Organizacja wewnętrzna za Piastów
Za panowania pierwszych władców z dynastii Piastów doszło do ukształtowania się pewnego modelu wewnętrznego urządzenia państwa i sprawowania w nim władzy. Państwo polskie pod tym względem raczej nie różniło się od innych państw naszej części Europy. Przyjęte rozwiązania wynikały po części z tradycji słowiańskich, a po części z importowanych wzorów kultury zachodniej. W miarę upływu czasu wpływ wzorów zachodnich był coraz większy, co wynikało z bliższego zapoznawania się z nimi. Panującego otaczała grupa najwyższych dostojników państwowych. Podobnie jak i w innych państwach, byli to jednocześnie urzędnicy dworscy i państwowi. Do grupy tej należał wojewoda zastępujący władcę w wyprawach wojennych, kanclerz (zwykle duchowny) kierujący kancelarią oraz urzędnicy odpowiedzialni za pobór danin i zaopatrzenie dworu. Stopniowo zmniejszała się rola wiecu, czyli zgromadzenia wojowników. W czasach Bolesława Krzywoustego mianem tym nazywano już tylko zgromadzenie najwyższych dostojników państwa. W terenie władza panującego opierała się na systemie grodów. Urzędowali w nich reprezentanci księcia, których z czasem zaczęto określać mianem kasztelanów. Kierowali oni podległą sobie ludnością, ściągali daniny, doglądali ludności służebnej, a w czasie wojny kierowali obroną podległego sobie terytorium. W miarę słabnięcia władzy centralnej ich pozycja ulegała wzmocnieniu. Z nich zapewne rekrutowała się coraz liczniejsza grupa możnych.
Podstawę siły militarnej stanowiła początkowo drużyna książęca. Zapewne jest sporo przesady w stwierdzeniu kronikarza arabskiego, że Mieszko I posiadał aż trzy tysiące “pancernych”, czyli konnych wojowników uzbrojonych w miecze, hełmy i tarcze. Drużyna była rozmieszczona w głównych grodach. Wypełniała ona funkcje zarówno militarne, jak i policyjne, będąc zbrojnym ramieniem panującego. Początkowo utrzymywał ją książę, lecz stanowiło to wielkie obciążenie dla skarbu państwa. Od połowy XI w. przekształciła się ona w rycerstwo, bowiem za panowania Kazimierza Odnowiciela przeniesiony został do Polski zachodnioeuropejski zwyczaj nadawania ziemi za obowiązek służby wojskowej. Rycerstwo w Polsce, podobnie jak i w innych krajach, zaczęło ogrywać coraz większą rolę, gdyż jego poparcie decydowało o sile militarnej. W czasie zagrożenia wojennego powoływano także pod broń wszystkich zdolnych do tego mężczyzn. Stanowili oni rodzaj pospolitego ruszenia.
Ważną pozycję w systemie sprawowania władzy zajmował Kościół. Od samego początku cieszył się poparciem panujących i tylko dzięki nim zdołał zapuścić korzenie. Stąd też początkowo duchowieństwo stanowiło jeden z filarów władzy państwowej. Z jego szeregów rekrutowała się część dostojników państwowych. Od roku 1000 na ziemiach polskich istniało arcybiskupstwo gnieźnieńskie (pierwszy arcybiskup Radzim - Gaudenty, brat św. Wojciecha) oraz trzy biskupstwa: w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu). Po śmierci biskupa Ungera, zapewne następcy pierwszego biskupa misyjnego Jordana, zostało też podporządkowane Gnieznu biskupstwo poznańskie. Wkrótce po roku 1000 nastąpiła fundacja pierwszego klasztoru na ziemiach polskich, w Międzyrzeczu. Po najeździe księcia czeskiego Brzetysława arcybiskupstwo gnieźnieńskie zostało zniszczone. Jego odbudowa nastąpiła w 1075 r. za panowania Bolesława Śmiałego. W XI i XII w. stopniowo ulegała zwiększeniu ilość biskupstw. Powstały biskupstwa w Płocku, Włocławku i Lubuszu. Świadczyło to o wzroście znaczenia polskiego Kościoła. Zwiększała się także ilość klasztorów.
Gospodarka i społeczeństwo polskie w średniowieczu
Podstawą utrzymania ludności było rolnictwo. Początkowo istniała tradycja wspólnego, rodowego gospodarowania na roli. Ziemia stanowiła wówczas własność rodu, który co roku dzielił ją między poszczególne rodziny. Gdy więzi rodowe osłabły, dysponentem ziemi stała się wspólnota terytorialna (opole). Słowianie stosowali wypaleniskową (żarową) metodę uprawy ziemi. Polegała ona na wypalaniu lasu i uprawie ziemi użyźnionej popiołem. Prowadziło to jednak do wyjałowienia gleby i wymuszało ciągłe poszukiwanie ziem pod uprawę. Ludność wiejska produkowała sama wszystkie artykuły niezbędne do życia. Nawet rzemieślnicy wiejscy mieli swoje gospodarstwa, a rzemiosło było jedynie zajęciem dodatkowym. Ludność żyła w rozproszeniu w niewielkich kilkurodzinnych osadach. Masę ludności stanowili w owym czasie wolni chłopi. Była także grupa ludności niewolnej (np. jeńców wojennych), ale odgrywała ona niewielką rolę. Istniała również grupa możnych. Wywodzili się oni z dawnej arystokracji plemiennej oraz rodziny i urzędników książęcych. Początkowo poziomem życia raczej nie odbiegali od ogółu ludności wolnej. Jednak w miarę upływu czasu ich poziom zamożności szybko rósł, co widoczne było w warunkach materialnych życia. Po przyjęciu chrześcijaństwa do grupy tej zaliczeni zostali także duchowni. W XI w. pojawiły się nadania panującego na rzecz Kościoła i ludzi świeckich. Ziemia była nadawana wraz z ludnością chłopską, która w ten sposób popadała w zależność od feudałów.