1. Geneza i wartość glebo- i siedliskotwórcza utworów akumulacji wodnolodowcowych

Utwory akumulacji wodnolodowcowej powstały poprzez osadzenie przez wody topniejącego lodowca frakcji takich jak piaski i żwiry. Z materiału niesionego przez wody lodowcowe powstają formy akumulacji wodnolodowcowej (fluwioglacjalnej). Po wypłynięciu spod lodowca siła wód maleje i następuje osadzanie niesionego materiału. W ten sposób powstają wielkie piaszczysto-żwirowe stożki napływowe nazywane sandrami. Materiał niesiony przez wodę rynnami podlodowcowymi często w czołowej części lodowca jest odkładany tworząc długie wały piaszczyste - ozy. Podczas deglacjacji arealnej, kiedy tworzą się otwarte szczeliny lodowcowe pomiędzy bryłami martwego lodu powstają formy zwane kemami. Natomiast między krawędzią lodowca lub bryłą martwego lodu a zboczem doliny powstaje tzw. terasa kemowa Z utworów tych powstają gleby rdzawe i bielicowe, najczęściej wykształcające sie siedliska to BMśw, BMw, Bś

2. Wyjaśnij pojęcia: morena denna, sandr, kem, zagłębienie wytopiskowe, deglacjacja liniowa, plejstocen

Morena denna- materiał skalny naniesiony i osadzony przez lodowiec na dno, oraz formy z niego wykształcone // sandr- rozległy, płaski stożek napływowy zbudowany z piasków i żwirów osadzonych na przedpolu lądolodu przez wody pochodzące z topnienia lodowca // kem- pagórek pochodzenia polodowcowego zbudowany z warstw piasków, mułków i żwirów, osadzonych w szerokich szczelinach i zagłębieniach martwego lodu przez wody roztopowe // zagłębienie wytopiskowe- miejsca w których długo zalegały bryły martwego lodu, po ich wytopieniu powstały jeziora wytopiskowe lub mniejsze akweny, np. oczka // deglacjacja liniowa- proces zanikania lodowca, w formie liniowej, czyli powolne cofanie sie czoła lodowca z zachowaniem jego zawartości // plejstocen- trzeci okres ery kenozoicznej, wczesna epoka czwartorzędu trwająca o 1,8 mln do 11 tys. lat temu, nieformalnie nazywany epoką lodowcową z racji pokrycia przez lądolód większej części kontynentu europejskiego

3. Jakie cechy gleby i dlaczego decydują o jej warunkach wilgotnościowych

Przepuszczalność, zdolność retencyjna, typ gleby- pyły, gliny, iły słabo przepuszczają wodę//podłoże geologiczne- jeżeli skałą macierzystą jest skała szczelinowa, o dużej porowatości lub niezbyt dużej zwięzłości, wówczas woda szybko będzie przesiąkać przez glebę i nie będzie zatrzymywana na granicy kontaktu skały i gleby. W takim przypadku woda będzie niedostępna dla roślin. Jeżeli natomiast skała macierzysta nie będzie przepuszczalna, wówczas woda będzie zatrzymywana w glebie

4. Definicje: klimat humidowy, strefa areacji, zasilanie topogeniczne torfowiska, wody hipotermiczne, inwersja termiczna, ewapotranspiracja

Klimat humidowy- klimat w którym opady są większe od parowania // strefa areacji- strefa pomiędzy powierzchnią terenu a zwierciadłem wód podziemnych, wolne przestrzenie w strefie wypełnione są wodą lub powietrzem, które to są zmieszane ze sobą // zasilanie topogeniczne torfowiska- zasilanie torfowiska znajdującego się w zagłębieniu bezodpływowym lub słabo odwadnianym wodami podziemnymi (gruntowymi) // wody hipotermiczne- wody ogrzewane pod powierzchnią ziemi przez zachodzące wewnątrz skorupy ziemskiej zjawiska, do temperatury 20-35 stopni Celcjusza, często w składzie ich występuje dużo minerałów // inwersja termiczna- zjawisko polegające na wzroście temperatury powietrza wraz z wysokością // ewapotranspiracja- proces parowania terenowego obejmujący transpirację z roślin, oraz ewaporację, czyli parowanie z gruntu

5. Wymienić czynniki kształtujące warunki wilgotnościowe siedliska

- Klimat (ilość i jakość opadów, warunki termiczne);

-Położenie wysokościowe i ukształtowanie terenu;

- Hydrogeologiczne warunki tworzenia się poziomu wody gruntowo-glebowej

-Typ gleby i jej zdolności retencyjne;

-Intensywność zasilania przez wody powierzchniowe i podziemne (gruntowe);

6. Warunki powstawania gleb torfowych

Warunki beztlenowe i nadmiar wilgoci w gruncie, gromadzenie szczątków roślinnych, obecność zagłębień bezodpływowych

7. Pojęcie typu i rodzaju gleby

Typ gleby- jednostka systematyczna obejmująca gleby o takim samym układzie poziomów genetycznych, zbliżonych właściwościach fizycznych i chemicznych, jednakowym rodzaju wietrzenia, przemieszczania i osadzania się składników, oraz o podobnym typie próchnicy

Rodzaj gleby- określa geologiczne pochodzenie i właściwości skał macierzystych gleb. Nie jest to ścisła kategoria wyróżniania gleb, określa on zawartość poszczególnych frakcji.

8. Na podstawie jakich cech opisowych i wyników analiz laboratoryjnych gleby, można wnioskować o warunkach wilgotnościowych i typie gospodarki wodnej gleby

Na podstawie zawartości kationów zasadowych, wielkości pojemności sorpcyjnej, kwasowości gleby, zdolności retencyjnej gleby, pytanie 3

9. Opisać kolejne etapy obliczania ITGL

-wyznaczenie właściwości gleb, które pokażą zmienność właściwości gleb w czasie i przestrzeni

-transformacja wyznaczonych i oznaczonych właściwości gleby wyrażonych w różnych jednostkach na liczby niemianowane, zwane wskaźnikami

-wyliczenie indeksu liczbowego z wytypowanych wskaźników reprezentujących dany profil gleby

-praktyczne zastosowanie wyliczonego indeksu

10. Podaj do danego gatunku gleby (uziarnienia) najbardziej typowy rodzaj (skałę macierzystą) gleby: ps(piasek słabo gliniasty), gc, pz

Ps: gleba rdzawa brunatna, bielicowo rdzawa //

1. Geneza i wartość glebo- i siedliskotwórcza utworów akumulacji lodowcowej

Lodowiec transportuje wielką ilość materiału, którego wielkość i ilość zależy głównie od masy lodu. W lodzie występuje materiał skalny o bardzo zróżnicowanej wielkości. Co ważne, materiał ten nie podlega sortowaniu, a więc nie cechuje go podział na warstwy o większych i mniejszych ziarnach. Najważniejszą formą akumulacji lodowcowej jest morena. Gromadzone są materiały takie jak: glina zwałowa, piaski i gliny zwałowe, na nich siedliska natomiast żyzne: Lśw, LMśw, Lw

2. Wyjaśnić pojęcia: morena czołowa, obszar staroglacjalny, deglacjacja arealna, oz, zlodowacenie Wisły, utwór holoceński

Morena czołowa- zakumulowany materiał skalny powstający wzdłuz czoła lodowca, w sytuacji gdy lądolód stagnuje lub wycofuje się. Ma charakter wału lub wzgórza. Zbudowany jest z gliny zwałowej, bloków głazów // obszar staroglacjalny- obszar niegdyś zlodowacony, na którym formy polodowcowe są silnie przekształcone przez denudację i dlatego mało wyraziste // deglacjacja arealna- proces zaniku lodowca zachodzący równomiernie od góry, przy czym lodowiec nie zachowuje swojej zawartości, pozostają bryły martwego lodu // oz- wał lub silnie wydłużony pagórek wyniesiony wskutek osadzania piasku lub żwiru przez wody płynące pod lądolodem lub w jego szczelinach // zlodowacenie Wisły- najmłodsze ze zlodowaceń polskich obejmujące województwa północne // utwór holoceński- utwory powstałe w czasie najmłodszej epoki geologicznej, gdzie ostatnie zlodowacenie było na ukończeniu, zanik lądolodu spowodował powstanie Bałtyku oraz utworów takich jak: osady rzeczne i jeziorne(piaski, muły, żwiry, gytie), torfowiskowe, eoliczne wydmy oraz gleby

3. Wykazać związek między warunkami hydrologicznymi danego siedliska a klimatem i budową geologiczną

Budowa geologiczna ma duży wpływ na warunki hydrologiczne, infiltracja gleby przez wodę zależy od jej przepuszczalności, poziom wody gruntowej determinuje wilgotność siedliska, także zdolności retencyjne gleby wpływają na jej uwilgotnienie, czynniki klimatyczne takie jak, ilość opadów, liczba dni słonecznych i warunki termiczne mają wpływ na warunki hydrologiczne

4. Definicje: siedlisko terrestryczne, gleba hydrogeniczna, zasilanie soligeniczne torfowiska, utwór wodonośny, gytia, flisz karpacki

Siedlisko terrestryczne- siedlisko występujące w zagłębieniach i pradolinach będących pod wpływem wody zalewowej // gleba hydrogeniczna- dział gleb do których zaliczamy gleby powstałe pod wpływem wody stojącej lub przepływowej // zasilanie soligeniczne torfowiska- sposób zasilania torfowiska w którym wody podziemne wypływają na powierzchnię np. żródliska // utwór wodonośny- skały i gleby i inne utwory przepuszczające wodę i gromadzące ją w swoim poziomie // gytia- osad organiczny powstający na dnie jezior zwłaszcza eutroficznych. Powstaje z materiału organicznego, szczątków, fitoplanktonu, gromadzi sie całkowicie pod wodą // flisz karpacki- naprzemiennie ułożone warstwy skał osadowych morskiego pochodzenia, składająca się z piaskowców, zlepieńców, mułowców i iłowców, powstałe na dnie mórz dzięki prądom zawiesinowym które doprowadziły do charakterystycznego uwarstwienia

5. Jakie cechy gleby zależą od uziarnienia, wybrana zależność opisać

Gęstość, przepuszczalność, struktura, zwięzłość, plastyczność,

6. Warunki powstawania gleb mułowych

Stałe lub okresowe zalanie, okresowa aeracja stymulująca proces humifikacji materii organicznej pochodzenia roślinnego, woda musi być również natleniona,

7. Pojęcie zasobności i żyzności gleby

Zasobność gleby- sumaryczna zawartość w glebie dostępnych dla roślin makro i mikro elementów, a także substancji organicznych

Żyzność gleby- zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin, zespół właściwości gleby zapewniających roślinom warunki wzrostu, można ją zwiększać odpowiednio uprawiając glebę, nawożąc ją, poprzez odpowiednią meliorację

8. Na podstawie jakich cech opisowych i wyników analiz laboratoryjnych gleby można wnioskować o warunkach wilgotnościowych i typie gospodarki wodnej gleby

j.w.

9. Które cechy gleby w świetle metody ITGL- obniżają, a które zwiększają żyzność gleby

10. Podaj do danego gatunku gleby najbardziej typowy rodzaj gleby: pl (piasek luźny), gl (glina lekka), ps (piasek słabo gliniasty)

Pl: bielicowo-rdzawa, rdzawa brunatna // gl: brunatne właściwe // ps: rdzawa brunatna, bielicowo-rdzawa

---