Opóz
niacz
Do czego to służy?
Układ służy do opóz
niania wyłączenia
lampki oświetlenia kabiny samochodu.
W ogromnej większości tańszych samo-
chodów żarówka oświetlenia wnętrza
(montowana na suficie) zaświeca się w
momencie otwarcia którychkolwiek
drzwi i natychmiast gaśnie po ich za-
mknięciu. W wielu przypadkach pożąda-
ne jest, by światło nie gasło od razu. W
czasie, gdy lampka powoli gaśnie można
spokojnie trafić kluczykiem do stacyjki
bÄ…dz
wyłączyć immobilizer lub alarm. Nie densatora w stanie spoczynku. W chwili w obudowie TO-220 żadnego radiatora
ulega też wątpliwości, że powolne gaś- rozwarcia styku (zamknięcie drzwi) ża- nie potrzeba.
nięcie światła jest efektowne. Nawet rówka nie gaśnie od razu, ponieważ prąd
stary maluch zyska przez ten układ tro- płynie przez tranzystory T1 i T2. Czas Montaż i uruchomienie
chę elegancji, nie wspominając o nowo- gaśnięcia żarówki wyznaczony jest w su-
cześniejszych i większych samocho- mie przez pojemność C1, a także rezy- Układ można zmontować na malej płytce
r
y
s
u
n
k
u
2
dach.Podstawową zaletą układu jest nie stancję R1 i wzmocnienie prądowe tran- drukowanej, pokazanej na rysunku 2, al-
tylko jego prostota - równie prosta jest zystorów. Tranzystory T1, T2 tworzą bo prościej -  w pająku . W każdym
jego instalacja w samochodzie. Z wyko- zmodyfikowany układ Darlingtona o przypadku maleńki układzik bez proble-
naniem i instalacją poradzi sobie dosło- wzmocnieniu rzędu 10000 i więcej, mu zmieści się do wnętrza lampki o-
wnie każdy. Nie jest wymagana ingeren- przez co prąd bazy tranzystora T1 jest świetlenia wnętrza. Montaż nie sprawi
cja w instalację elektryczną pojazdu - ma- porównywalny z prądem płynącym przez trudności, byleby się nie pomylić. Układ
leńki układzik umieszcza się wprost rezystor R1 w czasie ładowania konden- nie wymaga uruchamiania i pracuje od
w lampce sufitowej i dołącza dwoma satora. W praktyce czas gaśnięcia lamp- razu, jednak w praktyce, przed ostatecz-
przewodami do istniejącego tam ręczne- ki jest znacznie dłuższy od stałej czaso- nym wmontowaniem do wnętrza lampki
go włącznika tejże lampki. wej R1*C1.Rezystor R1 może być zastą- warto przeprowadzić próbę w rzeczywi-
piony potencjometrem, jednak ze wzglę- stych warunkach i ewentualnie dobrać
Jak to działa? du na fakt, że układ będzie pracował tak- wartości elementów C1 i R1.Podczas
że w niesprzyjających warunkach (mróz, montażu należy zwracać szczególną u-
Schemat ideowy układu pokazany jest wilgoć), lepiej zastosować rezystor stały. wagę na biegunowość. Przy odwrotnym
r
y
s
u
n
k
u
1
na rysunku 1. Styk S1 jest oryginalnym Jego wartość należy dobrać ekspery- dołączeniu do styków wyłącznika układ
wyłącznikiem wbudowanym w lampkę mentalnie. Nie jest możliwe podanie nie ulegnie uszkodzeniu, tylko żarówka
sufitową. W stanie spoczynku styk lamp- wzoru na czas gaśnięcia, ponieważ czas będzie ciągle świecić słabym świat-
ki (i wyłączniki drzwiowe) są rozwarte. ten zależy w dużym stopniu od wzmoc- łem.Układ modelowy w
Kondensator C1 jest w pełni naładowa- nienia użytych tranzystorów. Ze względu stanie spoczynku pobierał
ny, przez rezystor R1 prÄ…d nie pÅ‚ynie i na wspomnianÄ… wilgoć rezystor R1 nie poniżej 0,2µA prÄ…du, czyli
tranzystory nie przewodzą. W chwili ot- powinien mieć więcej niż 100...220k&!. tyle co nic, a czas gaśnięcia
warcia drzwi (lub ręcznego włączenia Jeśli potrzebny będzie dłuższy czas o- z jedną żarówką 5W 12V
lampki) prąd płynie przez któryś ze sty- póz
nienia, należy zwiększyć pojemność wynosił około 20 sekund.
ków i żarówka zaczyna świecić. Jedno- C1. Typy tranzystorów podane na sche-
Rys. 2 Schemat montażowy
R
y
s
.
2
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
cześnie rozładowuje się kondensator C1 macie i w wykazie nie są krytyczne -
przez diodę D1 i zwarty styk. Dioda jest można tu zastosować dowolny tranzy-
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
potrzebna właśnie do rozładowania kon- stor małej mocy PNP (BC177...179, Zbigniew Orłowski
BC307, itp.) oraz dowolny tranzystor
NPN o prądzie kolektora powyżej 1A (w
O
d
R
e
d
a
k
c
j
i
:
W
c
z
a
s
i
e
p
r
z
y
g
o
t
o
w
y
w
a
n
i
a
obudowie TO-220 lub starej TO-3). Tran- Od Redakcji: W czasie przygotowywania
tego projektu do publikacji dwóch
t
e
g
o
p
r
o
j
e
k
t
u
d
o
p
u
b
l
i
k
a
c
j
i
d
w
ó
c
h
zystor mocy T2 będzie się grzał tylko
Czytelników nadesłało bardzo podobne
C
z
y
t
e
l
n
i
k
ó
w
n
a
d
e
s
Å‚
a
Å‚
o
b
a
r
d
z
o
p
o
d
o
b
n
e
podczas gaśnięcia żarówki. Największa
schematy.
s
c
h
e
m
a
t
y
.
moc wydzieli się w nim mniej więcej w
połowie  gaśnięcia ( mniej więcej ze
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
względu na nieliniowość charakterystyki Wykaz elementów
prądowo-napieciowej żarówki). Gdyby
czas gaÅ›niÄ™cia byÅ‚ wyjÄ…tkowo dÅ‚ugi, a C1: 10µF/16V
moc żarówek lampki wynosiłaby 10W R1: 100k&!
lub więcej, warto zastosować maleńki D1: 1N4148 (dowolna krzemowa)
radiator do tranzystora T2, jak na fotogra- T1: BC558B (dowolny PNP)
fii wstępnej. Przy mocy żarówek 5W (ty- T2: BDP285 (dowolny NPN mocy)
powa wartość) do tranzystora mocy T2
Rys. 1 Schemat ideowy
R
y
s
.
1
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/99 51