Mobbing
Poznaj swoje
prawa pracy
www.pip.gov.pl
w
Czym jest mobbing? Przydatne pojęcia
Pojęcie mobbingu dotyczy dwóch aspektów: psy-
chologicznego oraz prawnego. Na psychologicznÄ… de-
MOBBING A KODEKS PRACY
finicję mobbingu składają się wszystkie zachowania
w pracy, nie zawsze dotyczÄ…ce osoby zatrudnionej,
Według Kodeksu pracy mobbing oznacza
które naruszają dobra osobiste niezależnie od kierun-
działania lub zachowania dotyczące pra-
ku i rodzaju działań oraz osób w nie zaangażowanych.
cownika lub skierowane przeciwko pra-
cownikowi, polegajÄ…ce na uporczywym
i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu
Mobbing w tym rozumieniu to usyste-
pracownika, wywołujące u niego zaniżoną
matyzowana forma przemocy psychicz-
ocenę przydatności zawodowej, powodu-
nej lub/i fizycznej stosowana wobec
jące lub mające na celu poniżenie lub
osoby lub grupy osób przez współpra-
ośmieszenie pracownika, izolowanie go
cowników  kolegów, przełożonych lub
lub wyeliminowanie z zespołu współpra-
podwładnych.
cowników.
Mobbing jest specyficznym rodzajem przemocy,
Ofiarą tak rozumianego mobbingu może być tyl-
która zaburza relacje interpersonalne w miejscu pracy,
ko pracownik, czyli osoba zatrudniona na podstawie
jednoznacznie negatywnie wpływa na funkcjonowa-
umowy o pracę. Warto pamiętać, że mobberem, czyli
nie zatrudnionych i całej firmy. Ta definicja uwzględnia
osobą dopuszczającą się mobbingu, może być oso-
przede wszystkim skutki mobbingu dla pracownika
ba, która nie jest pracownikiem, np. zatrudniona
i nie zawsze odpowiada przesłankom prawnym.
na umowę o dzieło lub kontrakt menadżerski. Pamię-
taj, że pozew sądowy w myśl Kodeksu pracy kieruje
się zawsze przeciwko pracodawcy, niezależnie od te-
go, kto jest faktycznym sprawcÄ… mobbingu, nawet je-
śli jest nim współpracownik.
Mobbing Mobbing
Czy to też mobbing? Rozpoznaj mobbing
Mobbingiem nie jest dyscyplinowanie perso- Jeżeli twierdzisz, że jesteś ofiarą mobbingu, to
nelu  kiedy działania pracodawcy lub przełożonego zanim wystąpisz na drogę sądową, zastanów się, czy
nie są wyłączne i wyjątkowe w stosunku do osoby lub spełniasz kryteria prawne pozwalające uznać Cię
grupy osób, tylko dotyczą zarządzania całą grupą pra- za faktyczną ofiarę tych praktyk:
cowniczą. Jeżeli polecenie wykonania zadania nie na-
Czy zachowania lub działania uważane za mob-
rusza Twojej godności, jest zgodne z kwalifikacjami
bing są uporczywe i długotrwałe? Ważna jest
i zakresem obowiązków, to z cech stosunku pracy
nie tyle Twoja subiektywna ocena, ile obiek-
wynika konieczność jego wykonania. Dlatego, jeżeli
tywny czas trwania i nasilenie zachowań. Na
uważasz, że padłeś ofiarą działań przypominających
pewno mobbing nie może wystąpić jednora-
mobbing, upewnij się, czy spełniasz kryteria definicji
zowo; możemy mówić o nim, jeśli nękanie i za-
mobbingu zawartej w Kodeksie pracy.
straszanie trwa przez co najmniej 6 miesięcy
od pierwszych sygnałów. Sąd bada każdy przy-
padek mobbingu oddzielnie. Warto jednak pa-
miętać, że w sprawach mobbingowych funk-
Może się zdarzyć, że będziesz ofiarą mob- cjonuje wzorzec tzw. ofiary rozsądnej. Oznacza
bingu w aspekcie psychologicznym, ale nie to, że są osoby bardziej i mniej podatne na
w sensie prawnym  co w znacznym stop- stres oraz radzÄ…ce sobie lepiej lub gorzej ze
niu utrudni Ci wystąpienie na drogę sądo- stresem wywołanym mobbingiem. Sąd m.in.
wą oraz udowodnienie sprawy przed przy pomocy biegłego sądowego oceni Twoją
sÄ…dem. sytuacjÄ™.
Przesłanki definicji kodeksowej muszą być
Czy działania lub zachowania mobbingujące
spełnione łącznie, co oznacza, że przed są-
budzą Twój jednoznaczny sprzeciw? Sam mob-
dem będziesz musiał udowodnić istnienie
bing jako zjawisko psychologiczne nie jest ka-
wszystkich elementów.
ralny. Liczy siÄ™ skutek mobbingu oraz jedno-
To sąd pracy orzeka, czy mobbing zaistniał. znaczny sprzeciw przeciwko takim praktykom.
Mobbing Mobbing
Rozpoznaj mobbing Rozpoznaj mobbing
Odwiedz
lekarza Ustal fakty
Oceń i sprawdz
diagnostycznie czy doznałeś roz- Jeżeli wystąpił u Ciebie rozstrój zdrowia ustal jego
stroju zdrowia. Jeżeli tak, to musisz go obiektyw- związek z mobbingiem,
nie wykazać. Warto uzyskać długoterminowe zwol-
Czy jesteÅ› gotowy do wypowiedzenia umowy
nienie chorobowe od psychiatry lub innego leka-
o pracę? Pamiętaj, że jedynie wypowiedzenie zło-
rza specjalisty, wskazujÄ…ce na tzw. objawy osiowe,
żone na piśmie upoważnia Cię do odszkodowania,
czyli dominujÄ…ce w reakcji organizmu, np.: w sfe-
rze neurologicznej, kardiologicznej itp. Za rozstrój
Zbierz odpowiednie dowody potwierdzajÄ…ce za-
zdrowia wywołany mobbingiem przysługuje Ci za-
istnienie mobbingu. W przypadku mobbingu to
dośćuczynienie w nielimitowanej kwocie. Znacze-
Ty musisz udowodnić, że mobbing rzeczywiście
nie ma stopień utraty zdrowia, następstwa zawo-
zaistniał.
dowe, prywatne, społeczne itp.
Zawsze możesz zasięgnąć
pomocy prawnej
w Państwowej Inspekcji Pracy.
Więcej informacji na stronie
www.pip.gov.pl
Pamiętaj jednak!
PIP nie orzeka o istnieniu mobbingu w za-
kładzie pracy. Inspektor pracy jedynie we-
ryfikuje prawdopodobieństwo wystąpienia
działań noszących znamiona mobbingu na
podstawie stworzonej przez PIP GIP anoni-
mowej ankiety antymobbingowej.
Mobbing Mobbing
Naucz się bronić Zbieraj dowody
uwzględnia jąc przy tym, że sąd pracy może, ale nie
Zapisuj wszystkie niepokojÄ…ce zachowania
musi dopuścić wszystkich wskazanych dowodów.
i działania mobbingowe, notuj miejsce, czas
Do najczęściej wskazywanych dowodów należą:
oraz okoliczności im towarzyszące,
udokumentowane przejawy mobbingu (np.
Rozmawiaj na temat Twojej sytuacji z jak naj-
pisemne groz
by),
większą liczbą osób,
nagrania zarówno indywidualnie, jak i materiał
Szukaj pomocy poza pracÄ…,
z kamer przemysłowych,
Przechowuj zapisy wszystkich incydentów, na-
tzw. dziennik mobbingowy, czyli prowadzone
wet jeśli nie ma na to świadków,
przez ofiarę notatki i zapisy rozmów, sytuacji,
Jeśli zauważysz pierwsze oznaki mobbingu,
zachowań mogących świadczyć o mobbingu,
od razu rozmawiaj o tym z rodzinÄ…, kolegami,
relacje świadków.
zwiÄ…zkami zawodowymi,
Postępowanie dowodowe w sprawach mobbin-
Szukaj możliwości mediacji  pierwsze proble-
gowych prowadzi się w dwóch etapach. Pierwszy
my rozwiązuj polubownie, jeśli się nie uda, szu-
obejmuje ustalenie, czy mamy do czynienia z rzeczy-
kaj innych możliwości,
wistym mobbingiem, natomiast w drugim bada siÄ™,
Naucz się odpowiadać na zaczepki słowne,
czy doszło do wywołania rozstroju zdrowia lub szko-
bÄ…dz
asertywny. Wyrażaj własne emocje i zda-
dy. Niezależnie od tego, czy Twoja sytuacja kwalifiku-
nie bez naruszania godności osobistej rozmów-
je się do sądu pracy, pamiętaj, że zawsze możesz
cy. Nie reaguj agresjÄ….
złożyć przeciwko mobberowi pozew cywilny z tytułu
naruszenia dóbr osobistych.
Działania lub zachowania mobbingowe dzielą
się na bezprawne np.: poniżanie, lekceważenie, szy- Przed sądem cywilnym możesz domagać się, aby
kanowanie itp. oraz pozornie zgodne z prawem np.: osoba naruszająca Twoje dobra osobiste przeprosiła
odmowa udzielenia urlopu, polecenie pracy w nad- ustnie lub na piśmie albo np. zamieściła sprostowa-
godzinach itp. (kiedy działania te spełniają przesłan- nie w prasie. Możesz także wystąpić o przyznanie za-
ki definicji zawartej w art. 943 Kp.). Warto zebrać dośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowied-
wszystkie dowody mogące świadczyć o mobbingu niej sumy na wskazany cel społeczny (art. 24 kc).
Mobbing Mobbing
Złóż pozew Skrócona lista kontrolna
Sprawdz
, czy to mobbing
Czy w ostatnim czasie spotykałeś się z nieuzasad-
nioną krytyką Twojej pracy lub życia prywatnego,
ze strony kogokolwiek w środowisku pracy?
tak nie
Czy zostałeś odizolowany fizycznie lub społecznie
od reszty współpracowników?
tak nie
Czy ktokolwiek zaniża Twoje zaangażowanie
wpracÄ™?
tak nie
Czy otrzymu jesz nadmierną ilość pracy, tzn. nie
do wykonania w ustalonym terminie lub niedosto-
sowaną do Twoich możliwości?
Ponieważ mobbing jest często mylony z inny-
tak nie
mi przejawami naruszania praw pracowni-
czych, takimi jak dyskryminacja, przemoc
Czy ktokolwiek obraża Cię w pracy?
w miejscu pracy czy molestowanie, przygoto-
tak nie
waliśmy krótką listę kontrolną, która sumuje
najbardziej charakterystyczne zachowania
Od jakiego czasu występują te działania?
i działania o charakterze mobbingu.
od kilku lat od pół roku od miesiąca
Mobbing Mobbing
Możesz być w grupie ryzyka
Jeżeli większość zaznaczonych odpowiedzi
brzmi TAK, możesz znajdować się w grupie ry-
zyka. Jeżeli działania trwają od pół roku nara-
żenie na mobbing wzrasta. Wyniki tej ankiety
nie świadczą o tym, że jesteś jego ofiarą.
Lista ma charakter orientacyjny, abyś mógł
obiektywnie ocenić, czy znajdujesz się w gru-
pie ryzyka.
Mobbing
Copyright
Państwowa Inspekcja Pracy 11019/02/00
©