dwudziestolecie miedzywojenne, Przedwiośnie, Styl narracji i kompozycja, A Polska ówczesna


STYL NARRACJI I KOMPOZYCJA

A Polska ówczesna? Tu, mimo momentów pamfletowych, zabiegi demaskacyjne nie są tak jawne. Demaskacja wyłania się spoza pozorów obiek­tywizmu, sprawiedliwego przedstawienia racji stron politycznego sporu. Żeromski zmusza czytelnika do refleksji, do samodzielnego dokonywania wyboru pośród przedstawionych w powieści stanowisk. Takiemu założeniu został podporządkowany styl narracji. W Przedwiośniu - pisze Tomasz Burek - Żeromski zrezygnował „z uprzywilejowanej pozycji narratora, sprawującego ideową i moralną pieczę nad światem po­wieściowych zdarzeń", potraktował jako równorzędne „różne, często wręcz przeciwstawne punkty widzenia, dopuścił do głosu wielu ludzi, reprezen­tantów rozmaitych idei i nosicieli odmiennych wartości, a zrównując w prawach bohaterów, z ich własnymi świadomościami i światami ideowymi, uzyskał dzięki temu zróżnicowany i wielopłaszczyznowy ogląd zjawisk". Jest tu zatem - jak pisze Zdzisław Adamczyk - „podwójna perspektywa narracyjna; narrator wszechwiedzący bardzo często ustępuje miejsca narra­torowi personalnemu, który staje na stanowisku Cezarego bądź jego matki [w części pierwszej], przyjmuje ich optykę postrzegania i ich sposób prze­żywania zdarzeń." W każdej części powieści narracja przybiera inny styl: najpierw to relacja pobieżna, skrótowa, jakby reporterska; część środkowa jest „szeroko rozlaną, barwną, nasyconą ciekawymi obserwacjami społeczno-obyczajowymi epicką opowieścią o życiu polskiej wsi", w części trze­ciej zaś „na czoło wysuwa się dialog, dominują dysputy i spory polityczne, liczne tutaj i bardzo obszerne."

Przeplatają się -w Przedwiośniu różne punkty widzenia, Żeromski pod­suwa je czytelnikowi, jakby zostawia mu możliwość swobodnego wyboru. Prowokuje, ponieważ nie narzuca wyraźnie własnych ocen, powstaje wrażenie, że po czytelnika żadnej stronie się nie opowiada. Rozkłada racje, zachowuje autorski dys­tans. Wprowadzone do powieści dyskusje polityczne są dzięki temu ożywio­ne, poglądy bohaterów mocno się ścierają. Lecz, mimo że wywody Seweryna Baryki, Gajowca, Cezarego, a nawet komunisty Lulka bywają sugestywne, byłoby błędem identyfikowanie poglądów autora z głosem którejkolwiek postaci. Żeromski nie moralizował ani nie pouczał, lecz prowokował czy­telnika, pobudzał do formułowania własnych opinii na temat tego, o czym mówi się w powieści.

Ze stylem narracji współgra kompozycja. Oś fabularną powieści stano­wi dorastanie Cezarego Baryki, urodzonego w Rosji, powracającego po rewolucji do niepodległej Polski; wydarzenia toczą się w czasie około dzie­sięciu lat. Część pierwsza - Szklane domy - ukazuje wojnę i ohydę rewolu­cji bolszewickiej. Część druga - Nawłoć - wiejski dwór jako ostoję rodzi­mych tradycji. Część trzecia - Wiatr od Wschodu - Polskę szarpaną przez polityczne spory, Polskę karierowiczostwa i nędzy. Całość została mocno udramatyzowana - przez konfrontacyjne zesta­wienia, przenoszące akcję z chaosu rewolucji do sielanki dworu, a stamtąd do rozpolitykowanej stolicy, przez konfliktowo prowadzone wątki (miłość i namiętności) oraz eksponowanie ducho­wych rozterek Cezarego.

Istotą powieści politycznej jest najczęściej polemika, prowadząca do odrzucenia jednych racji i wykazania wyższości innych, które czytelnik powinien uznać za własne. W Przedwiośniu wszy­stkie zaprezentowane racje i postawy ideowe pod­dane zostały krytyce i odrzucone. Żeromski kon­centruje uwagę na ukazaniu zagrożeń, nie daje recepty, jak budować niepodległe państwo.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dwudziestolecie miedzywojenne, Przedwiośnie, Program komunisty Lulka, Komunistyczny program Antonieg
dwudziestolecie miedzywojenne, Przedwiośnie, Program Gajowca, Program Szymona Gajowca
dwudziestolecie miedzywojenne, Przedwiośnie, Obraz dworku, OBRAZ DWORKU W NAWŁOĆI
dwudziestolecie miedzywojenne, Przedwiośnie jako powieść polityczna, Ocena rewolucji w „Przedw
39 konwicki, Filologia polska, Dwudziestolecie międzywojenne, Ogólniki do egzaminu
17, Filologia polska, Dwudziestolecie międzywojenne, Ogólniki do egzaminu
Koncepcje naprawy Polski - Przedwiośnie - S. Żeromski, Szkoła, Język polski, Dwudziestolecie międzyw
KLIMAT EPOKI, filologia polska - dwudziestolecie międzywojenne (przedmiot)
37 szymborska, Filologia polska, Dwudziestolecie międzywojenne, Ogólniki do egzaminu
32 drugi obieg, Filologia polska, Dwudziestolecie międzywojenne, Ogólniki do egzaminu
Tuwim J., Filologia polska, Dwudziestolecie międzywojenne
! Dwudziestolecie międzywojenne, 27, Powieść otwartych perspektyw -„Przedwiośnie” S
41proza historyczna po 45, Filologia polska, Dwudziestolecie międzywojenne, Ogólniki do egzaminu

więcej podobnych podstron