WYKA
AD 5
POMIARY LINIOWE I POMIARY K
TOWE
Niezależnie od wykorzystywanych instrumentów przy pomiarach w terenie każdy pomiar składa się z
dwóch etapów:
-założenie i pomiar osnowy geodezyjnej
-pomiar szczegółów
Osnowy geodezyjne dzielÄ… siÄ™ na:
-Osnowa pozioma  wzajemne położenie punktów na powierzchni odniesienia zostało okreslone w
przyjętym układzie współrzędnych geodezyjnych.
-Osnowa wysokościowa  wysokości punktów zostały określone względem przyjętego poziomu
odniesienia.
Osnowy geodezyjne ze względu na dokładność wyznaczania współrzędnych lub punktów osnowy
dzielÄ… siÄ™ na:
-osnowy podstawowe
-osnowy szczegółowe
-osnowy pomiarowe
a) ciąg poligonowy zamknięty
b,c) ciÄ…g poligonowy otwarty obu stronnie wiÄ…zany
b) K,M,M,N,L  znana WSP. (x,y)
1,2,3  punkty wyznaczone
c)N,M  znane WSP(x,y)
1,& ,4  punkty wyznaczone
Sposób założenia i pomiaru osnowy pomiarowej zależy od:
-rodzaju pracy jaką należy wykonać,
-wielkości obszaru,
-szczegółowości pomiaru,
-wymaganej dokładności opracowania,
-posiadanego sprzętu geodezyjnego.
Pomiar szczegółów zależy od dokładności jaką należy uzyskać przy wykonywaniu pomiaru szczegółów
instrukcji (O-1 i O-2) szczegóły sytuacyjne zostały podzielone na trzy grypy dokładnościowe.
Grupa I (obiekty łatwe do zidentyfikowania, zachowujące wieloletnią trwałość):
-znaki graniczne: granice państwa, jednostek podziału administracyjnego działek,
-zastabilizowane znakami naziemnymi punktów osnów geodezyjnych,
-budynki, budowle u urzÄ…dzenia techniczne (mosty, wiadukty, tunele, tory kolejowe itp.)
-elementy naziemne sieci uzbrojenia terenu, studnie i szczegóły uliczne (krawężniki, lampy, słupy,
pomniki, ogrodzenia trwałe).
Grupa II (obiekty o mniej wyraz
nych i mniej trwałych konturach):
-niestabilizowane punkty załamania granic działek,
-budowle ziemne (nasypy, wykopy, rowy, wały),
-elementy podziemne sieci uzbrojenia terenu,
-zieleń miejska i przyuliczna oraz boiska sportowe i pomniki przyrody.
Grupa III (obiekty o niewyraz
nych obrysach):
-użytki gruntowe, kontury klasyfikacyjne, podwodne elementy sieci uzbrojenia terenu,
-cieki i wody stojace,
-odziały leśne w Lasach Państwowych,
-punkty wysokości naturalnej terenu (pikiety),
-inne obiekty, które można zidentyfikować z dokładnością nie mniejszą niż 0,50m.
Dopuszczalny błąd położenie punktów przy pomiarze wg instrukcji G-4:
Obiekty grupy I II III
dokładnościowej
Błąd położenie punktu <0,10 <0,30 <0,50
[m]
Pomiary długości
Pomiar odległości w terenie wykonuje się w celu określenia poziomej odległości pomiędzy
wybranymi punktami.
// rys. trójkąta
D  odl. poz.
Dp  odl. przestrzenna
Zależność pomiędzy odległością poziomą, a odległością przestrzenną przedstawia się następująco:
D=dpcos*alfa
Gdzie alfa& i chuj, przerzuciÅ‚a& Lð
Pomiary długości możemy podzielić na:
-pomiary bezpośrednie  polegające na zastosowaniu dalmierzy lub wielokrotnym odkładaniu
przymiaru (taśmy stalowej, ruletki) wzdłuż mierzonego odcinka
-pomiary pośrednie  polegające na mierzeniu niektórych wielkości i na tej podstawie wyznaczeniu,
na podstawie zależności geometrycznej, odległości.
Bezpośredni pomiar odległości
Współcześnie do bezpośrednich pomiarów odległości służą dalmierze elektroniczne. Możemy
wyróżnić następujące rodzaje dalmierzy:
-dalmierze świetlne, które w zależności od sposobu pomiaru czasu dzielą się na:
-dalmierze fazowe,
-dalmierze impulsowe,
-dalmierze elektromagnetyczne, wykorzystujące znajomość prędkości rozchodzącej się fali.
W geodezji powszechnie stosowane są dalmierze świetlne, wykorzystujące do pomiaru światło
widzialne i z zakresu bliskiej podczerwieni.
Dalmierz świetlny składa się z instrumentu (ustawionego nad punktem początkowym mierzonego
odcinka) oraz pryzmatu (ustawionego na punkcie końcowym mierzonego odcinka)
Instrument wysyła strumień światła (falę elektromagnetyczną), która odbija się od pryzmatu i kieruje
siÄ™ do instrumentu jako fala retransmitowana.
[e-mail]
Bezpośredni pomiar odległości
Mierzona długość jest obliczana jako pewna liczba połówek fali oraz pewna końcówka (przesunięcie
fazowe):
D=n*lambda/2+R*lambda/2
lambda  dł. Fali elektromagnetycznej
n  całkowita liczba połówek fali
R  przesunięcie fazowe (0Czynności odczytów przesunięć fazowych, zmian długości fali i obliczenie poziomej odległości są
wykonywane automatycznie, a wynik jest wyświetlany w specjalnym polu ekranu odczytowego.
Dokładność pomiaru dalmierzem elektronicznym wynosi:
-od +/-(1mm+1mm/km) do +/-(5mm+5mm/km)
| \
Stała wartość błędu wartość błędu zależna od mierzonej odległości
Zasięg pomiaru odległości przy jednym lustrze od 0,7 do 7km.
Do pomiaru odległości możemy również wykorzystać:
-taśmę stalową,
-ruletkÄ™ geodezyjnÄ…,
-drut inwarowy.
Korzystając z wymienionych przyrządów należy pamiętać aby pomierzyć odległość poziomą:
Jeżeli kąt pochylenia terenu zmienia się wzdłuż mierzonej linii to należy zmierzyć długości odcinków o
jednostajnym pochyleniu i zredukować każdy odcinek do poziomu wg zależności d=dpcos(alfa)
d-odl. pozioma
dp-odl. skośne
// rysunek
Jeżeli w terenie występują drobne i liczne pochylenia terenu stosuje się tzw. Pomiar metodą
schodkowa, czyli taśmę naciąga się pionowo i rzutuje jej koniec za pomocą pionu sznurkowego.
D=nd+x
Do bezpośredniego pomiaru odległości można wykorzystać optyczny pomiar odległości za pomocą
dalmierza jednoobrazowego, w który zaopatrzona jest każda luneta geodezyjna.
Do optycznego pomiaru odległości używa się:
-dalmierzy optycznych
-Å‚at geodezyjnych.
Odległość w dalmierzu optycznym obliczamy jako:
d=kl+c
k-stała mnożenia k=100
c-stała dodawania c=0
l-różnica odczytów kreski tórnej i dolnej l=g-d
Obliczyć odl. zmierzoną dalmierzem optycznym jeżeli g=1274mm, d=1071mm
D=kl+c=100(1274-1071)+0==20300mm=20,3m
albo, jeżeli luneta nie jest w poziomie i znamy kąt pionowy alfa:
D=(kl+c)cos2alfa
//rysunek prawie tak sam jak w przyp dalemierza (wyżej)
Do pośrednich pomiarów odległości możemy zaliczyć:
-proste sposoby geometryczne i trygonometryczne
-sposób paralaktyczny
Metody geometryczne  polegają na pomiarze linii pomocniczych, przy czym można do odłożenia
kąta prostego wykorzystać węgielnicę oraz stosować do obliczenia odległości znane proste wzory z
geometrii (np. twierdzenie Talesa, twierdzenie Pitagorasa).
Metody trygonometryczne  poszukiwaną odległość wyznacza się na podstawie zmierzonych
elementów liniowych i kątowych, wykorzystując zależności trygonometryczne występujące w
dowolnym trójkącie.
Metoda paralaktyczna  polega na wyznaczeniu szukanego odcinka d za pomocą krótkiej stałej bazy b
oraz zmierzonego małego kąta poziomego epsilon, zgodnie ze wzorem:
d=b/2 * ctg * epsilon/2
Pomiary kątów
W geodezji pomiarowi podlegajÄ… nastepujÄ…ce kÄ…ty:
-kąt poziomy alfa  jest to kąt zawarty pomiędzy rzutami dwóch kierunków na płaszczyznę poziomą
//jakiÅ› tam skomplikowany rysuneczek& :p
-kąt pionowy v-kąt zawarty w płaszczyz
nie pionowej pomiędzy płaszczyzną poziomą a osią celową
(0g-kąt zenitalny (odległość zenitalna) z  kąt zawarty pomiędzy osią pionu a osią celową (0gz=100g-v
KÄ…ty pionowe i kÄ…ty zenitalne
//nie chce mi się tego rysować& -.-
Do pomiarów kątów poziomych i pionowych służą:
-teodolit
-współcześnie stosuje się tachimetry elektroniczne.