KONSPEKT

klasa V b

Temat jednostki lekcyjnej: „Surowce włókiennicze.”

Cele dydaktyczno-wychowawcze:

poznawczy - uczeń zna postacie podstawowych włókien, ich pochodzenie, zarys historyczny włókiennictwa, rozróżnia tkaniny;

kształcący - uczeń umie wyjaśnić różnice między poszczególnymi tkaninami;

wychowawczy - uczeń właściwie obchodzi się z tkaninami;

Metody nauczania - uczenia się:

wykład, pogadanka, opis, objaśnienie.

Środki i pomoce dydaktyczne stosowane na lekcji:

prezentacja włókien, podręcznik^∗, rysunki.

Formy organizacji pracy uczniów:

praca indywidualna.

Czas trwania lekcji: 45 minut

Prowadzący lekcję: www.wychowanietechniczne.prv.pl

Ogniwa lekcji	Czynności nauczyciela ucznia		Czas (min)
Stworzenie ładu wewnętrznego i zewnętrznego, Poznanie faktów i opracowanie nowego materiału, Kształtowanie pojęć, Wiązanie teorii z praktyką, Kształtowanie umiejętności i nawyków, Utrwalanie wiadomości, Kontrola i ocena	Powitanie uczniów. Sprawdzenie obecności. Nauczyciel mówi: „-Na dzisiejszej lekcji osoby aktywne będą nagrodzone plusami.” Nauczyciel podaje temat lekcji: „Surowce włókiennicze.” Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie tematu lekcji do zeszytów. Nauczyciel mówi: ** Nauczyciel zadaje pytania: Jak dzielimy włókna ze względu na pochodzenie? Jakie znacie grupy włókien naturalnych i chemicznych? Jakie znacie tkaniny? Nauczyciel dyktuje tabelkę i prosi uczniów o zapisanie jej do zeszytów (tab. na ostatniej stronie konspektu). Nauczyciel pokazuje na prezentacji i opisuje poszczególne włókna. Stara się, by uczniowie zapamiętali ich cechy charakterystyczne. Nauczyciel losowo wybiera ucznia do odpowiedzi, pokazuje wcześniej opisywane włókno, pyta co to za włókno i jak może je opisać. Nauczyciel prosi o otworzenie podręcznika* i samodzielne opisanie rysunków na stronie 12 i 13. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o przeczytanie rozwiązania ćwiczenia. Nauczyciel zadaje pytania: Jakie poznaliśmy dzisiaj rodzaje włókien? Kto potrafi wymienić cechy charakterystyczne i zastosowanie bawełny? Jakie tkaniny są najbardziej rozpowszechnione i dlaczego? Nauczyciel ocenia aktywność uczniów, wpisuje plusy osobom aktywnym na lekcji.	Uczniowie zapisują temat do zeszytów. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela. Uczniowie zapisują tabelkę do zeszytów. Wybrany przez nauczyciela uczeń odpowiada na pytania. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie. Wybrany przez nauczyciela uczeń czyta swoje rozwiązanie ćwiczenia. Uczniowie odpowiadają.	5 10 13 5 5 5 2

Roślina	Cechy charakterystyczne	Zastosowanie	Cechy tkanin	Produkcja w Polsce
Len	jednoroczna wys. do 1 m.	olej, płótno pościelowe, przemysłowe	chłodne i śliskie w dotyku, wytrzymałe, podatne na do gniecenia, łatwo się piorą	Żyrardów, Bielsko-Wilamowice, Częstochowa, Krosno
Konopie	dwuletnia wys. do 5 m. łodyga 2,5 m.	liny, płótna żaglowe, osnowa do dywanów	odporne na gnicie, wytrzymałe na rozciąganie	woj. lubelskie (żyzna gleba)
Bawełna	jednoroczna wys. krzewów 1-3 m.	olej, pasza dla bydła, nici, mocne miękkie tkaniny, dzianiny	dobrze się piorą, lekko prasują, łatwo przyjmują barwniki	Łódź, Pabianice, Zduńska Wola, Ozorków, Andrychów

**

Nauczyciel mówi:

„-W sklepach włókienniczych mamy do wyboru wiele różnych tkanin. Surowce do ich wykonania mogą być naturalne lub pochodzenia chemicznego. Tkaniny pochodzenia chemicznego wymagają umiejętnego obchodzenia się z nimi, dlatego najpierw poznacie tkaniny z włókien naturalnych, a dopiero w klasach wyższych z włókien sztucznych. Włókna dzielimy na: naturalne (roślinne, zwierzęce, mineralne) i chemiczne (syntetyczne i sztuczne). Włókna roślinne pochodzą z różnych części roślin. Rozróżniamy włókna nasienne, łodygowe, czyli łykowe, liściowe i owocowe. Włókna zwierzęce dzieli się na dwie grupy: włókna stanowiące owłosienie zwierząt oraz włókna, które są wydzieliną gruczołów gąsienic owadów. Przędza azbestowa ma zastosowanie przy wyrobie tkanin ognioodpornych i odpornych na kwasy, z których sporządza się hełmy, rękawice i kaftany ochronne dla straży pożarnej i robotników w hutach. Omówię teraz kilka surowców.

Len znany był już w starożytnym Egipcie. Świadczą o tym szczątki tkanin lnianych zachowane na mumiach i malowidła przedstawiające zbiór i obróbkę lnu. Umiejętność uprawy lnu przeniosła się na Rzymian, Gallów, German, a także na osady prasłowiańskie. W średniowieczu powstał przemysł lniany na Śląsku. W drugiej połowie XVIII w. produkcja lnu gwałtownie zmalała na skutek pojawienia się łatwiejszej w obróbce bawełny. Uprawa lnu udaje się najlepiej w klimacie umiarkowanym. Len kwitnie przeważnie niebiesko, niekiedy biało. Włókno znajduje się w łodydze, która zbudowana jest z naskórka, warstwy korowej, warstwy drewna i rdzenia. Len poddaje się roszeniu lub moczeniu, w celu rozpuszczenia kleju roślinnego i uwolnienia włókien lnu. Proces trwa od trzech do ośmiu tygodni. Na skalę przemysłową len przerabia się przy użyciu środków chemicznych, a proces trwa zaledwie pięć godzin. Po wymoczeniu snopki lnu suszy się znowu, a następnie międli, tj. przez łamanie łodyg usuwa zdrętwiałe części rośliny. Aby otrzymać równolegle ułożone włókna, czesze się len stalowymi szczotkami.

Bawełna była uprawiana już na kilka tysięcy lat p.n.e. i pochodzi z Indii Wschodnich, skąd zawędrowała do Chin, Persji i Arabii, a dzięki kupcom arabskim do Hiszpanii. W związku z wynalezieniem parowych maszyn przędzalniczych i tkackich nastąpił ogromny rozwój przemysłu bawełnianego w Europie pod koniec XVIII wieku. Uprawa bawełny wymaga klimatu ciepłego i wilgotnego. Kwiaty bawełny są białe, różowe, żółte lub purpurowe. Po ich przekwitnięciu powstają torebki nasienne wielkości orzecha włoskiego. Wewnątrz znajdują się nasiona obrośnięte puchem. Zbiór bawełny odbywa się ręcznie lub maszynowo. Z nasion tłoczy się olej do wyrobu mydła i margaryny, a wytłoczyny stanowią paszę dla bydła. Z włókien wyrabia się nici oraz tkaniny i dzianiny.

Włókna roślinne są zbyt krótkie i słabe, aby mogły być bez odpowiedniego przygotowania użyte do wyrobu nici i tkanin. Najpierw muszą być sprzędzone, tzn. równolegle ułożone i skręcone. Dawniej używano do tego celu kądzieli i wrzeciona. Z czasem sposób udoskonalono przez wprowadzenie kołowrotka. Obecnie stosuje się maszyny przędzalnicze o bardzo wysokiej wydajności. Tkanina powstaje na warsztacie tkackim, czyli krośnie.

ROŚLINNE (bawełna, len, konopie, sizal, juta)

NATURALNE ZWIERZĘCE (wełna, włosie, jedwab)

MINERALNE (metalowe, azbestowe)

WŁÓKNA

SYNTETYCZNE SYNTETYCZNE (stylon, nylon, akryl)

SZTUCZNE (celulozowe, kazeinowe)

^∗ Ewa Królicka „Technika” cz.1, kl.5

---