Kultura-ogół uznawanych wartości ,utrwalonych zachowań i rezultatów dotyczących człowieka i jego otoczenia. Dzielimy ją na:

-kul. przedmiotowa ogół uznawanych wartości utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących otoczenia człowieka

- kul. podmiotowa ogół uznawanych wartości utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących otoczenia człowieka

Dzielimy ją na:* duchową ogół uznawanych wartości utrwalonych zachowań i ich rezultatów dotyczących przedmiotu umysłu człowieka, *kulturę fizyczną

Kulturę fiz. Wg Krawczyka- rozumiemy jako względnie zintegrowany i utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową
i zdrowie człowieka, przebiegających według przyjętych w danej zbiorowości wzorów a także rezultaty owych zachowań. Jako taka wiąże się ona zatem integralnie ze zjawiskami wychowania, higieny osobistej i społecznej, pracy
i wypoczynku oraz dążeniami do poprawy materialnej i psychicznych warunków ludzkiego bytowania.

Kul. Fiz. Wg. Demela- to wyraz określanej postawy wobec ciała, to umiejętność organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Kryteria kult -fiz.wgGrabowskieg

1.świadomość potrzeb i możliwości swojego ciała-uświadomienie każdemu że ruch jest potrzebny w każdym etapie naszego życia ,dla zapewnienia odpowiedniej jego jakości. Poprzez ruch i do ruch człowiek został stworzony.

-Świadomość możliwości mówi o wiedzy na temat zdolności indywidualnych(genetycznych)człowieka. Populację dzielimy na: gr. o największych możliwościach 16%,Srednich68%,przeciętnych16%

2.Odpowiednie zachowania służą temu ciału;

-zachowania aktywne(nie wystarczy siedzieć i być niezadowolonym z braku możliwości)

-systematyczne(żeby były efekty)

-zachowania liczące się z możliwościami(dobór rodzaju aktywności, intensywności)

3.Relatywne(do potrzeb i możliwości)odpowiednie np. dla sportowca będzie zdobycie wysokich miejsc a dla osoby przeciętnej będzie osiąganie rezultatów, dla każdego innym wkładem pracy.

Kryteria te wzajemnie się uzupełniają. Jedne wypływa z drugiego i wszystkie są jednakowo ważne.

Co decyduje o specyfice kul. fiz.

-przedmiotem dbałości jest ciało które znajduje się w centrum zainteresowania

-człowiek jest jednocześnie podmiotem i przedmiotem. Jest jednocześnie dziełem i twórcą. Prof. Tatarkiewicz mówi że kul. fiz. to dbałość psychiki o ciało

-kul. fiz. wytworzyła przypisane tylko i wyłącznie sobie twory tj. sprawność, umiejętności ruchowe.

Składowe kul. fiz.

- sport- dostępny dla jednostek o ponad przeciętnych predyspozycjach i aspiracjach w zakresie sprawności motorycznych, dąży do zaspokojenia potrzeb samorealizacji na drodze współzawodnictwa

dążenie do osiągnięcia

maksymalnych rezultatów w zakresie spraw.fiz i ruchowej

-wychowanie fizyczne-stanowi zamierzoną i świadomą działalność ukierunkowaną na wytworzenie właściwego zespołu postaw i nastawień przekazywania podstawowych wiadomości a także dążenie do hartowania na bodźce środowiska oraz zdobywanie sprawności, wydolności, postawy ciała. Jest jednym ze składników wychowania ogólnego które wykorzystuje odpowiednie środki, wpływa na ukształtowanie stanu osobowości człowieka.

- rehabilitacja-zwana też fizjoterapią powstała w służbie osób niepełnosprawnych celem jest kompensacja lub przywracanie w następstwach choroby lub kalectwa funkcji psychiczno motorycznej, ubytków somatycznych za pomocą fizycznych środków.

-rekreacja fiz. Dotyczy głównie ludzi w wieku poprodukcyjnym i produkcyjnym o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach somatyczno-motorycznego rozwoju. Celem jest renowacja podtrzymywanie, pomnażanie zdrowia, sprawności fiz. I urody ciała a podstawowym środkiem jest aktywność ruchowa.

Wersje Teorii Wychowanie fizycznego w Polsce

1.wersjia biotechniczna(orjętacja biologiczna)

-promotor J. Śniadecki

-kontynuatorzy E.Piasecki,H. Osmolski, Z. Gilewicz

-podstawowe założenia: zdrowie jest podstawa i warunkiem wychowania

-podstawowe tezy i dorobek:1).prace z dzieckiem należy zacząć od jego poznania,2).centralnym dziełem wiedzy o człowieku jest wiedza o jego motoryczności,3).rodzaje motoryczności(lokomocja, produkcja bojowa, sportowa i wyrazowa),4).sprawność fiz.,spr.ruch.,wydolność,5).psychomotoryka(czas reakcji na bodziec i pamięć, wyobrażenie ruchowe, precyzja i koordynacja, symetria i asymetria motoryczna,transfer,6).systematyka ruchów(ruchy elementarne i ich kombinacje, akty ruchowe, działanie ruchowe i czynności ruchowe,7).metody pomiaru spr. Fiz.8).uzdolnienia ruchowe i metody ich pomiaru jako elementy prognozy,9).czynniki, środki i warunki rozwoju,10).funkcje wych.fiz.

2.wersja kulturowa(oriętacje humanistyczne)*podstawowe założenia-pracując nad ciałem zawsze kierujemy się jakąś ideą za którą stoją określone wartości a te należą do świata kultury* podstawowe tezy i dorobek - konstrukt kul.fiz .składający się z 4 instytucjonalnych sektorów wych.fiz.(sport,rekreacjia,rehabilitacjia ruchowa,wych.fiz)

-specyfika kul.fiz. polega na osobliwym skutku kultury materialnej i duchowej

-o przynależności kul.fiz.do kultury świadczą abstrakcje duchowe, ruchy oderwane od swych utylitarnych korzeni

-kul.fiz. rozwinęła również 4atrybutowe cechy kultury:1)strefę profanum (wzory zachowań, sposoby posługiwania się ciałem)2)strefę symboliki, kulturowe znaczenie owych zachowań zaszyfrowane według przyjętego kodu.3)strefę sacrum(rytuał, mitologia) 4)materialne korelaty(infrastruktura, przyrządy i przybory)

-powstanie teorii kul.fiz. jako dziedziny zajmującą się ontologią i aksjologią ciała

- ontologia dotyczy warstw antycznych ciała ludzkiego

-aksjologia zajmująca się analizą wartości ciała

-typy fizyczne w klasyfikacji F.Znanieckiego

-aksjologiczna definicja kul.fiz.

-kul.fiz. jest polem rzeczywistości kulturowej na którym i rzecz którego toczy się wych.fiz.

-wych.fiz.nie jest jedynym z szeregowych sektorów kul.fiz.lecz wspólną podstawą dla pozostałych.

Podstawowy zarzut-ograniczenie się do sił kultury i ich wpływ na osobowość ludzka

3.wersjia pedagogiczna

-twórca Demel.

-podstawowe założenie wychowanie warunkiem zdrowia

-podstawowe tezy i dorobek: 1)wykorzystanie wzorca manewru repedagogiacji opracowany w obszarze medycyny

-warunkiem pełnej skuteczności medycyny jest partnerstwo ze świadomym i aktywnym pacjentem

2)aby skutecznie leczyć nie wystarczy sama wiedza pacjenta ale trzeba sięgać do głębszych pokładów jego osobowości, do jego woli, emocji, swiato pogladu

3)oświatę zdrowotną należy przekształcić w wych. zdrowotne, zbudować pełny pedagogiczny proces

4)opracowanie uniwersalnego wzorca pedagogizacji dla wszystkich nauk praktycznych dotyczących somatyki człowieka

5)w przypadki teorii wych.fiz. chodzi o wychowanie odniesione pośrednio do ciała, adresowany zaś do jego warstw wyższych, podmiotowych

6)cechom kierunkowym osobowości podporządkowane są cechy instrumentalne

7)strategia polega na docieraniu do ciała przez osobowość

8)wykorzystanie ważnych myśli o wych.fiz.np. że istota wychowania są starania

9)pogodzenie tego co osobowościowe z tym co cielesne

10)wykorzystanie socjiologistycznego spojrzenia na wychowanie lansowane przez Znanieckiego(społeczeństwo zabiega o wysoką jakość porządkowych” typów fizycznych” ważniejsza jest więc intencja której podporządkowane są środki).

Prakseologia-ogniwa

Prakseologią od gr.praxis- działanie, czynność nazywa się naukę o normach i zasadach skutecznego działania. Ojcem koncepcji przakeol.był Alfred Espinas,który w 1890r. podał nazwę tej dyscypliny i przedstawił jej zadania. Określił ją jako „naukę o formach działania,o czynnikach warunkujących wzmaganie się sprawności działania”. Ogromny wkład włożył w rozwój prakseologii T. Kotarbiński, który też podjął się próby całościowego wyłożenia problematyki, pisząc „Traktat o dobrej robocie”.

Użyteczność prakseologii dla innych dziedzin wyraża się przez:

-tworzenie i doskonalenie aparatury pojęciowej niezbędnej do opisu, analizy, projektowania i oceny działań

-formułowanie praktycznych problemów działania, co ma znaczenie m.in. dla przygotowania działań i dla zapobiegania praktycznym błędom w działaniach

-Systematyzowanie twierdzeń dotyczących działań.

Za konieczne składniki(ogniwa)cyklu organizacyjnego(cyklu działania zorganizowanego)podejmowanego przez wychowawcę fiz. należy przyjąć:

1.uświadomienie celów: istotą każdej dobrze zorganizowanej pracy jest jasno postawiony cel. Cel powinien być ograniczony tzn. liczący się z możliwościami i pożytecznym. Każdy proces wych. i kształ.fizycz. ograniczony jest z punktu widzenia potrzeby zrealizowania celu etapowego. Celom etapowym trzeba podporządkować cele operacyjne, jasno je sprecyzować i założyć ich realizację w logicznej kolejności. Cel niejasny nie pozwala na ocenę skuteczności działania. Działanie może być uznane za skuteczne wtedy kiedy mamy świadomość że cel został osiągnięty. Ustalony cel musi byś możliwy do wykonania w przewidywanym czasie, w dostępnych warunkach i za pomocą środków jakimi wychowawca fiz. dysponuje. Przed przystąpieniem do działania wychowawca fiz. powinien ustalić właściwą hierarchię celów(cel główny, cel uboczny)

2.Dioagnoza:jest podporządkowana określonemu celowi zakres dokonywanej diagnozy jest zależny od działania jakiemu ma on służyć. Wychowawca fiz. musi rozporządzać innymi informacjami, jeśli diagnoza ma stanowić punkt wyjścia do sporządzenia rocznego planu wych.w kul.fiz. Podstawą dobrej diagnozy jest rzetelna wiedza i doświadczenie pedagogiczne, umiejętność wyzyskania niektórych technik badawczych. Możemy wyróżnić: diagnozę osobniczą, grupową i środowiskową. Przedmiotem diagnozy osobniczej mogą być m.in. zamiłowania, zainteresowania i wiedza w zakresie kul.fiz., stan zdrowia i postawa ciała, uzdolnienia i umiejętności ruchowe itp. Diagnoza grupowa dotyczy stosunków społecznych. Diagnoza środowiskowa obejmuje stosunek do kul.fiz., dyrekcji szkoły i całego grona nauczycielskiego, organizacji młodzieżowych klubów sportowych itp.

3.Prognoza:dotyczy przewidywania stanu, jaki wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie. Wyróżniamy prognozę krótkoterminową np. przewidującą poziom zrealizowania jakiegoś celu operacyjnego. W prognozie średnioterminowej można mieć na uwadze przewidywanie zmiany w obrębie jakieś dyspozycji kierunkowej lub instrumentalnej. Prognoza długoterminowa może dotyczyć oceny wartości realizacji jakiejś zmiennej w przyjętym działaniu etapowym. Prognoza dotyczy więc przewidywania przyszłości.

4.Planowanie:polega na obmyślaniu doboru i kolejności przewidywanych działań.

Plan powinien być: celowy, wykonalny wewnętrznie zgodny, maksymalnie operatywny,plastyczny,szczegółowy,terminowy,alternatywny,kompletny,długodystansowy,komunikatywny

5.Realizacjia: podlega specyficznym cechom każdego procesu pedagogicznego. Każda realizacji określonego procesu wychowania i kształ.fiz. kończyć się winna poprzez wprowadzenie wprowadzonych wcześniej zadań kontrolno oceniających. Z główne czynniki sprzyjające skuteczności wdrażania wychowanka do procesu samowychowania uznać można:

-rozwinięcie w wychowanku motywacji do ciągłego samodoskonalenia

-kierowanie i umiejętne doradztwo w toku realizacji poszczególnych zadań

-zachowanie cykliczności procesu samokontroli i samooceny

6.Ocena i wnioskowanie pedagogiczne: wychowawca fiz. Winien dokonać pewnego namysłu i analizy efektów swej pracy poprzez ich porównanie z zamierzonymi celami. Takie postępowanie służyć winno przede wszystkim wyciągnięciu aktualnych wniosków z realizacji poszczególnych etapów. Dokonana analiza całości realizacji procesu wych.i kształ.fiz umożliwia skuteczniejsze działanie w przyszłości.

Wymień znane teorie psychologiczne i opisz jedną z nich

1)Teoria reaktancji- czyli odporności psychologicznej. Dostrzeżony przez jednostkę zamiar ograniczenia jej swobody w wyborze poglądów lub zachowań wywołuje odruchowa niechęć do proponowanych rozwiązań. Postulat dopuszczenia młodzieży do współdziałania w programowaniu zajęć szkolnych. Pomaga uczniom w wyborze co będzie dla nich najlepsze.2)Teoria Równowagi F.Heidera- wg. której istnieją u człowieka tendencje do utrzymywania harmonii miedzy uznawanymi wartościami np. zgrabna sylwetka a postawa wobec zjawisk, rzeczy lub osób będących ich nośnikiem. Nauczyciel chce przekonywać młodzież do sportowego trybu życia musi nie tylko Stanowic żywy wzór kul.fiz. ale także musi być przez młodzież lubiany.3)Teoria dysonansu poznawczego L.Feiestingera-w mysl której najogólniej mówiąc wszyscy ludzie maja skłonność do usuwania przykrych napiec spowodowanych niezgodnością docierających do nich informacji z obrazem. Jeżeli wiec uczeń o niskiej sprawności w wyniku nierównej rywalizacji na lekcjach w-f doznaje upokorzeń to w celu zmniejszenia lub usunięcia dysonansu miedzy przekonaniami o własnej nieporadności ruchowej a poczuciem własnej wartości. Wnioski: pomaga uczniom redukować napięcie, uwzględnia indywidualne możliwości ucznia.

Postawa-dyspozycja do zachowań wobec czegoś co jest znane i wywołuje pozytywne lub negatywne odczucia Komponent 1)intelektualny-wiedza na temat przedmiotu post.2)emocjonalny-uczucia dotyczące przedmiotu postaw3)behawioralny- gotowość do działania na rzecz przedmiotu postaw. Ksztaltowanie postaw-dotyczy zmian w osobowości wychowanka .Jest podstawowym zadaniem, kryterium i istota efektu wychowania. Edukacja-najogólniej i najprościej można powiedzieć ze edukacja czyli szeroko rozumiane wychowanie to proces przygotowania młodych pokoleń do dorosłego samodzielnego życia ponieważ świat człowieka to świat kultury. Celem tego procesu jest przygotowanie do uczestnictwa w kulturze i pomnażania jej dorobku. Na edukacje składa się kształcenie i wychowanie. Edukacja fiz.-intencjonalny przekaz wzorów, wartości i wzorów zachowań dotyczących ciała. Edukacje fiz. dzielimy na 1)kształcenie fizyczne-intencjonalny przekaz wzorów zachowań dotyczących ciała. Współcześnie mówiąc o wykształceniu ma się najczęściej na myśli wiedze zapominając o tym ze o uczestnictwie w kulturze decydują zarówno wiadomości jak i umiejętności. Udział czynnika intelektualnego i motorycznego w procesie kształcenia musi być symetryczny. 2)fizyczne wychowanie-intencjonalny przekaz wzorów wartości dotyczących ciała. Wychowanie to nic innego jak przygotowanie do dokonywania wartościowych wyborów. Celem fizycznego czyli cielesnego wych jest przygotowanie psychiki do całożyciowej dbałości o ciało. Każdy troszczy się o to co dla niego jest najbardziej cenne i warte starań. Motoryczność człowieka-ogol możliwości w zakresie wszechstronnego władania ciałem z użyciem siły, szybkości, wytrzymałości i gibkości Nauczanie ruchu nabywanie nowych umiejętności ruchowych może odbywać się w sposób przypadkowy, na drodze samodzielnych prób i błędów lub pod kierunkiem nauczyciela. Celem nauczanie ruchu jest nie tylko opanowanie umiejętności ruchowych przydatnych w doskonaleniu ciała ale także wykorzystanie jego walorów jako czynnika stymulacji psychofizycznego rozwoju.

Zasady uczenie się ruchu

1) systematyczności 2) optymalnej częstotliwości 3)narastającej intensywności wysiłku. Zasady te odnoszą się nie tylko do kształtowania wydolności wysiłkowej ale także do innych właściwości motoryki. Dostosowanie ich od indywidualnych możliwości każdego zawodnika jest tajemnicą sukcesów w sporcie.

Formy znaczenia rekreacji u ludzi dorosłych-rekreacja fiz. jest podstawą rekreacji ,której podstawowym środkiem odnowy i doskonalenia jest aktywność ruchowa, ze względu na jej walory profilaktyczno-terapeutuczne- staje się coraz częściej powinnością współczesnego człowieka, zarówno względem siebie jak i całego społeczeństwa. Jej skuteczność a tym samym wartość, w głównej mierze zależy od systematycznego uprawiania Aktywność fiz.zaś pozwala zachować sprawność fiz.i wydolność organizmu do późnej starości. Na znaczenie rekreacji najczęściej wskazuje się w: -profilaktyce i terapii chorób cywilizacyjnych(f. zdrowotna)

-usuwanie zmęczenia po pracy(f. regeneracyjna)

-uwalnianie od stresów, napięć i obciążeń współczesnego życia(f. społeczno-afiliacyjna)

-zaspokojenie potrzeb samorealizacji(f. autoekspresyjna)

-wyrównanie braków współczesnego życia(f. kompensacyjna)

-przeciwdziałaniu procesom starzenia się(f. antyinwolucyjna).

Rekreację można zdefiniować jako formę uczestnictwa w kul.fiz ludzi głównie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, którym celem jest renowacja, podtrzymanie i pomnożenie zdrowia, spr.fiz. i urody ciała, a podstawowym środkiem aktywność ruch. Jedną z cech rekreacji fiz. jest różnorodność motywów jej podejmowania. Mogą one wynikać z preferencji dla zdrowotnych, sprawnościowo- utylitarnych ,estetycznych lub hedonistycznych wartości ciała.

Można również uczestniczyć w rekreacji dla przyjemności, czerpiąc z niej równocześnie korzyści zdrowotne i odwrotnie.

Funkcje aktywności fizycznej.

F.Stymulacja oznacza pobudzenie organizmu a w konsekwencji jego rozwój.Głównymi stymulatorami rozwoju sa powietrze pokarm energia promienista oraz ruch. Rozwarzenia na temat roli uczestnictwa w kulturze fizycznej w zakresie stymulacji mozena podsumowac stwierdzeniem ze w pierszej fazie Zycie polego ona na wspomaganiu rozwoju f.poroewolucyjna, w drugiej na podtrzymywaniu osiągniętego stanu f.konserwacyjna.w trzeciej zas na czynnym przeciwdziałaniu zmianom starczym.Funkcja adaptacyjna.

Adaptacja przystosowanie organizmu do środowiska zew f.adaptacyjne ustroju zwłaszcza w sensie ich plastyczności są rózne w poszczególnych okrsach życia. W okresie ewolucji polega ona na dążeniu do podwyższenia tolerancji ustroju na działanie możliwe wszelkich bodzców zew. W fazie dojrzałość na wspomaganiu procesów przystosowania się do srodow życia i warunków pracy zawodowej. W okresie starzenia na łagodzenia skutków zmiany trybu życia w związku przejściem w stan spoczynku oraz ograniczoną sprawnością i wydolnością organizmu wyniku zmian starczych.

F.kompensacyjna uzupełnianie braków pojawiających się na każdym etapie zycia.

Korektywa- leczenie roznego rodzaju wad postawy otyłości ograniczenia ruchomości w stawachitp W okresie dojrzałości kompensacja i korektywa powinny koncentrowac się głownie profilaktyki oraz terapii takich schorzeń zawodowych i cywilizacyjnych Otyłość schorzenia narządu ruchu krążenia i oddychania dobór środków ruchowych zwłaszcza w przypadku konpensacji powinien być sciśle dostosowany do rodzaju czynności zawodowych i trybu życia człowieka z wieku dojrzałym.

---