PN 88 B 03004 Kominy murowane i żelbetowe Obliczenia statyczne i projektowanie

POLSKI KOMITET POLSKA NORMA PN-88/B-03004
NORMALIZACYJI, MIAR I
Kominy murowane i \elbetowe Zamiast
JAKOŚCI
PN-64/B-03004
Grupa katalogowa
Obliczenia statyczne i projektowanie
0702
Brickworked and reinforced Les chemin�es en briques et beton arm� 8@?8G=K5 8 65;57>15B>=K5
concrete chimneys 4K<>2K5 B@C1K
Projets et calculs statiques
Static calculation and design !B0B8G5A:89 @0AGQB 8
?@>5:B8@>20=85
UKD 69.027.1:624.04
Zgłoszona przez Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości dnia 20 lutego 1988 jako norma obowiązująca
od dnia 1 stycznia 1989 r. (Dz. Norm. i Miar nr 4/1988, poz. 9) (Dz. Norm. i Miar nr 2/1991, poz. 4)
Przedruk dozwolony tylko za zgodą Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości.
1. WSTP
1.1. Przedmiot normy.
Przedmiotem normy są obliczenia statyczne oraz zasady projektowania i wymiarowania kominów
murowanych i \elbetowych.
1.2. Zakres stosowania normy.
Postanowienia normy dotyczą kominów spalinowych i wentylacyjnych, \elbetowych oraz wykonanych z
cegły, kształtek ceramicznych lub betonowych.
Norma nie dotyczy kominów wbudowanych w mury budynków i wystających ponad połać dachową nie
więcej ni\ 3 m.
1.3. Określenia
1.3.1. komin
- obiekt in\ynierski, którego zadaniem jest odprowadzenie gazów do atmosfery na określoną wysokość.
1.3.2. trzon komina
- zasadniczy ustrój nośny komina, słu\ący do przeniesienia obcią\eń stałych i zmiennych i przekazania ich
na fundament komina.
1.3.3. segment
- część trzonu pomiędzy dwoma poziomymi przekrojami.
1.3.4. głowica komina
- część trzonu komina przy wylocie z odpowiednio uformowanym zakończeniem.
1.3.5. kolumna
- zespół wszystkich segmentów poło\onych powy\ej analizowanego przekroju.
1.3.6. wykładzina
- konstrukcja lub warstwa zamykająca przestrzeń izolacji termicznej i zabezpieczająca trzon przed
wpływami termicznymi. Ceramiczną warstwę zamykającą przestrzeń izolacji mo\na nazywać równie\
wymurówką.
1.3.7. izolacja
- warstwa stanowiąca ochronę trzonu komina przed wpływami termicznymi, chemicznymi lub
wilgotnościowymi.
1.3.8. przewód gazowy
- część konstrukcji komina słu\ąca do zapewnienia właściwego przepływu gazów w kominie.
1.3.9. komin jednoprzewodowy
- komin, w którym występuje tylko jeden przewód do odprowadzania gazów.
1.3.10. komin wieloprzewodowy
- komin, w którym występuje kilka przewodów do odprowadzania gazów.
1.4. Podstawowe oznaczenia
1.4.1. Du\e litery łacińskie
A - powierzchnia odniesienia tzn. rzutu komina na płaszczyznę prostopadłą do kierunku wiatru, m2,
Ce - współczynnik ekspozycji,
Cx - współczynnik oporu aerodynamicznego,
Cy - współczynnik aerodynamicznej siły bocznej,
D - średnica zewnętrzna trzonu komina w przekroju poprzecznym, m,
Dśr - średnia średnica zewnętrzna trzonu komina wyznaczona z warunku równości smukłości
aerodynamicznej komina zbie\nego i zastępczego komina o stałej średnicy (Dśr = A/H), m,
E - współczynnik sprę\ystości materiału trzonu komina, MPa,
Ea - współczynnik sprę\ystości podłu\nej stali, MPa,
Eb - współczynnik sprę\ystości podłu\nej betonu, MPa,
Em - współczynnik sprę\ystości muru, MPa,
Emk - współczynnik sprę\ystości muru komina, MPa,
H - wysokość komina liczona od poziomu terenu, m,
H0 - wysokość trzonu komina ponad fundamentem, m,
I - moment bezwładności poziomego przekroju trzonu o współrzędnej z, m4,
I0 - moment bezwładności przekroju trzonu w poziomie połączenia z fundamentem, m4,
M - moment zginający w przekroju poprzecznym komina, kN x m,
MI - moment zginający pierwszego rzędu w przekroju poprzecznym komina, kN x m,
MI - moment zginający pierwszego rzędu w miejscu połączenia trzonu komina z fundamentem (dla z = 0),
0
kN x m,
MII - moment zginający drugiego rzędu w przekroju poprzecznym komina, kN x m,
Mt - moment zginający wywołany ró\nicą temperatur na obydwu powierzchniach ściany trzonu, kN x m,
Mv, max - maksymalna wartość momentu zginającego w przekroju pionowym segmentu trzonu
spowodowana działaniem wiatru,
N - siła pionowa ściskająca w przekroju poprzecznym komina, kN,
N0 - całkowite pionowe obcią\enie cię\arem własnym komina w poziomie górnej powierzchni fundamentu,
kN,
Pkr - siła krytyczna dla trzonu komina, kN,
R - promień zewnętrzny trzonu komina, m,
Rak - wytrzymałość charakterystyczna stali zbrojeniowej, MPa,
Rbk - wytrzymałość charakterystyczna betonu na ściskanie, MPa,
Rmk - wytrzymałość charakterystyczna muru na ściskanie, MPa,
Sr - liczba Strouhala,
Vk - charakterystyczna prędkość wiatru, m/s.
1.4.2. Małe litery łacińskie
ah - minimalny odstęp poziomy otworów w trzonie komina, m,
av - minimalny odstęp pionowy otworów w trzonie komina, m,
b - odległość między kominami, m,
bi, bj - szerokość otworu w trzonie komina, m,
c - promień rdzenia poszerzonego, m,
d - średnica lub bok fundamentu komina, m,
e - promień rdzenia głównego, m,
f - uśredniona funkcja wpływu drugiego rzędu,
gi - grubość i-tej warstwy przegrody, m,
h - wysokość kolumny ponad rozwa\anym przekrojem, m,
k - współczynnik przenikania ciepła przez przegrodę,
ki - współczynnik interferencji,
n - stosunek współczynników sprę\ystości podłu\nej stali i betonu,
n1 - podstawowa częstotliwość drgań własnych komina, Hz,
pk - obcią\enie charakterystyczne wywołane działaniem wiatru, Pa,
qk - charakterystyczne ciśnienie prędkości wiatru, Pa,
qmax - maksymalne charakterystyczne obcią\enie jednostkowe podło\a, Pa,
qmin - minimalne charakterystyczne obcią\enie jednostkowe podło\a, Pa,
r - promień wewnętrzny trzonu komina, m,
ri - promień zewnętrznej powierzchni i-tej warstwy przegrody, m,
r0 - promień zaokrąglenia naro\y przekroju poprzecznego, m,
sa - osiadanie fundamentu komina wywołane całkowitym obcią\eniem stałym, mm,
sb - osiadanie fundamentu komina wywołane całkowitym obcią\eniem stałym i wiatrem, mm,
tw - temperatura gazów wewnątrz komina, �C,
tz - temperatura powietrza na zewnątrz komina, �C,
yw - ugięcie sprę\yste wierzchołka komina, m,
vs - średnia prędkość gazów w kominie, m x s-1,
z - współrzędna określająca poło\enie przekroju poprzecznego komina liczona wzdłu\ osi komina od
poziomu terenu, m,
- współrzędna określająca poło\enie przekroju poprzecznego komina liczona wzdłu\ osi komina od
poziomu połączenia trzonu z fundamentem, m.
1.4.3. Małe litery greckie
ą - współczynnik do oceny konieczności uwzględnienia wpływu drugiego rzędu,
ąn - współczynnik napływu ciepła,
ą0 - współczynnik odpływu ciepła,
ąt - współczynnik rozszerzalności termicznej muru, K-1,
� - współczynnik działania porywów wiatru,
łd - współczynnik ujmujący konsekwencje zało\eń modelowych,
łf - współczynnik obcią\enia,
� - logarytmiczny dekrement tłumienia drgań,
�i - współczynnik poprawkowy uwzględniający zakrzywienie przegrody,
�t - współczynnik poprawkowy występujący przy obliczaniu ąt dla muru,
- współczynnik przewodności cieplnej,
�a - maksymalne naprę\enie w stali zbrojeniowej w przekroju trzonu komina \elbetowego, MPa,
�b - maksymalne naprę\enie w betonie w przekroju trzonu komina \elbetowego, MPa,
�m - maksymalne naprę\enie ściskające w przekroju komina murowanego, MPa,
Ćw - współczynnik wyboczenia.
2. PODSTAWY PROJEKTOWANIA
2.1. Zało\enia projektowe
2.1.1. Dane technologiczne.
Za niezbędne zało\enia stanowiące podstawę projektu komina nale\y uwa\ać:
- ilość i temperaturę gazów (eksploatacyjną i awaryjną),
- zawartość chemiczną gazów,
- sposób doprowadzenia gazów do komina,
- prędkości przepływu gazów: minimalne i maksymalne,
- sposoby kontroli eksploatacyjnej,
- ewentualne szczegółowe wymagania dotyczące izolacji termicznej i chemicznej.
2.1.2. Dane geometryczne.
Za niezbędne zało\enia stanowiące podstawę projektu komina nale\y uwa\ać:
- wysokość komina,
- średnicę wylotu,
- ewentualne wymagania dotyczące kształtu komina.
2.1.3. Dane dotyczące lokalizacji komina i podło\a budowlanego.
Za niezbędne zało\enia stanowiące podstawę projektu komina nale\y uwa\ać:
- usytuowanie poziome i pionowe,
- dowód uzgodnienia wysokości komina jako przeszkody lotniczej: projekt komina o wysokości
przekraczającej wysokość otaczającej zabudowy nale\y uzgodnić z organami nadzoru nad lotniskami
(Centralnym Zarządem Lotnictwa Cywilnego oraz Zarządem Wojsk Lotniczych),
- uzgodnienie dotyczące wysokości komina ze względu na ochronę środowiska,
- charakterystyki podło\a gruntowego z określeniem stopnia agresywności gruntu i wody gruntowej,
- ewentualne szczególne wymagania dotyczące izolacji i zabezpieczenia fundamentu,
- parametry wpływu eksploatacji górniczej (jeśli występują),
- parametry drgań podło\a (jeśli występują).
2.1.4. Dane organizacyjne.
Za niezbędne zało\enia stanowiące podstawę projektu komina nale\y uwa\ać:
- określenie warunków wykonania komina (dla ewentualnych uzgodnień z wykonawcą),
- przewidywany termin oddania komina do eksploatacji,
- terminy i kolejność rozpoczęcia eksploatacji poszczególnych przewodów (dla komina wieloprzewodowego).
2.2. Zakres obliczeń statycznych, termicznych i wymiarowania.
Obliczenia powinny zawierać:
a) zestawienie obcią\eń działających na komin, a w szczególności:
- cię\aru własnego,
- obcią\enia wiatrem,
- innych obcią\eń, jeśli mogą wystąpić, w tym - w szczególnych przypadkach (określonych w PN-85/B-
02170) - obcią\eń wywołanych ruchem podło\a,
b) zestawienie temperatur wewnętrznych (spalin) i zewnętrznych potrzebnych do obliczeń termicznych,
c) obliczenie wartości sił przekrojowych i wymiarowanie przekrojów trzonu komina, cokołu, płyty
fundamentowej komina oraz innych elementów konstrukcji komina o podstawowym znaczeniu (np.
wzmocnienia przy otworach),
d) sprawdzenie stateczności całego komina ze względu na obrót i przesunięcie oraz ograniczenie przechyłu,
e) sprawdzenie nośności podło\a i nacisków na podło\e pod fundamentem,
f) sprawdzenie wpływu ró\nic temperatur w ścianie trzonu komina,
g) obliczenie i wymiarowanie wszystkich elementów pomocniczych (np. stropów wewnętrznych, lejów
odpopielających itd.),
h) obliczenie wychylenia wierzchołka komina,
i) obliczenie przewidywanych osiadań komina,
j) sprawdzenie rozwartości rys w ścianach kominów \elbetowych w przypadkach, w których norma tego
wymaga.
3. OBCIśENIA
3.1. Obcią\enie cię\arem własnym komina.
Cię\ar segmentu trzonu komina lub trzonu z wykładziną i izolacją oblicza się przyjmując cię\ary
objętościowe materiałów wg PN-82/B-02001. Cię\ary objętościowe materiałów najczęściej stosowanych w
kominach zestawiono w załączniku 1.
W obliczeniach statycznych trzonu komina nale\y uwzględniać dwa przypadki: trzon z wykładziną oraz trzon
bez wykładziny.
3.2. Obcią\enie wiatrem
3.2.1. Zało\enia.
Działanie wiatru nale\y przyjmować jako poziome, o dowolnym kierunku, rozło\one na powierzchni.
Kierunek poziomego działania wiatru powinien być przyjmowany w obliczeniach i przy wymiarowaniu
ka\dego przekroju tak, aby dawało ono najniekorzystniejsze wartości sił wewnętrznych, naprę\eń lub
współczynników stateczności.
3.2.2. Obcią\enie wiatrem w kierunku działania wiatru.
Wartości pk w Pa, obcią\enia charakterystycznego wywołanego działaniem wiatru nale\y wyznaczać, wg
wzoru
(1)
w którym:
qk - charakterystyczne ciśnienie prędkości wiatru, Pa, zale\nie od strefy obcią\enia wiatrem, zwiększone o
20% w stosunku do wartości podanych w PN-77/B-02011 tabl. 3,
Ce - współczynnik ekspozycji wg PN-77/B-02011,
Cx - współczynnik oporu aerodynamicznego wg PN-77/B-02011 i załącznika 2,
� - współczynnik działania porywów wiatru wg 3.2.3 oraz PN-77/B-02011,
łd - współczynnik, który ujmuje konsekwencje zało\eń modelowych prowadzących do wzoru (1);
współczynnik ten dla kominów o wysokości mniejszej ni\ 100 m wynosi 1,35; o wysokości od 100 do 250 m
wynosi 1,30, a dla kominów o wysokości powy\ej 250 m wynosi 1,25.
Obliczenia wartości pk wg wzoru (1) nale\y przeprowadzać przy zało\eniu, \e kominy umieszczone są w
terenie kategorii A (określenie kategorii terenu wg PN-77/B-02011).
3.2.3. Współczynnik działania porywów wiatru.
Dla kominów o wysokości H d" 100 m współczynnik � jest równy 2,0. Dla kominów o wysokości H > 100 m
wartość � wyznacza się wg PN-77/B-02011 z uwzględnieniem podanych ni\ej postanowień.
Wartość � zale\y m.in. od takich wielkości charakteryzujących własności dynamiczne komina, jak:
podstawowa częstotliwość drgań własnych i logarytmiczny dekrement tłumienia. Przy braku informacji o
tych charakterystykach mo\na do ich wyznaczenia posłu\yć się załącznikiem 3.
Na rys. 1 i 2, podano wykresy współczynników kb i KL w zakresie zmian parametru
odpowiadającym budowlom smukłym, do których zaliczają się kominy. Je\eli wartość otrzymana ze wzoru
na obliczanie � wg PN-77/B-02011 jest mniejsza ni\ 2,0, nale\y w obliczeniach przyjąć � = 2,0.
Rys. 1
3.2.4. Inne wymagania dotyczące określenia obcią\enia wiatrem w kierunku działania wiatru.
Zagadnienia dotyczące:
- uwzględnienia wpływu ukształtowania terenu,
- przyjęcia w obliczeniach skokowo zmiennych wartości Ce,
- wartości współczynnika obcią\enia łf,
nale\y rozpatrywać zgodnie z PN-77/B-02011.
3.2.5. Interferencja aerodynamiczna.
Obcią\enie wiatrem komina zwiększa się w wyniku umieszczenia w pobli\u innego komina, podobnego pod
względem aerodynamicznym (tj. gdy częstotliwość drgań własnych i tłumienie drgań obydwu kominów są
jednakowe). Wpływ interferencji aerodynamicznej nale\y uwzględniać dla komina zawietrznego przez
pomno\enie wartości pk określonej wzorem (1) przez współczynnik interferencji ki, którego wartość nale\y
przyjmować wg rys. 3.
Rys. 2
Rys. 3
Je\eli odległość między kominami jest mniejsza ni\ 5 Dsr wartość współczynnika ki nale\y określać
indywidualnie, np. na podstawie badań modelowych lub zabiegami konstrukcyjnymi doprowadzać do tego,
aby kominy nie były podobne pod względem aerodynamicznym.
3.2.6. Uwzględnienie owalizacji przekroju trzonu.
Rozkład ciśnienia wiatru na ścianie zewnętrznej komina powoduje zginanie segmentu trzonu komina w
płaszczyznie poziomej. Dopuszcza się obliczanie maksymalnej wartości momentu zginającego
przypadającego na 1 m wysokości trzonu [TU WZÓR], spowodowanego działaniem wiatru ze wzoru
(2)
3.2.7. Obcią\enie poprzeczne do kierunku wiatru.
Mo\liwość wystąpienia wirów Benarda-Karmana nale\y analizować zgodnie z PN-77/B-02011; podaną w tej
normie tabl. 5 uzupełniono w niniejszej normie wartościami Sr i Cy dla innych przekrojów komina,
zamieszczając w załączniku 2 jako tabl. Z2-4. Obcią\enia wywołanego wirami Benarda-Karmana nie
uwzględnia się dla kominów murowanych.
3.3. Obcią\enia termiczne
3.3.1. Dane do obliczeń.
Temperaturę gazów tw nale\y przyjmować zgodnie z danymi technologicznymi, uwzględniając mo\liwość jej
awaryjnego podwy\szenia. W przypadku braku dokładnych danych podwy\szenie temperatury mo\na
uwzględniać przez zwiększenie temperatury tw o 20%. Temperaturę zewnętrzną nale\y przyjmować:
- dla uzyskania maksymalnej ró\nicy temperatur (zimna), tz = -25�C,
- dla obliczenia maksymalnej temperatury materiałów (lato), tz = +35�C.
3.3.2. Sposób obliczenia.
Obliczenia termiczne nale\y przeprowadzać jak dla przegród cieplnych wg PN-91/B-02020 (uwzględniając
rzeczywiste ich grubości). Wartości współczynnika przewodności cieplnej dla materiałów kominów podano
w załączniku 1.
Współczynnik przenikania ciepła k, przez warstwową przegrodę cylindryczną oblicza się wg
wzoru
(3)
Spadek temperatury "ti na i-tej warstwie przegrody oblicza się wg wzoru (rys. 4a)
(4)
Temperaturę na krawędzi dowolnej warstwy przegrody oblicza się wg wzoru
(5)
We wzorach (3)-(5) przyjęto oznaczenia:
"t = tw - tz - ró\nica temperatur, K,
i - współczynnik przewodności cieplnej i-tej warstwy przegrody przyjmowany wg załącznika 1,
xi - współczynniki poprawkowe uwzględniające zakrzywienie ściany, odczytane z wykresu na rys. 4b.
Rys. 4
Współczynniki napływu ąn i odpływu ciepła ą0, ,nale\y przyjmować z uwzględnieniem
poni\szych postanowień:
a) dla wewnętrznej strony wykładziny ąn = 8 + vs
b) dla zewnętrznej powierzchni trzonu
ą0 = 24
c) przy obliczaniu maksymalnej temperatury materiałów dla zewnętrznej powierzchni trzonu
ą0 = 8
Współczynniki odpływu i napływu ciepła dla wewnętrznej strony trzonu i zewnętrznej strony wykładziny, ąr,
, przyjmuje się równe:
- jeśli trzon i wykładzina są od siebie oddzielone przestrzenią wentylowaną
ąT = 8
- jeśli nie jest wentylowana przestrzeń między wykładziną a trzonem, a grubość warstwy powietrza wynosi
od 50 do 100 mm
ąT = 12
Wartości współczynników ąn i ą0 przy temperaturach gazów wy\szych ni\ 500�C powinny być przyjmowane
wg wyników badań doświadczalnych.
W obliczeniach termicznych kominów o średnicy zewnętrznej D e" 5,0 m mo\na pominąć wpływ
zakrzywienia ściany.
3.3.3. Uwzględnienie wpływu temperatury w wymiarowaniu.
Przy obliczaniu trzonów kominów pomija się wpływ temperatury, je\eli spełnione są warunki podane w tabl.
1.
Tablica 1. Warunki umo\liwiające pominięcie w obliczeniach wpływu temperatury
Materiał trzonu komina Wymagania dotyczące
ró\nicy temperatur przypadającej na ścianę maksymalnej temperatury w ścianie
trzonu trzonu
Kominy ceglane d" 100 K d" 150�C
Kominy \elbetowe
d" 30 K1) d" 70�C2)
1)
Sporadyczne, w pojedynczych przekrojach (np. przy jednorazowym pogrubieniu trzonu i w warunkach awaryjnych)
mo\na dopuścić ró\nicę temperatur maksymalnie do 40 K.
2)
W przypadku niespełnienia tylko tego warunku i gdy jednocześnie maksymalna temperatura w betonie trzonu nie
przekracza 150�C, mo\na w obliczeniach uwzględnić wpływ temperatury przez zmniejszenie nieprzekraczalnych wartości
naprę\eń w betonie o 25% w stosunku do podanych w 5.2.2.
3.4. Inne efekty obcią\enia komina
3.4.1. Uwzględnienie wpływu ugięcia drugiego rzędu.
Wpływ ugięcia drugiego rzędu nale\y uwzględnić wówczas, gdy współczynnik ą spełnia warunek
(6)
w którym EI0 - sztywność trzonu w przekroju połączenia z fundamentem (minimalna), kN x m2.
Wpływ drugiego rzędu nale\y uwzględnić powiększając moment zginający pierwszego rzędu MI o moment
MII wyznaczony wg wzoru
(7)
w którym f - uśredniona funkcja wpływu drugiego rzędu, której wartości przyjmuje się wg rys. 5.
Rys. 5
Całkowity moment zginający w przekroju o współrzędnej z uwzględnieniem wpływu drugiego rzędu
oblicza się wg wzoru
M = MI + MII
(8)
3.4.2. Wpływ drgań przenoszących się przez podło\e.
W przypadku lokalizacji komina w pobli\u zródeł drgań nale\y uwzględnić wpływ drgań przenoszących się
przez podło\e na fundament komina. Dodatkowe poziome siły bezwładności obcią\ające trzon komina
nale\y wyznaczyć zgodnie z PN-85/B-02170.
3.4.3. Wychylenie z pionu.
Nierównomierne osiadanie fundamentu albo obrót podło\a wywołany eksploatacją górniczą mogą
spowodować wychylenie komina z pionu. Wychylenie komina powoduje dodatkowe momenty zginające od
cię\aru własnego, które powinny być uwzględnione w obliczeniach.
4. PODSTAWOWE MATERIAAY KONSTRUKCYJNE I IZOLACYJNE
4.1. Ceramika
4.1.1. Cegła kominówka.
Do budowy kominów murowanych nale\y stosować cegłę kominówkę wg PN-73/B-12004. Wymiary cegły
powinny być dostosowane do średnicy komina z zachowaniem warunków wiązania przy prawidłowym
układzie cegieł.
4.1.2. Cegła zwykła.
Do budowy kominów o przekroju poziomym prostokątnym lub okrągłym mo\na stosować cegłę wypalaną z
1)
gliny, zwykłą, pełną wg PN-75/B-12001 klasy nie mniejszej ni\ 20 oraz gatunku 1. Warunkiem
stosowania cegły zwykłej do przekrojów okrągłych jest zachowanie grubości spoin wg 7.1.2.
4.1.3. Kształtki ceramiczne
są elementami ceramicznymi wykonanymi wg indywidualnego projektu i powinny spełniać warunki podane
w 4.1.2. Zastosowanie kształtek ceramicznych nale\y uzgodnić z wykonawcą komina.
4.1.4. Inne materiały ceramiczne.
Przy budowie komina mogą być stosowane inne materiały ceramiczne o specjalnym przeznaczeniu, np.
cegła kwasoodporna lub cegła klinkierowa budowlana wg PN-71/B-12008.
Materiały ceramiczne nie objęte oddzielną normą nale\y stosować po uzgodnieniu z producentem, który
określi ich własności.
4.2. Zaprawa
4.2.1. Zaprawa w kominie murowanym.
Do budowy trzonu komina murowanego z cegły nale\y stosować zaprawę cementowo-wapienną wg PN-
90/B-14501 lub cementową wg PN-90/B-14501 o marce nie ni\szej ni\ 3.
W przypadku gdy temperatura przy ścianie trzonu komina przekracza 150�C nale\y stosować zaprawę
wapienno-cementową o zawartości cementu nie większej ni\ 150 kg na 1 m3 zaprawy.
Do zaprawy nale\y stosować cement portlandzki marki 35 wg PN-88/B-30000.
4.2.2. Zaprawa w kominie z prefabrykatów betonowych.
Do budowy trzonu komina z prefabrykatów nale\y stosować zaprawę cementową o marce nie mniejszej ni\
8. Do zalewania otworów mo\na stosować beton zwykły półciekły lub ciekły o klasie co najmniej równej
klasie betonu u\ytego do prefabrykatów.
4.2.3. Zaprawa do wykładziny wewnętrznej.
Do wykładziny z cegły zwykłej, je\eli temperatura odprowadzanych gazów nie przekracza 250�C, nale\y
stosować zaprawę cementowo-wapienną. Przy wy\szych temperaturach nale\y stosować zaprawę
\aroodporną z cementu portlandzkiego i gliny ceglarskiej.
Do wykładziny z cegły szamotowej nale\y stosować zaprawę szamotową. Do wykładziny komina
odprowadzającego gazy chemicznie agresywne nale\y stosować specjalnie dobrane zaprawy chemoodporne.
Dobór zaprawy powinien być dostosowany do rodzaju agresji chemicznej gazów.
W przypadku równoczesnego wystąpienia wpływu wysokiej temperatury (ponad 150�C) i agresji chemicznej
nale\y unikać stosowania wapna do zaprawy lub stosować dodatkowe spoinowanie wykładziny.
4.3. Beton
4.3.1. Rodzaj betonu.
Do kominów \elbetowych nale\y stosować beton zwykły wg PN-88/B-06250. Najni\sze dopuszczalne klasy
betonu dla kominów zestawiono w tabl. 2.
Tablica 2. Najni\sze klasy betonu dla kominów
Rodzaj elementu komina Najni\sza dopuszczalna klasa
betonu
Trzon komina B25
Elementy prefabrykowane stosowane do B25
trzonu komina
Strop i elementy pomocnicze B20
Fundament B20
4.3.2. Składniki i dodatki do betonu.
Wszystkie stosowane do betonu składniki powinny spełniać wymagania określone w obowiązujących
normach. Do betonu nale\y stosować: cement portlandzki 35, cement portlandzki szybkotwardniejący 40
wg PN-88/B-30000 lub cement hutniczy 25 wg PN-88/B-30005. Dopuszcza się stosowanie do betonu
dodatków uplastyczniających pod warunkiem uzasadnienia technicznego i doświadczalnego sprawdzenia ich
wpływu na własności betonu.
4.3.3. Specjalne wymagania dotyczące betonu.
Beton trzonu komina powinien być badany na wytrzymałość i na nasiąkliwość zgodnie z obowiązującą
normą dotyczącą betonu zwykłego. W razie stosowania form przestawnych próbki do badań pobiera się z
ka\dego cyklu a w razie stosowania deskowania ślizgowego - co najmniej z ka\dego segmentu o wysokości
5 m. Badanie nasiąkliwości wystarczy wykonać trzykrotnie, ale co najmniej raz na 50 m wysokości trzonu.
4.4. Stal zbrojeniowa.
Do zbrojenia kominów \elbetowych nale\y stosować stal wg PN-82/H-93215. Nale\y unikać stosowania
ró\nych gatunków stali zbrojeniowej w tym samym przekroju trzonu komina.
4.5. Materiały na wykładzinę i do izolacji termicznej
4.5.1. Materiały na wykładzinę.
Wykładzinę nale\y wykonywać w zasadzie z cegły zwykłej. Przy temperaturze gazów wy\szej ni\ 400�C
wykładzinę nale\y wykonać z cegły szamotowej na zaprawie szamotowej. Przy szczególnie du\ym stopniu
agresywności chemicznej gazów nale\y stosować specjalne materiały wg 7.7.
4.5.2. Materiały do izolacji termicznej.
Do wypełnienia przestrzeni pomiędzy trzonem a wykładziną stosuje się materiały izolacyjne, np.: wełnę
mineralną wg PN-75/B-23100, wełnę \u\lową luzną, płyty z wełny mineralnej wg PN-70/B-23110, szkło
piankowe itp. Dopuszcza się u\ycie innych materiałów izolacyjnych, pod warunkiem uzasadnienia
technicznego ich zastosowania i spełnienia przez nie wymagań konstrukcyjnych (7.3.4) oraz termicznych.
4.6. Materiały do izolacji chemicznej.
Do izolacji chemicznej nale\y stosować materiały chemoodporne, uprzednio zbadane odpowiednio wg
potrzeb na:
- odporność na wpływy chemiczne,
- wytrzymałość mechaniczną,
- szczelność,
- odporność na działanie wysokich i niskich temperatur,
- przyczepność do materiałów konstrukcyjnych komina,
- zmiany właściwości w czasie,
- nasiąkliwość.
5. WYMIAROWANIE TRZONU KOMINA
5.1. Trzon murowany
5.1.1. Podstawy wymiarowania.
Obliczenia trzonu komina murowanego nale\y przeprowadzić wg metody stanów granicznych zgodnie z PN-
76/B-03001. Przekroje trzonu wymiaruje się na stan graniczny u\ytkowania. Sprawdzenie stanu
granicznego u\ytkowania polega na wykazaniu, \e występujące w przekrojach naprę\enia wywołane
obcią\eniami są nie większe od wartości naprę\eń powodujących powstanie określonych poni\ej stanów
zarysowania. Sprawdzenie stanu granicznego u\ytkowania nale\y przeprowadzić dla stadium realizacji i dla
stadium eksploatacji komina.
5.1.2. Nieprzekraczalne wartości naprę\eń normalnych pionowych.
W stadium realizacji komina, obcią\enia: cię\arem własnym, przechyłem i wiatrem (to ostatnie ze
współczynnikiem zmniejszającym 0,8 odpowiadającym zmniejszeniu okresu powrotu do około 5 lat) nie
mogą w przekrojach komina wywołać odkształceń rozciągających, co równoznaczne jest z pozostaniem
wypadkowej sił w rdzeniu głównym przekroju. W tym stadium naprę\enia ściskające �m, MPa, w
przekrojach komina muszą spełniać warunek
(9)
W stadium eksploatacji przy działaniu na komin wszystkich obcią\eń, co najmniej połowa rozwa\anego
przekroju poprzecznego powinna być ściskana, co jest równoznaczne z warunkiem pozostania wypadkowej
sił w obrębie poszerzonego rdzenia tj. e0 d" c. W tym stadium naprę\enia ściskające �m w przekrojach
komina muszą spełniać warunek
(10)
We wzorach (9) i (10) przyjęto oznaczenie Rmk - wytrzymałość charakterystyczna muru na ściskanie wg
PN-87/B-03002 oraz tabl. Z1-2 w załączniku 1, MPa.
Promienie rdzenia głównego (e) i rdzenia poszerzonego (c) dla kilku przekrojów poprzecznych podano w
załączniku 1.
Obliczenie naprę\eń w przekrojach trzonu komina wykonuje się przy zało\eniu liniowego rozkładu naprę\eń.
Obliczenia wykonuje się przy zało\eniu zerowej wytrzymałości zaprawy na rozciąganie, z uwzględnieniem
utraty spójności w spoinie. W załączniku 5 podano wzory i tablice do obliczenia naprę\eń �m w kominach o
przekrojach pierścieniowych.
5.1.3. Sprawdzenie pojawienia się rys w trzonie.
Komin nale\y kształtować tak, aby były spełnione warunki obliczeniowe podane w 5.1.2 oraz warunki
konstrukcyjne podane w 7.1 i jednocześnie ró\nica temperatury przypadająca na ścianę trzonu nie
przekraczała 100 K. Przy spełnieniu tych warunków nie jest wymagane sprawdzenie pojawienia się rys.
5.1.4. Sprawdzenie wymiarów innych elementów murowych w kominie
polega na sprawdzeniu warunków wymienionych w 5.1.2 przy jednoczesnym przyjęciu, \e h /H0 = 1.
5.1.5. Współczynniki charakteryzujące mur trzonu komina
5.1.5.1. Współczynnik sprę\ystości muru trzonu
komina Emk nale\y obliczać wg wzoru
(11)
w którym:
Em - współczynnik sprę\ystości muru przyjmowany wg tabl. Z1-3 w załączniku 1, MPa,
- średnia wartość naprę\eń normalnych w rozwa\anym przekroju, MPa.
Wzór (11) dostosowany jest do wymagań normy, tj. gdy d" 0,55 Rmk.
5.1.5.2. Współczynnik rozszerzalności termicznej muru ąt
nale\y obliczać wg wzoru
(12)
w którym wartości �t odczytuje się z tabl. 3, w zale\ności od stosunku grubości części ceramicznej muru
(gc) i grubości zaprawy (gz).
Tablica 3. Wartości współczynnika �t
5 7,5 10 12,5 20
�t 0,8 0 -0,1 -0,2 -0,4
5.2. Trzon \elbetowy
5.2.1. Podstawy wymiarowania.
Obliczenia komina \elbetowego nale\y przeprowadzać wg metody stanów granicznych, zgodnie z PN-76/B-
03001. Przekroje trzonu komina wymiaruje się na stan graniczny u\ytkowania, który odpowiada spełnieniu
wymagań nie wystąpienia rys oraz efektów zmęczenia. Stan ten określa się warunkami nie przekroczenia w
betonie odkształceń i odpowiadających im naprę\eń, przy których rozpoczynają się zmiany struktury
wewnętrznej betonu.
Sprawdzenie stanu granicznego u\ytkowania nale\y przeprowadzić dla stadium realizacji i dla stadium
eksploatacji komina.
5.2.2. Nieprzekraczalne wartości naprę\eń normalnych pionowych.
W stadium realizacji komina odkształcenia i towarzyszące im naprę\enia wywołane obcią\eniami: cię\arem
własnym, przechyłem i wiatrem (to ostatnie ze współczynnikiem zmniejszającym 0,8 odpowiadającym
zmniejszeniu okresu powrotu do około 5 lat) muszą spełniać warunki stabilności mikrostruktury
wewnętrznej betonu. Oznacza to, \e naprę\enia w betonie muszą spełniać warunek 2)
�b d" 0,4 Rbk
(13)
a naprę\enia w stali muszą spełniać warunek
�a d" 0,6 Rak
(14)
W stadium eksploatacji komina odkształcenia i towarzyszące im naprę\enia wywołane działaniem na komin
wszystkich obcią\eń muszą spełniać warunki sprę\ystości i braku trwałych zmian mikrostruktury betonu.
Oznacza to, \e naprę\enia w betonie muszą spełniać warunek
�b d" 0,65 Rbk
(15)
a naprę\enia w stali muszą spełniać warunek
�b d" 0,7 Rak
(16)
Przy zastosowaniu stali zbrojeniowej klas A-II, A-III i gdy �b d" 0,2 Rbk, powinien być spełniony warunek
�a d" 0,5 Rak
(17)
Obliczanie naprę\eń �a i �b w przekrojach pierścieniowych trzonu komina mo\na wykonać wykorzystując
wzory i tablice podane w załączniku 6.
5.2.3. Sprawdzenie powstania i rozwarcia rys.
Sprawdzenie pojawienia się rys nie jest wymagane, jeśli spełnione są warunki wymienione w 3.3.3 i 5.2.2.
Przy sprawdzaniu istniejących konstrukcji, w przypadku nie spełnienia warunków podanych w 3.3.3 i 5.2.2
oraz warunków dotyczących minimalnych odstępów między prętami zbrojenia poziomego, nale\y przyjąć, \e
dopuszczalna szerokość rozwarcia rys wynosi 0,3 mm. Wartość ta ulega obni\eniu o 0,1 mm w przypadku
środowisk agresywnych (np. przy owiewaniu spalinami z sąsiedniego komina) oraz podwy\szeniu o 0,1 mm
w przypadku dobrych warunków pracy (np. komin pojedynczy). Przy sprawdzaniu mo\liwości wystąpienia
rys w trzonie komina \elbetowego mo\na stosować sposób przybli\ony 3).
5.2.4. Wartości charakterystyczne wytrzymałości i współczynniki sprę\ystości
dla betonu i dla stali zbrojeniowej nale\y przyjmować wg PN-84/B-03264.
Współczynnik sprę\ystości podłu\nej w obliczeniach dynamicznych nale\y przyjąć o 30% większy ni\ w
obliczeniach statycznych.
Stosunek współczynników sprę\ystości podłu\nej stali Ea i betonu Eb określony wzorem
(18)
dla betonów stosowanych w kominach \elbetowych mo\na przyjmować równy 8.
5.2.5. Uwzględnienie wpływu zmęczenia
nie jest wymagane, gdy spełnione są warunki dotyczące naprę\eń wymienione w 5.2.2. W przypadku nie
spełnienia tych warunków (np. przy sprawdzeniu istniejącego komina) nale\y uwzględnić współczynniki
korekcyjne wg PN-84/B-03264 dla betonu i dla stali zbrojeniowej, stosując je jako mno\niki do
wytrzymałości charakterystycznej.
5.2.6. Sprawdzenie przekrojów osłabionych
nale\y wykonywać z uwzględnieniem warunków podanych w 5.2.2. Dopuszczalne jest stosowanie sposobów
przybli\onych obliczenia naprę\eń, w tym sposobów graficznych.
5.2.7. Sprawdzenie innych konstrukcyjnych elementów \elbetowych wyposa\enia komina
nale\y przeprowadzić zgodnie z PN-84/B-03264.
5.3. Sprawdzenie stateczności.
Dla kominów o wysokości większej ni\ 70 m oraz dla wszystkich kominów poddanych dodatkowym (poza
obcią\eniem własnym) znacznym obcią\eniom pionowym (np. od zbiorników na wodę umieszczonych na
kominie) nale\y wykonać sprawdzenie stateczności. Polega ono na wyznaczeniu wartości współczynnika
wyboczenia, Ćw, wg wzoru
(19)
Siłę Pkr nale\y wyznaczyć wg zasad mechaniki budowli.
Dopuszcza się wyznaczenie siły Pkr wg wzorów przybli\onych zestawionych w załączniku 4. Wartość
współczynnika wyboczenia Ćw nie powinna być mniejsza ni\ 2,5.
Sprawdzenie lokalnej utraty stateczności ścian komina lub wykładziny wymagane jest tylko dla kominów
\elbetowych o zewnętrznej średnicy wylotowej większej ni\ 15 m.
5.4. Sprawdzenie ugięć
obejmuje obliczenie sprę\ystego ugięcia poziomego wierzchołka komina. Ugięcie to powinno spełniać
warunek
- dla komina murowanego:
(20a)
- dla komina \elbetowego
(20b)
Wartość yw oblicza się od obcią\eń w stadium eksploatacji.
5.5. Wychylenie z pionu wskutek osiadań i eksploatacji górniczej.
Nale\y unikać budowy kominów na terenach szkód górniczych o kategorii IV i V. Przy obliczaniu i
wymiarowaniu kominów zlokalizowanych na terenach szkód górniczych, nale\y uwzględnić mo\liwość
stałego przechylenia komina. Wartość przechylenia określa się wg największego kąta przechyłu podło\a.
6. POSADOWIENIE KOMINA
6.1. Warunki posadowienia.
Fundament komina powinien stanowić oddzielną konstrukcję z \elbetu, spełniającą warunki przekazywania
obcią\eń na podło\e, utrzymania komina w poło\eniu pionowym oraz spełnienia wymagań konstrukcyjnych i
technologicznych niniejszej normy. Warunki geotechniczne posadowienia komina powinny być
udokumentowane zgodnie z PN-81/B-03020.
6.2. Sprawdzenie nośności i warunków nacisku na podło\e.
Przy najniekorzystniejszym obcią\eniu powinny być spełnione następujące wymagania:
a) dla obcią\eń obliczeniowych warunki określone w PN-81/B-03020 dotyczące wymiarów podstawy
fundamentu i stanu granicznego nośności podło\a,
b) dla obcią\eń charakterystycznych.
(21)
Warunek (21) nie dotyczy gruntów skalistych. Ponadto dla najniekorzystniejszych obcią\eń, jakie mogą
wystąpić podczas remontu lub budowy komina (np. obcią\enie wiatrem, komin bez wykładziny, fundament
nie zasypany ziemią) obowiązuje warunek pozostania wypadkowej sił w rdzeniu przekroju podstawy
fundamentu, czyli
qmin e" 0
6.3. Sprawdzenie osiadań.
Dla kominów posadowionych na podło\u o znacznej ściśliwości nale\y sprawdzić przewidywane osiadanie
fundamentu komina zgodnie z PN-81/B-03020 dla dwóch przypadków działania obcią\eń:
a) dla całkowitego charakterystycznego obcią\enia stałego,
b) dla całkowitego charakterystycznego obcią\enia stałego i wiatru.
W przypadku a) osiadanie fundamentu komina sa nie powinno przekraczać 80 mm, w przypadku b)
osiadanie fundamentu komina sb nie powinno przekraczać 120 mm, przy czym
(22)
gdzie d - średnica lub bok fundamentu, mm.
Nie jest wymagane sprawdzenie osiadań w przypadku posadowienia na gruntach:
- skalistych,
- spoistych półzwartych i twardoplastycznych,
- niespoistych zagęszczonych i średnio zagęszczonych oraz przy posadowieniu niebezpośrednim np. na
palach, studniach.
6.4. Sprawdzenie stateczności ogólnej.
Sprawdzenie stateczności komina na wywrócenie lub mo\liwość zsuwu nale\y wykonać w przypadku
usytuowania komina na stoku, w terenie osuwiskowym.
7. WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE
7.1. Kominy murowane
7.1.1. Grubość ścian.
Najmniejsze konstrukcyjnie dopuszczalne grubości ściany trzonu przy wylocie komina murowanego z cegły
nale\y przyjmować w zale\ności od zewnętrznej średnicy wylotu komina wg tabl. 4.
Przy średnicach wylotowych komina większych ni\ 7,5 m nale\y sprawdzić grubość ściany u wylotu na
mo\liwość zowalizowania lub zastosować wzmacniający pierścień głowicy.
W \adnym przekroju grubość ściany nie mo\e być mniejsza ni\ 4% średnicy zewnętrznej komina w tym
przekroju.
Tablica 4. Najmniejsze konstrukcyjnie dopuszczalne grubości ściany trzonu komina
Średnica zewnętrzna wylotowa lub Najmniejsza grubość
wymiar większego boku ściany komina, g, mm
prostokąta, m
do 2,0 200
ponad 2,0 do 3,5 250
ponad 3,5 do 5,0 300
ponad 5,0 do 7,5 350
7.1.2. Spoiny.
Grubość spoin w trzonie kominów murowanych z cegły powinny wynosić:
- spoiny poziome d" 15 mm,
- spoiny pionowe w kierunku obwodu 8-20 mm,
- spoiny pionowe w kierunku promienia 5-15 mm.
Od zewnątrz nale\y spoiny wypełnić zaprawą cementową, wapienno-cementową ewentualnie z dodatkami
antykorozyjnymi albo chemoodpornymi.
7.1.3. Otwory.
Otwory w trzonie kominów murowanych powinny być szersze ni\ 0,5 D, a całkowity obwód otworów w
jednym przekroju nie większy ni\ 0,4 całkowitego obwodu komina. Odstępy poziome oraz odstępy pionowe
otworów powinny spełniać dodatkowo warunki (rys. 6):
ah e" 0,5 bmax
(23)
av e" bmax
(24)
Rys. 6
Przekroje osłabione przez otwory powinny być sprawdzone obliczeniowo. Sprawdzenie mo\na pominąć, gdy
spełniony jest dodatkowy warunek bmax d" 0,2 D. Nadpro\a otworów powinny być sprawdzone
wytrzymałościowo wg zasad podanych w PN-87/B-03002.
7.1.4. Ochrona przed zarysowaniem (obręczowanie).
Kominy murowane, w których temperatura na wewnętrznej powierzchni trzonu jest wy\sza ni\ 100�C lub
spadek temperatury w ścianie trzonu wynosi więcej ni\ 80 K, powinny być dodatkowo zabezpieczone
obręczami stalowymi o odpowiednio obliczonym przekroju. Minimalny przekrój obręczy oraz maksymalny
ich rozstaw nale\y określać wg tabl. 5.
Najmniejszy przekrój poprzeczny obręczy nale\y przyjmować równy 0,001 zabezpieczonej powierzchni
przekroju pionowego trzonu komina.
Obręcze powinny być podtrzymywane przynajmniej dwoma hakami i zaopatrzone w zamki śrubowe
umo\liwiające regulację naciągu.
Tablica 5. Minimalny przekrój obręczy i maksymalny odstęp między nimi
Średnica zewnętrzna Minimalny przekrój Maksymalny odstęp
komina, D m poprzeczny obręczy mm między obręczami m
D d" 3,0 6x60 1,8 lecz nie więcej ni\ D
D > 3,0 8x80 2,4
Powierzchnia przekroju poprzecznego śrub łącznikowych powinna odpowiadać powierzchni przekroju
poprzecznego obręczy.
Obręcze powinny być pomalowane ochronną farbą antykorozyjną.
7.2. Kominy \elbetowe
7.2.1. Grubości ścian.
Minimalne konstrukcyjne grubości ściany trzonu komina \elbetowego przyjmuje się w zale\ności od średnicy
zewnętrznej wylotowej komina wg tabl. 6.
Tablica 6. Minimalne konstrukcyjne grubości ściany trzonu komina
Średnica zewnętrzna Najmniejsza grubość ściany
wylotowa, D m trzonu, g mm
do 2,0 160
ponad 2,0 do 5,0 180
ponad 5,0 200
7.2.2. Zbrojenie
7.2.2.1. Minimalne zbrojenie pionowe trzonu komina.
Ściana trzonu powinna być zbrojona obustronnie, z wyjątkiem przypadków gdy D d" 5,0 m lub grubość
ściany trzonu jest nie większa ni\ 250 mm. Minimalny stopień zbrojenia w kierunku pionowym, wyra\ony
stosunkiem pola powierzchni przekrojów zbrojenia i betonu wynosi
(25)
i nie mniej ni\ 0,3%. Na zewnętrznej stronie trzonu minimalny stopień zbrojenia wynosi 0,2%.
7.2.2.2. Minimalne zbrojenie poziome trzonu komina.
Ściana trzonu powinna być zbrojona obustronnie z wyjątkiem przypadków, gdy nie ma podwójnego
zbrojenia pionowego. Minimalny stopień zbrojenia w kierunku poziomym wyra\ony stosunkiem pola
powierzchni przekrojów zbrojenia i betonu wynosi
(26)
i nie mniej ni\ wartości podane w tabl. 7, w zale\ności od temperatury wlotowej gazów odprowadzanych
przez komin.
Tablica 7. Minimalny stopień zbrojenia poziomego
Temperatura odprowadzanych Minimalny stopień
gazów, �C zbrojenia, %
do 100 0,25
ponad 100 do 300 0,35
ponad 300 0,40
Przy średnicach zewnętrznych większych ni\ 10 m minimalny stopień zbrojenia wynosi 0,40%.
Pręty zbrojenia nale\y umieszczać, ze względów wykonawczych, przy prętach zbrojenia pionowego od
strony wewnętrznej w stosunku do prętów pionowych.
7.2.2.3. Odstępy prętów i grubości otuliny.
Odstępy między prętami pionowymi nie powinny przekraczać 300 mm. Odstępy między prętami poziomymi
nie powinny przekraczać 200 mm, a przy ścianach grubszych ni\ 400 mm - połowę grubości ściany.
Najmniejsza grubość otuliny prętów zbrojenia pionowego i poziomego wynosi 40 mm przy średnicach
prętów większych ni\ 16 mm oraz 30 mm przy średnicach prętów do 16 mm.
7.2.3. Otwory.
W przekroju trzonu poziomym i pionowym osłabionym otworami nale\y sprawdzić występujące naprę\enia.
Nale\y tak\e krawędzie otworu dostosować do przeniesienia zwiększonych naprę\eń, przez zwiększone
zbrojenie co najmniej o 100%. Przy sprawdzeniu wytę\enia na krawędzi otworu i przy zachowaniu stanu
sprę\ystego mo\na pominąć krzywiznę ściany, jeśli szerokość otworu b jest mniejsza ni\ 0,5 D.
7.3. Wykładzina termiczna
7.3.1. Zasady stosowania wykładziny.
W kominach murowanych odprowadzających gazy chemicznie nieagresywne, najmniejszą wysokość
wykładziny wyznacza się w zale\ności od temperatury wlotowej gazów wg tabl. 8.
W przypadku mo\liwości wystąpienia korozji chemicznej oraz przy temperaturze wlotowej gazów większej
ni\ 100�C konieczne jest wykonanie wykładziny na całej wysokości trzonu z dodatkowym zabezpieczeniem
wg 7.7.1. W kominach \elbetowych stosuje się wykładzinę na całej wysokości.
7.3.2. Grubości ścian.
Przy średnicy wymurówki nie przekraczającej 12 m, minimalna grubość wykładziny termicznej ceglanej
(wymurówki) wynosi 120 mm w części komina bezpośrednio przy wlocie gazów i 100 mm na pozostałej
części komina, w której konieczne jest umieszczenie wykładziny. Przy średnicach wymurówki większych ni\
12 m minimalna grubość ściany wynosi 200 mm.
Tablica 8. Wysokość wykładziny w zale\ności od temperatury gazów chemicznie
nieagresywnych
Temperatura Umieszczenie wykładziny
wlotowa gazów, �
C
do 100 tylko przy wlocie czopuchów
ponad 100 do 150 do połowy wysokości komina, przy czym ściany
trzonu komina o grubości większej ni\ 500 mm
powinny być zawsze chronione wykładziną
ponad 150 na całej wysokości komina
7.3.3. Grubości spoin w wymurówce.
Grubości spoin wymurówki powinny spełniać następujące warunki:
spoiny poziome - do 10 mm,
spoiny pionowe mierzone w kierunku obwodu - 5-20 mm.
Grubości spoin wymurówki wykonanej z cegły szamotowej na zaprawie szamotowej powinny spełniać
następujące warunki:
spoiny poziome - 4 mm,
spoiny pionowe mierzone w kierunku obwodu - 2-5 mm.
7.3.4. Inne wymagania konstrukcyjne dotyczące wymurówki i izolacji termicznej.
Wymurówka powinna być murowana z zachowaniem zasad wiązania muru i z zapewnieniem swobody
odkształceń w kierunku pionowym i poziomym. Zaleca się stosowanie podkładek termoochronnych pod
wymurówkę na wspornikach podwykładzinowych.
Wysokość samodzielnych segmentów wymurówki przy zewnętrznej średnicy kominów większej ni\ 3,0 m
nie powinna przekraczać 15 m.
Wymurówka przy wsporniku podwykładzinowym powinna być tak ukształtowana, aby zapobiegała
przedostawaniu się cieczy, sadzy lub innych części stałych do przestrzeni izolacyjnej między wymurówką a
trzonem.
Najmniejszy odstęp wymurówki od trzonu (przerwa izolacyjna) powinien wynosić 60 mm.
W przypadku stosowania izolacji z wełny \u\lowej nale\y ją układać warstwami i lekko ubijać, a w
wymurówce wykonywać co 2-3 m tak zwane sięgacze zapobiegające pózniejszemu osiadaniu wełny
\u\lowej. Odstęp między sięgaczami a trzonem nie powinien być mniejszy ni\ 20 mm. Nale\y stosować
\u\el o zbadanych własnościach fizycznych i chemicznych, jednofrakcyjnej granulacji do 20 mm nie
zawierający wody więcej ni\ 5%.
W przypadku stosowania wymurówek w kominach o du\ych średnicach nale\y sprawdzić ich stateczność
ogólną i stateczność lokalną w odcinkach między dylatacjami lub w całych bębnach. Najdłu\szy odcinek
między dylatacjami (mierzony wzdłu\ obwodu) nie mo\e przekraczać 20 m.
7.4. Kominy wieloprzewodowe.
Wymagania konstrukcyjne dotyczące trzonu komina wieloprzewodowego i jego przewodów, w zale\ności od
materiału, nale\y określać wg 7.1 i 7.2. Dodatkowo wymaga się, aby była zapewniona (wymiarowo i
termicznie) mo\liwość przejścia człowieka pomiędzy trzonem \elbetowym a przewodami gazowymi.
W przypadku stosowania w kominie wewnętrznych stropów pośrednich słu\ących do odparcia przewodów
wewnętrznych nale\y zapewnić swobodną ich odkształcalność termiczną.
7.5. Wymagania konstrukcyjne dotyczące innych elementów trzonu komina
7.5.1. Głowica komina.
Grubość ściany trzonu komina u wylotu powinna być powiększona tak, aby stanowiła pierścień
wzmacniający i umo\liwiała zało\enie odgromienia. Tę część trzonu nazywa się głowicą komina.
Zwieńczenie głowicy kominów \elbetowych powinno być pokryte kształtkami z \eliwa lub grubej blachy, a
kominów ceglanych klinkierem lub kształtkami ceramicznymi kwasoodpornymi.
Konstrukcja głowicy powinna uniemo\liwiać przedostawanie się wody opadowej, pyłów lub innych
zanieczyszczeń pomiędzy wykładziną a trzon komina.
Zewnętrzna powierzchnia komina na wysokości równej przynajmniej półtorej średnicy zewnętrznej,
mierzonej od poziomu wylotu komina, powinna być zabezpieczona przed agresją chemiczną farbą
chemoodporną.
7.5.2. Wloty czopuchów.
Czopuch powinien być przy wlocie oddzielony od komina dylatacją. W przypadku podziemnego
doprowadzenia czopucha dylatacja powinna przebiegać ponad krawędzią płyty fundamentowej.
W przypadku wykonania kilku otworów wlotowych zaleca się wykonanie wewnątrz komina ścian działowych
z materiału ogniotrwałego, o wysokości równej 1,2-1,5 wysokości otworu wlotowego.
7.5.3. Stropy.
Stropy wewnętrzne powinny być obliczane wg wymagań obowiązujących norm. Jeśli nie ma dokładnych
danych, obcią\enie u\ytkowe nale\y przyjąć równe 5 kN/m2. Stropy powinny mieć swobodę odkształceń
poziomych w stosunku do trzonu komina.
7.5.4. Inne konstrukcje na trzonie.
W przypadku gdy odprowadzane przez komin gazy zawierają części stałe, które mogą się osadzać w
kominie (popiół, pyły), nale\y przewidzieć odpopielanie komina.
Dla większych kominów odpopielanie odbywa się przez osobny strop i leje, a dla mniejszych kominów -
przez zbiornik popiołu o głębokości co najmniej 0,6 m mierząc od dolnej krawędzi wlotu czopucha.
W celu umo\liwienia wybierania popiołów nale\y wykonywać w trzonie komina poza czopuchem przejście o
wymiarach nie mniejszych ni\ 0,6 x 1,2 m.
Zbiornik popiołu powinien być odizolowany izolacją termiczną od górnej powierzchni fundamentu.
7.6. Fundament
7.6.1. Kształt fundamentu.
Fundament komina powinien być zaprojektowany jako \elbetowy, płytowy, okrągły lub pierścieniowy. Dla
kominów o wysokości mniejszej ni\ 40 m dopuszcza się płytę fundamentową innego kształtu. Głębokość
posadowienia fundamentu komina nie powinna być mniejsza ni\ 2 m.
7.6.2. Zbrojenie płyty fundamentowej.
Płyty fundamentowe masywne powinny mieć zbrojenie dolne i górne (konstrukcyjne) powiązane
strzemionami o średnicy co najmniej 10 mm w liczbie nie mniejszej ni\ 4 sztuki na 1 m2 powierzchni płyty.
Grubość otuliny zbrojenia dolnego powinna wynosić co najmniej 50 mm.
Pręty zbrojenia wystające z fundamentu jako łączniki powinny mieć zró\nicowane długości, tak aby styki
zbrojenia pionowego komina nie występowały w jednym przekroju.
7.6.3. Izolacja termiczna.
Fundament powinien być zabezpieczony od działania wysokiej temperatury z wnętrza komina. Izolację
termiczną nale\y tak zaprojektować, aby temperatura powierzchni płyty fundamentu nie była większa ni\
80�C.
7.6.4. Izolacja przeciwwilgociowa.
Powierzchnię fundamentu komina nale\y zabezpieczyć od zewnątrz izolacją przeciwwilgociową dostosowaną
do warunków miejscowych.
7.7. Ochrona komina przed korozją
7.7.1. Niezbędne zabezpieczenia.
W zale\ności od stopnia agresji gazów odprowadzanych do atmosfery przez komin wymaga się
zastosowania normalnych albo dodatkowych zabiegów ochronnych.
Do normalnych zabiegów ochronnych zalicza się:
- zabezpieczenie ochronne głowicy wg 7.5.1,
- zabezpieczenie elementów metalowych wyposa\enia znajdującego się na zewnątrz komina przez
pomalowanie farbą ochronną (np. farbą chlorokauczukową lub lakierem epoksydowo-poliamidowym) oraz
wewnątrz komina przez pomalowanie farbą ochronną odporną na temperaturę.
W przypadku odprowadzania przez komin gazów agresywnych nale\y stosować dodatkowe zabiegi ochronne
wg 7.7.2 i 7.7.3.
7.7.2. Zabezpieczenie przed korozją chemiczną kominów spalinowych
7.7.2.1. Wskazówki ogólne.
Temperatura wlotowa gazów w kominie spalinowym jest większa ni\ 100�C. Dodatkowe zabiegi ochronne
nale\y zastosować w przypadku stosowania paliwa stałego (węgiel kamienny lub brunatny) gdy zawartość
siarki w paliwie przekracza 2% przy równoczesnej minimalnej stałej temperaturze wlotowej gazów
mniejszej ni\ 150�C, a w przypadku paliwa płynnego - gdy zawartość siarki w paliwie przekracza 2% przy
równoczesnej minimalnej temperaturze wlotowej gazów mniejszej ni\ 180�C.
7.7.2.2. Zabezpieczenie wykładziny.
Wykładzina wykonana wg 7.3 powinna spełniać dodatkowo warunek szczelności spoin. W przypadku
agresywnych gazów nale\y wykładzinę wykonać z cegły kwasoodpornej lub klinkierowej z zaprawą
kwasoodporną z zastosowaniem szkła wodnego potasowego. Dodatkowo nale\y uszczelnić otwory przy
wspornikach podwykładzinowych przed przedostaniem się gazów pomiędzy wykładzinę a trzon. W
przypadku przekroczenia punktu rosy nale\y umo\liwić spływ kondensatu a następnie jego odprowadzenie
na zewnątrz komina.
Przy wspornikach nale\y wykonywać daszki umo\liwiające spływ kondensatu.
7.7.2.3. Zabezpieczenie trzonu.
W przypadku du\ej zawartości siarki (p. 7.7.2.1) trzon komina od wewnątrz przy wspornikach
podwykładzinowych powinien być chroniony przed agresją przez powłokę ochronną, malowanie
chemoodporne lub fluatowanie. Nale\y zapewnić tak\e szczelność betonu trzonu komina.
7.7.2.4. Zabezpieczenie głowicy.
Oprócz zabezpieczeń wymienionych w 7.5.1 głowicę nale\y powlec dodatkowo na zewnątrz powłoką
ochronną o szerokości co najmniej 3 m licząc od wylotu komina.
7.7.2.5. Zabezpieczenie elementów konstrukcji stalowych.
Elementy stalowe (galerie, drabiny itp.) powinny być chronione przed korozją przez pomalowanie farbami
chemoodpornymi. Elementy stalowe osadzone na głowicy (np. odgromienie) powinny być metalizowane lub
otulone ołowiem.
7.7.3. Zabezpieczenie przed korozją chemiczną kominów wentylacyjnych
7.7.3.1. Wskazówki ogólne.
Temperatura wlotowa gazów w kominie wentylacyjnym jest ni\sza ni\ 100�C. Ochronę trzonu komina i
szczegóły rozwiązania nale\y stosować indywidualnie, w zale\ności od rodzaju: wpływów chemicznych,
temperatury gazów i warunków lokalnych.
7.7.3.2. Zabezpieczenie trzonu komina.
Trzon komina wymaga od wewnątrz ochrony antykorozyjnej. Przy temperaturze wlotu gazów do 50�C,
zabezpieczenie antykorozyjne mo\na wykonać przez wprowadzenie osobnych przewodów do odprowadzania
gazów, wykonanych z materiału chemoodpornego albo przez zastosowanie wykładzin jedno- lub
wielowarstwowych (np. z folii z tworzyw sztucznych). W ka\dym przypadku nale\y rozwa\yć własności
materiałów izolacyjnych oraz mo\liwości kontroli i konserwacji izolacji.
7.7.3.3. Odprowadzenie kondensatu.
Szczególnie wa\nymi czynnikami są zarówno szczelność trzonu i wykładziny jak i mo\liwość spływu i
odprowadzania kondensatu. W dolnej części komina nale\y wykonać misę spływową dla kondensatu
wyło\oną kształtkami kwasoodpornymi na kicie kwasoodpornym. Nale\y przewidzieć sposób usuwania
kondensatu z komina.
Nie nale\y odprowadzać kondensatu do podło\a na zewnątrz komina.
8. WYPOSAśENIE KOMINA
8.1. Urządzenia do wejścia na komin
8.1.1. Szczeble włazowe.
W przypadku kominów ceglanych o wysokości do 40 m nale\y stosować szczeble włazowe zewnętrzne z
prętów stalowych okrągłych, umieszczone po stronie zewnętrznej trzonu, osadzone w ścianie trzonu na
głębokości nie mniejszej ni\ 120 mm. Minimalne wymiary szczebli wynoszą: szerokość 400 mm, wysięg 180
mm, średnica pręta szczebla 20 mm. Odstęp między szczeblami nie powinien być większy ni\ 400 mm. Przy
wysokości komina ponad 20 m, co piąty szczebel powinien być otoczony szczeblem ochronnym
(spoczynkowym) o szerokości 600 mm. Szczeble zewnętrzne osadza się od wysokości 3 m ponad terenem.
Wewnętrzne szczeble włazowe nale\y stosować w kominach murowanych. Wymiary szczebli wewnętrznych
nale\y przyjmować wg podanych wy\ej zasad dotyczących szczebli zewnętrznych. Szczeble wewnętrzne
powinny być osadzone w trzonie przy zapewnieniu swobody ruchów termicznych dla wykładziny. Dopuszcza
się zamiast pojedynczych szczebli zastosowanie drabiny stalowej, zamocowanej w wykładzinie oraz w
trzonie komina, co najmniej w dwóch miejscach na wysokości ka\dego segmentu wykładziny. Przy
kominach o małej średnicy wewnętrznej mo\na ograniczyć się do szczebli wewnętrznych tylko przy wlocie
czopuchów oraz na długości 5 m poni\ej wylotu komina.
8.1.2. Drabiny włazowe.
Do kominów \elbetowych i kominów ceglanych o wysokości ponad 40 m nale\y stosować zewnętrzne
drabiny stalowe, zamocowane co 2,5-4,0 m w trzonie komina. Minimalne wymiary drabiny wynoszą:
szerokość wewnętrzna 300 mm, odległość od trzonu 150 mm, średnica szczebla 20 mm. Odstęp szczebli nie
powinien być większy ni\ 300 mm. Drabiny powinny być zaopatrzone w obręcze ochronne w odstępach nie
większych ni\ 2,0 m oraz w przymocowane do nich co najmniej 3 pionowe płaskowniki o przekroju nie
mniejszym ni\ 5 x 50 mm, rozmieszczone równomiernie na obwodzie. Promień krzywizny obręczy powinien
wynosić 350-400 mm, a odległość obręczy od drabiny około 700 mm.
Drabiny nale\y umieszczać od wysokości 3,0 m ponad terenem i doprowadzać do wierzchołka komina.
Kominy o średnicy wylotu większej ni\ 5 m powinny być wyposa\one w 2 drabiny.
8.2. Galerie zewnętrzne
słu\ą do umieszczenia i obsługi świateł ostrzegawczych (wg 8.4) oraz jako urządzenia pomocnicze przy
przeglądach i remontach. Dla kominów nie stanowią przeszkód lotniczych wg PN-65/L-49002, a więc nie
wymagają oznakowania ostrzegawczego wskazane jest zakładanie galerii spoczynkowych wg następującej
zasady. Dla kominów o wysokości ponad 40 m nale\y umieścić co najmniej jedną galerię w odległości 2-3 m
poni\ej wierzchołka komina, a przy kominach wy\szych ni\ 60 m - 2 galerie, przy czym drugą w połowie
wysokości. Przy wysokości większej ni\ 90 m nale\y umieścić 3 lub więcej galerii. Pierwsza galeria powinna
być umieszczona 2-3 m poni\ej wierzchołka komina, a następne w odstępach nie przekraczających 45 m.
Dolna galeria powinna być umieszczona nie ni\ej ni\ 30 m ponad terenem.
Najmniejsza szerokość galerii powinna wynosić 1 m, a wysokość poręczy zewnętrznych - 1,10 m. Galerie
stalowe nale\y projektować i obliczać wg PN-90/B-03200.
8.3. Urządzenia odgromowe.
Wszystkie kominy nale\y zaopatrzyć w urządzenia odgromowe, wykonane zgodnie z Zarządzeniem nr 16
Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 26 sierpnia 1972. Dotyczy to zarówno otoku
piorunochronowego na głowicy jak i zwodu pionowego i uziomu odgromienia.
8.4. Znaki ostrzegawcze na kominie.
Wszystkie kominy o wysokości H e" 100 m nale\y wyposa\yć w znaki ostrzegawcze dzienne i nocne wg PN-
65/L-49002. Je\eli komin o wysokości poni\ej 100 m został uznany przez organa nadzoru nad lotniskami za
przeszkodę w ruchu lotniczym, konieczne jest wyposa\enie go w znaki ostrzegawcze dzienne i nocne wg
PN-65/L-49002.
8.5. Urządzenia pomiarowo-kontrolne.
W celu umo\liwienia sprawdzenia osiadania i pionowości komina nale\y osadzić na cokole fundamentu lub
dolnej części trzonu komina na wysokości 0,5 m ponad terenem, cztery repery stalowe rozmieszczone
symetrycznie na obwodzie.
Wskazane jest zainstalowanie przy wlocie czopuchów do komina urządzenia do pomiaru temperatury i
prędkości przepływu gazów, a w razie potrzeby aparatury kontrolno-pomiarowej zapylenia.
9. ODDANIE KOMINA DO EKSPLOATACJI I SPRAWDZENIA
EKSPLOATACYJNE
9.1. Oddanie komina do eksploatacji.
Przy włączaniu komina do eksploatacji nale\y komin przesuszyć nie dopuszczając do gwałtownego wzrostu
temperatury komina. Nagromadzoną w elementach wilgoć nale\y usunąć przez powolny wzrost temperatury
spalin tak, aby do pełnej zdolności eksploatacyjnej komina dojść w okresie nie krótszym ni\ 7-10 dni.
Przed oddaniem komina do eksploatacji nale\y wykonać pomiar odbiorczy, w którego wyniku otrzymuje się
wyjściowy kształt komina oraz usytuowanie fundamentu.
9.2. Kontrola komina w czasie eksploatacji.
Po pierwszym roku eksploatacji komina nale\y wykonać kontrolę stanu zewnętrznego komina oraz pomiary
kontrolne osiadania i wychylenia z pionu.
Je\eli w wyniku pierwszej kontroli oka\e się, \e wystąpiło nierównomierne osiadanie podstawy komina
prowadzące do wartości wychylenia z pionu równej 70-100% wartości wykazanej w obliczeniach, nale\y
powy\sze badanie powtórzyć nie pózniej ni\ po roku i na tej podstawie określić warunki dalszej eksploatacji
komina.
Przegląd zewnętrzny i wewnętrzny stanu zachowania komina nale\y przeprowadzać co 5 lat.
9.3. Metryka komina.
Metryka komina zawiera jego podstawowe dane techniczne i pozwala na bie\ącą ocenę stanu zachowania
komina oraz jest podstawą do wykonywania wszelkiego typu opinii i podejmowania decyzji technicznych na
temat komina. Zestawienie niezbędnych informacji o metryce komina zawiera załącznik 7.
Metrykę komina wykonuje się dla wszystkich kominów o wysokości większej ni\ 100 m, a tak\e dla
kominów ni\szych o szczególnie wa\nym przeznaczeniu. W tym ostatnim przypadku decyzję o celowości
zało\enia metryki komina podejmuje jego u\ytkownik.
KONIEC
Załączników 7
Informacje dodatkowe
ZAACZNIK 1
WYBRANE INFORMACJE O WAASNOŚCIACH MATERIAAÓW I PRZEKROJÓW STOSOWANYCH W
KOMINACH
Tablica Z1-1. Wartości cię\arów objętościowych i współczynnika przewodności cieplnej dla
materiałów stosowanych w kominach
Współczynniki przewodności cieplnej W x m-1 x K-1, przy
Cię\ar
temperaturze
objętościowy
Materiał
kN/m3 20�C 200�C 500�C 800�C
Mur z cegły zwykłej 18 0,75 0,81 0,93 -
Mur z cegły kominówki 19 0,64 0,70 0,81 -
Mur z cegły szamotowej 19,5 0,87 0,96 1,09 1,16
Mur z cegły klinkierowej 19 1,15 1,15 - -
Beton 23 1,57 1,45 - -
śelbet 26 1,74 1,51 - -
Beton \aroodporny (z kruszywa 17 0,46 0,58 0,75 0,93
szamotowego)
śelbet z betonu \aroodpornego 19 0,58 0,75 - -
Beton z \u\la paleniskowego bez piasku 14 0,70 0,81 - -
śu\el paleniskowy suchy 10 0,23 0,23 - -
śu\el wielkopiecowy granulowany
zasadowy, luzno usypany:
suchy 6 0,17 0,23 - -
lekko wilgotny 7 0,23 0,23 - -
Wełna \u\lowa luzem:
szara 2 0,058 0,081 0,093 -
biała 1,5 0,046 0,058 0,081 -
Wełna \u\lowa zbita szara (w materacach) 3 0,070 0,081 0,105 -
Wata szklana luzna 1 0,058 0,070 0,081 -
Płyty izolacyjne azbestowe 5 0,17 0,21 0,29 -
Asfalt lany 18 0,75 - - -
Piasek drobnoziarnisty luzny, suchy 16 0,58 0,81 - -
Ziemia (grunt gliniasto-piaszczysty, 20 0,80 - - -
wilgotny)
Tablica Z1-2. Wartości charakterystycznej wytrzymałości muru na ściskanie Rmk, MPa
Marka zaprawy
Cegła
3 5 8 10 12
1,51) 0,81)
zwykła klasy 15 2,4 2,7 3,1 3,3 3,5 2,2 1,8
zwykła klasy 20 2,8 3,1 3,6 3,8 4,1 - -
zwykła klasy 25 - 3,6 4,0 4,3 4,6 - -
kominówka 2,5 3,0 3,5 3,8 4,0 2,0 1,6
1)
Tylko do sprawdzenia istniejących kominów.
Tablica Z1-3. Wartości współczynników sprę\ystości muru Em, MPa
Marka zaprawy
Klasa cegły zwykłej
3 5 8 10
1,51) 0,81)
15 2240 2670 3410 3990 1690 1090
20 2620 3070 3960 4600 1848 1330
25 2990 3560 4400 5200 2160 1570
1)
Tylko do sprawdzenia istniejących kominów.
Tablica Z1-4. Promienie rdzenia głównego (e) i rdzenia poszerzonego (c) dla przekroju
pierścieniowego i kwadratowego
0,0 0,25 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00
0,250 0,266 0,273 0,290 0,313 0,340 0,373 0,410 0,453 0,500
0,589 0,595 0,600 0,613 0,631 0,654 0,682 0,713 0,748 0,786
0,0 0,25 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00
0,333 0,350 0,363 0,387 0,417 0,453 0,487 0,547 0,603 0,677
0,667 0,714 0,720 0,736 0,757 0,785 0,817 0,856 0,898 0,944
Wartości pośrednie nale\y interpolować liniowo.
Tablica Z1-5. Promienie rdzenia poszerzonego (c) dla wybranych przekrojów poprzecznych
0,0 0,25 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00
0,607 0,620 0,625 0,638 0,650 0,681 0,708 0,742 0,779 0,818
0,607 0,614 0,617 0,628 0,648 0,670 0,697 0,729 0,768 0,830
0,667 0,715 0,719 0,731 0,748 0,772 0,803 0,843 0,899 0,994
0,667 0,720 0,732 0,736 0,753 0,780 0,813 0,856 0,913 1,030
Wartości pośrednie nale\y interpolować liniowo.
ZAACZNIK 2
WARTOŚCI WSPÓACZYNNIKÓW STOSOWANYCH PRZY OBLICZANIU OBCIśENIA WIATREM
1. Współczynnik oporu aerodynamicznego Cx. Do wyznaczania charakterystycznego obcią\enia
wiatrem wg wzoru (1) nale\y przyjmować wartości współczynnika oporu aerodynamicznego Cx podane w
tabl. Z2-1-Z2-3.
W tabl. Z2-1 zestawiono wartości współczynnika oporu aerodynamicznego Cx dla ró\nych - spotykanych w
praktyce - przekrojów kominów oraz ró\nej ich orientacji w stosunku do kierunku wiatru.
W tabl. Z2-2 zestawiono wartości współczynnika oporu aerodynamicznego Cx dla przekroju kołowego w
zale\ności od chropowatości powierzchni zewnętrznej (kominy \elbetowe i kominy murowane).
Tablica Z2-1. Wartości Cx dla ró\nych przekrojów poprzecznych
C" C"
Przekrój poprzeczny komina1) Przekrój poprzeczny komina1)
1,3 2,0
B/Dśr 1,5
0,5 2,1
1,0 2,0
2,0 1,5
3,0 1,3
4,0 1,0
1,55
1,6
1,45 1,30
1)
Liczby wewnątrz zarysów przekrojów poprzecznych komina odpowiadają liczbie boków symetrycznego przekroju
komina.
Tablica Z2-2. Wartości cx dla przekrojów kołowych
Komin o przekroju kołowym
śelbetowy Cx=0,7
Murowany Cx=0,9
W tabl. Z2-3 zestawiono wartości Cx dla przekroju kwadratowego i prostokątnego w zale\ności od wartości
promienia r0 zaokrąglenia naro\y. Dla wartości pośrednich nale\y przyjmować Cx wg interpolacji
liniowej.
2. Wartości liczby Strouhala Sr i współczynnika aerodynamicznej siły bocznej Cy.
W tabl. Z2-4 zestawiono wartości Sr i Cy dla typowych przekrojów komina, które wykorzystuje się do
obliczenia obcią\enia komina wynikającego z działania wirów Benarda-Karmana wg PN-77/B-02011.
Tablica Z2-3. Wartości Cx dla przekrojów kwadratowego i prostokątnego z zaokrąglonymi
naro\ami
Przekrój Kształt przekroju Wzory
0 2,0
0,08 2,0
0,10 1,5
Kwadratowy
k0 wyznacza się wg wzoru
0,2 1,2
0,4 1,0
0 1,4
0,06 1,4
przy czym
Prostokątny
0,1 0,9
0,2 0,6
0,6d"k0d"1
0,5 0,5
Tabela Z2-4. Wartości Sr i Cy dla typowych przekrojów komina
Kształt przekroju Sr Cy
0,20 0,2
0,15 0,5
0,15 0,5
0,15 0,5
0,16 0,5
0,18 0,5
0,13 0,5
0,14 0,5
ZAACZNIK 3
WZORY DO OBLICZANIA PODSTAWOWEJ CZSTOTLIWOŚCI DRGAC WAASNYCH ORAZ WARTOŚCI
LOGARYTMICZNEGO DEKREMENTU TAUMIENIA
1. Kominy o jednostajnej zbie\ności i zmniejszającej się grubości ściany trzonu. Podstawową
częstotliwość drgań własnych n1 wyznacza się ze wzoru
(Z3-1)
w którym:
G - cię\ar na jednostkę wysokości w poziomie połączenia trzonu z fundamentem
A0i - powierzchnia przekroju poprzecznego warstwy komina w poziomie połączenia trzonu z fundamentem,
m2,
łi - cię\ar objętościowy materiału w warstwie komina: trzonu, izolacji i wykładziny, kN x m-3,
g - przyspieszenie ziemskie, m x s-2,
E - współczynnik sprę\ystości materiału trzonu komina, kN x m2,
I0 - moment bezwładności przekroju trzonu w poziomie połączenia trzonu z fundamentem, m4,
K - współczynnik uwzględniający wpływ zbie\ności: grubości ściany i średnicy zewnętrznej.
Wartości współczynnika K mo\na przyjmować wg rys. Z3-1b albo obliczać wg wzoru
(Z3-2)
w którym
Dw, D0, gw, g0 wg rys. Z3-1.
Dla gw = g0 oraz Dw = D0 podstawowa częstotliwość drgań własnych wynosi:
(Z3-3)
Rys. Z3-1
2. Kominy (z wykładziną albo bez wykładziny) o dowolnej zmianie grubości i zbie\ności ścianki.
Podstawową częstotliwość drgań własnych nale\y obliczać wg wzoru
(Z3-4)
przy czym g - przyspieszenie ziemskie, m x s-2.
Cię\ar Qk ka\dego segmentu komina skupia się w środku segmentu. Oblicza się pomieszczenia yk ka\dego z
punktów skupienia cię\aru od obcią\enia komina poziomą siłą jednostkową w wierzchołku komina (rys. Z3-
2).
Rys. Z3-2
3. Komin (z wykładziną lub bez wykładziny) o jednostajnie zmiennej grubości i średnicy.
Podstawową częstotliwość drgań własnych wyznacza się wg wzoru
(Z3-5)
w którym:
E - współczynnik sprę\ystości materiału trzonu komina, kN x m-2,
D0, Dw, gw, g0 - wg rys. Z3-1a),
pz - ekwiwalentna gęstość konstrukcji, kg x m-3, obliczana wg wzoru
(Z3-6)
przy czym:
Gw - cię\ar segmentu wykładziny o wysokości 1 m,
Gt - cię\ar segmentu trzonu o wysokości 1 m,
p - gęstość materiału trzonu, kg x m-3.
4. Komin (z wykładziną lub bez wykładziny) obcią\ony dodatkowymi cię\arami skupionymi o
znacznej wartości (np. zbiorniki). Podstawową częstotliwość drgań własnych wyznacza się wg wzoru
(Z3-7)
w którym:
g - przyspieszenie ziemskie, m x s-2
yk - ugięcie poziome w punkcie k przy obcią\eniu komina siłami poziomymi odpowiadającymi cię\arom
skupionym Qk (rys. Z3-3), m.
Rys. Z3-3
5. Wartości logarytmicznego dekrementu tłumienia drgań, �, nale\y przyjmować wg tabl. Z3-1:
stosownie do rodzaju komina.
Tablica Z3-1. Wartości � dla kominów
�
Rodzaj komina
komin bez wykładziny komin z wykładziną
Kominy \elbetowe
H0 d" 100 m 0,12 0,15
H0 > 100 m 0,09 0,12
Kominy murowane
H0 d" 40 m 0,22 0,25
H0 > 40 m 0,19 0,22
ZAACZNIK 4
WZORY DO OBLICZANIA SIAY KRYTYCZNEJ Pkr ORAZ OBCIśENIA KRYTYCZNEGO Qkr DLA
KOMINÓW
1. Kominy cylindryczne o stałej lub bardzo mało zmiennej grubości ścian. Je\eli trzon spełnia
warunek , to obcią\enie krytyczne Qkr oblicza się wg wzoru
(Z4-1)
w którym Iśr - średni moment bezwładności przekroju trzonu, m4, pozostałe oznaczenia - wg rys. Z4-1.
Rys. Z4-1
2. Kominy cylindryczne obcią\one dodatkowo cię\arami skupionymi Pk. Podstawową siłę krytyczną nale\y
obliczać wg równania (Z4-2). Oblicza się wartość krytyczną jednej z sił przy ustalonych wartościach
pozostałych sił.
(Z4-2)
Oznaczenia występujące w równaniu (Z4-2) wg rys. Z4-2.
Rys. Z4-2
3. Kominy zbie\ne o zmiennym momencie bezwładności. Wartość podstawowej siły krytycznej oblicza się
wg wzoru
(Z4-3)
w którym występują oznaczenia wg rys. Z4-3.
Rys. Z4-3
Siłę krytyczną Pkr ze wzoru (Z4-3) nale\y przyjmować jako przyło\oną na wierzchołku komina.
4. Inne przypadki. W przypadku potrzeby przeprowadzenia dokładniejszych obliczeń nale\y posłu\yć się
jedną ze znanych metod omówionych w literaturze.
ZAACZNIK 5
OBLICZANIE NAPRśEC �m W KOMINACH MUROWANYCH
Maksymalne pionowe naprę\enie normalne (ściskające) �m w pierścieniowym przekroju komina
murowanego oblicza się z uwzględnieniem mo\liwości utraty spójności w spoinie wg wzoru
�m = A x �0
(Z5-1)
w którym:
�0 - naprę\enie ściskające od działania tylko sił pionowych,
A - współczynnik podany w tabl. Z5-1, zale\ny od stosunku r/R oraz e0/R, przy czym
e0 - mimośród siły pionowej N (rys. Z5-1).
Rys. Z5-1
W przypadku innych przekrojów poprzecznych komina mo\na korzystać ze wzorów przybli\onych lub z
metod analityczno-graficznych, np. Spangenberga lub Mohra.
Wartości pośrednie nale\y interpolować liniowo.
Pod linią grubą podano wartości współczynnika A odpowiadające wyłączeniu z pracy ponad połowy przekroju
poprzecznego trzonu, tj. e0 > c.
ZAACZNIK 6
OBLICZANIE NAPRśEC W KOMINACH śELBETOWYCH
Naprę\enia normalne (pionowe) ściskające w betonie �b i rozciągające w stali �a, mo\na obliczać dla
przekroju pierścieniowego komina \elbetowego wg wzorów:
(Z6-1)
(Z6-2)
w których:
N siła ściskająca prostopadła do przekroju, kN,
(Z6-3)
(Z6-4)
Ab powierzchnia przekroju poprzecznego betonu.
Występujący we wzorach (Z6-3) i (Z6-4) kąt ą oblicza się wg wzoru
(Z6-5)
w którym:
e0 = M/N - mimośród siły ściskającej, m,
M - moment zginający w rozpatrywanym przekroju, kN x m,
rs - promień okręgu środkowego przekroju pierścieniowego, m, (rys. Z6-1)
Rys. Z.6-1
Wartości współczynników B i C dla n = 8 podano w tabl. Z6-1 i Z6-2.
Tablica Z6-1. Wartości współczynnika B (dla n = 8)
e0/rs Stopień zbrojenia �
0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 0,010 0,011 0,012 0,013 0,014 0,015 0,016 0,017 0,018 0,019 0,020
0,50 1,957 1,942 1,927 1,912 1,898 1,884 1,870 1,856 1,842 1,829 1,815 1,802 1,789 1,777 1,764 1,752 1,740 1,728
0,55 2,055 2,040 2,024 2,009 1,994 1,979 1,965 1,950 1,936 1,922 1,908 1,895 1,881 1,868 1,855 1,842 1,830 1,817
0,60 2,210 2,194 2,162 2,131 2,116 2,101 2,086 2,071 2,057 2,042 2,028 2,014 2,001 1,987 1,974 1,961 1,948 1,935
0,65 2,357 2,341 2,325 2,289 2,274 2,239 2,224 2,209 2,195 2,180 2,166 2,152 2,138 2,125 2,092 2,079 2,065 2,052
0,70 2,548 2,507 2,493 2,452 2,437 2,423 2,383 2,369 2,355 2,315 2,302 2,288 2,275 2,262 2,223 2,210 2,198 2,185
0,75 2,765 2,719 2,673 2,661 2,616 2,603 2,558 2,545 2,500 2,487 2,475 2,430 2,418 2,406 2,362 2,350 2,337 2,325
0,80 3,001 2,951 2,901 2,851 2,843 2,792 2,741 2,731 2,680 2,670 2,619 2,608 2,558 2,547 2,536 2,487 2,476 2,465
0,85 3,301 3,194 3,141 3,087 3,032 2,976 2,946 2,914 2,858 2,826 2,794 2,762 2,729 2,697 2,664 2,655 2,623 2,590
0,90 3,623 3,501 3,412 3,322 3,263 3,202 3,141 3,080 3,047 3,015 2,981 2,947 2,884 2,878 2,816 2,809 2,774 2,739
0,95 3,949 3,813 3,674 3,575 3,473 3,409 3,343 3,276 3,244 3,175 3,141 3,106 3,070 3,034 2,998 2,961 2,924 2,886
1,00 4,251 4,104 3,949 3,840 3,727 3,614 3,543 3,492 3,439 3,364 3,330 3,273 3,217 3,179 3,141 3,102 3,063 3,024
1,05 4,622 4,397 4,226 4,050 3,929 3,858 3,782 3,704 3,623 3,542 3,507 3,447 3,386 3,347 3,307 3,267 3,225 3,183
1,10 4,923 4,676 4,490 4,296 4,164 4,059 3,979 3,867 3,809 3,749 3,660 3,623 3,558 3,492 3,450 3,408 3,365 3,321
1,15 5,281 4,963 4,720 4,548 4,405 4,292 4,173 4,085 3,993 3,930 3,833 3,796 3,727 3,656 3,613 3,569 3,524 3,477
1,20 5,600 5,251 4,985 4,799 4,645 4,483 4,396 4,264 4,166 4,101 4,032 3,960 3,887 3,828 3,767 3,722 3,674 3,626
1,25 5,908 5,528 5,240 5,040 4,875 4,700 4,564 4,466 4,362 4,294 4,182 4,107 4,067 3,987 3,942 3,858 3,809 3,758
1,30 6,227 5,780 5,501 5,258 5,083 4,922 4,776 4,648 4,538 4,469 4,371 4,291 4,230 4,145 4,078 4,009 3,958 3,905
1,35 6,509 6,065 5,730 5,503 5,317 5,115 4,961 4,853 4,736 4,638 4,535 4,452 4,365 4,298 4,228 4,178 4,103 4,048
1,40 6,827 6,347 6,025 5,744 5,512 5,330 5,198 5,053 4,929 4,826 4,717 4,630 4,538 4,468 4,395 4,318 4,264 4,207
1,45 - 6,618 6,231 5,975 5,728 5,535 5,362 5,243 5,113 5,005 4,890 4,799 4,702 4,629 4,553 4,472 4,416 4,331
1,50 - 6,868 6,505 6,187 5,967 5,762 5,578 5,417 5,280 5,168 5,047 4,953 4,852 4,777 4,697 4,613 4,555 4,493
1,55 - - 6,758 6,419 6,142 5,928 5,777 5,607 5,464 5,346 5,219 5,121 5,015 4,937 4,854 4,766 4,706 4,611
1,60 - - 6,980 6,623 6,381 6,154 5,950 5,794 5,644 5,501 5,388 5,266 5,193 5,076 4,990 4,916 4,837 4,771
1,65 - - - 6,873 6,590 6,352 6,138 5,975 5,840 5,668 5,572 5,444 5,348 5,226 5,136 5,078 4,978 4,910
1,70 - - - - 6,818 6,567 6,341 6,146 6,006 5,850 5,727 5,594 5,495 5,388 5,295 5,215 5,131 5,061
1,75 - - - - - 6,741 6,534 6,357 6,184 6,021 5,894 5,778 5,652 5,563 5,444 5,362 5,274 5,181
1,80 - - - - - 6,960 6,743 6,528 6,348 6,206 6,047 5,928 5,822 5,705 5,605 5,497 5,429 5,332
1,85 - - - - - - 6,903 6,711 6,524 6,376 6,211 6,087 5,978 5,857 5,753 5,641 5,572 5,471
1,90 - - - - - - 6,908 6,713 6,528 6,386 6,258 6,116 6,019 5,912 5,795 5,698 5,619
1,95 - - - - - - - - 6,881 6,722 6,543 6,410 6,293 6,164 6,053 5,932 5,859 5,751
2,00 - - - - - - - - - 6,896 6,709 6,572 6,452 6,317 6,202 6,077 6,003 5,891
Tablica Z6-2. Wartości współczynnika C (dla n = 8)
e0/rs Stopień zbrojenia �
0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 0,010 0,011 0,012 0,013 0,014 0,015 0,016 0,017
0,50 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019 0,019
0,55 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501 0,501
0,60 1,372 1,372 1,279 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190 1,190
0,65 2,285 2,285 2,285 2,153 2,026 2,026 2,026 2,026 2,026 2,026 2,026 2,026 2,026 2,026 1,905
0,70 3,571 3,385 3,385 3,207 3,207 3,207 2,037 3,037 3,037 2,874 2,874 2,874 2,874 2,874 2,717
0,75 5,124 4,872 4,631 4,631 4,400 4,400 4,179 4,179 3,968 3,968 3,968 3,765 3,765 3,765 3,571
0,80 6,903 6,571 6,255 5,952 5,952 5,663 5,388 5,388 5,124 5,124 4,872 4,872 4,631 4,631 4,631
0,85 9,270 8,402 8,000 7,616 7,251 6,903 6,735 6,571 6,255 6,102 5,952 5,806 5,663 5,524 5,388
0,90 11,878 10,751 9,982 9,270 ,8,825 8,402 8,000 7,616 7,431 7,251 7,075 6,903 6,571 6,571 6,255
0,95 14,544 13,135 11,878 11,021 10,231 9,738 9,270 8,825 8,611 8,198 8,000 7,806 7,616 7,431 7,251
1,00 16,995 15,312 13,819 12,807 11,878 11,021 10,488 10,106 9,738 9,270 9,045 8,717 8,402 8,198 8,000
1,05 19,950 17,450 15,714 14,176 13,135 12,489 11,878 11,299 10,751 10,231 9,982 9,619 9,270 9,045 8,825
1,10 22,268 19,417 17,450 15,714 14,544 13,644 12,970 12,179 11,730 11,299 10,751 10,448 10,106 9,738 9,501
1,15 24,928 21,362 18,901 17,221 15,920 14,922 13,996 13,302 12,647 12,179 11,584 11,299 10,885 10,488 10,231
1,20 27,189 23,222 20,501 18,649 17,221 15,920 15,116 14,176 13,472 12,970 12,489 12,027 11,584 11,229 10,885
1,25 29,276 24,928 21,961 19,950 18,402 16,995 15,920 15,116 14,359 13,819 13,135 12,647 12,333 11,878 11,584
1,30 31,334 26,408 23,386 21,070 19,417 18,038 16,884 15,920 15,116 14,544 13,907 13,387 12,970 12,489 12,103
1,35 33,065 28,001 24,575 22,268 20,501 18,901 17,682 16,774 15,920 15,214 14,544 13,996 13,472 13,052 12,647
1,40 34,924 29,496 26,028 23,386 21,362 19,815 18,649 17,565 16,664 15,920 15,214 14,637 14,086 13,644 13,218
1,45 - 30,861 26,991 24,400 22,268 20,641 19,286 18,279 17,335 16,555 15,816 15,214 14,637 14,176 13,731
1,50 - 32,061 28,208 25,288 23,222 21,510 20,086 18,901 17,918 17,108 16,340 15,714 15,116 14,637 14,176
1,55 - - 29,276 26,217 23,886 22,114 20,783 19,549 18,525 17,682 16,884 16,234 15,613 15,116 14,637
1,60 - - 30,169 26,991 24,751 22,898 21,362 20,154 19,093 18,158 17,392 16,664 16,128 15,512 15,019
1,65 - - - 27,898 25,471 23,551 21,961 20,712 19,681 18,649 17,918 17,164 16,555 15,920 15,412
1,70 - - - - 26,217 24,228 22,580 21,215 20,154 19,157 18,340 17,565 16,940 16,340 15,816
1,75 - - - - - 24,751 23,141 21,809 20,641 19,615 18,775 18,038 17,335 16,774 16,181
1,80 - - - - - 25,379 23,718 22,268 21,070 20,086 19,157 18,402 17,741 17,108 16,555
1,85 - - - - - - 24,142 22,739 21,510 20,501 19,549 18,775 18,098 17,450 16,884
1,90 - - - - - - - 23,222 21,961 20,854 19,950 19,157 18,402 17,800 17,221
1,95 - - - - - - - - 22,346 21,288 20,292 19,483 18,775 18,098 17,507
2,00 - - - - - - - - - 21,659 20,641 19,815 19,093 18,402 17,800
ZAACZNIK 7
METRYKA KOMINA
Metryka komina zawiera informacje zestawione w tabl. Z7-1. Metrykę komina zakłada autor projektu i
przekazuje ją inwestorowi wraz z opracowaną dokumentacją. Następnie metrykę uzupełniają w trakcie
budowy oraz eksploatacji komina odpowiedzialni wymienieni w tabl. Z7-1. Ka\da informacja zawarta w
metryce powinna być opatrzona datą oraz danymi o osobie dokonującej wpisu.
Tablica Z7-1. Zestawienie niezbędnych informacji zawartych w metryce
Opracowanie informacji
Lp. Treść informacji Uwagi
faza obiektu odpowiedzialny
1 Zestawienie informacji o po zatwierdzeniu projektu autor projektu
geometrii i materiałach
komina (zestawienie
wykonane wg tabl. Z7-2)
2 Uaktualnienie informacji w trakcie wykonywania wykonawca komina
podanych w lp. 1 o komina
zrealizowanej geometrii i
materiałach
3 Ka\dorazowe uaktualnienie po ka\dym remoncie komina u\ytkownik
informacji podanych w lp. 1
i 2 po remoncie komina
4 Krótki opis stanu po okresowym przeglądzie u\ytkownik
zachowania komina (trzon,
wykładzina) po przeglądach
okresowych
5 Teoretyczna linia ugięcia po zatwierdzeniu projektu^ autor projektu
wywołana działaniem wiatru
dla:
a) charakterystycznego
obcią\enia wiatrem,
b) stałej na wysokości
prędkości wiatru: v = 5 m/s
oraz v = 10 m/s
6 Wykaz kierunków do w trakcie wykonywania wykonawca wykaz stanowi podstawę
celowników lub punktów komina do okresowego
naturalnych sprawdzania pionowości
7 Szkic niwelacyjnej sieci w trakcie wykonywania wykonawca
kontrolnej z wynikami komina
wyniki są podstawą do
pomiaru wyjściowego ró\nic
okresowego (p. 9.2 normy)
wysokości
wyznaczenia przechyłu
8 Pomiarowa weryfikacja linii po wykonaniu komina wykonawca
ugięcia komina
9 Podstawowy okres (lub po zatwierdzeniu projektu autor projektu wartości otrzymane lub
okresy) drgań własnych i przyjęte w obliczeniach
odpowiadająca mu postać
drgań oraz charakterystyka
tłumienia drgań
10 Jak w lp. 9 po zrealizowaniu po wykonaniu komina i po wykonawca
komina (z pomiarów) ka\dej istotnej zmianie
konstrukcyjno-materiałowej
przy remoncie
11 Wyniki pomiaru przechyłu okresowo zgodnie z p. 9.2 u\ytkownik
normy
12 Wykresy kształtu osi komina po wykonaniu komina wykonawca
w wyniku pomiaru
odbiorczego
13 Jak w lp. 12 w wyniku po wykonaniu remontu u\ytkownik
pomiaru po ka\dym
remoncie
Tablica Z7-2. Zestawienie informacji o geometrii i materiałach komina
INFORMACJE DODATKOWE
1. Instytucja opracowująca normę
- Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego w Warszawie.
2. Istotne zmiany w stosunku do PN-64/B-03004
a) dostosowanie normy do współczesnych metod obliczeń (szczególnie w zakresie obcią\enia wiatrem) i
wymiarowania (wprowadzenie stanów granicznych); uaktualnienie norm związanych,
b) uwzględnienie najnowszych doświadczeń własnych i zagranicznych w zakresie obliczeń i konstrukcji,
c) podwy\szenie minimalnych wymagań wymiarowych konstrukcji,
d) wprowadzenie wymagań związanych z oddaniem komina do eksploatacji oraz sporządzeniem tzw.
metryki,
e) uzupełnienie załączników zawierających dane i tablice, ułatwiających korzystanie z normy.
3. Normy i dokumenty związane
PN-82/B-02001 Obcią\enia budowli. Obcią\enia stałe
PN-77/B-02011 Obcią\enia w obliczeniach statycznych. Obcią\enie wiatrem
PN-91/B-02020 Ochrona cieplna budynków. Wymagania i obliczenia
PN-85/B-02170 Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podło\e na budynki
PN-76/B-03001 Konstrukcje i podło\a budowli. Ogólne zasady obliczeń
PN-87/B-03002 Konstrukcje murowane. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli. Obliczenia statyczne i
projektowanie
PN-90/B-03200 Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-84/B-03264 Konstrukcje betonowe, \elbetowe i sprę\one. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-88/B-06250 Beton zwykły
PN-75/B-12001 Cegła pełna wypalana z gliny - zwykła
PN-73/B-12004 Ceramika budowlana. Cegła kominówka
PN-7l/B-12008 Cegła wypalana z gliny klinkierowa budowlana
PN-90/B-14501 Zaprawy budowlane
PN-75/B-23100 Materiały do izolacji cieplnej z włókien nieorganicznych. Wełna mineralna
PN-70/B-23110 Płyty z wełny mineralnej w oplocie siatki drucianej
PN-88/B-30000 Cement portlandzki
PN-88/B-30005 Cement hutniczy
PN-82/H-93215 Walcówka i pręty stalowe do zbrojenia betonu
PN-65/L-49002 Ruch lotniczy. Oznaczanie naziemnych przeszkód lotniczych
Zrządzenie nr 16 Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 26 sierpnia 1972 r., w
sprawie warunków technicznych jakim powinna odpowiadać ochrona obiektów budowlanych od wyładowań
atmosferycznych (Dz. Bud. nr 8 z dnia 3 listopada 1972 r.).
4. Normy zagraniczne i zalecenia międzynarodowe
CSRS SN 734111 Vysok� kominy betonowe, 1962
RFN DIN-1056 Freistehende Schornsteine in Massivbauart Berechnung und Ausf�hrung, 1984
USA ACI Standard 307-79 Specification for the design and construction of reinforced concrete chimneys,
1979
CICIND Model code for concrete chimneys, Part A: the Shell, October 1984
CICIND Commentaries for the Model Code for Concrete Chimneys, Part A: The Shell, April 1987
5. Autorzy projektu normy
prof. dr hab. in\. Roman Ciesielski (przewodniczący zespołu autorskiego), dr in\. Antoni Blarowski, dr in\.
Andrzej Flaga, doc. dr hab. in\. Janusz Kawecki, dr in\. Jacek Krupiński, mgr in\. Kazimierz Pytel -
Politechnika Krakowska; mgr in\. Tomasz Bocheński, mgr in\. Kazimierz Herzog, mgr in\. Tadeusz Schoen -
Krakowskie Biuro Projektowo-Badawcze Budownictwa Przemysłowego.
6. Przybli\ony sposób sprawdzania mo\liwości wystąpienia rys w kominach \elbetowych
Zbrojenie poziome (obwodowe) powinno zabezpieczyć trzon komina przed powstaniem nadmiernych rys
wywołanych efektami termicznymi.
Dopuszczalne szerokości rozwarcia rys zale\nie od warunków środowiska podano w 5.2.3.
W trzonie komina rozró\nia się dwa stany wywołane ró\nicą temperatur na obu powierzchniach
rozpatrywanej ściany:
stan 1 - zarysowania nie występują,
stan 2 - występują pojedyncze zarysowania.
Stan 1 - zarysowania nie występują gdy spełniony jest warunek
Mt + Mv < M1
(16-1)
w którym:
Mt - moment zginający wywołany ró\nicą temperatur na obydwu powierzchniach ściany,
Mv - moment zginający w rozpatrywanym przekroju wywołany innymi obcią\eniami (w przewa\ającej liczbie
przypadków wartości Mv jest bliska zeru),
M1 - moment zginający powodujący zarysowanie przekroju.
W obliczeniach mo\na wykorzystać następujące wzory:
(16-2)
(16-3)
w których:
ąt - współczynnik rozszerzalności termicznej,
"t - ró\nica temperatur, na zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni trzonu, K,
E - współczynnik sprę\ystości betonu, MPa,
I1 - moment bezwładności przekroju (g x 1) niezarysowanego, m4,
g - grubość trzonu (wysokość przekroju), m,
N - siła osiowa w przekroju pionowym (ściskanie), MN,
A1 - powierzchnia przekroju niezarysowanego, m2,
W1 - wskaznik wytrzymałości przekroju niezarysowanego, m3,
R bzk - wytrzymałość betonu na rozciąganie, MPa,
Wartość R bzk oblicza się wg wzoru
(16-4)
gdzie RG - wytrzymałość gwarantowana betonu, MPa.
b
Je\eli warunek (16-1) jest spełniony, to dodatkowe zbrojenie obwodowe nie jest potrzebne. Nale\y w tym
przypadku stosować zbrojenie minimalne.
Stan 2 - występują zarysowania przekroju. Zachodzi zale\ność:
Mt + Mv e" M1
(16-5)
Dla trzonu nara\onego na wpływy termiczne, gdy ró\nica temperatur na obu jego powierzchniach nie
przekracza 100 K, mo\na stosować metodę obliczania zalecaną przez CICIND, w której wykorzystuje się
relacje pomiędzy szerokością rozwarcia rysy i parametrami:
�a - naprę\enie w stali zbrojeniowej, MPa,
� - stopień zbrojenia poziomego w strefie powstawania rys,
$ - średnica tego zbrojenia, mm,
g - grubość ściany trzonu, m.
Sprawdzenie prowadzi się w taki sposób, \e dla zadanej dopuszczalnej szerokości rozwarcia rysy wk i po
przyjęciu jednego w trzech parametrów (�a, �, $) wyznacza się pozostałe z odpowiednio skonstruowanych
wykresów. Na rysunku podano wykresy opracowane dla prętów rozciąganych w betonie klasy B 25 przy
grubości otuliny 30 mm.
7. Wydanie 3
- stan aktualny: pazdziernik 1994 - uaktualniono normy związane, wprowadzono erratę - Biuletyn PKNMiJ
nr 11/1988, oraz zmianę 1 - Biuletyn PKNMiJ nr 5-6/1989.
1) Określenie klasy (wytrzymałości średniej) elementów murowanych oraz marki zapraw - wg PN-87/B-03002.
2) Sprawdzenie jest wymagane w odniesieniu do betonu tej części trzonu, w której po wykonaniu komina beton nie osiągnął jeszcze
wytrzymałości umownej ze względu na krótszy od wymaganego czas twardnienia.
3) Przybli\ony sposób sprawdzenia mo\liwości wystąpienia rys w kominach \elbetowych podano w Informacjach dodatkowych p. 6.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Norma z komina pn 88 b 03004
7176515 PN81B0315000 Konstrukcje z Drewna i Materiaow Drewnipochodnych Obliczenia Statyczne i Projek
Pn 88 B 01041 Rysunek Konstrukcyjny Budowlany Konstrukcje Betonowe,Żelbetowe I Sprężone
obliczenia statyczno wytrzymałościowe dla belki żelbetowej
Obliczenia statyczne dachu płatwiowo klaeszczowego
Żelbet obliczenia
ĆWICZENIE 1 Obliczenia statyczne rusztu stalowego
norma PN 88 B 04481 1988 06 30
2253 1 ,Opis,techniczny,obliczenia,statyczno wytrzymalosciowe,cz ,I
Zasady wykonywania obliczen statycznych
wytrzymałość materiałów Obliczenia statyczne konstrukcji płytowych
Zasady obliczeń statycznych
6 Obliczenia statyczne słupa
zalozenia do obliczen statycznych
Budownictwo Ogólne semestr IV 2 OBLICZENIA STATYCZNE KOSNTRUKCJI MUROWYCH(1)
Kominy murowane z cegły

więcej podobnych podstron