Kultura-ogół uznawanych wartości ,utrwalonych zachowań i rezultatów dotyczących człowieka i jego otoczenia. Dzielimy ją na:-kul. przedmiotowa ogół uznawanych wartości utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących otoczenia człowieka,- kul. podmiotowa ogół uznawanych wartości utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących otoczenia człowieka.Dzielimy ją na:* duchową ogół uznawanych wartości utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących przedmiotu umysłu człowieka, *kulturę fizycznąKul. Fiz. Wg. Demela- to wyraz określanej postawy wobec ciała, to umiejętność organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego.Kryteria kult -fiz.wgGrabowskieg1.świadomość potrzeb i możliwości swojego ciała-uświadomienie każdemu że ruch jest potrzebny w każdym etapie naszego życia ,dla zapewnienia odpowiedniej jego jakości. Poprzez ruch i do ruch człowiek został stworzony.
-Świadomość możliwości mówi o wiedzy na temat zdolności indywidualnych(genetycznych)człowieka. Populację dzielimy na: gr. o największych możliwościach 16%,Srednich68%,przeciętnych16%
2.Odpowiednie zachowania służą temu ciału;
-zachowania aktywne(nie wystarczy siedzieć i być niezadowolonym z braku możliwości),-systematyczne(żeby były efekty),-zachowania liczące się z możliwościami(dobór rodzaju aktywności, intensywności)3.Relatywne(do potrzeb i możliwości)odpowiednie np. dla sportowca będzie zdobycie wysokich miejsc a dla osoby przeciętnej będzie osiąganie rezultatów, dla każdego innym wkładem pracy.
Kryteria te wzajemnie się uzupełniają. Jedne wypływa z drugiego i wszystkie są jednakowo ważne.Co decyduje o specyfice kul. Fiz: -przedmiotem dbałości jest ciało które znajduje się w centrum zainteresowania,-człowiek jest jednocześnie podmiotem i przedmiotem. Jest jednocześnie dziełem i twórcą. Prof. Tatarkiewicz mówi że kul. fiz. to dbałość psychiki o ciało,-kul. fiz. wytworzyła przypisane tylko i wyłącznie sobie twory tj. sprawność, umiejętności ruchowe.FORMY Kul.Fiz.- sport- dostępny dla jednostek o ponad przeciętnych predyspozycjach i aspiracjach w zakresie sprawności motorycznych, dąży do zaspokojenia potrzeb samorealizacji na drodze współzawodnictwa dażenia do osiągnięcia maksymalnych rezultatów w zakresie spraw.fiz i ruchowej,-wychowanie fizyczne-stanowi zamierzoną i świadomą działalność ukierunkowaną na wytworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień przekazywania podstawowych wiadomości a także dążenie do hartowania na bodźce środowiska oraz zdobywanie sprawności, wydolności, postawy ciała. Jest jednym ze składników wychowania ogólnego które wykorzystuje odpowiednie środki, wpływa na ukształtowanie stanu osobowości człowieka.,- rehabilitacja-zwana też fizjoterapią powstała w służbie osób niepełnosprawnych celem jest kompensacja lub przywracanie w następstwach choroby lub kalectwa funkcji psychiczno motorycznej, ubytków somatycznych za pomocą fizycznych środków.,-rekreacja fiz. Dotyczy głównie ludzi w wieku poprodukcyjnym i produkcyjnym o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach somatyczno-motorycznego rozwoju. Celem jest renowacja podtrzymywanie, pomnażanie zdrowia, sprawności fiz. I urody ciała a podstawowym środkiem jest aktywność ruchowa.Funkcje aktywności fizycznej F.Stymulacja oznacza pobudzenie organizmu a w konsekwencji jego rozwój.Głównymi stymulatorami rozwoju sa powietrze pokarm energia promienista oraz ruch. Rozwarzenia na temat roli uczestnictwa w kulturze fizycznej w zakresie stymulacji mozena podsumowac stwierdzeniem ze w pierszej fazie Zycie polego ona na wspomaganiu rozwoju f.poroewolucyjna, w drugiej na podtrzymywaniu osiągniętego stanu f.konserwacyjna.w trzeciej zas na czynnym przeciwdziałaniu zmianom starczym.Funkcja adaptacyjna.Adaptacja przystosowanie organizmu do środowiska zew f.adaptacyjne ustroju zwłaszcza w sensie ich plastyczności są rózne w poszczególnych okrsach życia. W okresie ewolucji polega ona na dążeniu do podwyższenia tolerancji ustroju na działanie możliwe wszelkich bodzców zew. W fazie dojrzałość na wspomaganiu procesów przystosowania się do srodow życia i warunków pracy zawodowej. W okresie starzenia na łagodzenia skutków zmiany trybu życia w związku przejściem w stan spoczynku oraz ograniczoną sprawnością i wydolnością organizmu wyniku zmian starczych. F.kompensacyjna uzupełnianie braków pojawiających się na każdym etapie zycia.F.Korekcyjna- leczenie roznego rodzaju wad postawy otyłości ograniczenia ruchomości w stawachitp W okresie dojrzałości kompensacja i korektywa powinny koncentrowac się głownie profilaktyki oraz terapii takich schorzeń zawodowych i cywilizacyjnych Otyłość schorzenia narządu ruchu krążenia i oddychania dobór środków ruchowych zwłaszcza w przypadku konpensacji powinien być sciśle dostosowany do rodzaju czynności zawodowych i trybu życia człowieka z wieku dojrzałym.
Wersje Teorii Wychowanie fizycznego w Polsce (Pedagogiczna,Kulturowa,Biotechniczna)
1.wersjia pedagogiczna
-twórca Demel.,-podstawowe założenie wychowanie warunkiem zdrowia
-podstawowe tezy i dorobek: 1)wykorzystanie wzorca manewru repedagogiacji opracowany w obszarze medycyny,-warunkiem pełnej skuteczności medycyny jest partnerstwo ze świadomym i aktywnym pacjentem2)aby skutecznie leczyć nie wystarczy sama wiedza pacjenta ale trzeba sięgać do głębszych pokładów jego osobowości, do jego woli, emocji, swiato pogladu3)oświatę zdrowotną należy przekształcić w wych. zdrowotne, zbudować pełny pedagogiczny proces
4)opracowanie uniwersalnego wzorca pedagogizacji dla wszystkich nauk praktycznych dotyczących somatyki człowieka5)w przypadki teorii wych.fiz. chodzi o wychowanie odniesione pośrednio do ciała, adresowany zaś do jego warstw wyższych, podmiotowych6)cechom kierunkowym osobowości podporządkowane są cechy instrumentalne7)strategia polega na docieraniu do ciała przez osobowość8)wykorzystanie ważnych myśli o wych.fiz.np. że istota wychowania są starania9)pogodzenie tego co osobowościowe z tym co cielesne10)wykorzystanie socjiologistycznego spojrzenia na wychowanie lansowane przez Znanieckiego(społeczeństwo zabiega o wysoką jakość porządkowych” typów fizycznych” ważniejsza jest więc intencja której podporządkowane są środki).
Prakseologia-ogniwa
Prakseologią od gr.praxis- działanie, czynność nazywa się naukę o normach i zasadach skutecznego działania. Ojcem koncepcji przakeol.był Alfred Espinas,który w 1890r. podał nazwę tej dyscypliny i przedstawił jej zadania. Określił ją jako „naukę o formach działania,o czynnikach warunkujących wzmaganie się sprawności działania”. Ogromny wkład włożył w rozwój prakseologii T. Kotarbiński, który też podjął się próby całościowego wyłożenia problematyki, pisząc „Traktat o dobrej robocie”.
OGNIWA:1.uświadomienie celów: istotą każdej dobrze zorganizowanej pracy jest jasno postawiony cel. Cel powinien być ograniczony tzn. liczący się z możliwościami i pożytecznym. Każdy proces wych. i kształ.fizycz. ograniczony jest z punktu widzenia potrzeby zrealizowania celu etapowego. Celom etapowym trzeba podporządkować cele operacyjne, jasno je sprecyzować i założyć ich realizację w logicznej kolejności. Cel niejasny nie pozwala na ocenę skuteczności działania. Działanie może być uznane za skuteczne wtedy kiedy mamy świadomość że cel został osiągnięty. Ustalony cel musi byś możliwy do wykonania w przewidywanym czasie, w dostępnych warunkach i za pomocą środków jakimi wychowawca fiz. dysponuje. Przed przystąpieniem do działania wychowawca fiz. powinien ustalić właściwą hierarchię celów(cel główny, cel uboczny)2.Dioagnoza:jest podporządkowana określonemu celowi zakres dokonywanej diagnozy jest zależny od działania jakiemu ma on służyć. Wychowawca fiz. musi rozporządzać innymi informacjami, jeśli diagnoza ma stanowić punkt wyjścia do sporządzenia rocznego planu wych.w kul.fiz. Podstawą dobrej diagnozy jest rzetelna wiedza i doświadczenie pedagogiczne, umiejętność wyzyskania niektórych technik badawczych. Możemy wyróżnić: diagnozę osobniczą, grupową i środowiskową. Przedmiotem diagnozy osobniczej mogą być m.in. zamiłowania, zainteresowania i wiedza w zakresie kul.fiz., stan zdrowia i postawa ciała, uzdolnienia i umiejętności ruchowe itp. Diagnoza grupowa dotyczy stosunków społecznych. Diagnoza środowiskowa obejmuje stosunek do kul.fiz., dyrekcji szkoły i całego grona nauczycielskiego, organizacji młodzieżowych klubów sportowych itp.3.Prognoza:dotyczy przewidywania stanu, jaki wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie. Wyróżniamy prognozę krótkoterminową np. przewidującą poziom zrealizowania jakiegoś celu operacyjnego. W prognozie średnioterminowej można mieć na uwadze przewidywanie zmiany w obrębie jakieś dyspozycji kierunkowej lub instrumentalnej. Prognoza długoterminowa może dotyczyć oceny wartości realizacji jakiejś zmiennej w przyjętym działaniu etapowym. Prognoza dotyczy więc przewidywania przyszłości.4.Planowanie:polega na obmyślaniu doboru i kolejności przewidywanych działań.
Plan powinien być: celowy, wykonalny wewnętrznie zgodny, maksymalnie operatywny,plastyczny,szczegółowy,terminowy,alternatywny,kompletny,długodystansowy,komunikatywny5.Realizacjia: podlega specyficznym cechom każdego procesu pedagogicznego. Każda realizacji określonego procesu wychowania i kształ.fiz. kończyć się winna poprzez wprowadzenie wprowadzonych wcześniej zadań kontrolno oceniających. Z główne czynniki sprzyjające skuteczności wdrażania wychowanka do procesu samowychowania uznać można:-rozwinięcie w wychowanku motywacji do ciągłego samodoskonalenia,-kierowanie i umiejętne doradztwo w toku realizacji poszczególnych zadań,-zachowanie cykliczności procesu samokontroli i samooceny6.Ocena i wnioskowanie pedagogiczne: wychowawca fiz. Winien dokonać pewnego namysłu i analizy efektów swej pracy poprzez ich porównanie z zamierzonymi celami. Takie postępowanie służyć winno przede wszystkim wyciągnięciu aktualnych wniosków z realizacji poszczególnych etapów. Dokonana analiza całości realizacji procesu wych.i kształ.fiz umożliwia skuteczniejsze działanie w przyszłości.
Wymień znane teorie psychologiczne i opisz jedną z nich
1)Teoria reaktancji- czyli odporności psychologicznej. Dostrzeżony przez jednostkę zamiar ograniczenia jej swobody w wyborze poglądów lub zachowań wywołuje odruchowa niechęć do proponowanych rozwiązań. Postulat dopuszczenia młodzieży do współdziałania w programowaniu zajęć szkolnych. Pomaga uczniom w wyborze co będzie dla nich najlepsze.2)Teoria Równowagi F.Heidera- wg. której istnieją u człowieka tendencje do utrzymywania harmonii miedzy uznawanymi wartościami np. zgrabna sylwetka a postawa wobec zjawisk, rzeczy lub osób będących ich nośnikiem. Nauczyciel chce przekonywać młodzież do sportowego trybu życia musi nie tylko Stanowic żywy wzór kul.fiz. ale także musi być przez młodzież lubiany.3)Teoria dysonansu poznawczego L.Feiestingera-w mysl której najogólniej mówiąc wszyscy ludzie maja skłonność do usuwania przykrych napiec spowodowanych niezgodnością docierających do nich informacji z obrazem. Jeżeli wiec uczeń o niskiej sprawności w wyniku nierównej rywalizacji na lekcjach w-f doznaje upokorzeń to w celu zmniejszenia lub usunięcia dysonansu miedzy przekonaniami o własnej nieporadności ruchowej a poczuciem własnej wartości. Wnioski: pomaga uczniom redukować napięcie, uwzględnia indywidualne możliwości ucznia.
Postawa-dyspozycja do zachowań wobec czegoś co jest znane i wywołuje pozytywne lub negatywne odczucia Komponent 1)intelektualny-wiedza na temat przedmiotu post.2)emocjonalny-uczucia dotyczące przedmiotu postaw3)behawioralny- gotowość do działania na rzecz przedmiotu postaw. Ksztaltowanie postaw-dotyczy zmian w osobowości wychowanka .Jest podstawowym zadaniem, kryterium i istota efektu wychowania. Edukacja-najogólniej i najprościej można powiedzieć ze edukacja czyli szeroko rozumiane wychowanie to proces przygotowania młodych pokoleń do dorosłego samodzielnego życia ponieważ świat człowieka to świat kultury. Celem tego procesu jest przygotowanie do uczestnictwa w kulturze i pomnażania jej dorobku. Na edukacje składa się kształcenie i wychowanie. Edukacja fiz.-intencjonalny przekaz wzorów, wartości i wzorów zachowań dotyczących ciała. Edukacje fiz. dzielimy na 1)kształcenie fizyczne-intencjonalny przekaz wzorów zachowań dotyczących ciała. Współcześnie mówiąc o wykształceniu ma się najczęściej na myśli wiedze zapominając o tym ze o uczestnictwie w kulturze decydują zarówno wiadomości jak i umiejętności. Udział czynnika intelektualnego i motorycznego w procesie kształcenia musi być symetryczny. 2)fizyczne wychowanie-intencjonalny przekaz wzorów wartości dotyczących ciała. Wychowanie to nic innego jak przygotowanie do dokonywania wartościowych wyborów. Celem fizycznego czyli cielesnego wych jest przygotowanie psychiki do całożyciowej dbałości o ciało. Każdy troszczy się o to co dla niego jest najbardziej cenne i warte starań. Motoryczność człowieka-ogol możliwości w zakresie wszechstronnego władania ciałem z użyciem siły, szybkości, wytrzymałości i gibkości Nauczanie ruchu nabywanie nowych umiejętności ruchowych może odbywać się w sposób przypadkowy, na drodze samodzielnych prób i błędów lub pod kierunkiem nauczyciela. Celem nauczanie ruchu jest nie tylko opanowanie umiejętności ruchowych przydatnych w doskonaleniu ciała ale także wykorzystanie jego walorów jako czynnika stymulacji psychofizycznego rozwoju.Zasady uczenie się ruchu1) systematyczności 2) optymalnej częstotliwości 3)narastającej intensywności wysiłku. Zasady te odnoszą się nie tylko do kształtowania wydolności wysiłkowej ale także do innych właściwości motoryki. Dostosowanie ich od indywidualnych możliwości każdego zawodnika jest tajemnicą sukcesów w sporcie.
DEFINICJE:Kultura-ogół uznawanych wartości , utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących człowieka i jego otoczenia.Edukacja-intencjonalny przekaz wartości i wzorów zachowań z pokolenia na pokolenie.Kształcenie-intencjonalny przekaz wiedzy i umiejętności z pokolenia na pokolenie.Wychowanie-intencjonalny przekaz ideałów wzorów postepowania z pokolenia na pokolenie.Edukacja fizyczna-intencjonalny przekaz wzorów wartości i wzorów zachowań dotyczących ciała.Fizyczne kształcenie-intencjonalny przekaz wzorów zachowań dotyczących ciała.Fizyczne wychowanie-intencjonalny przekaz wzorów wartości dotyczących ciała.Motoryczność-ogół możliwości zachowań i potrzeb ruchowych człowieka.Sprawność motoryczna-ogół możliwości w zakresie wszechstronnego władania ciałem z użyciem siły, szybkości wytrzymałości i gibkości.Składają się na nią sprawności fizyczna i ruchowa.Sprawność fizyczna-jest wypadkową predyspozycji wrodzonych i właściwości nabytych w zkresie rozwoju czterech cech sprawności (s,s,w,g).Sprawność ruchowa-rezultat uczenia się i nauczania umiejętności ruchowych warunkujących wszechstronne władanie ciałem.Osobowość-ogół dyspozycji wyznaczających wybory celów, wartości i zachowań człowieka.Postawa-dyspozycja do zachowań wobec czegoś, co jest znane i wywołuje pozytywne lub negatywne uczucia.Postawa prosomatyczna-dyspozycja do zachowań kreacyjnych, rekreacyjnych i korekcyjnych wobec ciała na podłożu poznania ich znaczenia dla zdrowia, sprawności i urody oraz pozytywnego stosunku emocjonalnego do nich.Edukacja fizyczna-to ujęta w pedagogiczny system, forma uczestnictwa w kult.fiz. młodych pokoleń, której celem jest wspomaganie rozwoju fizycznego, motorycznego i zdrowia(aktualizacja) oraz przygotowanie do podtrzymywania i pomnażania tych właściwości w życiu późniejszym (prospekcja).
Rekreacja-forma uczestnictwa w kult.fiz. ludzi głównie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym której celem jest renowacja, podtrzymywanie i pomnażanie zdrowia, sprawności fizycznej i urody ciała, zaś podstawowym środkiem jest aktywność ruchowa.