; rosną 1-10mm na 1 mln lat; warstewki minerałów przyrastają
wokół jądra - ziarna piasku, muszli....(te na powierzchni reagują z wodą morską - więcej kobaltu i żelaza;
pogrzebane reagują z wodą i osadem - więcej manganu i miedzi; tworzą się najszybciej w obszarach o
wolnym tempie sedymentacji osadów); warstewki mają zróżnicowany skład - zmiana chemizmu wody w
historii oceanu;
BASENY O OGRANICZONEJ WYMIANIE WODY I INTENSYWNYM PAROWANIU: zagęszczone
roztwory solankowe; wytrącanie soli, oddzielenie od roztworu i opad na dno; Kolejność wypadania z
roztworu: 1. węglan wapnia 2. siarczan wapnia 3. chlorek sodu.
OSADY KOSMOGENICZNE - czÄ…stki mineralne pochodzÄ…ce z przestrzeni kosmicznej nieustannie
bombardujące Ziemię; z rozpadu meteorytów podczas uderzenia w planetę; niewielka średnica - jako
zawiesina bardzo długo w wodzie; większość rozpuszcza się zanim dotrze na dno oceanu; bogate w żelazo
sÄ… rozprzestrzenione we wszystkich osadach morskich; podczas przelotu przez atmosferÄ™ ulegajÄ…
nadtopieniu i uzyskują kulisty kształt;(mikrotektyty)
Pochodzenie osadów biogenicznych: głęboko oceaniczne osady ze skorupek organizmów
jednokomórkowych - promienice, glony i okrzemki; fragmenty muszli i szczątki koralowców; W
GLANY I
KRZEMIONKA; drobny osad biogeniczny - MUA
; MUA
W
GLANOWY - min. 30% węglanu wapnia;
MUA
KRZEMIONKOWY - min. 10% krzemionki biogenicznej;
ROZPRZESTRZENIENIE MUA
ÓW ZALEŻY OD: produktywności biologicznej warstwy
powierzchniowej oceanu; zdolności wody, przez którą opadają szczątki (gęstość, prądy morskie);
rozpuszczania; głębokości dna; rozproszenia w innego typu osadach; GLONY - KOKOLITY - pokryte
płytkami wapiennymi;
ATLANTYK - nasycony względem węglanu wapnia do 4000m; węglany nie są rozpuszczane, osadzają się;
poniżej 4000m woda jest niedosycona - rozpuszczanie węglanów - brak osadu węglanowego na dnie (niższa
temperatura, większe ciśnienie - większe stężenie CO2 - większa kwasowość wody; podobnie w zimnych
wodach powierzchniowych); stąd osady węglanowe GA
ÓWNIE NA OBSZARACH PA
YTKICH,
CIEPA
YCH MÓRZ strefy umiarkowanej i między zwrotnikowych szerokości geograficznych, grzbietach
oceanicznych i w wodach przybrzeżnych.
Geochemia osadów dennych
Zasolenie wody morskiej: Chlor (Cl) 45,09%, Sód (Na) 38,67%, Magnez (Mg) 8,81%, Tlenek siarki (SO)
4,54%;
Po dodaniu kryształków soli do czystej wody następuje: *rozerwanie ich siatki krystalicznej, * rozpad na
jony, czyli rozpuszczenie i dysocjacja; Przyczyną tego procesu jest polarność cząsteczek H2O, tj. zdolność
do działania siłami elektrostatycznymi na cząsteczki soli;
POMIAR ZASOLENIA - Specjalny zespół ekspertów opracował METOD
POMIARU
PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO, która została zaakceptowana jako metoda określania zasolenia
w tzw. SKALI PRAKTYCZNEJ (PSU - practical salinity unit - obowiżauje od 1.01.1982r.);
PRZEWODNICTWO ELEKTRYCZNE - zdolność wody morskiej do przewodzenia prądu elektrycznego; -
przewodnictwo roztworu: jest proporcjonalne do stężenia jonów; jest proporcjonalne do sumy ruchliwości
jonów, która zależy od: * ładunku nośników, *tarcia wewnętrznego (lepkości) roztworu;
ZASOLENIE W SKALI PRAKTYCZNEJ: jest to stosunek przewodnictwa elektrycznego danej próbki
wody morskiej w temperaturze 15oC i przy ciśnieniu 1013.25hPa do przewodnictwa elektrycznego (w tych
samych warunkach) wzorca roztworu wodnego chlorku potasu (KCI) o stężeniu masowym równym
32,4356g KCI na 1kg roztworu.
ŚREDNIE ZASOLENIE WÓD POW BAA
TYKU - 7,5 PSU - 7-8%
TLEN (z atmosfery; z fotosyntezy (fitoplankton)); w warstwie fotycznej tlenu więcej niż 100% - oddawany
do atmosfery; tlen jest zużywany w procesach mineralizacji substancji organicznych i do oddychania
organizmów morskich;
GEOCHEMIA OSADÓW DENNYCH: TLEN - zawartość maleje wraz z głębokością; najsilniej
natlenione wody chłodne - strefy: arktyczne, antarktyczne, subarktyczne, subantarktyczne, strefy
umiarkowane - silne wiatry - falowanie; najsłabiej natlenione wody tropikalne - słabe falowanie; akweny o
dużej produktywności biologicznej i o utrudnionej wymianie pionowej wód - odtlenione od pewnej
głębokości - zapas tlenu zużywany na utlenianie; przydenna warstwa beztlenowa - rozkład beztlenowy -
wydzielanie siarkowodoru - pustynie siarkowodorowe; niektóre fiordy norweskie, głębie bałtyckie
(Gdańska, Gotlandzka...)
Skład chemiczny jest prawdopodobnie niezmieniony od 500 mln lat - stan równowagi dynamicznej.
Pierwiastki w wodzie morskiej dzieli siÄ™ na 3 grupy: 1. pierwiastki o koncentracji 1mg/dm3 - Cl, Na, Mg, S,
Ca, Br, C, Sr, B, F; 2. pierwiastki biogeniczne - O, C, H, Si, N, P, Fe, Mn; 3. rozpuszczone gazy -
siarkowodór, tlen, azot, CO2, gazy palne i obojętne; Pierwiastki śladowe - milionowe części mg/dm3;
rozpuszczona substancja organiczna (2-10 mg/dm3).
AZOT (pochodzi w całości z atmosfery; mało aktywny chemicznie - w wodach powierzchniowych jego
wysycenie jest bliskie 100% - maleje z głębokością; w przypadku prądów zstepujących - więcej azotu na
większych głębokościach; stężenie azotu w porównaniu z tlenem wynosi 1:2 - tlenu jest dwukrotnie więcej
względem azotu niż w atmosferze (1:4);
ROZPUSZCZONE GAZY: CO2 w wodzie morskiej pochodzi z : -powietrza, -procesów oddychania
organizmów morskich, - fotosyntezy, - utleniania znajdującej się w wodach obumarłej substancji
organicznej,- podmorskich wyziewów i ekshalacji gazów z wnętrza skorupy ziemskiej; CO2 jest zużywany
w wodach przez: organizmy roślinne, głównie fitoplankton-procesy fotosyntezy-, jest wiązany wraz z
roztworami mineralnym ,wykorzystywany na budowę pancerzyków, pancerzy, muszli i szkieletów org
morskich; oceany pochłaniają CO2 z atmosfery i znaczną jego część wiążą, wyłączając go z obiegu na setki
tys czy mln lat. Rozpuszcza się w wodzie morskiej w dużo większych ilościach niż tlen i azot; odczyn wody
morskiej, ze względu na jej zasolenie, jest słabo zasadowy; Zawartość CO2 w wodzie bardzo szybko
zmienia się wraz ze zmianami temperatury wody; SPADEK TEMP. WÓD - zdolność pochłaniania CO2
przez wodę szybko rośnie; WZROST TEMP. - zdolność pochłaniania maleje.
W warunkach wzrostu temp. wód "nadmiarowa" ilość CO2 zostaje przekazana z oceanu do atmosfery,
przyczyniajÄ…c siÄ™ do WZROSTU ZAWARTOÅšCI CO2 w powietrzu
WYSPY SMIECI
Prady morskie
na pow wszechoceanu tworzÄ… skomplikowany syst cyrkulacji
- wiatry, siła Coriolisa, ukł.kontynentow, zamkn kregi cyrkulacji pradow morskich.Czesc smieci trafia na
plaze, czesc pozostaje w morzu jako  chmura smieci swobodnie pływająca w wodzie. Zanotowano po raz
pierwszy w 1978? Plastosfera-spec. Ekosyst wysp smieci W wyższych szer geo dochodzi do zapadania się
zimnych wod pow płynących z wyższych szerokości pod lżejsze ciepłe wody to tzw strefy konwergencji,
które wyst na półkuli N i S. z kolei wpływają one w strefie międzyzwrotnikowej- zjawisko upwellingu, bogte
w składniki pok i ryby. Z kolei prady wirujące w komorkach zgarniają śmieci. Wielki Pacyficzny Plat Smieci 
efekt tsunami w Japonii ok. 5mln ton smieci spłynęło do Pacyfiku w wyniku tsunami w 2011r. ok. 70%
zatonęło u wybrzeży Japonii. Smieci dopływają do wybrzeży Kaliforni a rozprzestrenione sa od Alaski po
filipiny. Wraz z nimi rozwijają i wedruja organizmy. Ten spec ekosyst. Jest czyms zupełnie nowym w srod.
Plastik nie rozkłada się tylko ulega rozdrobnieniu na mikrocząstki pod wpływem promieniowania
słonecznego. Pływające kawałki drewna rozkł się b. szybko.Plastik oferuje wielu gat. Możliwość rozwoju. Do
tej pory odkryto ok 1000gat mikroorg bytujÄ…cych na mikroczast plastiku, w tym wiele nie oznaczono. Sa
wśród nich glony i bakterie, autotrofy, heterotrofy, drapole i symbionty Smieci niosą tez ze sobą zagrożenie
epi  Cholera! (Vibrio) Mikroczast sa wysoko toksyczne  polichlorek winylu. Sa właczane w łańcuch pok
ryb. Plastik ZABIJA MORSK
FAUN
 zółwie, ssaki i ptaki  albatrosy. Pozytywne zjawisko 
zaobserwowano mikroorg zywiące się plastikiem  mikroszczeliny i dziury, które sa efektem zerowania.
Likwidacja wysp śmieci nie jest prosta:
- nie sa faktycznie wyspami
- przypominają galaktyke śmieci
-zmieniają położenie i rozprzestrzenienie W celu kontroli musi powstać baza danych aktualizowana przez
statki, nurkow.z satelity nie widać ich, mimo ze zajmują rozległe powierzchnie.