$#guid{77 1F9 B95-7 C0D-4 B66-9808-0EE 7983 FAA7 F}#$
Elementy Kinezjologii Edukacyjnej w terapii
- przykłady ćwiczeń
,,Ruch - to drzwi do świata uczenia się
Paul E. Dennison
Praca terapeutyczna wymaga od nauczyciela terapeuty znajomości wielu
metod pracy jednocześnie pozwala na dokonywanie wyboru ćwiczeń, jakie można
zastosować w swojej pracy. Chciałabym przedstawić propozycję ćwiczeń metody
P. Dennisona zwanej Kinezjologią Edukacyjną, które stosuję w swojej pracy. Ćwi-
czenia wplatane w zajęcia czynią je atrakcyjnymi i dają dzieciom dużo radości z
ich wykonywania.
Czym jest Kinezjologia Edukacyjna?
Kinezjologia to nauka o ruchu. Według jej twórców aktywność ruchowa,
działanie, wpływa pozytywnie nie tylko na zdrowie fizyczne i psychiczne, lecz tak-
że na umiejętność myślenia. Koncepcja kinezjologii edukacyjnej powstała na
gruncie ponad dwudziestoletniego doświadczenia amerykańskiego pedagoga dr
Paula Dennisona. Ruch i nauka są ze sobą powiązane  tak można by streścić
jedną z tez Dennisona. Już w okresie niemowlęcym kładziemy fundamenty pod
rozwój mózgu i póz
niejsze zdolności uczenia się. Niemowlęta poruszają się, po-
znają świat wokół siebie. Zabawki zawieszone nad dziecięcym łóżeczkiem nie słu-
żą wyłącznie rozrywce, ponieważ kiedy niemowlę wodzi oczami za obracającą się
zabawką pobudza rozwój neurologiczny swojego mózgu. Kinezjologia edukacyjna
zajmuje się ruchami, które zwiększają ilość połączeń nerwowych między lewą i
prawa półkulą, dzięki czemu poprawia się jakość pracy mózgu. Wtedy łatwiej
przyswajamy wiedzę i w pełni ją wykorzystujemy w konkretnych umiejętno-
ściach.
1
Lewa półkula Prawa półkula
- logiczna, - uczuciowa,
- abstrakcyjna, - intuicyjna,
- racjonalna, - przestrzenna,
- czasowa, - artystyczna,
- naukowa, - subiektywna,
- werbalna,
- analizująca,
Nauka szkolna bierze pod uwagę szczególnie umiejętności lewej półkuli
mózgu, ponieważ szkolne podręczniki i metody nauczania są silnie zorientowane
na analityczny sposób rozumowania. Dlatego dzieciom, u których w procesie
postrzegania dominuje prawa, intuicyjna półkula mózgu, trudniej przystosować
się do szkolnych realiów. Ideałem byłoby, stałe, harmonijne połączenie i wyko-
rzystanie obu półkul mózgowych. Dzięki temu każdy mógłby wykorzystywać swój
potencjał umysłowy. Celem kinezjologii jest zaprowadzenie równowagi w myśle-
niu między prawą i lewą stroną.
Wykorzystując odpowiednie zestawy ćwiczeń można doskonalić każdą umie-
jętność, poprawić sprawność psychofizyczną. Rozpatrując to bardziej szczegóło-
wo, ćwiczenia Gimnastyki Mózgu również:
- poprawiają ekspresję słowną i twórcze myślenie,
- usprawniają percepcję wzrokową i słuchową,
- poprawiają koncentrację i ułatwiają zapamiętywanie,
- usprawniają pamięć, myślenie,
- równoważą emocjonalnie, relaksują,
- poprawiają umiejętności komunikacyjne.
2
Wybrane ćwiczenia przydatne w terapii:
1. ,,Ruchy naprzemienne
To wszelkie kombinacje ruchów, które wymagają koordynacji obu półkul mó-
zgowych. Zatem możemy np. dotykać prawym łokciem lewego kolana, a lewym
łokciem prawego kolana, najlepiej w rytm muzyki. Można je wykonać w dowolnej
pozycji ciała (na siedząco, leżąco, stojąco). W przypadku wykonywania ćwiczeń
na leżąco należy pamiętać, aby nie unosić głowy z podłogi. Ruchy naprzemienne
wyraz
nie poprawiają koordynację ruchową, czucie własnego ciała oraz komunika-
cję pomiędzy prawą i lewą półkula mózgową. Stosując to ćwiczenie osiąga się
poprawę koordynacji miedzy lewą a prawą stroną ciała, poprawę wymowy, pi-
sowni, umiejętność słuchania, oddychania.
2. ,,Pozycja Dennisona
Ćwiczenie to możemy wykonywać na leżąco lub stojąco. Ćwiczenie składa się
z dwóch części. W pierwszej  krzyżujemy nogi w kostkach, splatamy ręce i
przykładamy je do mostka, język umieszczamy na podniebieniu, rozstawiamy
stopy, ustawiając je równolegle do siebie na całych podeszwach, podczas gdy
ręce stykają się końcami palców. Na każdą część poświęcamy tyle czasu ile jest
potrzebne. Pozycję Dennisona kinezjolodzy wiążą ze wzrostem koncentracji uwa-
gi.
3. ,,Leniwe ósemki
Ćwiczenie rozpoczynamy lewą ręką  trzymamy kciuk na wysokości oka w li-
nii środkowej ciała. Trzymamy głowę nieruchomo i rysujemy płynnym, nieprze-
rwanym ruchem symbol nieskończoności, cały czas wodząc za palcem wzrokiem.
Zaczynamy od środka w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara do góry, z
tyłu i dookoła, potem zgodnie ze wskazówkami zegara do góry, z tyłu i z powro-
tem do środka. Prawą i lewą ręką kreślimy "8" po kilka razy. A
ączymy kciuki two-
rząc X. Koncentrując wzrok na środku X śledzimy złączone kciuki wykonując le-
niwe ósemki. Dla ułatwienia nauki tego ćwiczenia na początku można rysować na
tablicy "8" i zaznaczać strzałkami kierunki kreślenia. Ćwiczenie to poprawia koor-
dynację pracy narządu wzroku i poprawia ruchliwość gałek. Wpływa na wzrost
umiejętności szkolnych poprawia umiejętności szkolne w zakresie czytania, ro-
zumienia, pamięci. Poprawia ostrość postrzegania i równowagę ciała.
3
4. ,,Ósemki alfabetyczne
W kształt leniwej ósemki wpisujemy małe litery alfabetu, tak, aby kierunek
litery zgadzał się z kierunkiem ósemki. Po każdej literze kreślimy kilka leniwych
ósemek. Ćwiczenie możemy wykonywać w przestrzeni lub na płaszczyz
nie. Ćwi-
czenie poprawia umiejętności szkolne- zdolności manualne, precyzję ruchów oraz
utrwalenie poznanych liter.
5. ,, Aktywna ręka
Podnosimy do góry wyprostowaną rękę i przytulamy do ucha. Robimy łagod-
ny wydech przez usta. Równocześnie pobudzamy mięśnie ręki odpychając nią
drugą rękę w czterech kierunkach (w przód, w tył, do siebie i od siebie). Ćwicze-
nie rozciąga mięśnie górne klatki piersiowej. Ważne przy pisaniu i posługiwaniu
się różnymi przyrządami. Poprawia koordynację wzrokowo-ruchową i wpływa na
podniesienie jakości pisma. Podnosi umiejętność skupienia uwagi, koncentracji.
6. ,,Ziewanie energetyczne
Rozluz
nia cały obszar twarzy, wzmaga werbalizacji i komunikacji. Masujemy,
więc staw skroniowo- żuchwowy, nabierając powietrze, doprowadzając w ten
sposób do fizjologicznego ziewania. Ćwiczenie powtarzamy kilka razy, pamięta-
jąc, aby nie zasłaniać ust w trakcie ziewania.
7. ,,Słoń  .
Kładziemy lewe ucho na lewym ramieniu na tyle mocno, żeby utrzymać
kawałek papieru lub materiału. Następnie kreślimy przed sobą ręką przyłożoną
do lewego ucha leniwe ósemki, wodząc wzrokiem za przedłużeniem ramienia. Po
kilku powtórzeniach zmieniamy ucho i rękę. ,,Słoń jest doskonałym ćwiczeniem
na koordynację wzrokowo-słuchowo-ruchową i poczucie równowagi. ,,Słonia 
można wykorzystać również do zapamiętania szczególnie trudnych wyrazów,
pisząc je ramieniem w powietrzu.
8. ,,Punkty pozytywne .
Dwoma palcami dotykamy punkty na czole (pomiędzy brwiami
a linią włosów). Zamykamy oczy i głęboko oddychamy, by się zrelaksować. Moż-
na poprosić drugą osobę: mamę, tatę, kolegę, by przytrzymał nasze punkty po-
zytywne  w ten sposób łatwiej jest się zrelaksować.
4
9. ,,Rysowanie oburącz  .
Na kartce lub tablicy obiema rękoma jednocześnie rysujemy symetryczne ry-
sunki po obu stronach linii środkowej. Ćwiczenie to pomaga w orientacji prze-
strzennej, rozróżnianiu kształtów i kierunków, wspomaga koordynację wzrokowo-
ruchową.
10. ,,Pompowanie piętą
Jest związane z tzw. odruchem ochrony ścięgien, będącym reakcją na stres.
Odruch ten doprowadza do skrócenia i napięcia mięśnia łydki. Wysuwamy jedną
pietę do przodu, a drugą stawiamy na palcach z tyłu, tak, aby pozostały w jednej
linii. Bierzemy głęboki wdech i wydech obniżamy piętę tylniej nogi, zginając jed-
nocześnie przednie kolano do przodu. Tors powinien pozostać cały czas prosto.
Oczywiście nie sposób wymienić wszystkich ćwiczeń Gimnastyki Mózgu. Wy-
mienione przeze mnie ćwiczenia stanowią bazę do rozszerzania przez nauczycie-
la-terapeutę swoich możliwości pomocy dzieciom. Tym, którzy bardziej zaintere-
sują się kinezjologią edukacyjną polecam ukończenie kursu, na którym można
zgłębiać istotę kinezjologii.
Praktyczne doświadczenia i badania prowadzone także w Polsce (obecnie
przez I. Mańkowską - współpracownicę prof. M. Bogdanowicz) potwierdzają
wpływ Gimnastyki Mózgu na funkcje wzrokowe (koncentrację uwagi, pamięć) i
koordynację ,,ręka  oko czyli na funkcje i sprawności zaangażowane w proces
pisania i czytania. Metoda ta jest jednak kontrowersyjna, zarzuca się, że jej pod-
stawy teoretyczne nie mają oparcia we współczesnej wiedzy naukowej na temat
budowy i funkcjonowania mózgu. Pomimo to w praktyce jest stosowana w wielu
krajach, gdzie ma licznych zwolenników.
Z własnego doświadczenia stosowania elementów Gimnastyki Mózgu mogę
potwierdzić, że ćwiczenia Kinezjologii Edukacyjnej wspomagają zmniejszanie na-
pięcia mięśniowego, sprzyjają rozluz
nieniu, relaksowi. Wpływają na zwiększenie
kontroli nad impulsywnością i wzmożoną ruchliwością. Dzięki temu, że bazują na
na naturalnych czynnościach ruchowych, wykonuje się je z łatwością, co sprzyja
osiąganiu radości i przyjemności płynącej z ruchu.
Opracowała: Wioletta Boduch
5
Bibliografia:
1. Materiały z Kursu Kinezjologia Edukacyjna cz. 1 i 2, Szczecin 2004, 2010.
2. Hannaford C.: Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Oficyna Wydawnicza ,,Medyk , Warsza-
wa 1998.
3. Ludwig Koneberg, Gabrielle Forder: Kinezjologia dla dzieci. Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk
2009.
4. Izabela Mańkowska: Kreowanie rozwoju dziecka. Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia
2009.
5. Marta Bogdanowicz, Anna Adryjanek, Małgorzata Rożyńska: Uczeń z dysleksją w domu. Wy-
dawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2007.
6. Elżbieta M. Minczakiewicz.,Dziecko niepełnosprawne rozwój i wychowanie. Oficyna Wydawnicza
Impuls, Kraków 2003.
6