1.Pojęcie stosunków międzynarodowych.

a)Dwa aspekty:

-całokształt stosunków między ich uczestnikami, jako praktyka,

-gałąź wiedzy, dyscyplina naukowa, której przedmiotem są międzynarodowe stosunki, nazywana począwszy do końca lat 70-tych intemacjologią.

b)Idealiści- SM to polityka międzynarodowa oparta o zasady etyczno-prawne.

c)Realiści-uważali że naturalna zbieżność państw nie istnieje, a między nimi trwa ciągła rywalizacja o dominację w wymiarze międzynarodowym.

2.Podstaw. cechy teorii Sm.:

Teoretycy systemów(M. Kaplan, J.D. Singer, K. Dutsch)-warianty tej teorii:

-teoria komunikacji, teoria otoczenia, teoria ekologiczno-technologiczna.

Teoria systemów w ujęciu F. Burłackiego i A.Gałkina- system SM jest podstawowy do którego przenikają impulsy wewnętrznych potrzeb państw przez ich politykę zagraniczną.

Teoria więzi(J.N.Roseau)-koncentruje się nad związkami między systemem politycznym państw a systemem politycznym .państw jako zbiorowości. Badanie SM metoda symulacji, gier i procesu podejmowania decyzji.

Teoria systemu .wg. Q.Wright'a- system SM to pole wykreślone przez takie współrzędne, jak czas, przestrzeń, działania, właściwości elementów i relacji między nimi.

W powyższych teoriach przeważa ujęcie SM jako systemu relacji między narodami, ich organizacjami tj. państwami ugrupowaniami międzynarodowymi, siłami o znaczeniu ponadnarodowym.

3.Podmioty MSP- pojęcie, klasyfikacja, rodzaje.

Podmioty SM- uczestnicy SM (aktorzy na scenie międzynarodowej)to zorganizowane grupy społeczne, których działania wykraczając poza granice jednego państwa mają na celu wywarcie wpływu na kształtowanie się tych stosunków i wpływ ten wywierają.

Rodzaje podmiotów SM : państwa i ich działania, systemy państw (sojusze, organizacje państwowe itp.), organizacje międzynarodowe, ruchy międzynarodowe.

4.Państwa jako podmioty MSP:

a)jedność trzech elementów:

-terytorium o wyraźnych granicach

-ludność stale zamieszkująca owe terytorium

-najwyższa władza sprawująca skuteczną kontrolę nad terytorium i ludnością(suwerennie wewnętrzna)

b)uczynienie przez inne państwa

c)zdolność do utrzymania stosunków z innymi państwami i niezależność od nich (suwerenność zewnętrzna)

Państwo w SM- społeczność międzynarodowa uzna, że dany twór polityczny zdolny jest do uczestnictwa w obrocie międzynarodowym:

-zdolność utrzymania stosunków z innymi państwami,

-terytorium, suwerenna władza, ludność

Podstawowe cechy państw w porządku międzynarodowym;

-niepodległość- suwerenność,

-równość wszystkich państw świata.

5. Polityka zagraniczna państw MSP:

Polityka zagraniczna państwa zakłada działalność tego państwa(jego wyspecjalizowanych organów)na zewnątrz(wobec otoczenia międzynarodowego). Polityka państwa dzieli się na politykę wewnętrzną i zewnętrzną(międzynarodową) państwa jednakże są one polityką jednorodną państwa. Polityka zagraniczna jest integralną częścią polityki całokształtu państwa i funkcją wewnętrzną systemu politycznego i społeczno-politycznego.

Cechy polityki zagranicznej państwa:

-zewnętrzna działalność państwowa w odmiennym, poliarchicznym, zdecentralizowanym otoczeniu, pozbawionym władzy centralnej, nasyconym za to podmiotami, często o równoważnym znaczeniu, odmiennym od środowiska wewnętrznego pod względem struktury.

-cele, metody i programy pol. Zewn. Muszą się liczyć z określonym etapem rozwoju SM, sytuacją na arenie międzynarodowej, z działaniami, celami i programami, z interesami innych suwerennych jednostek, własnymi możliwościami

-odzwierciedla interesy państwa, narodu i innych dominujących grup wewnątrzpaństwowych(racja stanu),

-wyspecjalizowane metody i środki działania i oddziaływania, organy w celu realizacji tych interesów.

-zadania pol.zagr. można podzielić na taktyczne bądź strategiczne.

Wyznaczniki polityki zagranicznej- decydują o efektywności polityki zagranicznej.

a)czynniki wyznaczników polityki obiektywnej:

-materialne np. potencjał gospodarczy i militarny,

-aksjologiczne-wartości i cele polityczne, które są tworzywem strategii zagranicznej

-demograficzne- populacja ludności.

-geopolityczne

-strukturalne- struktura SM

-funkcjonalne- np. układ sił między podmiotami SM

-podmiotowo- strukturalne-np. przynależność państwa do sojuszu.

-potencjał polityczny oceniany przez innych uczestników SM

b) czynniki wyznaczników subiektywnych:

-koncepcje polityki zagranicznej

-strategie

-percepcje państwa i jego możliwości

-postrzeganie środowiska międzynarodowego przez np. polityków.

c)czynniki wewnętrzne:

-potencjał gospodarczy i militarny, demograficzny

-spoista i zwarta lub niestabilna struktura systemu politycznego

-wartości i cele czynników decydujących o polityce

-koncepcje, strategie polityki zagranicznej

-percepcja

Klasyfikacja polityki zagranicznej:

-aktywna-polityka zagraniczna zmienna niezależna to wewnętrzne potrzeby i interesy, natomiast czynniki zmienne i zależne to środowisko zewnętrzne.

-pasywna-postrzeganie środowiska międzynarodowego jako zespołu czynników i zmiennych i niezależnych od polityki zagranicznej.

-ofensywna- czynne działanie na rzecz urzeczywistniania koncepcji SM

-defensywna- obrona zastanego stanu rzeczy.

Cele podstawowe polityki zagranicznej państwa:

-bezpieczeństwo państwa

-wzrost siły(potencjału państwa)

-wzrost prestiżu i pozycji międzynarodowej państwa.

Rodzaje działań w SM:

-bilateralne

-regionalne

-ponadregionalne

-globalne

Funkcje polityki zagranicznej:

-ochronna- ochrona praw i interesów kraju i jego obywateli

-reprezentacyjno-informacyjna- reprezentowanie państwa na zewnątrz oraz informowanie otoczenia

-negocjacyjno- organizacyjna- wykorzystywanie kontaktów zagranicznych w celu osiągnięcia celów.

Klasyfikacja środków polityki zagranicznej:

a)-informacyjno- kulturalne ( ideologiczne)

-polityczne

-ekonomiczne

-militarne

b) kryterium formalne:

-naturalne: przestrzeń, położenie geograficzne

-sztuczne: sojusze, armia, gospodarka

-stałe: obszar, bogactwa

-zmienne: przywódcy, koncepcje

-współpracy- sojusze, negocjacje

-walki: armia, dywersja

6. Narody jako podmioty MSP.

Naród- historycznie wytworzona i trwała wspólnota ludzi, ukształtowana na gruncie wspólnych losów dziejowych, kultury i języka, terytorium, życia ekonomicznego.

Z procesem formowania się narodu wiąże się kwestia narodowa ( wynikająca z mniejszości, nierówności w stosunkach między narodami.)

7. Organizacje międzynarodowe i ich klasyfikacja:

Organizacja międzynarodowa- celowy związek co najmniej 3 państw powstały na podstawie umowy międzynarodowej mający charakter statutu organizacji wyposażony w system stałych organów.

Podział:

a) ze wzgl. Na kryterium członkostwa:

-rządowe (GOS)- członkami są państwa, powstają na podstawie statutu, posiadają podmiotowość prawną ( ONZ, WHO)

-pozarządowe (NGOS)- członkami sa osoby fizyczne i prawne, nie mają statutu, nie posiadają podmiotowości prawnej (FIFA, GREENPEACE, VEFA)

b) ze względu na zakres działania:

-uniwersalne- pokrywają zasięgiem cały glob ziemski np. ONZ, WHO, UNICEF,UNESCO,MOP.

-regionalne- dot. Tylko regionu np. Rada Europy, NATO, OBWE,OJA.

c) ze wzgl. Na zakres przedmiotowy działania:

-wszechstronne- obejmują wszystkie strefy aktywności ludzkiej (ONZ, RN, RE, OPA)

-wyspecjalizowane- obejmują konkretne zagadnienia ( MOP, UNICEF, UNESCO)

d) ze wzgl. Na możliwośc dostępu do organizacji:

-otwarte

-półotwarte

-zamknięte

e)ze wzgl. Na kompetencje wzgl. Państw członkowskich

-o charakterze koordynacyjnym- podejmowanie decyzji o konsensus( jednomyślność)

-o charakterze ponadnarodowym- podejmowanie decyzji większością głosów, na zasadzie autonomii sądowej, zasada pierwszeństwa prawa stanowionego, autonomia budżetowa.

8. Rodzaje interesów międzynarodowych.

Interesy państwa- zespół wartości i potrzeb niezbędnych do istnienia w systemie stosunków międzynarodowych

Interesy narodowe i międzynarodowe:

1)egzystencjalne

2) koegzystencjalne

3) funkcjonalne

Trzy grupy interesów:

-najważniejsze- realizowanie w sposób bezwzględny

-ważne- mogą być przedmiotem negocjacji

-dalszoplanowe- możliwy jest daleko idący kompromis

9. Płaszczyzny stosunków międzynarodowych

1. kryterium przynależności przedmiotowej:

-stosunki polityczne, np. stos. dyplomatyczne

-stosunki gospodarcze np. wymiana handlowa, stos, transportowe.

-stosunki kulturalne

-stosunki wojskowe

-stosunki prawne itp.

2. kryterium historyczno- przedmiotowe (R.Bierzanek);

-typy historyczne:

*stos. między państwami- miasta starożytnej Grecji,

*stos. w okresie rzymskim

*stos. w ramach średniowiecznej rodziny narodów chrześcijańskich

*stos. między państwami pozaeuropejskich kultur i cywilizacji

-typy współczesne:

*klasyczny- od połowy XVII w do rosyjskiej rewolucji październikowej,

*stosunki między państwami o różnych ustrojach- integracja państw o podobnych ustrojach.

3. kryterium klasowe:

-typ feudalny- stosunki między państwami o ustroju feudalnym.

-typ kapitalistyczny - stosunki między państwami kapitalistycznymi

-typ socjalistyczny - stosunki między państwami socjalistycznymi

-stany mieszane przejściowe np. typ kapitalistyczno- socjalistyczny.

4. kryterium przedmiotowe wg. W. Morawieckiego:

-typ rywalizacji- różnica bądź antagonistyczne przeciwności interesów państw między państwami. Prowadzą do sporów i konfliktów międzynarodowych.

-typ współpracy-zgodność interesów między państwami, prowadząca do ich zbieżności bądź wspólnoty

10. Jakie są globalne problemy MSP.

-groźba zniszczenia ludzkości - broń atomowa

-terroryzm międzynarodowy - zagrożenie

-ekologiczny - niszczenie środowiska naturalnego

-demograficzny - szybki przyrost ludności

-wyżywienie ludzkości - głód w krajach słabo rozwiniętych - problem PN -PD

-wyczerpanie się zasobów naturalnych - energia

Etapy rozwoju MSP po II wojnie światowej - 7:

a) I etap:

-zakończenie konfrontacji zbrojnej (II wojny światowej)

-ukształtowanie się ładu jałtańsko - poczdamskiego (1945):podziai Europy na dwie strefy wpływów, podział Niemiec i Austrii

-wypracowano podstawowe zasady statutu przyszłej ONZ (konferencja w Dumbarton Oaks), KNZ (konferencja w San Francisco IV-V11945)

b )ll etap:

-rozpad koalicji, początek nowej konfrontacji (1946-1947)

-spory między dotychczasowymi aliantami rozpoczęły się na tle reparacji wojennych dla ZSRR, dalszego losu zagłębia Ruhry i Saary, oraz likwidacji przemysłu zbrojeniowego Niemiec

-konferencja paryska ministrów spraw zagranicznych (kwiecień-lipiec 1946) nie przyniosła w tej sprawie efektów

-ZSRR odmówił opuszczenie PN Iranu

-propozycja USA zjednoczenia Niemiec

-spór pomiędzy USA a ZSRR o cieśniny czarnomorskie

-powstanie Bizonii (ze stref okupacyjnych W, Brytanii i USA)

-moskiewska konferencja „wielkiej czwórki" i odrzucenie przez ZSRR planu marshala.

c) III etap:

-konfrontacja systemowa (zimna wojna) - podział na dwa bloki (1948-1954)- początek to przemówienie Churchila w Fulton i Bymesa w Stuttgarcie

-pierwszy kryzys to radziecka blokada Berlinu Zachodniego (od 30.06.1948)

-21.09.1949 r, proklamowano powstanie RFN

-uchwalenie konstytucji NRD

-po wojnie domowej pomiędzy armią Mao Ze-donga, a Czang Kaj-szeka proklamowano powstanie Chińskiej Republiki Ludowej

-wojna koreańska

-RFN przyjęta do NATO

-anulowanie przez ZSRR 7 sojuszy z Wlk. Brytanią i Francją

-konferencja ministrów spraw zagranicznych krajów socjalistycznych Europy (maj 1955) - utworzenie Układu Warszawskiego - pakt militarny umacniający zależność tych krajów od ZSRR

d)IV etap ;odprężenie

-kształtowanie się równowagi sił i Stachu w stosunkach Wshód-Zachód (1955-1978)

-Początek to konferencja w Genewie na temat zakończenia wojny w Indochinach, Niepodległość Losu i Kambodży i podział Wietnamu wzdłuż 17 równoleżnika .

-przejęcie władzy w ZSRR przez Chruszczowa - zainicjowanie polityki normalizacji z Jugosławią i Zachodem.

-ZSRR zapoczątkował proces destalinizacji i nowy etap zbrojeń wystrzeliwując w kosmos pierwszego satelitę ziemii , rakiety balistyczne ,broń H (eksplozja w 1961 na Nowej Ziemi).

-Amerykanie odpowiadają stworzenie rakiet Trydent i produkcji bomby wodorowej

-układ moskiewskie VI11963 przerywa wyścig zbrojeń, podpisano układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej

-zestrzelenie szpiegowskiego U-2 nad Świerdłowkiem

-blokada Berlina Zachodniego 1961

-kryzys karaibski 1962

-interwencja w Czechosłowacji 1968

-proces dekolonizacji -1945 było 71 państw

-1950-pojawienie nowych 12 państw

-1951-1960 - niepodległość uzyskało nowych 29 państw

-1960-0970 - 25 nowych państw

-1980- notowano 164 uczestników SM

-ukoronowanie procesu odprężenia to KBWE w 1975

e)V etap

-konfrontacji i kryzys sytemu komunistycznego (1979-1985)

-XII 1979 - decyzja rurorakietowa Pakt PN-atlatyckiego dot. Rozlokowania w Europie Zachodniej rakiet Pershing, cruise, Tomahawk

-Rosja w odpowiedzi lokuje swe rakiety na granicach Paktu Warszawskiego i zajęcie Kabulu

-Interwencja w Afganistanie

-początek drugiej zimnej wojny

-wyścig zbrojeń zapoczątkowany przez Ronalda Regana (broń laserowa w przestrzeni okołoziemskiej)

-stan wojenny w Polsce w 1981

-1983 dialog rozbrojeniowy Wschód - Zachód został przerwany

-zmagania w Libanie

f)VI etap:

-odwrót od konfrontacji, próby zreformowania komunizmu

-Jesień ludów i rozpad ładu jałtańsko - poczdamskiego

-przejęcie władzy w ZSRR przez Michaiła Gorbaczowa i wprowadzenie programu głasnosti i pierestrojki.

-układ Start pomiędzy Gorbaczowem, Reganem i Bushem- ograniczenie broni strategicznych, wycofnie i likwidacja broni nuklearnej średniego zasięgu stacjonowanych w Europie.

-wycofanie wojsk ZSRR z Afganistanu

-demontaż komunizu na Węgrzech )(1988-1989)

-okrągły stół w Polsce

-legł mur berliński synonim żelaznej kurtyny

g)VII etap

-od lokalnych konfliktów do współpracy

-integracja europejska od 1990

-przewartościowanie polskiej poliytyki zagranicznej (expose „solidarnościowe premiera T.Mazowieckiego) państwa europy środkowo-wchodniej na rzecz procesów integracyjnych europy zachodniej.

-1991 - rozpad Jugosławii, niepodległość Słowenii i Chorwacji, rozpad ZSRR

-1992 - proklamowano niepodległość Macedonii

-Bośnia i Hercegowina - wojna pomiędzy Serbami, Muzułmaniami i Chorwatami

-Powstanie Nowej Jugosławi (Serbia i Czarnogóra)

12.Warunki funkcjonowania polskiej polityki zagranicznej w okresie od 1945 - 1989 r.

^ Uzależnienie od dominującego ZSRR. Podległość ta zmieniała się w zależności od:

-zmiany politycznej ZSRR

-etapu stosunków międzynarodowych w relacjach Wschód - zachód

-spoistości i synchronizacji działań innych członków „bloku"

-internacjonalizmu socjalistycznego - system układów bilateralnych i zbiorowych oraz wspólna polityka pokojowego współistnienia w stosunkach z państwami kapitalistycznymi i pomocy i solidarności w stosunkach z krajami postkomunistycznymi (trzeciego świata).

13.Na jakie trzy etapy dzieli się okres 1945 - 1989 w polskiej polityce zagranicznej:

a)I etap: 1945-1956

-uznanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w Warszawie w lipcu 1945 przez wszystkie mocarstwa - umocnienie więzi i dyplomacji w świcie

-ściślejsza kontrola polskiej polityki zagranicznej przez ZSRR ze względu na nadciągającą zimną wojnę

-1947 powstaje Biuro Informacji Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominform) - efekt narady w Szklarskiej Porębie- dbanie o jednolitość polityczna i ideologiczną wszystkich „demoludów" grożąc przykładem Jugosławii.

-1949 - powstaje Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej - wiąże wszystkie państwa bloku wschodniego pod względem gospodarczym

-1955 - układ Warszawski - polityczno- wojskowy pakt sankcjonujący dwubiegunowy układ sił na świecie.

b)II etap: 1956-1981

-październik 1956

-szerszy margines swobody dla polskiej polityki zagranicznej

-uregulowanie kwestii stacjonowania radzieckich wojsk w Polsce , odesłanie „radzieckich doradców", likwidacja nierównoważnej wymiany handlowej,

-rezerwa wobec radzieckiej polityki natomiast w stosunku do: Węgier (interwencja w 1956), Chin (nieangażowanie się w krytykę), Jugosławii (symtatyzacja),RFN (polska była gotowa zawrzeć układ o normalizacji stosunków natychmiast po podpisaniu podobnego przez RFN-ZSRR), inicjatywy podejmowane na forum organizacji międzynarodowych

c)lll etap: 1981-1989

-stan wojenny w Polsce 13.12.1981 r. - stan izolacji i sankcji gospodarczo - politycznych zastosowanych przez państwa zachodnie

-VI. 1989 utworzenie rząd T. Mazowieckiego i wydobywanie się polskiej polityki zagranicznej z tego stanu.

14.Strategia polskiej polityki zagranicznej po 1989 r.

a) polityka prozachodnia - expose premiera T. Mazowieckiego dotyczące dążenia Polski do współtworzenia Europy, która powinna powstać przez przezwyciężenie podziałów powojennych. W „Drodze do Europy" powinniśmy wykorzystać swoje położenie geograficzne. Powyższe dążenie poparł K. Skubiszewski w Zgromadzeniu Atlantyckim w 1990 deklarując prozachodnią politykę zagraniczną Polski.

Dążenie do integracji Europejskiej zaowocowało tzw. Układem europejskim ustalającym stowarzyszeni Polski ze Wspólnotami Europejskimi.

b)stosunki z Niemcami i Rosją - były ważne ze względu na nasze położenie geopolityczne:

-podpisanie z Niemcami traktatów o nienaruszalności granic, o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy , wspomagania przyjęcia do UE.

-podpisanie z Rosją traktatu o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy, a także o wycofaniu wojsk byłego ZSRR z Polski i protokół o uregulowaniu spraw finansowych (przyjęto opcję zerową - która po czasie nie pomogła).

-Podpisanie z Rosją nowego porozumienia o regulacji wzajemnych długów (opcja plus - zwrot Polsce 20 min dolarów w towarach).

-Podpisanie z Rosją umowy o bezwizowym (po wejściu Polski do UE układ ten został renegocjowany) oraz oświadczenie o utworzeniu w przyszłości strefy wolnego handlu .

- sprzeciw Rosji na uczestnictwo Polski w NATO

c) współpraca na płaszczyźnie regionalnej - K. Skubiszewski wyraził potrzebę integracji czechosłowacko - polsko - węgierskiej i konieczność współpracy z Autrią, Jugosławią i Włochami

15.Grupa wyszehradzka - co to jest, skład, powstanie

-powstanie: 1990 r„ Porozumienie w Wyszehradzie

■ cel: kształtowanie współpracy i zaciśnienie kontaktów z instytucjami europejskimi, wspólne konsultacje w sprawach: bezpieczeństwa, współdziałanie w dziedzinie humanitarnej, ekologicznej

-skład początkowy Czechosłowacja, Polska, Węgry, od 1994 : Czechy. Słowacja. Polska, Węgry

16.CEI a CEFTA-inicjatywa śr.-europ.

a)CEI - powstanie:

-V. 1990 przyjęcie Czechosłowacji do „czwórki naddunajsko-adriatyckiej" - Pentagonalne

-1991 -do Pentagonalne przystąpiła Polska - powstanie Heksagonale (Grupa Wyszehradzka znalazła się cała w Heksagonale)

-Rozpad i wojna domowa Jugosławii zdecydowało że w 1992 Heksagonale zmieniło nazwę na CEI

-1993 - Polska sprawuje prezydencję CEI - zrzesza 17 państw.

b)CEFTA - środkowoeuropejskie porozumienie o wolnym handlu

-powstanie: XII. 1992 r,

-cel: nacisk państw zachodnich aby zaszczepić w państwach środkowoeuropejskich zasady wolnego handlu

- Dzięki decyzjom o przyspieszeniu likwidacji ograniczeń handlu rolno - spożywczego oraz o zwolnieniu ceł dużej grupy ań. przemysłowych następowało ogromne przyspieszenie w obrotach miedzy krajami CEFTA.(Polską, Czechami, Słowacją i Węgrami)

-1996- przyjęcie Słowenii

17.Proces integracji europejskiej od EWWiS do UE.

-1948 - powstanie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej, przekształconej potem w OECD i - 1949 Powstanie Rady Europy

-1952 - powołanie EWWiS - w wyniku podpisania Traktatu Paryskiego między Belgią, Holandią, Luksemburgiem, Francją, Niemcami, i Włochami

-1957- podpisanie traktatów Rzymskich (zwane Traktatem Europejskim) dały początek EWG i EURATOM.

-Wspólnoty Europejskie: EWWiS, EWG, EURATOM miały być uzupełnione Europejską Wspólnotą Obronną za czym poszłaby Europejska Wspólnota Polityczna.

-1967 - organizacje Wspólnoty połączyły swe instytucje i stworzyły ramy WE pozostając w związku z postanowieniem z 1965 o połączeniu EWWiS, EWG i EURATOM.

-1973 - skład członkowski WE został rozszerzony o W. Brytanię, Danię, Irlandię -1981 - do WE dołącza Grecja

-1986 - dołączają: Hiszpania, Portugalia

-1987-wejście w życie Jednolitego Aktu Europejskiego związanego z utworzeniem rynku wewnętrznego, cechującego się swobodnym przepływem towarów, usług, ludności I kapitału do końca 1992 r. a także reformy traktatów założycielskich Wspólnot tj,. Traktatów Rzymskich

-JAE stworzył prawne podstawy funkcjonowania Rady Europejskiej oraz Europejskiej Wspólnoty Politycznej

-1991 - szczyt Rady Europejskiej w Maastricht uchwalono przejście do następnego etapu integracji - do zawarcia Unii Europejskiej, która ma być unią ekonomiczną, walutową i polityczną

-1992 - w Maastricht został w tej sprawie podpisany traktat, ratyfikowany przez Parlament Europejski i parlamenty krajów członkowskich, wżycie wszedł w 1993 r.

-Traktat UE wprowadza formalnie nazwę WE na miejsce pojęcia EWG.

-Traktat UE wprowadził pewnie zmiany do funkcjonowania zasadniczych instytucji Wspólnoty. Zaliczamy do nich: Radę Ministrów, Komisję Europejską, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Rewidentów Księgowych,, Radę Europejską

18. Tradycje polskiej myśli integracyjnej,

- koncyliaryzm (XV i XVI w) - zrodzony we Wszechnicy Krakowskiej (UJ)- podział wszystkich członków na nacje, uczy współżycia ludzi różnych narodowości, odrzucenie miecza i ognia jako krzyżackich metod nawracania chrześcijan, pokojowe współżycie z sąsiadami,

-koncepcja Stasica - poszczególne narody mają utworzyć wielkorządztwa, rządzić nad nimi ma jeden władca, pośrednikami między nim a narodami byłyby rady namiestnicze wybierane przez poszczególne narody

-unionizm Hoene-Wrońskiego - stosunek człowieka do Boga to taki rodzaj unii, jaki łączy jednostkę ze społeczeństwem i narodem Podobna unia powinna składać narody we wspólnotę międzynarodową (Europa Środkowa, i Europa Wschodnia federacją Słowian) Ośrodkiem tej federacji miałabyć Rosja.

-panslawizm - działanie Federacji Słowiańskiej w oparciu o Rosję.

-ruch pokoju - 1867 zwołanie Kongresu Pokoju na który zaproszono przedstawicieli I Międzynarodówki. Utworzenie Ligi Pokoju i Wolności z siedzibą w Berlinie. Głosili stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy.

b)przed odzyskaniem niepodległości

-Koncepcja J.Paderewskiego- plan urzeczywistnienia dwóch federacji: Stany Zjednoczone Europy Zachodniej (początkiem jest Ententa) i Stany Zjednoczone Polski na wschodzie (skład: królestwa: Polskie, Litwy, Polesia, Galicji i Podola oraz Wołynia)

-Koncepcja A. Lednickiego - chciał realizować plan Stanów Zjednoczonych Europy w oparciu o związek narodów słowiańskich , wyzwolonych w trakcie I wojny światowej.

-Koncepcja R. Luksemburg - rewolucja proletariacka jako warunek wyzwolenia narodowego I zjednoczenia się w jednym „Braterskim Związku Republik".

-Paneuropa - Richard Coudenhove - Kalergi (1894-1972) - Pan-Europa miała objąć jako federacja kontynent (bez wysp brytyjskich) od Portugalii po Polskę (bez ZSRR). Trzonem tego związku miał być sojusz francusko- niemiecki. Paneuropa miał być związkiem regionalnym w Lidze Narodów. Dążenie to zjednoczenie narodów europejskich zanim zostaną one połknięte przez mocarstwa światowe. Symbolem Unii Paneuropa był czerwony krzyż na tle złotego słońca. Szybko powstawały komitety unii min, w Polsce.

c)w okresie wojny i okupacji:

• koncepcja Międzymorza - W. Sikorski- 1939.- realizacja tej koncepcji to federacja Polski i Czechosłowacji. 1940 - deklaracja polsko-czechosłowacka dotycząca woli tych dwóch państw do doprowadzenia do ich związku. Opracowano zasady Aktu Konstytucyjnego celem rozszerzenia federacji o Węgry, Rumunię , Litwę ewentualnie Austrię. Federacja ta nie doszła do skutku, ponieważ ZSRR zaproponowało Czechosłowacji lepszy układ w zamian za niezłączenie z Polską poprzez federację.

-plan unii bałkańskiej - VI11941, rozmowy rządu jugosłowiańskiego i greckiego celem utworzenia Unii Bałkańskiej, która miała się stać następną częścią Federacji Środkowo-europejską. Po wojnie miała ona wejść w związek z federacja zachodnioeuropejską tworząc Stany Zjednoczone Europy (Unię Europejską).

-koncepcie zjednoczenia Europy w okupowanej Polsce -

•Polska Partia Socjalistyczna - zaangażowała się w idei „Związku Wolnych Ludów", oparty na zasadzie "wolni z wolnymi, równi z równymi". Idea miała łączyć po wojnie Polskę z Litwą, Białorusią i Ukrainą

•Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa (PLAN) - głosiła hasło Stanów Zjednoczonych Europy Środkowej

•Ruch Zjednoczenia Słowian - głosił panslawistyczną koncepcję jedności Słowian.

•katolicka organizacja ponadnarodowa „Unia"- koncepcja integracji międzynarodowej

•w 1943 „Unia" połączyła się ze Stronnictwem Pracy - realizując program Frontu Mores przewidywano powstanie po wojnie Międzymorza, który został wtopiony w program unionizmu.

•Jerzy Braun (późniejszy delegat Rządu na kraj - koncepcja Unii Słowiańskiej , której trzon stanowiły kraje środkowoeuropejskie. Unia Słowiańska starałaby się o utworzenie i wejście do Unii Europejskiej. Unia Europejska byłaby częścią Unii Światowej.

•Związek Odrodzenia Narodowego - przewidywał Federację Europejską, ukształtowaną na wzór Stanów Zjednoczonych w bloki bliskich sobie kulturowo, geograficznie i ekonomiczne narodów. W bloku środkowoeuropejskim główną rolę odgrywałaby Polska.

•Konfederacja Narodowa - dążenie do stworzenia po wojnie Konfederacji Europy - Środkowo-Wschodzniej.

•Luźne grupy komunistów w 1942 - proponowały rozwój rewolucji proletariackiej, która przekształci się w wojnę , a po niej powstanie Międzynarodowej Republiki Radzieckiej, djlata 1948- 1980

-integracja partii agrarnych - inicjatywy współpracy partii chłopskich i farmerskich -integracja partii socjaldemokratycznych - przeciwdziałanie imperialne polityce ZSRR i USA

-integracja partii chadeckich - cel to integracja Europy Środkowej w ramach zjednoczenia Europy demokratycznej, opracowanie deklaracji, która zawierała zasadę unii człowieka z bogiem, unii między ludźmi i unii między narodami.

-stanowisko KDL-ów wobec początków integracji europejskiej :

•planu Schumana poparty przez Kongres Adenauera i włoską chrześcijańską demokrację - zmierzający do zrealizowania gospodarczej integracji Europy - Powstanie EWWis, która przekształciła się w EWG. ■ po drugiej stroni żelaznej kurtyny - Plan Rapackiego

-koncepcja nowego ładu międzynarodowego - system wartości oraz zinstytualizowany mechanizm realizacji interesów państwa, dążenia do związania się ze strukturami NATO i Wspólnot Europejskich, polska w Radzie Europy.

19. Polska w Radzie Europy i jako państwo stowarzyszone z UE. a) Polska w RE:

-08.06.1989 r. - Polska jako status gościa specjalnego - przyznanie przez Prezydium Zgromadzenia Parlamentarnego 6 miejsc do sejmu i senatu RP.

-1990 -list do sekretarza Generalnego RE o przyjęcie i przyznanie członkowstwa Polsce w RE.

-26.11.1991 - przyjęcie Polski do Rady Europy jako 26 państwo

-warunkiem przyjęcia było uznanie, że polska spełnia zasady praworządności i gwarantuje każdej osobie, która podlega jej jurysdykcji, prawa człowieka, podstawowe wolności.

-od 10.11.2004 fo 17.05.2005 polska pełniła po raz pierwszy funkcję przewodniczącego w Komitecie Ministrów Rady Europy, organu decyzyjnym, w skład którego wchodzą ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich.

-na okres przewodnictwa Polski przypadł czas debaty na temat przebudowy struktur instytucji europejskich.

-przewodniczącym Komitetu Ministrów został profesor Adam Daniel Rotfeld, ówczesny Minister Spraw Zagranicznych RP.

-aktualnie w Komitecie Ministrów Polskę reprezentuje Anna Fatyga.

-w czasie przewodnictwa Polska skoncentrowała swoje działania na umocnieniu jedności kontynentu europejskiego po rozszerzeniu UE poprzez ochronę praw człowieka, promowaniu dialogu międzykulturowego, niezbędnego warunku tolerancji i rozwiązywania sporów, rozwijania demokracji lokalnej i współpracy transgranicznej.

-16 i 17 maja 2005 - III Szczyt Rady Europy - przyjęcie Deklaracji politycznej oraz Planu działania wytyczającego główne zadania dla RE na najbliższe lata dotyczące przestrzegania demokracji, praw człowieka, i praworządności, w celu zjednoczenia Europy bez linii podziałów. A także wzmocnienie instytucji RE oraz lepsza współpraca z innymi organizacjami: UE i OBWE.

-Aktywność polski na rzecz polityki ukraińskiej - zapobiegnięcie rozlewowi krwi i pokojowe załatwienie sporów związanych z sfałszowaną rundą wyborów prezydenckich.

-Polska aktualnie jest reprezentowana w Zgromadzeniu Parlamentarnym RE przez delegację 12 przedstawicieli i 12 zastępców, natomiast w Kongresie Władz Lokalnych i Regionalnych przez delegację 6 rezydentów i 6 zastępców.

-sędzią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest prof. Lech Galicki.

-Polska podpisała i ratyfikowała prawie 200 Konwencji RE np. konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Europejska konwencja o ekstradycji, Europejska Karta Społeczna , Europejska Konwencja o zwalczania terroryzmu , Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych . b)Polska w UE- więcej w pyt. Nr 29.

-1989 - polska w EWG/EEC- składa propozycję układu o współpracy handlowej i gospodarczej

-1990 - rozpoczynają się negocjacje

-1991 - Polska i Wspólnoty Europejskie podpisują traktat stowarzyszeniowy - akcesja do WE to główny cel Polski, traktat miał służyć przez współpracę ekonomiczną rozwojowi Polski

-1992 - tymczasowy układ o wspólnych zasadach wymiany Polski

-1994 - traktat stowarzyszeniowy spełnia swoje zadanie.

-1990-1992 - kraje WE raczej wątpią w rozszerzenie

-1993 - Rada Europejska w Kopenhadze wysuwa pięć kryteriów wobec potencjalnych członków; (demokracja , państwo prawa, zasady humanitarne i przestrzeganie praw człowieka, gospodarka rynkowa, zdolność do przyjęcia zobowiązań członka UE, Unia musi mieć zdolność do wchłonięcia nowych członków, możliwość dawania sobie rady w konkurencji z siłami rynkowymi w Unii.

-wewnętrzne dokonania:

•1996 - Powstanie Komitetu Integracji Europejskiej

•1997 - sformułowanie narodowej strategii integracji, wcielenie w życie acquis communautaire - zespół 10 000 norm.

-zewnętrzne problemy:

•rozszerzenie UE musi poprzedzać wprowadzenie instytucjonalnych reform •1996- 1997 - Międzyrządowa Konferencja

•1997- Traktat Amsterdamski i Komisja Europejska

•1998 - początek rozmów akcesyjnych z 7 państwami postkomunistycznych , zasadnicze problemy to : rolnictwo, dołączenie do rynku pracy, prawo zakupu ziem przez obcokrajowców europejskie wartości,

•2000 - konferencja międzyrządowa

* 2002 - Koniec rozmów akcesyjnych

* 2003 - podpisanie traktatu akcesyjnego i referendum akcesyjne

* 2004 - wstąpienie Polski do UE.

20. Pojęcie regionalizmu i przykłady organizacji regionalnych.

Regionalizm - interesy państw wspólnie ze sobą sąsiadujących na danym terytorium, w danym regionie

APEC- forum współpracy Azji i Pacyfiku

ASEAN - stowarzyszenie współpracy Azji i Pacyfiku

CORICOM- wspólnota Karaibów

LAILA - stowarzyszenie integracji Ameryki ŁAC.

NAFTA - PN Ameryka porozumienie o wolnym handlu

EFTA - PN europejskie stowarzyszenie wolnego handlu do którego należały państwa europejskie

OPA

OJA

OBWE

Rada Europy

21. OBWE jako organizacja regionalna

- powstanie: Szczyt Konfederacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Budapeszcie w 5-6 grudnia 1994 r. powstała po i przekształcenie KBWE

- obecnie skupia 56 państw: Europa , państwa po rozpadzie ZSRR, Kanada i USA

- Pierwsze posiedzenie Konfederacji odbyło się w Helsinkach 30.07,- 10.08.1975 przyjmując Akt Końcowy, zwany Wielką Kartą Pokoju, zawierająca zasady i postanowienia gwarantujące stan pokoju w Europie.

- w kolejnych spotkaniach omawiano sprawy środków zaufania i bezpieczeństwa, rozbrojenia, pokojowego sposobu załatwiania sporów, praw człowieka, ekologicznej i gospodarczej współpracy .dziedzictwa kulturowego itp.

- 20-21.03.1995 r. Paryż - specjalna konferencja na której przyjęto Pakt Stabilizacji w Europie, który potwierdza nienaruszalność granic w Europie i gwarancje praw mniejszości narodowych.

- 2-3.12.1996 Szczyt w Lizbonie - przyjęcie deklaracji w sprawie modelu bezpieczeństwa europejskiego wXXI wieku i polityczny dokument końcowy („deklaracja szczytu lizbońskiego)

22. Podstawowe problemy regionu Ameryki Łacińskiej.

- W 1994 roku był Meksyk, w 1998 - Brazylia, w 2001 - Argentyna- kryzysem ogarnięta jest większość krajów Ameryki Południowej, -przyczyny - potężne zadłużenie po poprzednich dekadach, uzależnienie od kapitału zagranicznego , niestabilny system polityczny, silne wpływy ruchów populistycznych domagających się ochrony rynku wewnętrznego i ingerencji państwa w gospodarkę, korupcja, niepokoje społeczne (strajki, demonstracje, gospodarka rynkowa powiązana z „ baronami kokainowymi

W minionym stuleciu w krajach Ameryki Południowej do władzy dochodzili naprzemian skrajnie populistyczni politycy i junty wojskowe. Jeśli coś łączyło te rządy, to obcesowy stosunek do praw człowieka i norm demokracji, potężna korupcja, a także skłonność do kosztownych, czasem szaleńczych eksperymentów w gospodarce.

Lata 80 fala przemian przypominająca "aksamitne rewolucje" w Europie Środkowej. We wszystkich krajach odbywały się wybory, które wygrywali ludzie wierzący w demokrację i wolny rynek.

Dziś te sukcesy bledną wobec trudności, jakie piętrzą się przed Ameryką Łacińska^, właściwie wszędzie poza Chile gospodarki pogrążone są w kryzysie, a struktury państwowe w chaosie i niepewności.

Listopad 2006 r Wenezuela formalnie przestała być członkiem G-3, regionalnego ugrupowania integracyjnego w którego skład oprócz Wenezueli wchodziły Kolumbia oraz Meksyk. - powód : Kolumbia i Peru podpisały dwustronne umowy o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi, oficjalnie : wycofanie Wenezueli z organizacji : ekonomiczna nieefektywność oraz straty jakie ponosiła wenezuelska gospodarka, spośród których najdotkliwsze były wzrost bezrobocia i spadek produkcji przemysłowej. Opuszczenie G-3 daje Wenezueli możliwość większego skupienia się na integracji w ramach Wspólnego Rynku Południa (Mercosur), gdzie zasady wzajemnych korzyści stron, równowagi oraz efektywności i elastyczności będą przez wszystkich przestrzegane .Wenezuela -przeciwnik Ameryki i imperializmu, widzi w integracji ekonomicznej na kontynencie kolejny front walki przeciwko Stanom Zjednoczonym.

- wybór z regionu niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ: Panama pogodziła Wenezuelę i Gwatemalę i została wybrana na nowego niestałego członka Rady Bezpieczeństwa. .

- Chile śmierć Pinocheta wywołała nagły wybuch skrajnych emocji. Na ulice Santiago wyszły tysiące zwolenników i przeciwników zmarłego dyktatora. Sympatycy opłakiwali śmierć, podczas gdy rywale ubolewali, że generałowi udało się uniknąć kary za przypisywane jego reżimowi zbrodnie.

2006 szczyt w RIO : UE i państwa regionu : program : strategiczne partnerstwo między dwoma regionami „ cel : pomoc w likwidacji: nierówności społecznej, ubóstwie , migracji, walki z narkotykami, przestępczości zorganizowanej, budowy demokracji i wsparcia ochrony środowiska , strefy wolnego handlu

Falklandy (Malwiny) - terytorium zależne na południowym Atlantyku, około 480 km od wybrzeży Argentyny. Znajdują się pod administracją brytyjską, ale prawa do nich rości sobie także Argentyna.

Mercosur- organizacja gospodarcza powołana w1991r( Argentyna , Brazylia , Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela, Chile, Boliwia)

Grupa Andyjska i Karaibskie Porozumienie Wolnego Handlu

FTAA - koncepcja integracji skierowana do obu Ameryk , promowana i forsowana przez USA - stworzenie strefy wolnego handlu , centrum polityczno - gospodarczego -największego na świecie .

23. Kwestia zjednoczenia Korei.

Od 1904r Korea pod panowaniem Japonii, II wojna światowa , tereny północne do 38 równoleżnika wyzwolone przez armię ZSRR, południe przez amerykanów . Rozbieżne interesy mocarstw doprowadziły do podziału Korei na północy : Koreańska Republika Ludowo - Demokratyczna - prezydent Kim Ir Sen , na południu : Republikę Korei Południowej ( Seul) - prezydent: Li Syng Man (uznane przez ONZ jako jedynie legalne państwo)

Wojna koreańska 1950-53r określenie jako I -szy moment zagrożenia wojną globalną , apogeum zimnej wojny. Północ wspierana przez Chiny, południe przez ONZ,(armię amerykańską) Atak Północnej Korei, przekroczenie 38 równoleżnika , cel: zjednoczenie Korei, pomoc Rosji i „ ochotników" z Chin, interwencja ONZ ( uchwała podjętą przez Radę Bezpieczeństwa dzięki nieobecności przedstawiciela Rosji - bojkot z powodu nie uznania Chin, wysłanie wojsk amerykańskich , prowadzenie wojny „ na wyniszczenie „. Śmierć Stalina ( marzec 1953r ) , umozliwa zakończenie rokowań pokojowych w Panmudżonie 27.07.53r. : utworzono strefę demarkacyjną wzdłuż 38 równoleżnika .Podział na : Korea Północą - reżim komunistyczny , Korea Południowa - ustrój demokratyczny

19 czerwca 2000

Po raz pierwszy od 1953 roku na lotnisku w Phenianie wylądował samolot z Seulu. Na jego pokładzie znalazł się prezydent Republiki Korei Południowej, do niedawna uważany przez północnych sąsiadów za wroga numer jeden. W trakcie szczytu obaj przywódcy podpisali porozumienie mające doprowadzić do pojednania między ich krajami. Dokument dotyczy czterech dziedzin: pojednania narodowego, współpracy w wielu dziedzinach, przygotowań do zjednoczenia Półwyspu oraz łączenia rodzin koreańskich,. Podpisując dokument oba państwa koreańskie formalnie odżegnały się od wrogich działań i napaści zbrojnej na terytorium drugiej strony.

Przełomowy, po prawie 50 latach wzajemnej nienawiści, szczyt koreański to, jak twierdzą obaj Kimowie, dopiero początek współpracy i zjednoczenia krajów. 0 ile ze strony Korei Południowej spotkanie prowadzi do nawiązania i rozszerzenia kontaktów ekonomicznych oraz połączenia rodzin, rozdzielonych przez wojnę, o tyle Korea Północna liczy na wsparcie dla podupadłej gospodarki i wystarczającą ilość żywności dla jej zubożałych mieszkańców. 2006 r

Istnieją tylko trzy możliwości: albo nastąpi przymusowe zjednoczenie Korei Północnej z Koreą Południową, albo stanie się ona państwem wasalnym uzależnionym od Chin, albo pogrąży się w chaosie i dojdzie do wybuchu wojny światowej. Półwysep Koreański - określany mianem puszki Pandory - Eksperyment z bronią nuklearną Najnowsza rezolucja ONZ w sprawie Korei Północnej zobowiązuje wszystkie państwa do zawieszenia transakcji handlowych towarami, które mogłyby pomóc w dalszym zbrojeniu reżimu, rząd północnokoreański nie ma wystarczających możliwości obrony przed sankcjami i da/szą izolacją międzynarodową. Prowadzona więc przez Zachód polityka może doprowadzić do przewrotu wygłodniałego wojska w Korei Północnej, które rozminuje pola minowe na granicy, wyłączy prąd z zasieków i zwinie druty kolczaste oraz zdejmie celowniki wyrzutni pocisków z Seulu. Jeśli Zachód prześpi moment początku przemian, Chiny mogą całkowicie podporządkować sobie Koreę Północną.

Przypomina się zimna wojna. Amerykanie nie cofną się przed niczym, by obronić świat przed szalonym dyktatorem Korei Północnej. Nie wykluczyła, że gdyby Kim Dzong II zrzucił na Japonię bombę atomową, to USA odpaliłyby na Phenian własne rakiety. To jasna wiadomość dla koreańskiego tyrana, że choć amerykańskie wojska walczą w Iraku czy Afganistanie, to Waszyngton wciąż ma dość sit, by wymazać Koreę Północną z mapy świata.

24. Przebieg konfliktów na półwyspie Indochińskim (Wietnam, Laos, Kambodża)

a) Pierwsza wojna indochińskal946-54), przyczyna : antykolonializm (kraje były koloniami francuskimi, okupowane przez Japonie w czasie II wojny światowej), po upadku Japonii do Wietnamu wkraczają wojska amerykańskie i brytyjskie , osłabienie Francji, upadek Japonii , chęć uzyskania niepodległości - ogólnonarodowe powstanie , ruch Ho Chi Minha - utworzenie w 1945r. Demokratycznej Republiki Wietnamu , Francja uznaje DRW , ale w ramach sprawowania przez nią kontroli ( tzw Federacja Indochińska) . Incydent w Porcie Haiphong pomiędzy celnikami francuskimi a żołnierzami Viet Minhu - interwencja wojsk francuskich , zajęcie Hanoi, obalenie rządów Ho Chi Minha . Wybucha wojna partyzancka . W 1949r pry pomocy Francji zostaje utworzony rząd cesarza Sao Da/a w Sajgonie . 1950r - ofensywa wojsk Ho Chi Minha pod dowództwem gen Giapa , twa szlak Ho Chi Minha , przez Laos , - pomoc Rosji I Chin Wietnam Południowy - uznanie rządu przez USA i udzielenie pomocy finansowej Francji Wojna staje się konfliktem międzynarodowym, Obara przed efektem „ domina"- rozszerzeniem komunizmu.

Lipiec 1954r Konferencja Genewska - uznanie niepodległości i jedności terytorialnej Laosu i Kambodży, podział Wietnamu wzdłuż 17 równoleżnika na cześć Północną tj DRW i południową RW, zapis o późniejszym połączeniu Wietnamu, ale nie określono w jaki sposób. Dlatego można się było spodziewać następnego konfliktu.

b) II wojna zwana wietnamską (1957-75r):

DRW ( Północ) - wspierana przez państwa komunistyczne i organizacje komunistyczne w Wietnamie południowym , Laosie i Kambodży. RW ( Południe ) - wspierana przez międzynarodową koalicję (USA , Korea Południowa , Tajwan , Australia , Nowa

Zelandia , Filipiny) Tereny walk : Wietnam południowy, naloty na Wietnam północny, Laos , Kambodża . Wojna bez zwycięzców, pierwsza przegrana USA.

1960 - odnowienie szlaku Ho Chi Minha , 1964r- wzrost obecności militarnej USA w Wietnamie , 1968 - operacja TET , przesilenie w walkach , punkt zwrotny ,- zmiana polityki USA - szukanie możliwości podpisania „pokoju z honorem". 1969-73 faza decydująca utworzenie Tymczasowego Rządu Rewolucyjnego Republiki Wietnamu ( TRRRW) Styczeń 1973r - traktaty paryskie podpisane przez USA i Wietnam Płn. Opuszczenie przez wojska amerykańskie Wietnamu południowego

W 1974-75 wznowienie walk w Wietnamie , wojska północy i Viet Cong zajmują Sajgon , Czerwoni Khmerzy wkraczają do Phnom Panh ( Kambodża ) , koniec wojny w Wietnamie Upadek Wietnamu Południowego umożliwił komunistom ostateczne opanowanie Laosu i Kambodży.

W Laosie komuniści wietnamscy wsparli rząd pozostający pod kontrolą Hanoi (układ o przyjaźni z 1977 roku). Jego interesów strzegło kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy wietnamskich. Nowy reżim osadził około tysięce osób w obozach reedukacyjnych, niszczył bazy antykomunistycznej partyzantki (według niepotwierdzonych źródeł także z użyciem broni chemicznej i bakteriologicznej) i ponosi odpowiedzialność za śmierć kilkudziesięciu tysięcy Laotańskich uchodźców. Wiele tysięcy, zwłaszcza z od lat walczących przeciw komunistom uciekło do Tajlandii.

Natomiast w Kambodżańskiej Partii Komunistycznej, bardziej znanej jako Czerwoni Khmerzy, zdecydowaną przewagę zdobyło skrzydło antywietnamskie i prochińskie. Natychmiast po zdobyciu Phnom Penh Czerwoni Khmerzy rozpoczęli wprowadzanie ludobójczego eksperymentu społecznego - przymusowej budowy społeczeństwa bezklasowego. Jego efektem była śmierć ponad 1,5 miliona osób w ciągu następnych czterech lat do momentu inwazji armii wietnamskiej która obaliła Czerwonych Khmerów w styczniu 1979 roku. Czerwoni Khmerzy jako siła antywietnamska uzyskali wówczas wsparcie polityczne i pomoc materialną USA i ChRL stanowiąc trzon sił zbrojnych opozycji. Wojna domowa zakończyła się w latach 90 kompromisem sił prowietnamskich i klęską Czerwonych Khmerów.

25. Procesy integracji regionu Pacyfiku (układy polityczne, militarne, gospodarcze)

Problemy: duży przyrost ludności, niski wzrost gospodarczy, konflikty na tle etnicznym, różnice społeczno - gospodarcze,

Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku pakt polityczno-wojskowy powołany w 1951, ANZUS od piervjszych liter nazw państw-sygnatariuszy Australii , Nowej Zelandii i Stanów Zjednoczonych (United States). Jego powstanie wiąże się z amerykańska polityką tworzenia antykomunistycznych bloków militarnych i stanowiło odpowiednik NATO w tym rejonie świata. Jego podstawowym celem było zapewnienie bezpieczeństwa w rejonie Oceanu Spokojnego. W roku 1987 zawieszono członkostwo Nowej Zelandii, po tym jak ogłosiła się strefą bezatomową.

SPARTECA 1980r Regionalne Porozumienie o Handlu i Współpracy między krajami południowego Pacyfiku, w Taranie ( stolica Kiribati) cel: Przyspieszenie rozwoju małych państw

APEC - luźny układ integracyjny dotyczący współpracy gospodarczej krajów Azji i obrzeży Pacyfiku, powołany w 1989 r. w

Canberze podczas nieformalnego spotkania 6 państw członkowskich ASEAN i Australii, Nowej Zelandii, Kanady, USA, Japonii i

Korei Południowej.

( znoszenie barier celnych .współpraca technologiczna,dążenie do ściślejszej integracji gospodarczej, popieranie wzrostu gospodarczego i sprawiedliwego rozwoju

AKP- grupa państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku , w 2000r umowa pomiędzy AKP i Wspólnotą Europejską Porozumienie o wolnym Stowarzyszeniu ( Wyspy Marshalla, Mikronezja, Palau) , polityczna Unia USA i Mariany Północne

26. Konflikty na Bliskim Wschodzie (Izrael, Arabia, Jerozolima, rola regionu)

Deklaracja ONZ - 29.11.1947r o wydzieleniu z terytoriom Palestyny (mandat brytyjski) niezależnego państwa Izrael, brak akceptacji państw Arabskich

1) konflikt 1948-49r- wojska arabskie ( Egipt, Iran ,Syria , Libia, Jordania , Arabia Saudyjska) wchodzą na terytorium Izraela . Wojska izraelskie - skuteczne odparcie ataku (poparcie USAjRezultat pokój tylko z jednym punktem o zawieszeniu broni, Izrael powiększa swe terytorium

2) 1956-57 - przywłaszczenie przez Egipt (przywódca Gamal Naser) kanału Sueskiego , gł. Droga komunikacyjna dla ropy , poparcie ZSRR ,

Kulisy : W. Brytania , Francja , USA prowadziły politykę ugodową , nie chciały konfliktu w tym regionie , obietnica budowy tamy na Nilu, USA wycofuje się z obietnicy, kiedy Nasar wycofuje uznanie dla Tajwanu a uznaje Chiny,) Po zajęciu kanału USA proponują negocjacje, W.Brytania i Francja - rozwiązanie militarne. Inwazji dokonuje Izrael,, skutek: kanał pod kontrolą państw ONZ, wzrost wrogości państw arabskich wobec Izraela, wprowadzone szczyty przedstawicieli państw arabskich.

1964r- powstanie organizacji Wyzwolenia Palestyny w celu usunięcia Żydów z ziemi arabskiej, likwidacja państwa Izraelskiego.

3) czerwiec 1967 r (najważniejsza tzw. 6 dniowa wojna ), naruszenie przestrzeni powietrznej przez Syrię , jako efekt prowokacji Egiptu. Izrael zajmuje półwysep Synaj , strefę Gazy , zachodni brzeg Jordanii( 3 x razy większe terytorium Izraela) , państwa komunistyczne zrywają stosunki dyplomatyczne z Izraelem , kompania antysemicka , exodus ludności arabskiej, wzrost znaczenia Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Jest to II moment groźby wojny globalnej (I -szy Korea)

Organizacja Wyzwolenia Palestyny, przywódca Jaser Arafat tworzy armię : FATAH.

Autonomia Palestyńska - strukturą administracyjną zarządzającą obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu, państwo Palestyna zostało proklamowane w 1988 roku w Algierze przez Palestyńską Radę Narodową. Nie posiada jednak suwerenności nad żadnym obszarem i nie jest państwem w myśl prawa międzynarodowego

4)(1973)Arabowie nie pogodzili się z przegraną w wojnie sześciodniowej i niemal natychmiast po jej zakończeniu zaczęli się

sposobić do rewanżu( Operacja Iskra.) W wyniku rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ i nacisku supermocarstw, 24

października działania wojenne ustały. Wojna Yom Kippur zakończyła się zwycięstwem Izraela, który w jej wyniku umocnił swą pozycję polityczną i militarną na Bliskim Wschodzie.

5)lnterwencja w Libanie (1975 - 83)Długotrwały konflikt zbrojny, toczony przez libańskie społeczności wyznaniowe w który mieszały się siły zewnętrzne (Syria, Izrael, Palestyńczycy). Po 1946 roku, kiedy Liban opuściły wojska brytyjskie i francuskie, władza musiała być podzielona pomiędzy muzułmanami a chrześcijanami. Wydarzenie to stało się początkiem wojny domowej. Syria zaniepokojona wzrostem znaczenia muzułmanów, postanowiła interweniować po stronie chrześcijan. W czerwcu 1976 r. w Libanie znalazło się 20 tys. żołnierzy syryjskich. Latem 1976 do Libanu Południowego wkroczyły oddziały izraelskie. Strony także nie były jednolite. Dochodziło do licznych starć wewnątrz wyznań. Po licznych atakach przeprowadzonych przeciwko Izraelowi przez Palestyńczyków z terytorium libańskiego, CO-tysięczna annia Izraelczyków weszła ĆG Libanu. Wojska' izraelskie szybko spychały bojowników OWP, dochodząc po dwóch tygodniach walk do Bejrutu. Palestyńczycy i Syryjczycy zostali zamknięci w Zachodnim Bejrucie. Po kilku tygodniach walk osiągnięto porozumienie, na mocy którego oddziały palestyńskie ewakuowano z Libanu. Z Libanu wycofały się też wojska izraelskie, które zastąpiły siły ONZ. Liczne ataki terrorystyczne na ambasady USA, kwatery żołnierzy w Bejrucie doprowadziły w 1983 r. do wyprowadzenia wojsk izraelskich, aw1983 wojsk ONZ.

Jerozolima - najświętsze miasto świata , znajdują się tutaj 3 najważniejsze punkty dla religii: Ściana płaczu - judaizm , Kościół Świętego Grobu - chrześcijaństwo, Kopuła na skale - islam.

Hamas (Islamski Ruch Oporu), radykalna islamska organizacja, która stała się aktywna we wczesnych etapach Intifady, działała w pierwszym rzędzie w Strefie Gazy ale też na Zachodnim Brzegu. Przez większość państw zachodnich , UE i Stany Zjednoczone uznana jest za organizację terrorystyczną, wygrał wybory w styczniu 2006r. rządzi Autonomią Palestyńską.

Hezbollah - libańska partia polityczna islamskich szyitów, która została utworzona w roku 1982 . Od początku była wspierana i finansowana przez Iran, także przez dotacje ich zwolenników. Hezbollah jest uważany przez niektóre państwa za organizację terrorystyczną, przede wszystkim przez USA , Wielką Brytanię, Izrael i Kanadę. Na terenie Libanu Hezbollah zbudował swego rodzaju państwo w państwie, które znajduje się de facto poza kontrolą władz Libanu. Hezbollah zajmuje się ekstensywnym programem rozwoju socjalnego

27. Problemy ustrojowe państw afrykańskich

Problemy Afryki:, dziedzictwo kolonialne, nędza ,bieda , AIDS , choroby, degradacja ziemi, pustynne obszary, rebelie , etniczne konflikty RWANDA - plemiona Hutu i Tutsi, rządy autorytarne .

Ani socjalizm, ani wolny rynek Lata 60-70 Przykład Zambii, wybrała rodzimy wariant socjalizmu, znacjonalizowała przemysł i próbowała rozwijać go za pomocą państwowych inwestycji. Pod koniec lat 70 załamały się ceny miedzi na światowym rynku, a państwowe przedsiębiorstwa cierpiały z powodu nad zatrudnienia i złego zarządzania. Wtedy Zambijczycy zastosowali liberalną kurację przepisaną przez Bank Światowy oraz demokratyzację zalecaną przez kraje Zachodu. Sprywatyzowano kopalnie i zrezygnowano z dotowania żywności. Nowi właściciele eksportują zyski, a dochody z prywatyzacji przepadły w korupcji na masową skalę.

Przywódcy państw Unii Afrykańskiej (UA) za podstawowe warunki powodzenia rozwoju uznali pokój, bezpieczeństwo i dobre zarządzanie.

Unia Afrykańska - uprzywilejowany partner UE. Unia Afrykańska posiadając mandat polityczny obejmujący cały kontynent ułatwia

prowadzenia dialogu między nimi, co staje się coraz istotniejszym czynnikiem budowy wzajemnych połączeń na terenie Afryki. UA

zapewnia odpowiedzialność mieszkańców Afryki za procesy zarządzania, steruje ogólnymi ramami polityki i zapewnia integrację

kontynentalną partnerstwa. Nowe partnerstwo dla Afryki NEPAD -

Krótkoterminowy plan działania w zakresie infrastruktury ( maju 2002 r. ) której pomysłodawcami byli prezydenci Republiki Południowej Afryki, Nigerii, Algierii, Senegalu i Egiptu.

Somalia- grudzień 2006r somalijskie wojska rządowe i armia etiopska zajęła stolicę Somalii, Mogadiszu. STRONA RZĄDOWA: Tymczasowy Rząd Narodowy , powołany w 2000 roku w wyniku rozmów pokojowych toczących się pod auspicjami ugrupowania regionalnego Międzyrządowej Władzy ds. Rozwoju Najważniejszą frakcją akceptującą TNG jest Somalijski Demokratyczny Front Ocalenia , nie udało mu się objąć kontroli nawet nad stolicą kraju Mogadiszem

REBELIANCI 1

Kongres Zjednoczonej Somalii wchodzący obecnie w skład Somali (SRRC) zrzeszającego około 19 ugrupowań zbrojnych

REBELIANCI 2

Somalijski Ruch Narodowy ( SNM), który w 1991 roku ogłosił niepodległość Somalilandu, obejmującego północno-zachodnie prowincje kraju

Wszystkie frakcje oparte są na bazie klanów

50 lat wojny w Sudanie - Wojna domowa w Sudanie wybuchła już pod koniec 1955 roku przed ogłoszeniem niepodległości spod panowania brytyjsko-egipskiego Powodem buntu murzyńskiej ludności z południa kraju (bunt w Torit) było niezadowolenie z politycznej i gospodarczej dominacji muzułmańskich Arabów z północy. Rebelianci domagali się większej niezależności polityczno-ekonomicznej Południa (łącznie z secesją), innego podziału zasobów naturalnych i władzy oraz zmiany statusu religii islamskiej w państwie. Przełomem w jednej z najkrwawszych wojen współczesnej Afryki okazał się rok 2005, kiedy podpisano 9 stycznia 2005 r. w Nairobi (Kenia) porozurnienie pokojowe Porozumienie zakończyło konflikt między Północą i Południem_ kraju, nie oznaczało jednak końca konfliktów w Sudanie.

WYDARZENIA W RWANDZIE W 1994 ROKU

W 1994 roku w Rwandzie w walkach na tle etnicznym pomiędzy plemionami Tutsi i Hutu zginęło około 800 tysięcy ludzi. Zajścia rozpoczęły się dzień po zestrzeleniu podchodzącego do lądowania w Kigali samolotu, na pokładzie którego znajdowali się prezydenci Rwandy i Burundi. Systematyczna masakra mężczyzn, kobiet i dzieci trwała około 100 dni i odbywała się na oczach społeczności międzynarodowej.

28. Rola wymiany kulturalnej wobec politycznych stosunków międzynarodowych.

Kultura to ogół wytworów działań ludzkich materialnych i niematerialnych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie wartości i sposobów postępowania , przyjętych w danych zbiorowościach i przekazywanych innym zbiorowościom. Stosunki kulturalne to jedyna z form aktywności dyplomacji. Kształtuje pozytywny wizerunek państwa w stosunkach międzynarodowych. Utrzymuje związki ludzi poza granicami kraju. Zdobywa wpływy kulturalne narodu. Elementy problematyki kulturalnej;

- element świata kultury

- element dorobku społecznego - różniące się od siebie relacji i zależności na płaszczyźnie wymiany międzynarodowej (duża otwartość na wpływy kulturowe, izolacja kulturowa obszaru, ekspansja, agresywność kultury)

29. Polityka zagraniczna Polski w stosunku do UE.

Negocjacje o przystąpienie Polski do UE zakończone zostały 13.12.2003 r. na Szczycie w Kopenhadze. Premier Miller walczył o jak najlepsze warunki do Polski. Targował się najdłużej ze wszystkich przedstawicieli państw kandydackich. Uzgodniono przede wszystkim:

- szybszą wypłatę miliarda euro i łatwiejsze użycie tych funduszy przez polski budżet,

- dopłaty dla polskich rolników w wysokości 55 i 60 % tego, co dostają unijni farmerzy

- dodatkowe 108 min euro na wzmocnienie polskiej granicy wschodniej

- wzrost kwoty hurtowej sprzedaży mleka o 1,5 min ton w ramach limitu 8,9 min.

30. Polityka Polski wobec najbliższych jej sąsiadów

- stosunki bilateralne z krajami zachodnimi,

- wyjątkowe relacje z USA : USA jako symbol zachodu i najlepszy sojusznik Polski - Niemcy:, współpraca i napięte stosunki, 1990r traktat o przyjaźni i współpracy, główny adwokat Polski w UE i NATO , nowe napięcia z powodu wojny w Iraku, finansowe aspekty rozszerzenia UE,

-"przyjaźń polsko - francuska": odmienne cele, różne wizje Europy, pewne sukcesy - francuskie inwestycje w Polsce

- polityka wschodnia: Rosja - problemy, neoimpeńalistyczne w polityce zagranicznej Rosji, Europa środkowa jako " strefa wpływów rosyjskich", spuścizna przeszłości: Katyń , czasy komunizmu, napięcia na tle religijnym .problemy ekonomicznej wymiany, reformy Gorbaczowa 1985r

- proces budzenia aspiracji narodowościowych tzw. rewitalizacja narodowa ( 1988 Estonia , 1989 Litwa , Łotwa , 1991 r - Borys Jelcyn , 30.12.1991r - koniec ZSRR , powstanie WPN ( Wspólnota Państw Niepodległych, - Ukraina - " partner strategiczny ", spuścizna przeszłości" ( Wołyń i plan Wisła), stosunki bilateralne , Polska adwokat Ukrainy w UE , - współpraca środkowo europejska i integracja : grupa wyszehradzka - klucz do UE) , połączenie w Inicjatywę Środkowoeuropejską i CEFTA : wspólne problemy polityczno - ekonomiczne ( transformacja ) , " szara strefa " pomiędzy Wschodem a Zachodem, Szczyt w 2004r Kopenhaga, szczyt w grudniu w 2005r, wojna 2003- 2004 w Iraku - Polska decyduje się na politykę euroatlantycką " Nicea albo śmierć - okrzyk Rokity - krytyka projektu UE traktatu konstytucyjnego, przyjętego przez Konwent, Wizyta prezydenta w Niemczech : kpienie z Kaczyńskich w prasie niemieckiej (nazwanie ich kartoflami) - odłożenie w 2006r szczytu grupy wyszehradzkiej.

---