OPINIOWANIE DOROSA
YCH SPRAWCÓW PRZEST
PST  DR EWA
MILEWSKA
29.03.2014r.
OPINIOWANIE:
przestępców dorosłych i nieletnich
świadków dorosłych i dzieci
testamentów osób zmarłych
w sądach rodzinnych
w sprawach karnych
Celem opinii u dorosłych jest ustalenie czy w momencie czynu były dyspozycje niepoczytalności
(u dzieci jest inaczej)
Teorie winy normatywne  Winą jest samo naruszenie przepisu a zachowanie, które
narusza prawo jest zawinione (nie poczucie winy)
Występują możliwości odstąpienia od kary lub mogące ją złagodzić.
Przesłanki, które wyłączają winę:
niepełnoletność
działanie pod wpływem błędu
niepoczytalność  zniesienie zdolności rozumienia czynu i kierowania postępowaniem.
(Art. 31 KK ż 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej (psychozy),
upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie
czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. ż 2. Jeżeli w czasie
popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania
postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne
złagodzenie kary). O niepoczytalności orzeka przynajmniej 2 biegłych psychiatrów
powołanych przez Sąd, dopiero psychiatrzy mogą powołać psychologa, neurologa a także
każdego innego lekarza.
!! Choroba psychiczna zmienia spostrzeganie świata i człowiek nie jest w stanie odebrać go
adekwatnie do rzeczywistości. !!
Dyspozycje poczytalności - zdaje sobie sprawę ze skutków postępowania
Dyspozycje niepoczytalności  nie zdaje sobie sprawy ze skutków postępowania. Podstawą do
rozpatrywania o niepoczytalności jest psychoza i upośledzenie jednakże nie każdy  poziom
upośledzenia znosi rozumienie popełnianego czynu). Rozumiał ale miał ograniczoną zdolność
do kierowania postępowaniem.
Przyczyna zakłócenia czynności umysłowych mogą być silne emocje, inni uważają, że  tylko te
zaburzenia, które wychodzą z aspektu biologicznego .
W prawie motyw jest zawsze świadomy, jest to zamiar w przeciwieństwie do motywu z punktu
psychologicznego.
Jeżeli wniosek jest o niepoczytalność należy ustalić czy osoba jest w stanie powtórzyć czyn.
Konieczne jest także zastosowanie środków zapobiegawczych (internacja).
Sprawdzamy/Badamy:
czy osoba jest upośledzona i w jakim stopniu
czy rozumie znaczenie popełnionego czynu
oceniamy stopień rozumienia czynu i popęd do popełnienia czynu
jak upośledzenie ma się do tego co osoba zrobiła
12.04.2014r.
Co jest przyczyna niepoczytalności:
choroby psychiczne (psychozy)
upośledzenie
inne zakłócenia na tle organicznym (biologicznym)
Oceniamy niepoczytalność w momencie danego czynu, ponieważ osoba może być w jednej
sytuacji poczytalna a innej nie. Wszystko zależy od momentu.
Okoliczności przy których jest wina:
osoba wie, że popełniła przestępstwo ale działała pod wpływem popędów.
działanie w afekcie (na tle patologicznym); (na tle fizjologicznym  emocje są adekwatne
w sile i w treści do sytuacji zewnętrznej, sytuacja w danej chwili i działanie pod
wpływem strachu, sytuacja ostatniej  kropki , emocje nie są spowodowane organiką
tylko  przeciążeniem systemu - są to okoliczności które wywołały pobudki ). silne
emocje to afekt o podłożu psychologicznym.
Sąd może zmniejszyć karę lub odstąpić od kary w sytuacji:
gdy osoba działała pod wpływem emocji (usiłowanie zabójstwa)  wywołanych sytuacją
zewnętrzną, które były adekwatne do sytuacji (stan silnego wzburzenia);
Sąd może zmniejszyć karę lub odstąpić od kary, kiedy sprawca działał pod wpływem
stanu silnego wzburzenia, usprawiedliwionego okolicznościowo w momencie gdy nie
występowały niskie pobudki: chęć zysku, zazdrość, zemsta
 Celem biegłego jest wyjaśnienie czemu u tego konkretnego człowieka w tym
momencie wystąpiły te emocje (bierzemy pod uwagę doświadczenia osoby, jej system
wartości  to co mogło wywołać emocje)
działała pod wpływem strachu (w obronie)
10.05.2014r.
Kryteria silnego wzburzenia:
działanie pod wpływem emocji
sytuacja zewnętrzna i osobista
działanie adekwatne w sile i treści]
brak niskich pobudek
Zachowanie po czynie:
emocje opadają, osoba dochodzi do siebie i zaczyna ratować (woła o pomoc)
ucieczka  do jednego szoku dochodzi drugi. (celem ucieczki jest ochłoniecie,
przeczekanie aż emocje opadną), następnie przychodzi otrzez
wienie i osoba zgłasza się
na policję. Do póki emocje nie opadną nie wyklucza się stanu silnego wzburzenia.
Zachowanie w momencie czynu:
należy wskazać sytuacje które stanowiły podłoże emocjonalne (związek pomiędzy
emocją a zachowaniem)
należy wyjaśnić czemu ta sytuacja była dla tej osoby stresująca (doświadczenie, inne
wartości itd.)
wyjaśnić zachowanie po czynie
należy wykazać, że był strach spowodowany okolicznościami
Ustalamy:
związek przyczynowy miedzy sytuacja a emocją
związek przyczynowy między sytuacją a osobowością
Opiniowanie o strachu jest podobne do opiniowania o stanie silnego wzburzenia. Wyjaśniamy
czemu ta sytuacja wywołała strach u danej osoby i dlaczego ta osobą tak zareagowała.
Zmniejszenie wymiaru kary (nadal jest wina):
1. Dzieciobójstwo
2. Przekroczenie granic obrony koniecznej
3. Eutanazja
Ad1. Dzieciobójstwo - przy dzieciobójstwie wymagana jest opinia psychologiczna
W Kodeksie karnym - Art. 149 Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem
jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolności.  przyczyna może być psychoza
depresyjna (szok poporodowy). Zdarzają się przypadki gdzie dzieciobójstwo jest uznawane
do 6 m-c. życia dziecka. - Może wystąpić taki stanie nie mający charakteru
psychopatycznego np. stan emocjonalny, który może być pobudką do zabicia dziecka.
Wnioskowanie jest podobne jak przy stanie silnego wzburzenia.
należy ocenić jaki był stan emocjonalny kobiety (przeżycia tej kobiety
przed, w trakcie i po porodzie)
należy wyjaśnić czemu powstała/wystąpiła agresja (dlaczego ta kobieta w
tej sytuacji, w tym stanie emocjonalnym tej chwili zrobiła to i to)
Zachowanie po porodzie:
zostawienie dziecka bez opieki, niedopuszczenie do świadomości faktu
o narodzinach dziecka (wycinanie zdarzenia) j- klasyfikacja dzieciobójstwa
agresja, rozładowanie emocji na dziecku
Charakterystyka osoby:
są to przeważnie kobiety młode, niezamężne, porzucone, dziecko często jest
 skutkiem przypadkowego seksu lub gwałtu. Kobiety te mają przeważnie
niską sprawność intelektualną, są uzależnione od rodziny i pochodzą głównie
z małych miejscowości, zaniedbania edukacyjne i wychowawcze.
lub
kobiety około 30 roku życia głównie mężatki, które nie radzą sobie z życiem
codziennym, mają trudną sytuację życiową (dużo dzieci, ojciec  gwałciciel)
Ad 3. Eutanazja  udzielenie pomocy osobie chorej/cierpiącej umrzeć.
Należy stwierdzić relacje emocjonalne między sprawcą a ofiarą, a także to, że sprawca uległ
namową i presji ofiary na skutek specyficznych emocji (nie mógł już znieść cierpienia ofiary).
Nie dotyczy osób obcych  emocjonalnie. Zadaniem psychologa jest pokazanie jakie były relacje.
Nie muszą to być związki formalne ale musi być wcześniejszy związek emocjonalny. (jest wina,
jest przestępstwo ale są może złagodzić karę).
Jak wykonujemy opiniowanie:
Zaczynamy od zapoznania się z aktami
poznanie zarzutów - rodzaj czynu (ciągły, jednorazowy)
- czas
- ilość zarzutów
- sposób działania
- ewentualni  wspólnicy
- czasem też zachowanie po czynie
zapoznanie się z innymi aktami np. medycznymi (dają inf. o zdrowiu spraw.)
Analiza tego co osoba mówi o popełnionym czynie:
nie mówi nic lub mówi ze to nie on/a
odmawia zeznań
zeznaje  ważne jest :
- czy wystąpiły elementy mogące sugerować zaburzenia zdrowia
psychicznego  urojenia, omamy.
- emocje  co osoba mówi o przeżyciach , relacjach z ofiarą.
- elementy biografii  co osoba mówi na temat własnego funkcjonowania do
chwili obecnej.
- co osoba mówi o przeżyciach przed czynem i w trakcie czynu.
Zeznania świadków:
bezpośredni  ważne jest jak oni opiszą zachowanie podczas zdarzenia i po
zdarzeniu
pośredni - mogą to być sąsiedzi, znajomi itd.
- jak funkcjonowała osoba na co dzień,
- charakterystyka sprawcy, charakterystyka ofiary (jeśli ją znali)
- relacje pomiędzy sprawcą a ofiara
- ważne jest też to jakie świadek ma relacje z ofiara lub ze sprawcą
Zbieramy wszystkie inne informacje mogące dostarczyć wiedzy o funkcjonowaniu sprawcy
i tego co mogło dziać się na miejscu zdarzenia, a także zaświadczenia lekarskie, dokumenty
medyczne. Wszystkie te  materiały należy przerobić i streścić oraz zapisać jako pierwszą część
opinii z akt sprawy (czasem na tym kończymy i wydajemy opinie).
Jeżeli jest możliwe to przeprowadzamy badanie sprawcy i postępowanie diagnostyczne
Wygląd badania:
diagnoza wsteczna (co się działo podczas czynu)
zbieramy wywiad dający nam możliwość obserwacji i oceny emocji
ustalamy świadomość czynu i konsekwencji przed jego popełnieniem
ustalamy czy podczas czynu wystąpiła psychoza krótkotrwała
czy sprawca jest upośledzony umysłowo oraz czy rozumie normy
czy był pod wpływem środków odurzających.
Postępowanie diagnostyczne:
CEL  szukanie choroby psychicznej, stanu silnego wzburzenia itd.
Sformułowanie celu daje nam zakres postępowania.
Problemem może być nieprzyznawanie się do czynu.
NIE !!! - mówimy o motywie
- oceniamy zeznań
- ujawniamy zdobytych informacji (nawet przyznania się do winy)
Zadaniem psychologa jest zmniejszenie kary, winy.
07.06.2014r.
* Zniesienie poczytalności  psychoza  sprawca wychodzi na wolność w momencie gdy
wystąpiła psychoza krótkotrwała. Nakaz przymusowego leczenia gdy występuje możliwość
popełnienia ponownego przestępstwa. (osoba najpierw odsiaduje wyrok póz
niej odbywa
leczenie)
* Dyspozycje poczytalności i niepoczytalności  zniesiona zdolność rozumienia czynu.
* Zmniejszenie winy, kary  pobudki które prawo uznaje:
1. Działanie pod wpływem silnego wzburzenia (nie każde przestępstwo się kwalifikuje ale
zabójstwo tak)
2. działanie pod wpływem strachu (np. obrona)
3. dzieciobójstwo (pod wpływem stanu psychicznego)
4. eutanazja (pod wpływem związku emocjonalnego)
Przestępstwo popełnione pod wpływem alkoholu
Alkohol jest traktowane jako okoliczność obciążająca sprawcę czynu. Wyjątkiem może być
psychoza alkoholowa i upicie patologiczne.
Jeżeli na skutek wypicia alkoholu wystąpiła psychoza to wtedy przy opiniowaniu traktujemy to
jako psychozę a nie bycie pod wpływem alkoholu.
Uzależnienie od alkoholu  można wnioskować o ograniczenia lub zmniejszenie kary  wpływ
ma opiniowanie.