Transport i spedycja jako element procesu

logistycznego

Obserwowana globalizacja gospodarki światowej i związana z tym otwartość gospodarek narodowych na konkurencję międzynarodową sprawia, że przedsiębiorstwa nie czując się bezpiecznie na rynku wewnętrznym, szukają nowych strategii działania dostosowanych do potrzeb zmieniającej się gospodarki. Dynamiczny rozwój przedsiębiorczości w polskiej gospodarce w ostatniej dekadzie wywołał silny wzrost zainteresowania czynnikami, które mają wpływ na przetrwanie i rozwój działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Aktualnie każda firma działająca w warunkach konkurencji musi koncentrować swoją uwagę na budowie, modyfikowaniu i wdrażaniu strategii rozwoju, czyli na zarządzaniu strategicznym.

Zarządzanie strategiczne opiera się generalnie na idei dopasowania przedsiębiorstwa do otoczenia, a tam gdzie jest to możliwe- do zdobywania nad nim kontroli.

Zarządzanie strategiczne jako dyscyplina naukowa traktująca o sukcesie organizacji gospodarczych w długim horyzoncie czasu musi integrować różne podejścia, wiedzę z różnych obszarów, zaś jako sztuka sterowania rozwojem firmy i jej zachowaniem się w otoczeniu- musi uwzględniać kompleksowość zjawisk; różnorodne szanse i zagrożenia⁷.

Z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem, także transportowym jako całością, strategia jest najczęściej określana jako koncepcja zasadniczych celów firmy oraz jej przyszłej pozycji względem otoczenia.

Myślenie strategiczne jest jednym z podstawowych narzędzi zarządzania przedsiębiorstwem. Myślenie to polega na interdyscyplinarnym podejściu do procesów strategicznych, tj. procesów zawierających dużą liczbę czynników nieznanych lub niepewnych oraz tworzeniu wielowariantowych koncepcji myślowych opisujących przyszłe sytuacje i spodziewane kierunki rozwoju, ponadto powinno cechować się elastycznością, co do zmian obszarów i sposobów działania przedsiębiorstwa wraz ze zmianą wizji przedsiębiorstwa i stanu otoczenia.

Zarówno transport jak i spedycja są niejako od siebie współzależne. Aby cały proces logistyczny mógł idealnie i zgodnie przebiegać obie musza ze sobą współgrać, dlatego też tak ważne są tu decyzje już na poziomie strategicznym. Bo to od nich wypływa cała struktura zarządzania, która w trakcie realizowania zamówienia uwidacznia się.

Twierdząc, że zarządzanie strategiczne to swoista filozofia zarządzania przedsiębiorstwem, jest również traktowane jako myślenie strategiczne o rzeczywistości i przyszłości przedsiębiorstwa. Zarządzanie strategiczne można zdefiniować następująco: jest to sztuka działania polegająca na identyfikacji czynników o znaczeniu kluczowym (strategicznym), badaniu i określaniu ich współzależności oraz wpływu na przyszłość przedsiębiorstwa, a także dopasowywaniu koncepcji jego rozwoju do przewidywanych, zmiennych sytuacji, jakie tworzą warunki rynku i otoczenia⁸. Tak rozumiana koncepcja zarządzania strategicznego zawiera cztery elementy: misję przedsiębiorstwa, wizję strategiczną, cele i zadania oraz strategię działania.

Strategiczne planowanie transportu powinno oznaczać długofalowe, często nieformalne prace w zakresie planowania, w ramach których przedsiębiorstwo transportowe zakłada i ustala nowe przesłanki dla całego swojego systemu transportowego. Plany te powinny być prowadzone przez okres dłuższy niż 5 lat, co oznacza pewną swobodę działania. Głównym przedmiotem planowania powinna być filozofia działania przedsiębiorstwa transportowego. Duży nacisk należy tu położyć z jednej strony na wewnętrzne uwarunkowania i koszty produkcyjne, a z drugiej strony na panujące i pożądane przez przedsiębiorstwo warunki rynkowe. Konsekwencje prac nad planowaniem transportu dla poszczególnych składników systemu transportowego mogą być trudne do sprecyzowania.

Najciekawsze przykłady strategii firm pochodzą z sektorów produkujących środki transportu. Informacje o przedsięwzięciach rynkowych stoczni koreańskich, wspólnych planach produkcyjnych Boeinga i McDonell Douglasa, zamiarach Mercedesa czy Toyoty trafiają na pierwsze strony gazet. Walki producentów, jak na przykład słynna wojna motocyklowa między Yamahą a Hondą czy też zmagania japońskich i amerykańskich producentów samochodów, budzą duże zainteresowanie opinii publicznej. To, co się dzieje w sektorach użytkujących samochody, samoloty i statki nie jest już przedmiotem tak głębokiej uwagi, choć na rynku transportowym dzieją się też ciekawe rzeczy. Obserwacja rynku i strategii rynkowych firm transportowych może być interesująca i inspirująca dla osób zajmujących się planowaniem w różnych dziedzinach gospodarki.

Jak już wcześniej zauważono wymiary strategii na rynkach transportowych sprowadzają się do dwóch alternatyw: 1) zdobycie przewagi konkurencyjnej poprzez atakowanie silnych stron konkurentów albo zdobycie uznania klientów dzięki przewadze w tym zakresie, który stanowi słabą stronę konkurentów, 2) ukierunkowanie oferty na dotychczasowe potrzeby klientów albo na potrzeby, które powstają, na przykład w wyniku zmian w strategiach użytkowników transportu. Kombinacje elementów tych alternatyw pozwalają na wyróżnienie czterech różnych strategii. Przewoźnik może zaatakować atut najsilniejszy konkurentów, oferując na przykład krótszy czas dostawy lub większą punktualność, albo też wykorzystać ich słabe strony, zapewniając przykładowo klientom pełną informacje o położeniu przesyłki w każdym momencie dostawy, podczas gdy konkurenci gwarantują odbiorcy tylko jedną awizację przesyłki pod koniec czasu przewozu.

Najtrudniejszym jednak segmentem zarządzania działalnością spedycyjną jest zarządzanie strategiczne⁹.Wymaga ono, bowiem umiejętności długookresowego prognozowania zachowań otoczenia rynkowego oraz umiejętności programowania własnej produkcji. Przedsiębiorstwo spedycyjne, pragnące opanować umiejętność i mechanizmy zarządzania strategicznego, powinno permanentnie dążyć do określania i kształtowania w długim okresie:

• własnej pozycji rynkowej,

• stopnia intensywności inwestowania,

• produktywności usługowej zrealizowanych inwestycji,

• standardu jakości świadczonych usług,

• skłonności do adaptowania innowacji w zakresie technik organizatorskich,

• skłonności do adaptowania innowacji techniczno- eksploatacyjnych, w szczególności z dziedziny transportowej,

• skłonności do adaptowania innowacji w zakresie usług finansowych i ekonomizacji usług przemieszczania.

W obecnie istniejących warunkach rynkowych i instytucjonalnych polskiej gospodarki, opanowanie przez organizacje spedytorskie względnie pełnych umiejętności zarządzania strategicznego nie jest możliwe. Zbyt płynne są same reguły polityki gospodarczej państwa, w tym polityki transportowej, wobec spedycji. Brak jest także przesłanek do przewidywania skutków długookresowej polityki fiskalno- podatkowej. Z drugiej strony, wewnątrz samego rynku usług spedycyjnych istnieje pewnego rodzaju bezwład kwalifikacyjny i kompetencyjny, który w szczególny sposób hamuje rozwój jakościowej strony produkcji, świadczonej przez spedytorów¹⁰.

⁷ Paweł Romanow: „ Zarządzanie transportem przedsiębiorstw przemysłowych”, Wyższa Szkoła Logistyki,

Poznań 2003r., s.9.

⁸ J. Penc: „ Strategie zarządzania. Perspektywiczne myślenie. Systemowe działania”, Agencja wydawnictwa

„ Placet”, Warszawa 1994r., s.76.

⁹ H. Kreikebaum: „ Strategiczne planowanie w przedsiębiorstwie”, PWN, Warszawa 1996r., s. 29-32.

¹⁰ W. Rydzykowski , K. Wojewódzka- Król : „ Transport”, Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 2000r.,

s. 265-271.

www.student.e-tools.pl

---