SELEKCJA SPORTOWA

Selekcja sportowa - to zorganizowane postępowanie w trakcie którego wyłonione zostają jednostki wybitnie utalentowane do osiągania w przyszłości mistrzostwa sportowego.

Polega na doborze najbardziej utalentowanych osobników którzy rokują znaczny rozwój zdolności niezbędnych do uzyskania wyników oraz kwalifikowaniu ich do kolejnych etapów treningu sportowego.

Selekcja jest zjawiskiem ciągłym związanym oprócz naboru z przebiegiem procesu szkolenia i walki sportowej.

TRADYCYJNY PODZIAŁ SELEKCJI :

Tradycyjny podział selekcji uwzględnia selekcję : naturalną i zorganizowaną.

Selekcja naturalna - polega na stopniowym rozwijaniu predyspozycji sportowych poprzez trening. W tej odmianie selekcji kryje się niebezpieczeństwo wyeliminowania utalentowanych zawodników rezygnujących z uprawiania sportu wskutek pierwszych niepowodzeń startowych. Także długość tego procesu pociąga za sobą również niekorzystne skutki ekonomiczne.

Selekcja zorganizowana - polega na wyborze i kwalifikowaniu zainteresowanych osobników obdarzonych odpowiednimi zdolnościami dla danej dyscypliny sportu.

Ten rodzaj selekcji wymaga uwzględnienia zdolności, które mają duże znaczenie dla wyniku sportowego w konkretnej dyscyplinie lub konkurencji sportowej.

Selekcję tą dokonuje się na podstawie wyników badań kompleksowych , ocen i obserwacji.

Aby racjonalna selekcja była możliwa konieczne jest określenie czynników determinujących osiąganie najwyższych sukcesów w danej konkurencji.

W tym celu należy wykonać ilościową ocenę najbardziej istotnych zdolności najwybitniejszych zawodników i śledzić u nich zachodzące zmiany w miarę poprawiania wyników sportowych.

Na podstawie danych można opracować charakterystykę czyli tzw. MODEL MISTRZA.

MODEL MISTRZA - jest to abstrakcyjny układ , którego zadaniem jest imitowanie wybranych, najistotniejszych zdolności dzisiejszego lub przyszłego mistrza określonej dyscypliny sportu. Modele mogą obejmować dużą ilość lub tylko kilka wybranych zdolności.

Rejestr zdolności nie jest stały, zmienia się w czasie oraz w zależności od danej dyscypliny sportowej.

WYKAZ PARAMETRÓW KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ W CHARAKTERYSTYCE MODELOWEJ NAJLEPSZYCH ZAWODNIKÓW

Są to elementy :

1. wiek

2. staż sportowy

3. zdolności morfologiczne ( wysokość i ciężar ciała, długość tułowia, długość kończyn, wielkość beztłuszczowej masy ciała, grubość tkanki tłuszczowej, objętość ramion itp.)

4. poziom przygotowania sprawnościowego ( wartość siły, szybkość, wytrzymałość, gibkość, skoczność )

5. umiejętności techniczno - taktyczne ( zasób opanowanych działań taktycznych, stopień wykorzystania techniki )

6. przygotowanie psychiczne ( poziom inteligencji, uwaga, pamięć, motywacje itp. )

7. funkcjonalne możliwości organizmu ( pułap tlenowy, odporność na niedobór tlenu itp.

8. poziom przygotowania teoretycznego

III ETAPY DOBORU MŁODYCH KANDYDATÓW

ETAP I :

- wyłonić najważniejsze zdolności dorosłych osób które osiągnęły w tej dyscyplinie rekordowe rezultaty

- stworzenie różnych wzorców do poszczególnych etapów rozwoju osobniczego młodych zawodników w odrębnych dyscyplinach sportowych.

- ważne znaczenie i znajomość przez trenera dynamiki rozwoju osobniczego

ETAP II :

- dobór kandydatów odpowiadający właściwościom tego wzorca

ETAP III :

- sprawdzenie w toku pracy słuszności dokonanego wyboru i eliminowanie osób nie potwierdzających rokowania

WYRÓŻNIAMY 3 ETAPY SELEKCJI :

Selekcja wstępna - zwana też naborem. Jest bardzo ważnym etapem całego procesu selekcji, gdyż prawidłowo przeprowadzony nabór w dużym stopniu determinuje przebieg procesu szkoleniowego oraz możliwość uzyskania wysokich wyników.

Przy czym nie wystarczy znaleźć dzieci uzdolnionych , trzeba jeszcze stwierdzić do jakiej dyscypliny sportu są one szczególnie predysponowane.

Nabór może być dokonany w oparciu o prognozę , która polega na przewidywaniu ostatecznego poziomu zdolności decydujących o osiągnięciu wysokich wyników sportowych.

Prognoza może być przeprowadzana w oparciu o jednorazowe lub dwuczęściowe badanie zdolności stabilnych czyli dziedzicznych a także na podstawie oceny tempa przyrostu zdolności niestabilnych.

Zdolności stabilne to takie które w bardzo małym stopniu podlegają wytrenowaniu.

Najlepszym jednak sposobem prognozowania jest obserwacja i ocena przyrostu określonych zdolności. Ten sposób postępowania może być realizowany przez tworzenie dużej ilości szkół z rozszerzonym programem wychowania fizycznego.

Cechy prognostyczne które powinno się uwzględniać przy naborze :

- cechy somatyczne : typ somatyczny, wysokość ciała, długość kończyn, tułowia , stopy,

- predyspozycje koordynacyjne

- predyspozycje szybkościowe : czas reakcji, maksymalna moc anaerobowa, duża ilość włókien szybko kurczliwych w mięśniach

- predyspozycje wytrzymałościowe : pułap tlenowy, odporność na niedobór tlenu

- cechy psychiczne

W czasie naboru poza oceną poziomu zdolności prognostycznych powinno się przeprowadzić następujące badania i oceny :

1. Kompleksowe badania stanu zdrowia

2. Ocena wyników w nauce

3. Ocena wieku biologicznego

4. Stan warunków socjalno-bytowych

5. Ocena zainteresowań sportowych

Selekcja właściwa - polega na kwalifikowaniu do ukierunkowanego etapu szkolenia osobników, którzy pod wpływem kilkuletniego okresu szkolenia o charakterze wszechstronnym osiągnęli największy przyrost zdolności mających istotny wpływ na wynik w dyscyplinie do której zostali skierowani.

W czasie dokonywania selekcji właściwej należy przeprowadzić próby i badania oceniające poziom zdolności które mają istotny wpływ na wynik sportowy.

Powinno się także powtórzyć niektóre oceny dokonywane podczas naboru.

Poza tym we wszystkich dyscyplinach winny być uwzględnione następujące badania i próby :

1. Kompleksowe badania stanu zdrowia

2. Ocena wyników w nauce

3. Ocena wieku biologicznego

4. Ocena motywów działalności sportowej

5. Ocena podstawowych cech osobowości ( karność, obowiązkowość, pracowitość )

6. Pomiar sprawności specjalnej : ( przy pomocy testów )

7. Analiza wyników uzyskanych w dyscyplinie do której następuje kwalifikacja.

Selekcja specjalistyczna - selekcja ta ma miejsce w czasie kwalifikowania zawodników do specjalistycznego etapu treningu. Jej celem jest wybór najlepszych osobników do szkolenia specjalistycznego w określonej dyscyplinie lub konkurencji sportowej.

Głównym kryterium selekcji jest przyrost wyniku sportowego oraz przyrost najważniejszych zdolności obserwowany i oceniany w etapie szkolenia.

Należy także powtórzyć niektóre badania stosowane wcześniej np. badania stanu zdrowia, ocena cech osobowości.

ROZWÓJ OSOBNICZY : to zmiany zachodzące w ciągu 20 lat w organizmie które doprowadzają człowieka do wysokiej doskonałości i samodzielności.

Rozwój osobniczy dzieli się na :

- rozwój psychosomatyczny : przemiany morfologiczne, fizjologiczne, motoryczne

- rozwój psychiczny : r. umysłowy, emocjonalny, społeczny, kształtowanie osobowości

Wyróżniamy 3 główne przejawy rozwoju :

- proces wzrastania - ilościowe powiększenie się cech

- różnicowanie - nierównomierne wzrastanie przestrzegania cech

- proces dojrzewania - doskonalenie się funkcji, pojawienie się nowych funkcji

---