1546 Medycyna Wet. 2007, 63 (12)
Artyk rz g d y
Inwazja Isospora suis u prosiÄ…t
JACEK KARAMON, IRENA ZIOMKO, TOMASZ CENCEK
Zakład ParazytoIogii i Chorób Inwazyjnych Państwowego Instytutu Weterynaryjnego
 Państwowego Instytutu Badawczego, AI. Partyzantów 57, 24-100 Puławy
Karamon J., Ziomko I., Cencek T.
Isospora suis invasion in piglets
Summary
The article is a review of literature concerning Isospora suis invasion in piglets. The prevalence of this
parasite in the world and in different types of farms was presented. The morphology of developmental stages,
the characteristic I. suis life cycle, pathogenesis, clinical signs, diagnostics and control of isosporosis have been
described in detail.
Keywords: Isospora suis, piglet
Występowanie i
Biegunka prosiÄ…t ssÄ…cych jest objawem chorobowym
często występującym w hodowlach trzody chlewnej
Z przeglądu piśmiennictwa dotyczącego występo-
i przynoszÄ…cym znaczne straty ekonomiczne. Przyczy-
wania I. suis wynika, że inwazję tych kokcydiów
ną biegunki u tych zwierząt mogą być infekcje wiru-
stwierdza się głównie w grupie wiekowej prosiąt ssą-
sowe i bakteryjne oraz inwazje pasożytnicze. Spośród
cych, natomiast bardzo rzadko izoluje siÄ™ tego pier-
pasożytów występujących u prosiąt szczególne miej-
wotniaka od świń starszych, u których częściej wystę-
sce zajmujÄ… kokcydie z gatunku Isospora suis. SÄ… to
pujÄ… kokcydie z rodzaju Eimeria. Dobrze obrazujÄ… to
pierwotniaki należące do typu Apicomplexa, rzędu
badania Roepstorffa (23), który wykazał, że u prosiąt
Eucoccidiida, rodziny Isosporidae, rodzaju Isospora.
ssących I. suis stanowiła 96% ogółu wykrytych kok-
Z rodzaju Isospora u świń opisano jeszcze dwa inne
cydiów, u prosiąt odsadzonych 67%, u tuczników
gatunki: I. almaatanesis i I. neyrai (18), jednak znane
40-57%, a u dorosłych świń tylko 3%. Należy zazna-
są one tylko z pojedynczych przypadków stwierdze-
czyć, że inwazja kokcydiów u prosiąt po odsadzeniu
nia oocyst w kale świń i nie wiadomo nic o cyklach
i świń dorosłych w większości przypadków ma prze-
rozwojowych tych kokcydiów. U prosiąt mogą wystą-
bieg bezobjawowy.
pić także kokcydie należące do rodzaju Eimeria, które
Wraz z rozwojem wielkostadnego chowu świń
jednak nie odgrywajÄ… znaczÄ…cej roli jako czynnik cho-
w latach 70. XX w. izosporoza wywoływana przez
robotwórczy. Najczęściej występujące gatunki tego
I. suis stała się istotnym problemem początkowo
rodzaju to: Eimeria debliecki, E. polita, E. scabra,
w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej potem
E. suis, E. perminuta, E. spinosa, E. porci, E. neode-
w Europie i na innych kontynentach. Już w latach 80.
bliecki. Ponadto stwierdzane sÄ…: E. cerdonis, E. scro-
w laboratorium w Illinois najczęściej izolowanym pa-
fe, E. guevarai oraz E. szechuanensis (30). Aktualnie
togenem od prosiąt wykazujących biegunkę był pier-
dokładna liczba gatunków kokcydiów występujących
wotniak I. suis (2). Obecnie kokcydie z tego gatunku
u świń nie jest znana, gdyż wiele z nich opisano tylko
stwierdza się u prosiąt na całym świecie. Wyniki ba-
na podstawie budowy jednego ze stadiów rozwojowych
dań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych i w
 oocyst. Dlatego nie można wykluczyć, że w niektó- Kanadzie wykazały inwazję I. suis u 15-20% miotów
rych przypadkach różne nazwy określają ten sam ga- prosiąt ssących (24). W Holandii (7) stwierdzano tego
tunek.
pierwotniaka u 68% prosiÄ…t, a w Niemczech u 32-53%
Gatunek Isospora suis został opisany po raz pierw- (20, 28).W krajach nordyckich także stwierdzano in-
szy już w 1934 roku przez Biestera i Murraya (3) wazję I. suis: w Szwecji u 20%, w Norwegii u 1%,
i uznany za czynnik wywołujący biegunkę u prosiąt. w Islandii u 31%, w Finlandii u 5%, a w Danii u 20%
Jednakże w latach 30. ubiegłego wieku inwazja ta prosiąt ssących (16, 23). Inwazję tego gatunku u pro-
nie stanowiła większego zagrożenia dla hodowli siąt ssących stwierdzano również w wielu innych kra-
trzody chlewnej m.in. ze względu na mało liczne jach europejskich, a także na innych kontynentach (6,
stada. 26, 30).
Medycyna Wet. 2007, 63 (12) 1547
Pierwsze dane dotyczące występowania kokcydiów ją od kilku do kilkunastu jąder komórkowych), lekko
I. suis u Å›wiÅ„ w Polsce pochodzÄ… z 1967 r. z badaÅ„ wydÅ‚użone, o Å›rednich wymiarach 15,4 × 7,5 µm. Po
Janeczka (10). Autor ten wykazał oocysty I. suis u 2,6% podziale tych merontów powstają merozoity typu II,
świń. Podobne wyniki odnośnie do występowania tego które są wąskie, sierpowato wygięte i ostro zakończo-
pierwotniaka przyniosły póz
niejsze badania z lat 80., ne, o wymiarach 9,7 × 3,4 µm (w preparatach obser-
gdzie I. suis wykazano u ok. 3% świń (25). Badania te wowane często w grupach) (19). Merozoity, wydosta-
nie obejmowały jednak grupy prosiąt ssących, u któ- jąc się do światła jelita, atakują następne enterocyty.
rych inwazja ta jest najpowszechniejsza. Dopiero prze- Istotny w przypadku I. suis jest sposób podziału me-
prowadzone w póz
niejszych latach badania uwzględ- rontów (endodyogenia), który pozostawia im zdolność
niające prosięta ssące (12, 13) pozwoliły na okreś- do ruchu i wnikania do komórek żywiciela. Pomimo
lenie rzeczywistej sytuacji epizootycznej dotyczącej powstawania wewnątrz potomnych merozoitów zacho-
I. suis w Polsce. Badanie przeprowadzone na terenie wany jest własny aparat apikalny meronta. Dlatego
14 województw, obejmujące 780 miotów prosiąt ssą- mogą one w pierwszych fazach podziału przemiesz-
cych pochodzących ze 104 chlewni wykazały wystę- czać się i atakować następne komórki nabłonkowe je-
powanie tego pierwotniaka u prosiąt w 67% badanych lita. Zdolności takich nie mają dzielące się na drodze
chlewni (12). schizogonii nieruchome schizonty występujące w cyk-
Z piśmiennictwa wynika, że kokcydie z gatunku lu rozwojowym kokcydiów z rodzaju Eimeria.
I. suis u prosiąt stwierdzane są częściej w gospodar- Istnieją przypuszczenia, że część sporozoitów i me-
stwach wielkotowarowych niż w małych gospodar- rozoitów I. suis może opuszczać jelito i umiejscawiać
stwach indywidualnych. PotwierdzajÄ… to wyniki uzys- siÄ™ w tkankach, podobnie jak ma to miejsce u wielu
kane w krajach nordyckich (16), gdzie w stadach gatunków z rodzaju Isospora (np. występujących
liczących mniej niż 50 macior oocysty I. suis stwier- u psów i kotów). Jednak nie zostało to jak dotąd po-
dzano u 7% prosiąt, w stadach liczących od 50 do 100 twierdzone doświadczalnie (22). Należy zaznaczyć, że
macior  u 22% prosiąt, a w stadach powyżej 100 I. suis należy do grupy kokcydiów z rodzaju Isospora
macior  u 34% prosiÄ…t. W badaniach przeprowadzo- charakteryzujÄ…cych siÄ™ wytwarzaniem oocyst pozba-
nych w Polsce stwierdzono podobną zależność: odse- wionych ciałek Stieda i jest jedynym gatunkiem w tej
tek prosiąt wydalających oocysty I. suis był najwięk- grupie, u którego, jak dotąd, nie stwierdzono istnienia
szy w gospodarstwach wielkotowarowych (32-35%), pozajelitowych form tkankowych.
podczas gdy w gospodarstwach średnich i małych był Po etapie rozmnażania bezpłciowego następuje faza
znacznie niższy (18-22% i 13-15%) (12, 13). płciowa (gamogonia). Część merozoitów w komórce
żywiciela przekształca się w mikro- i makrogamonty
Cykl rozwojowy i
produkujące gamety. Po ich połączeniu powstaje zy-
Cykl rozwojowy Isospora suis podobnie jak cykl gota, przekształcająca się w oocystę, która jest wyda-
rozwojowy innych kokcydiów obejmuje 3 fazy. Fazy lana z kałem na zewnątrz. Pierwsze oocysty wydalane
przebiegające w organizmie żywiciela to merogonia są z kałem 4-8 dni po zarażeniu (okres prepatentny).
(proces bezpłciowy) i gamogonia (proces płciowy), W przebiegającej w środowisku zewnętrznym fazie
natomiast faza mająca miejsce w środowisku zewnętrz- sporogonii, czyli procesie dojrzewania oocytsy do in-
nym to sporogonia, czyli dojrzewanie oocysty do for- wazyjności, wyróżnia się kilka stadiów. Pierwsze to
my inwazyjnej. stadium sporontu, w którym oocysta zawiera wewnątrz
Zarażenie prosięcia kokcydiami I. suis odbywa się jednorodną, zbitą, protoplazmatyczną masę. Potem
poprzez połknięcie inwazyjnej oocysty. W przewodzie następuje stadium sporoblastów (charakteryzujące się
pokarmowym prosięcia dochodzi do ekscystacji, czyli wytworzeniem 2 kulistych sporoblastów) i stadium
uwolnienia sporozoitów z oocysty. Proces ten prze- sporocyst, gdzie sporoblasty przekształcają się w oto-
biega pod wpływem soku żołądkowego, żółci i enzy- czone własnymi ścianami 2 sporocysty. Ostatnim eta-
mów trzustkowych aktywujących sporozoity. Sporo- pem jest stadium sporozoitów. W stadium tym powsta-
zoity za pomocą aparatu apikalnego aktywnie wnika- ją wrzecionowate sporozoity, po 4 sporozoity w każ-
ją do komórek nabłonka kosmków jelita cienkiego, dej sporocyście. Po tych przemianach oocysta staje się
gdzie powiększają nieco swoje rozmiary i przekształ- inwazyjna. Około 2% oocyst I. suis sporuluje w spo-
cają się w meronty. Zaczyna się faza rozmnażania bez- sób nietypowy, wytwarzając ostatecznie jedną sporo-
płciowego, w której meronty ulegają podziałom na cystę zawerajacą 8 sporozoitów (oocysty Caryospo-
drodze endodyogenii, wytwarzając merozoity. Meron- ra-podobne). Sporulacja oocyst zależna jest od wielu
ty pierwszej generacji (meronty typu I) są dwujądro- czynników, z których do najważniejszych należą: wil-
we, wydłużone, z jednej strony wypukłe, o średnich gotność, temperatura i obecność tlenu. Sporulacja
wymiarach 14,4 × 7,8 µm. Z tych merontów po po- oocyst I. suis w temperaturze 24°C trwa ok. 24-48
dziale powstajÄ… merozoity typu I o wyokrÄ…glonych godzin, a w temperaturze 37°C skraca siÄ™ nawet do 12
końcach, wielkością i kształtem zbliżone do meron- godzin (dla porównania: sporulacja oocyst kokcydiów
tów (15,2 × 6,5 µm). Meronty drugiej i nastÄ™pnych z rodzaju Eimeria wystÄ™pujÄ…cych u Å›wiÅ„ trwa od 4 do
generacji (meronty typu II) sÄ… wielojÄ…drowe (zawiera- 12 dni). Niska temperatura hamuje fazÄ™ sporogonii,
1548 Medycyna Wet. 2007, 63 (12)
a także radykalnie obniża zdolność do póz
niejszej spo- Podstawowym objawem choroby jest biegunka, która
rulacji w optymalnych warunkach. Wykazano, że po w początkowej fazie inwazji jest wodnista, potem sta-
14 dniach przechowywania w temperaturze 4°C tylko je siÄ™ najczęściej pastowata. Barwa kaÅ‚u biegunkowe-
10% oocyst osiąga stadium sporoblastów, a pozostałe go jest przeważnie żółtawa, szarobiała, czasem zie-
niesporulowane oocysty nawet po umieszczeniu ich lonkawa lub brązowawa. Kał w przebiegu izosporozy
póz
niej w korzystnej temperaturze (30°C) w wiÄ™kszoÅ›- nie zawiera jednak domieszek krwi. Chore prosiÄ™ta
ci ulegały degeneracji. Natomiast oocysty w pełni doj- stają się osowiałe, mniej ruchliwe, jednak najczęściej
rzałe (w stadium sporozoitów) mogą przetrwać w for- nie tracą apetytu i odruchu ssania. Przy bardzo inten-
mie inwazyjnej w temperaturze chłodni przez wiele sywnym zarażeniu mogą wystąpić także wymioty.
miesięcy. Wysokie temperatury są także niekorzystne W wyniku biegunki następuje odwodnienie, spadek
dla sporulacji oocyst I. suis  wykazano, że już tempe- przyrostów masy ciała i wychudzenie. Przyczyną tego
ratura 40°C (czyli tylko 3°C wyższa od temperatury stanu jest destrukcyjne dziaÅ‚anie form rozwojowych
optymalnej) bezpowrotnie pozbawia oocysty możli- I. suis na komórki nabłonkowe jelita, w wyniku czego
wości sporulacji (17). dochodzi do skrócenia kosmyków jelitowych, co
znacznie upośledza trawienie i wchłaniania substan-
ChorobotwórczoS
ć i
cji pokarmowych przez zarażone prosięta. Ponadto
Spośród kokcydiów występujących u świń Isospo- dochodzi do zaburzeń wydzielania śluzu w jelicie, co
ra suis ma największe znaczenie w etiologii chorób związane jest ze zmniejszeniem liczby komórek kub-
przewodu pokarmowego. Inwazja kokcydiów z rodzaju kowych oraz zaburzeń w syntezie i aktywności alka-
Eimeria w większości przypadków ma przebieg bez- licznej fosfatazy, a także niektórych dehydroganaz
objawowy. Nie zanotowano także chorobotwórczego i monoaminooksydaz (15). Charakterystyczną cechą
działania dwóch pozostałych gatunków z rodzaju Iso- izosporozy jest nierównomierny przebieg choroby
spora opisanych u świń: I. almaatanensis i I. neyrai w miocie: część prosiąt choruje, wykazując silne ob-
(18). jawy chorobowe, a cześć przechodzi inwazję bezob-
Pierwotniak I. suis jest patogenem skutecznie kon- jawowo. Prowadzi to do nierównych przyrostów masy
kurującym o  dominację w jelitach prosiąt ssących ciała w obrębie jednego miotu.
z czynnikami bakteryjnymi i wirusowymi. Driesen (6), Przy zarażeniu doświadczalnym obserwowano 2,
badając ponad 1000 próbek kału biegunkowego pro- a czasem 3 fazy nasilenia inwazji wyrażające się zwięk-
siąt, stwierdzał oocysty I. suis u 53% prosiąt ssących, szeniem intensywności wydalania oocyst i nasileniem
podczas gdy infekcje E. coli i rotawirusów tylko objawów chorobowych. Fazy te oddzielone są okresa-
u 18,2% i 16,9% prosiąt. Na uwagę zasługuje fakt, że mi, w których nie występuje biegunka, a liczba oocyst
u ok. 2/3 prosiąt zarażonych I. suis autor ten nie stwier- w kale jest niewielka lub nie stwierdza się ich wcale
dzał innych patogenów, a tylko u ok. 1/3 tych prosiąt (4, 12). Taka cykliczność nasilenia objawów chorobo-
stwierdzał równocześnie E. coli lub rotawirusy. Po- wych oraz wydalania oocyst związana jest z powta-
dobne wyniki uzyskał Wieler (28), który badając pro- rzającym się cyklem rozwojowym I. suis i powstawa-
sięta w 2. i 3. tygodniu życia, wykazał wyraz
ną prze- niem kolejnych pokoleń form jelitowych uszkadzają-
wagę w ekstensywności I. suis w stosunku do entero- cych nabłonek jelita, a także z możliwością reinwazji.
toksycznych szczepów E. coli, koronawirusów i rota- Niektórzy autorzy sugerują, że przyczyną występowa-
wirusów. Autor ten stwierdził natomiast znacznie nia dwu, a czasem trzyfazowego przebiegu izopsoro-
częstsze występowanie rotawirusów w 4. tygodniu ży- zy mogą być nie odkryte do tej pory tkankowe stadia
cia prosiąt, a E. coli i koronawirusów w 6. tygodniu. pozajelitowe I. suis, które powracałyby do jelita, aby
Wiadomo, że w pierwszych tygodniach życia istotną dokończyć cykl rozwojowy (8).
role protekcyjnÄ… w przypadku infekcji bakteryjnych
Rozpoznawanie inwazji i
i wirusowych odgrywa swoista odporność siarowa.
W okresie odsadzenia prosiąt, gdy dochodzi do stresu Ze względu na brak objawów patognomonicznych
odsadzeniowego i spadku odporności, wzrasta zagro- w przebiegu izosporozy prosiąt, aby prawidłowo
żenie infekcjami. W przypadku I. suis odporność sia- rozpoznać inwazję, należy wykryć oocysty w kale lub
rowa nie odgrywa większej roli w zapobieganiu in- formy rozwojowe w nabłonku jelita. Podstawowymi
wazji (1). Podstawowe znaczenie w zapobieganiu badaniami przyżyciowymi stosowanymi w diagnostyce
izosporozie mają niespecyficzne elementy układu od- izosporozy są badania koproskopowe. Bardzo istotnym
pornościowego rozwijające się wraz z wiekiem pro- etapem rozpoznawania jest odpowiednie pobranie pró-
siąt (14). Stąd u starszych prosiąt i świń dorosłych bek kału. Wykrywalność izosporozy w badaniach ko-
inwazja ta występuje bardzo rzadko. proskopowych wzrasta wraz ze zwiększeniem liczby
Kliniczna izosporoza wywołana przez I. suis wy- pobranych próbek. Potwierdzeniem tej tezy są m.in.
stępuje tylko u prosiąt ssących. Chorują z reguły pro- badania, gdzie przez pobranie próbek z 1-2 miotów ze
sięta w 2.-3. tygodniu życia (29). Zachorowalność jest stada wykryto inwazję w 32% przebadanych stad,
wysoka i wynosi 90-100% prosiąt w miocie, a śmier- a przy pobieraniu próbek z ponad 10 miotów ze stada
telność przy silnej inwazji może dochodzić do 20%. inwazję stwierdzono w 90% stad (16). Dość powszech-
Medycyna Wet. 2007, 63 (12) 1549
nie stosowana w badaniach diagnostycznych i prze- kładu form rozwojowych I. suis znajdujących się
glądowych jest metoda zakładająca pobranie próbek w jelicie padłego lub poddanego eutanazji prosięcia.
od ok. 5-10% miotów prosiąt ssących w stadzie (z każ-
Zwalczanie inwazji i
dego miotu kał od 3-5 prosiąt, pobrany indywidual-
nie, bezpośrednio z prostnicy). Pobranie odpowiednio W przypadku wystąpienia klinicznej izosporozy sto-
dużej liczby próbek minimalizuje niebezpieczeństwo sowane jest leczenie. Przeprowadzono próby podania
uzyskania wyników fałszywie ujemnych, związanych chorym na izosporozę prosiętom kokcydiostatyków
z badaniem zarażonych prosiąt w okresie prepatent- skutecznych przy zwalczaniu kokcydiozy drobiu (mo-
nym lub w tzw. okresach subpatentnych i umożliwia nenzynę, furazolidon i amprolium), jednak nie uzys-
wiarygodne rozpoznanie sytuacji inwazjologicznej kano zadowalających wyników (5). Także skuteczność
w chlewni. sulfonamidów i diklazurylu w zwalczaniu izosporozy
W laboratoryjnych badaniach koproskopowych naj- okazała się niewystarczająca (21). Najlepsze rezultaty
częściej stosowane są metody flotacyjne. Wykonanie uzyskano stosując preparat zawierający toltrazuryl.
ich jest jednak utrudnione m.in. ze względu na znacz- Substancja ta niszczy wszystkie wewnątrzkomórko-
ną ilość tłuszczu zawartego w kale prosiąt ssących, we stadia kokcydiów. Toltrazuril podany prosiętom
który wypływa podczas flotacji na powierzchnię roz- tylko jednorazowo skutecznie zwalcza tę inwazję (21).
tworu i znacznie ogranicza widoczność w preparacie Należy pamiętać, że stosowanie leków już po wystą-
mikroskopowym. Aby tego uniknąć, stosowane są róż- pieniu objawów izosporozy daje tylko połowiczny suk-
ne warianty i modyfikacje metody flotacji. W celu ces  ogranicza to jedynie częściowo straty wywołane
zwiększenie przejrzystości obrazu mikroskopowego tą chorobą, które polegają głównie na zmniejszeniu
zalecane jest dodanie cukru do nasyconego roztworu przyrostów masy ciała prosiąt. Dlatego w chlewniach,
NaCl lub stosowanie roztworu flotującego z dodatkiem w których stwierdzono inwazję I. suis, aby zapobiec
fenolu (9). Wykrywalność oocyst zwiększano także rozwojowi objawów chorobowych izopsporozy i nie
przez wykorzystanie zjawiska autofluorescencji oocyst dopuścić do wystąpienia związanych z nią start, sto-
w świetle UV (11). Wysoką skuteczność uzyskano suje się toltrazuryl profilaktycznie u 3-5-dniowych
modyfikujÄ…c metodÄ™ flotacji poprzez zastosowanie prosiÄ…t.
Percollu. Modyfikacja ta pozwoliła na osiągnięcie czu- Podstawową metodą zapobiegania izosporozie pro-
łości około 10-krotnie wyższej w badaniu biegunko- siąt są odpowiednie zabiegi sanitarne, zmniejszające
wego kału prosiąt w porównaniu z metodą McMaste- możliwość zarażenia prosiąt oocystami. Niezbędne jest
ra. Metoda z użyciem Percollu jest rutynowo stoso- systematyczne mechaniczne usuwanie zanieczyszczeń
wana w Zakładzie Parazytologii i Chorób Inwazyjnych i zmywanie kojców wodą pod wysokim ciśnieniem.
Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach Ze względu na dużą oporność oocyst kokcydiów na
(12). Wykonano także wstępne prace dotyczące testu czynniki chemiczne i fizyczne, eliminacja ich z oto-
sandwich ELISA do wykrywania koproantygenów czenia jest trudna. Skuteczne w likwidacji oocyst są
I. suis, jednak uzyskana stosunkowo niska czułość metody dość ekstremalne, nie wszędzie możliwe do
uniemożliwia na tym etapie zastosowanie go w prak- wykonania, takie jak np. zlewanie pomieszczeń gorą-
tyce (12). Duże nadzieje na rozwój nowoczesnej diag- cÄ… wodÄ… (powyżej 80°C) czy opalanie pomieszczeÅ„
nostyki izosporozy dają wstępne badania z zastoso- palnikami gazowymi. Oporność oocyst warunkuje spe-
waniem techniki PCR (11). Stale poszukiwane są me- cyficzna budowa ściany składającej się z zewnętrznej
tody diagnostyczne, które pozwoliłyby na skuteczniej- części lipidowej, stanowiącej główną barierę ochron-
sze rozpoznanie inwazji I. suis u prosiąt, a jednocześ- ną i wewnętrznej glikoproteinowej (22). Dlatego
nie możliwe byłyby do zastosowania w rutynowych w niszczeniu oocyst większość popularnych środków
badaniach laboratoryjnych. dezynfekcyjnych jest nieużyteczna. Jedynie nieliczne
Badaniem sekcyjnym u osobników intensywnie za- na rynku preparaty oparte na pochodnych krezolu lub
rażonych stwierdza się włóknikowo-martwicze nalo- na chlorku amonu i wodorotlenku sodu są przydatne
ty na śluzówce jelita cienkiego, które występują u ok. do likwidacji oocyst kokcydiów. Należy zaznaczyć, że
20% zarażonych prosiąt. Zmiany krwotoczne w prze- całkowita eliminacja oocyst ze środowiska jest prak-
biegu inwazji I. suis w warunkach naturalnych i eks- tycznie niemożliwa, a pozostające pojedyncze oocysty
perymentalnych nie były stwierdzane. Wykrycie form mogą stanowić z
ródło zarażenia dla prosiąt. Dlatego
rozwojowych I. suis możliwe jest dzięki badaniu ze- zapobiegawcze stosowanie leku kokcydiobójczego
skrobin z błony śluzowej jelita cienkiego barwionych u prosiąt w pierwszych dniach życia wydaje się uza-
metodą Giemsy, Wrighta, Diff Quick lub poprzez ba- sadnione także w tych w obiektach, w których prowa-
danie histopatologiczne błony śluzowej jelita. W pre- dzona jest prawidłowa dezinwazja.
paratach stwierdza się najczęściej merozoity i meron- Profilaktyka swoista w przypadku izosporozy obec-
ty, a także stadia płciowe. Mikroskopowe badanie bło- nie nie ma zastosowania. Immunizacja macior w celu
ny śluzowej umożliwia wykrycie form rozwojowych zabezpieczenia nowo narodzonych prosiąt nie przy-
I. suis także w okresie prepatentnym. Jednak znacz- niosła oczekiwanych rezultatów ze względu na praw-
nym ograniczeniem tych badań jest szybki proces roz- dopodobnie znikomą rolę przeciwciał siarowych w za-
1550 Medycyna Wet. 2007, 63 (12)
12.Karamon J.: Rola Isospora suis jako czynnika etiologicznego biegunki u pro-
pobieganiu tej inwazji (1). Przeprowadzono także
siÄ…t ssÄ…cych oraz wykrywanie tego pierwotniaka we wczesnej fazie inwazji.
wstępne badania nad szczepionką, której podstawo-
Praca dokt. Państwowy Instytut Weterynaryjny  PIB, Puławy 2006.
wym składnikiem były białka sporozoitów I. suis od- 13.Karamon J., Ziomko I.: Występowanie kokcydiów u prosiąt ssących i macior
w Polsce. Medycyna Wet. 2006, 62, 294-296.
powiedzialne za przyłączenie się tych form rozwojo-
14.Koudela B., Kucerova S.: Immunity against Isospora suis in nursing piglets.
wych do komórek żywiciela (27). W badaniach tych
Parasitol. Res. 2000, 86, 861-863.
po szczepieniu prosiąt w 15. i 22. dniu życia i zaraże- 15.Kudweis M., Lojda Z., Koudela B., Vitovec J.: Mucus synthesis in goblet
cells of the small intestine of piglets experimentally infected with Isopora
niu ich w 30. dniu życia oocystami I. suis uzyska-
suis. Veter. Med., Praga 1989, 34, 727-734.
no znaczną redukcję liczby merozoitów w jelitach.
16.Larsen K.: Isopora suis  neonatal coccidiosis in pigs. Dan. Vet. Tidsskr.
1996, 79, 387-392.
W praktyce izosporoza dotyczy tylko pierwszych 2-3
17.Lindsay D. S., Current W. L., Ernst J. V.: Sporogony of Isospora suis Biester,
tygodni życia prosiąt, dlatego szczepionka ta nie zna-
1934 of swine. J. Parasitol. 1982, 68, 861-865.
lazła zastosowania. Niewielką skuteczność w reduk- 18.Lindsay D. S., Dubey J. P., Blagburn B. L.: Biology of Isospora spp. from
humans, nonhuman primates, and domestic animals. Clin. Microbiol. Rev.
cji wydalania oocyst u prosiÄ…t i w zmniejszeniu obja-
1997, 10, 19-34.
wów biegunkowych uzyskano poprzez podawanie kok-
19.Lindsay D. S., Stuart B. P., Wheat B. E., Ernst J. V.: Endogenous develop-
ment of the swine coccidium, Isospora suis Biester 1934. J. Parasitol. 1980,
cydiostatyków (5) maciorom będących ich matkami.
66, 771-779.
Podsumowując można stwierdzić, że Isospora suis
20.Meyer C., Joachim A., Daugschies A.: Occurrence of Isospora suis in larger
jest kosmopolitycznym pasożytniczym pierwotnia- piglet production units and on specialized piglet rearing farms. Vet. Parasi-
tol. 1999, 82, 277-284.
kiem, którego znaczenie w etiologii chorób prosiąt
21.Mundt H. C., Daugshies A., Wustenberg S., Zimmermann M.: Studies on
wzrasta wraz z rozwojem wielkostadnego chowu świń
efficacy of toltrazuril, diclazuril and sulphadimidine against artificial infec-
także w Polsce. tion with Isospora suis in piglets. Parasitol. Res. 2003, 90, 160-162.
22.Pinckney R. D., Lindsay D. S., Toivio Kinnucan M. A., Blagburn B. L.: Ultra-
PiS
miennictwo structure of Isospora suis during excystation and attempts to demonstrate
extraintestinal stages in mice. Vet. Parasitol. 1993, 47, 225-233.
1.Baekbo P., Christensen J., Henriksen S. A., Nielsen K., Poomvises P., Ingka-
23.Roepstorff A., Nilsson O., Oksanen A., Gjerde B., Richter S. H., Ortenberg E.,
ninun P.: Attempts to induce colostral immunity against Isospora suis
Christensson D., Martinsson K. B., Bartlett P. C., Nansen P., Eriksen L.,
infections in piglets. (Oral vaccination of sows). Proc. 13th IPVS Congress,
Helle O., Nikander S., Larsen K.: Intestinal parasites in swine in Nordic
Bangkok, Thailand 1994, s. 244.
countries: prevalence and geographical distrbution. Vet. Parasitol. 1998, 76,
2.Biehl L. G.: Diagnosis, treatment and prevention in diarrhea in 7-14-day-old
305-319.
pigs. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1986, 188, 1144-1146.
24.Sanford S. E., Josephson G. K. A.: Porcine neonatal coccidiosis. Can. Vet. J.
3.Biester H. E., Murray C.: The occurence of Isospora suis N.sp. in swine.
1981, 22, 282-285.
A preliminary note. J. Am. Vet. Assoc. 1934, 84, 294.
25.Surma F.: Badania nad epizootiologią kokcydiozy u świń na terenie Ziemi
4.Christensen J. P. B., Henriksen S. A.: Shedding of oocysts in piglets experi-
Bocheńskiej. Wiad. parazyt. 1981, 27, 641-657.
mentally infected with Isospora suis. Acta. vet. scan. 1994, 35, 165-172.
26.Torres A.: Prevalence study of Isospora suis in Europe. Proc.18th IPVS Con-
5.Dore M., Morin M.: Porcine neonatal coccidiosis: evaluation of monensin
gress, Hamburg, Germany 2004, s. 236.
as preventive therapy. Can. vet. J. 1987, 28, 663-666.
27.Welter M. W., Quick D. P., Steger A. M., Welter L. M.: Vaccine potential of
6.Driesen S. J., Carland P. G., Fahy V. A.: Studies on preweaning piglet
plasmid encoding for the sporozoite attachment protein of Isospora suis.
diarrhoea. Aust. vet. J. 1993, 70, 259-263.
7.Eysker M., Boerdam G. A., Hollanders W., Verheijden J. H. M.: The preva- Proc.14th IPVS Congress, Bologna, Italy 1996, s. 345.
lence of Isospora suis and Strongyloides ransomi in suckling piglets in the 28.Wieler L. H., Ilieff A., Herbst W., Bauer C., Vieler E., Bauerfeind R., Failing K.,
Netherlands. Vet. Q. 1994, 16, 203-205. Klos H., Wengert D., Baljer G., Zahner H.: Prevalence of enteropathogens in
8.Harleman J. H., Meyer R. C.: Life cycle of Isospora suis in gnotobiotic and suckling and weaned piglets with diarrhoea in southern Germany. J. Vet.
conventionalized piglets. Vet. Parasitol. 1984-1985, 17, 27-39. Med. B. 2001, 48, 151-159.
9.Henriksen S. A., Christensen J. P. B.: Demonstration of Isospora suis oocysts
29.Ziomko I., Karamon J.: Isospora suis  przyczynÄ… biegunki prosiÄ…t ssÄ…cych.
in faecal samples. Vet. Rec. 1992, 131, 443-444.
Magazyn Wet. 2002, 73, 49-50.
10.Janeczek M.: Fauna kokcydiów świń w Polsce. Wiad. parazyt. 1967, 13,
30.Ziomko I., Karamon J.: Kokcydiozy świń. Medycyna Wet. 2002, 58, 921-
87-92.
-924.
11.Joachim A., Rutkowski B., Zimmermann M., Daugshies A., Mundt H. C.:
Detection of Isospora suis (Biester and Murray 1934) in piglet feaces  Adres autora: dr Jacek Karamon, Al. Partyzatów 57, 24-100 Puławy;
comparison of microscopy and PCR. J. Vet. Med. B. 2004, 51, 140-142. e-mail: [e-mail]