Prawo spadkowe ma związek z prawem rodzinnym, ponieważ jest oparte o więzy krwi.

- podstawową zasadą jest to, że dziedziczenie oparte jest o źródło pokrewieństwa i małżeństwa,

- cała Księga IV reguluje kwestie związane z przewodzenie praw i obowiązków po śmierci osoby fizycznej,

- po stronie spadkobiercy może to być osoba fizyczna i osoba prawna,

- zdolność do bycia spadkobiercą, zdolność do dziedziczenia ma każda osoba fizyczna o ile żyje w chwili otwarcia spadku,

- pojęcie - chwila otwarcia spadku - KC wskazuje, iż tą chwilą jest chwila śmierci spadkodawcy - z części ogólnej prawa cywilnego wiemy, że ten moment może być wskazany w orzeczeniu sądowym - postanowienie o uznaniu za zmarłego, postanowienie o stwierdzeniu zgonu,

- na zewnątrz będzie wynikał z aktu zgonu wydawanego przez USC,

- osoba fizyczna musi żyć w chwili otwarcia spadku - jest od tego wyjątek podawany jako przykład na zdolność prawną nasciturusa,

- dziecko poczęte a nie narodzone może być spadkobiercą o ile urodzi się żywe,

- jeżeli to dotyczy męża matki, to nie ma problemu, bowiem domniemuje się, że ojcem dziecka urodzonego w ciągu 300 dni od ustania małżeństwa jest mąż matki - przy sądowym ustaleniu ojcostwa będzie to wynikało z samego orzeczenia,

- osoba prawna - musi istnieć w chwili otwarcia spadku tzn. być zarejestrowanym w Krajowym Rejestrze Sądowym, względnie w innym rejestrze - wyjątek:

- sam spadkodawca w testamencie może utworzyć fundację, którą uczyni spadkobiercą - ta fundacja będzie spadkobiercą, jeżeli w ciągu 2 lat od ogłoszenia testamentu zostanie zarejestrowana - może to być problemem, bo jeżeli spadkodawca w testamencie powołał fundację, a tak naprawdę nie ustanowi wykonawcy, ani nikogo zobowiazego do przeprowadzenia postępowania spadkowego to może się okazać, że nikt nie będzie zainteresowanym zarejestrowaniem fundacji i może ona nie zostać powołana do życia,

- powinno się radzić takiemu spadkodawcy, by równocześnie z fundacją powołał wykonawcę testamentu, który nada bieg tej fundacji,

- Pojęcie spadku - spadek to są aktywa i pasywa, czyli prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy,

- przyjmuje się także, że te prawa mają mieć charakter majątkowy - czyli elementy niemajątkowe nie wchodzą do spadku,

- nie wchodzą do spadku także prawa i obowiązki, które przechodzą na inne osoby z chwilą śmierci spadkodawcy, niezależnie od tego, czy te osoby są spadkobiercami, czy nie.

- czyli przechodzą na inne osoby na skutek przepisów szczególnych - np. uprawnienia z tytułu polisy ubezpieczeniowej - można w niej wskazać, kto będzie uprawniony do podjęcia sumy ubezpieczenia,

- również z prawa bankowego wynika takie uprawnienie - posiadając rachunek bankowy można rozporządzić na wypadek śmierci określoną kwotą - 5-cio krotność średniego wynagrodzenia - niezależnie od tego czy osoba wskazana będzie spadkobiercą czy też nie,

- lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu jest niedziedziczne - przechodzi wg reguł prawa spółdzielczego - przypadnie osobom bliskim stale zamieszkałym z członkiem spółdzielni w chwili śmierci,

- może to być nawet osoba żyjąca ze spadkodawcą w konkubinacie - czyli np. nie nabędą tego prawa dzieci spadkodawcy, jeżeli nie mieszkały ze spadkodawcą,

- czasami niektóre prawa i obowiązki wygasają ze swej istoty - np. spadkodawca zawarł umowę o dzieło i ta umowa była związana z jego umiejętnościami - on mógł wykonać to dzieło i nie mógł tego nikomu innemu zlecić; takie zobowiązanie wygasa, dlatego, że nie jest możliwe jego spełnienie,

- do spadku wchodzą bardzo różne prawa - prawo własności, prawo użytkowania wieczystego, wszelkie wierzytelności, prawo żądania wykonania umowy przedwstępnej, długi istniejące w chwili otwarcia spadku; wyjątek:

- art. 922 § 3 KC przewiduje szczególne sytuacje, kiedy długi wchodzą do spadku,

- są takie długi, które w chwili otwarcia spadku jeszcze nie istniały - koszta związane z postępowaniem spadkowym, koszta związane z wynagrodzeniem wykonawcy, koszta pogrzebu, a także wszystkie zobowiązania wynikające z wykonania zapisów i poleceń,

- w jakich sytuacjach i kiedy tracimy zdolność do dziedziczenia?

- istnieją specjalne instytucje, które mówią, kiedy osoba może zostać pozbawiona zdolności do dziedziczenia:

- niegodność dziedziczenia - jest to orzeczenie sądowe - art. 928,

- o niegodności dziedziczenia decyduje sąd i dopiero po śmierci spadkodawcy,

- każdy, kto ma interes prawny może wystąpić o uznanie spadkobiercy za niegodnego - musi ten interes wykazać; termin roczny od dowiedzenia się o przyczynie niegodności, a najpóźniejszy 3 letni od otwarcia spadku,

- przyczyny są ściśle określone w art. 928 KC - można je podzielić na dwie grupy:

I - ciężkie przestępstwa przeciwko spadkodawcy:

- KC posłużył się tutaj dość nieprecyzyjnym określeniem, bowiem „ciężkie przestępstwo” jako pojęcie jest nieznane prawu karnemu; dlatego powstała wątpliwość czy musi, by kogoś uznać za niegodnego, być orzeczenie karne? - nie musi być żadnego postępowania karnego. Sąd cywilny jest związany orzeczeniem karnym jeśli takie już zapadło, w innym przypadku sąd cywilny sam orzeka,

II - przestępstwa przeciwko testamentowi,

- nieutrzymywanie więzi z rodziną, nie jest powodem do uznania za niegodnego,

- specyficzną sytuacją odsunięcia od dziedziczenia jest art. 940 KC - wyłączenie małżonka od dziedziczenia,

- chodzi o sytuację, kiedy toczy się postępowanie rozwodowe, postępowanie o orzeczenie separacji i w trakcie tego postępowania jeden z małżonków umiera; jeżeli toczy się postępowanie to na razie przyjmiemy jako pewni, że drugi małżonek dziedziczy - dopiero nie będzie dziedziczył, kiedy będzie prawomocne orzeczenie sądu.

- jeżeli toczy się postępowanie rozwodowe a jeden z małżonków umiera podlega ono umorzeniu - nie można orzekać o rozwodzie, jeżeli małżeństwo ustało z innej przyczyny,

- skoro śmierć jest powodem ustania małżeństwa, to nie można nikogo rozwodzić po śmierci,

- natomiast można wszcząć odrębne postępowanie o wyłączenie małżonka od dziedziczenia - legitymację czynną w tym wypadku ma każdy ze spadkobierców ustawowych dziedziczących w zbiegu z małżonkiem,

- jest to termin 6 miesięczny od dnia, w którym dowiedział się od otwarciu spadku, nie później niż w ciągu roku od otwarcia spadku,

- kiedy można wyłączyć tego małżonka od dziedziczenia - jeżeli spadkodawca żąda orzeczenia rozwodu z winy żyjącego małżonka - czyli małżonek, który zmarł domagał się w procesie rozwodowym orzeczenia winy drugiego małżonka i jeżeli jego żądanie było uzasadnione,

- sąd, który prowadzi postępowanie o wyłączenie od dziedziczenia, praktycznie będzie prowadził także postępowanie quasi-rozwodowe - musi przeprowadzić całe postępowanie dowodowe - czy małżonek był winny, czy też nie; może także posiłkować się aktami rozwodowymi,

- ustawodawca mówi tu o winie małżonka, który pozostał przy życiu - pytanie: co się stanie, jeżeli sąd orzekający dojdzie do wniosku, że wina rozkładu pożycia jest po obu stronach?

- brak jednolitości w orzecznictwie - większość przychyla się do literalnego brzmienia przepisu i mówi, że skoro ustawodawca określił, że z winy to znaczy, że każda postać winy wyłącza dziedziczenie - jeżeli sąd dojdzie do wniosku, że jedna i druga strona była winna to wyłączy żyjącego małżonka od dziedziczenia - dotyczy to tylko dziedziczenia ustawowego,

- mamy dwa reżimy dziedziczenia:

1. ustawowe,

- kiedy wchodzi w grę to dziedziczenie?

- jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu,

- także, jeżeli pozostawił testament, ale jest on nieważny,

- jeżeli rozporządził tylko częścią majątku w testamencie,

- kiedy wszyscy spadkobiercy testamentowi odrzucą spadek lub zostaną uznani za niegodnych,

- jest przewidziane przez ustawę i na to dziedziczenie nie ma wpływu sam spadkodawca ani spadkobiercy,

- reguły tego dziedziczenia są ściśle określone w KC - oparte jest wyłączenie o więzy krwi i małżeństwo a także o przysposobienie,

- w literaturze wyróżnia są dwa kręgi dziedziczenia:

I - małżonek i dzieci spadkodawcy - dziedziczą w częściach równych, ale małżonkowi nie może przypaść mniej niż ¼.

- w pierwszym kręgu dziedziczą również dalsi zstępni spadkodawcy - dziedziczy się wedle głów i szczepów,

- wedle szczepów - jeżeli jedno z dzieci spadkodawcy nie żyje w chwili otwarcia spadku, to tej jego ułamek dziedziczą jego dzieci,

- jeżeli dzieci żyją w chwili otwarcia spadku, ale krótko potem jedno z nich umiera to po nim należy przeprowadzić postępowanie spadkowe i będą dziedziczyły jego małżonek i dzieci,

- o stwierdzenie nabycia spadku można wystąpić w każdym czasie, nie ma terminu końcowego - ten ułamek będzie się zmniejszał - pierwszy krąg istnieje tak długo jak żyje, chociaż jeden zstępny,

II - wtedy, kiedy nie ma zstępny - tzn. nie ma dzieci ani dalszych zstępnych spadkodawcy,

- dziedziczy małżonek, rodzice i rodzeństwo spadkodawcy,

- pozycja małżonka jest ruchoma - jest, bowiem wymieniony i w pierwszym i w drugim kręgu,

- w drugi kręgu małżonek ma udział stały i przypada mu zawsze połowa tego, co jest do dziedziczenia, pozostała część dzieli się pomiędzy rodziców i rodzeństwo,

- każdy z rodziców ma ¼ tego, co łączenie przypada rodzicom i rodzeństwu - czyli 1/8 z całości,

- jeżeli jeden z rodziców nie żyje - jego ułamek przypada w połowie drugiemu z rodziców, i w połowie rodzeństwu w częściach równych,

- jeżeli rodzice nie żyją - małżonkowi przypada ½ a rodzeństwu reszta w częściach równych,

- jeżeli jedno z rodzeństwa nie żyje to w jego miejsce wchodzą jego dzieci,

III - można wyróżnić, jeżeli nie ma ani zstępnych, ani rodzeństwa, ani rodziców, ani zstępnych - nie ma żadnych krewnych - całość przypada małżonkowi,

IV - Skarb Państwa - dziedziczy z ustawy w przypadku braku małżonka i osób ww. kręgu III - w systemie prawa polskiego nie mamy sytuacji nie objęcia spadku,

- jeżeli chodzi o przysposobienie - jeżeli jest to przysposobienie pełne to dziedziczy się tak jak przy pokrewieństwie,

- dziedziczą wtedy na zasadach - dziecko naturalnego zarówno po przysposabiających jak i po jego krewnych,

- jeżeli jest to przysposobienie niepełne - tylko polegające na więzi między rodzicami a dziećmi - tylko dziedziczą po przysposabiających,

2. testamentowe,

- oparte jest na testamencie - jest on czynnością dokonaną przez spadkodawcę,

- musi być taka czynność dokonana - nie można się niczego domyślać,

- wyprzedza dziedziczenie ustawowe, ale wchodzi ono w grę o ile istnieje testament i jest on ważny,

- potocznie używa się nazwy testament w stosunku do dokumentu, ale to sformułowanie funkcjonuje tak jakby w dwóch znaczeniach; jako dokumentu, ale także jako czynność prawna,

- dlatego podlega pewnej ocenie jako czynność prawna - w zasadzie nie stosuje się części ogólnej KC do testamentu jako czynności prawnej, dlatego że prawo spadkowe reguluje specyficzne zasady dokonywania tej czynności prawnej,

- jest to czynność prawna jednostronna - w tym sensie nie ma też adresata, bo spadkobierca ujęty w testamencie nie jest adresatem tej czynności prawnej - jest to tylko osoba, dla której tworzy się pewne prawo,

- z samej istoty dziedziczenia wynika, że może ona być dokonana tylko przez osobę fizyczną - według KC jest to czynność o charakterze osobistym,

- spadkodawca nie może nikogo upoważnić, nie może udzielić pełnomocnictwa, nie może także testamentu sporządzić przedstawiciel ustawowy - testament może sporządzić tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnej,

- testament nie może zawierać żadnego warunku ani terminu,

- jeżeli spadkodawca umieścił takie warunek lub termin - co do zasady traktuje się je jakby nie były zastrzeżone, chyba, że z okoliczności wynika, że bez tego warunku i terminu w ogóle testament nie był sporządzany,

- testament jako czynność prawna podlega szczególnym rygorom, jeśli chodzi o formę - niezastosowanie formy przewidzianej przez prawo spadkowe powoduje nieważność testamentu,

- również, jeżeli chodzi o wady oświadczenia woli odrębna regulacja znajduje się w księdze IV i można się powoływać na wadę oświadczenia woli w testamencie:

- brak swobody i świadomości do powzięcia i wyrażenia woli,

- błąd,

- groźba,

- dlaczego nie pozorność - bo pozorność dotyczy dwustronnych czynności prawnych,

- regulacja, jeżeli chodzi o wadę oświadczenia woli jest odrębna, ponieważ w zasadzie testament dotknięty wadą jest nieważny,

- nie do końca konsekwentnie jest przestrzegana ta zasada, bo jeżeli do innych czynności prawnych jest zapis nieważny - to znaczy, iż jest to czynność nieważna od samego początku - nie można jej konwalidować,

- natomiast przy testamencie następuje konwalidacja po upływie czasu - 10 lat od otwarcia spadku,

- jeżeli chodzi o swobodę testamentowania to spadkodawca ma absolutną swobodę tzn. może powołać w testamencie każdą osobę i nikt nie może się temu sprzeciwić,

- w odwołaniu testamentu jest również swoboda - spadkodawca może sam odwołać testament w każdym czasie,

- jakie są cechy odwołania - następuje w taki sposób, że albo sporządza się nowy testament, albo ten, który już istnieje zostaje pozbawiony cech testamentu,

- forma testamentu:

- zwykłe,

- charakteryzuje się tym, że jest on bezterminowy,

- jest zawsze testamentem ważnym - jest to jedyna w prawie polskim czynność mortis causa - czynność na wypadek śmierci,

- szczególne,

- jest sporządzany w szczególnych okolicznościach - ma określoną ważność,

- jest ważny tylko przez 6 - miesięcy od ustania okoliczności, w których był sporządzany - wyjątek: - jeżeli spadkodawca zmarł w tym okresie 6 miesięcy testament szczególny zmienia się w testament zwykły i nie traci już swojej ważności,

- wyróżnia się trzy testamenty zwykłe i trzy szczególne,

- zwykłe - własnoręczny, zwany holograficznym,

- alograficzny przed osobą urzędową,

- akt notarialny,

- szczególne - ustny,

- testament na polskim statku morskim lub powietrznym,

- testament wojskowy,

TESTAMENTY ZWYKŁE:

- testament holograficzny - powinno się mówić testament napisany pismem ręcznym,

- cechą ważności jest podpis spadkodawcy pod rozporządzeniem testamentowym; własnoręczny,

- winie zawierać datę - brak podpisu powoduje zawsze nieważność testamentu,

- w orzecznictwie - ktoś spisał testament, zajęło mu to całą kartkę papieru, więc podpis złożył na drugiej kartce i spiął. Czy można to traktować jako podpis?

- w orzecznictwie stwierdzono, że nie jest to podpis, bo musiałby się znajdować w bezpośredniej łączności z tym oświadczeniem,

- kolejny problem - wy wystarczy w nagłówku zawrzeć swoje dane, a pod nim tekst, ale brak podpisu - teoretycznie nie budzi wątpliwości fakt, że wszystko było napisane przez tą osobę - powstaje pytanie czy to jest testament,

- w orzecznictwie przyjęto, że nie bowiem musi być podpis pod oświadczeniem woli,

- kolejny problem - czy podpis złożony na marginesie jest uznawany za podpis i czy testament taki jest ważny,

- w tej kwestii brak jest jednolitości - raz SN powiedział, że jeżeli to się łączy z tekstem w sposób bezpośredni to jest to podpis - w innej sytuacji nie,

- kolejny problem - co znaczy podpis, ponieważ prawo cywilne nie definiuje podpisu - czy musi być podpisany z imienia i nazwiska, czy może to być tylko nazwisko, a może zamiast nazwiska „zygzaczek”,

- kolejna wątpliwość to czy testament musi przybrać bardzo urzędową formę; kartka, na której napisany jest testament, moja ostatnia wola, czy na przykład może to być list, z którego wynika, że osoba pisząca chciała przekazać swoją ostatnią wolę,

- orzecznictwo jest liberalne i w doktrynie przyjęto - podpis nie musi być z imienia i nazwiska byle było wiadome, kto podpisał,

- może to być testament własnoręcznie spisany w formie listu, byle było wiadomo, że ta osoba chciała, by była to jej ostatnia wola,

-jeżeli z całego kontekstu wiadomo, kto pisał i kto podpisał,

- jeżeli chodzi o datę to jej brak nie powoduje automatycznie nieważności; - testament bez daty będzie nieważny, jeżeli jest kilka testamentów i nie można określić chronologii testamentów,

- np. jest kilka testamentów, jedne mają datę inne nie - to te, które mają datę są ważne, a te bez daty są nieważne; określenie daty nie jest tak rygorystyczne - dzień, miesiąc, rok - może to być np. jakie zdarzenie - Boże Narodzenie 2002,

- Testament alograficzny - odgrywał on znaczącą rolę, kiedy były państwowe biura notarialne,

- były tylko w niektórych miastach, więc dostęp do nich był ograniczony,

- jest to więc testament przed osobą urzędową, obecnie jest to przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, sekretarz powiatu lub gminy albo kierownik USC; taką osobą jest także sołtys, de facto jednak jest to osoba mniej uprawniona do przyjmowania oświadczeń, bo nigdy nie był organem administracji w tym rozumieniu,

- oświadczenie składane jest ustnie i z tego sporządzany jest protokół; przy składaniu oświadczeń musi być, co najmniej dwóch świadków,

- podpisy składają: osoba urzędowa, świadkowie i spadkodawca,

- jeżeli spadkodawca nie potrafi się podpisać to trzeba zawrzeć w dokumencie stosowną wzmiankę - przyjęto, że protokół może spisywać osoba trzecia a nawet jeden ze świadków byleby tylko podpisy były właściwe,

- akt notarialny - sporządzany przez notariusza,

- art. 951 § 3 wskazuje, że osoby głuche, nieme, nie mogą sporządzić testamentu alograficznego, ale mogą sporządzić testament w formie aktu notarialnego lub własnoręczny,

TESTAMENT SZCZEGOLNY:

- testament ustny - w praktyce jest najistotniejszy,

- jego szczególność polega na tym, że może być sporządzony tylko w szczególnych okolicznościach jest nią obawa nagłej śmierci, albo jakieś szczególne okoliczności wyłączające możliwość wyłączające sporządzenie testamentu zwykłego,

- pierwsza przesłanka - obawa rychłej śmierci jest to subiektywne odczucie, tzn. spadkodawca ma prawo obawiać się, że może taka nagła śmierć nastąpić - np. ktoś miał 2 lub 3 zawały serca,

- w literaturze toczą się spory, czy to ma być wyłącznie takie subiektywne odczucie, czy powinny być pewne obiektywne okoliczności,

- powinny być pewne obiektywne okoliczności, ale z tym zagadnieniem subiektywnych odczuć - np. pacjent idzie na operację wycięcia wyrostka robaczkowego, wg lekarzy jest standardowy zabieg, brak obaw. Ale wg pacjenta są pewne obawy np. że się nie wybudzi z narkozy - czyli są pewne obiektywne okoliczności, ale subiektywne odczucie,

- ponadto wymagana jest obecność, co najmniej 3 świadków - spadkodawca oświadcza swą wolę ustnie i musi mieć wolę testowania, czyli musi wyraźnie oświadczyć, że chce żeby to była jego ostatnia wola,

- świadkowie powinni również mieć świadomość tego, że odbierają takie oświadczenie,

- stwierdzenie testamentu ustnego - ostatecznie każdy testament musi przybrać formę dokumentu,

- testament ustny złożony jest z chwilą wyrażenia swej woli, ale by był skuteczny musi przybrać formę dokumentu i dlatego ustawodawca przewiduje szczególny tryb stwierdzenia testamentu ustnego - właściwie trzy:

- tryb za życia spadkodawcy - jeden ze świadków albo osoba trzecia spisuje ten testament, to pismo musi zawierać:

- miejsce i czas sporządzenia testamentu,

- ostatnią wolę spadkodawcy,

- miejsce i datę sporządzenia pisma,

- podpis spadkodawcy i co najmniej 2 świadków,

- na stwierdzenie w ten sposób testamentu jest rok od chwili jego złożenia,

- tryb i za życia spadkodawcy i po jego śmierci - ten testament ma być tak samo spisany jak wyżej,

- także musi być stwierdzony w ciągu roku - różnica jest w podpisach - taki dokument musi być podpisany przez wszystkich świadków; brak podpisu któregokolwiek ze świadków oznacza, że takie testament nie jest stwierdzony i jest nieskuteczny,

- tryb po śmierci spadkodawcy - można stwierdzić ten testament przed sądem,

- KC przewiduje specjalny tryb przesłuchiwania świadków; jest to postępowanie o stwierdzenie testamentu ustnego,

- sąd stwierdzi istnienie testamentu ustnego i jego treść w oparciu o zgodne zeznania wszystkich świadków - muszą być jednocześnie obecni przy spadkodawcy - mamy tu pół roku od otwarcia spadku,

- jeżeli upłynęło pół roku i spadkodawca żyje to powinien sporządzić testament w formie zwykłej,

- często ludzie starsi zostawiają napisanie testamentu do ostatniej chwili, a potem, gdy ta chwila nadejdzie to w obecności świadków składają oświadczenie woli - KC wyłącza całą grupę osób z możliwości bycia świadkiem,

- najlepiej by było, aby były to zupełnie obce osoby, nie mające nic wspólnego z dziedziczeniem - jeżeli którakolwiek ze świadków nie mogła być świadkiem to cały testament jest nieważny,

- wyłączenie świadków mają charakter bezwzględny - te osoby w ogóle nie mogą być świadkami:

- te osoby, które nie mają pełnej zdolności do czynności prawnej, niewidomi, głusi, nie umiejący czytać i pisać, nie władający językiem, w którym sporządzany jest testament, osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu,

- art. 957 wyłącza z grona świadków osoby, które nie mogą być w danej okoliczności świadkiem, osoby, dla której przewidziano w testamencie jakąkolwiek korzyść majątkową,

- świadkiem nie może być również małżonek tej osoby, krewny lub powinowaty I i II stopnia - ze spadkobiercą i zapisobiorcą - małżonek, dzieci, wnuki, rodzeństwo, powinowaci, teściowa, teść tej osoby, która ma uzyskać korzyść - zięć, synowa, pasierb,

- testament na polskim statku morskim i powietrznym - jest to terytorium Polskie,

- testament sporządza się przed kapitanem statku lub zastępcą kapitana statku w obecności dwóch świadków,

- powinien być spisany i podpisany - ma wszystkie cechy testamentu alograficznego, ale jest to testament szczególny,

- po zakończeniu podróży - od tego momentu testament jest ważny jeszcze przez pół roku,

- powstała pewna wątpliwość - czy marynarz, który nie ma ku temu szczególnych okoliczności może sporządzić testament - czy taki testament jest ważny,

- jest ważny - przy tym testamencie nie trzeba żadnej rychłej obawy by ten testament był ważny,

- testament wojskowy - jest regulowany odrębnym aktem prawnym - Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 1965 w sprawie testamentów wojskowych,

- generalnie jest powiedziane, że testament ten może być sporządzony w czasie mobilizacji, wojny lub przebywania w niewoli,

- sporządza się go przed osobą przełożoną - ważny przez 6 miesięcy,

- powstaje problem, gdy ktoś sporządził testament w formie aktu notarialnego, to, w jakiej formie ma go zmienić?

- można go zmienić w każdej innej formie - jeżeli mimo wcześniej sporządzonego aktu notarialnego ktoś sporządziłby w ostatniej chwili testament ustny i były spełnione przesłanki - uchyla testament notarialny,

- wszystkie testamenty są na równi ważne, ale muszą być spełnione określone okoliczności,

- w praktyce bywa, że ktoś sporządził testament u notariusza a potem wysyła do niego list, w którym oświadcza, iż wszystko to, co wtedy zapisał odwołuje, bo zmieniły się okoliczności - pytanie: czy to jest odwołanie testamentu, czy nie?

- jest to odwołanie, ponieważ jedynie dla sporządzenia testamentu potrzebna jest forma ogólna - dla odwołania nie; jeżeli jednak ktoś napisałby tak - odwołuje ten testament, który sporządziłem miesiąc temu i chcę by zamiast pana Kowalskiego, dziedziczył po mnie pan Kwiatkowskie,

- to odwołanie nie mieści w sobie testamentu chyba, że byśmy przyjęli, że był on w całości spisany pismem ręcznym, oraz miałby inne cechy testamentu holograficznego,

- jeżeli istnieją jakiekolwiek wątpliwości to należy sporządzić testament w formie aktu notarialnego,

- można go obalić, jeżeli udowodni się, że był sporządzany pod wpływem błędu lub groźby,

- kolejna wątpliwość to czy jest dopuszczalny testament negatywny - nie ma definicji testamentu negatywnego,

- KC nie przewiduje, ale jest on definiowany w literaturze - polega na tym, że testator w testamencie wyłącza określoną osobę od dziedziczenia ustawowego - „nie powołuje do dziedziczenia tego i tego”,

- oznacza to, że wszyscy pozostali będą dziedziczyli z ustawy,

- wątpliwość powstała, ponieważ ustawodawca nie definiuje, ale przyjęto jednak, że skoro przepis nie zabrania tzn. zezwala - efekt jest takie sam jakby ten ktoś sporządził testament pozytywny,

- kolejny problem dotyczy testamentów wzajemnych - czy są one dopuszczalne, czy nie?

- nasuwa się pytanie czy jest możliwe sporządzenie testamentu w jednym dokumencie - „Ja Z. Kowalski powołuje do dziedziczenia moją żonę A. Kowalską....” i dalej „A. Kowalska powołuję do dziedziczenia mojego męża Z.Kowalskiego...”

- przyjmuje się, że testamenty wspólne w tym rozumieniu wzajemnym są niedopuszczalne, chyba, że przejmują postać dwóch rozporządzeń - dwa odrębne dokumenty,

- nie wolno sporządzać testamentów wspólnych - nie mogą małżonkowie łącznie sporządzić testamentu w ten sposób: „My małżonkowie Kowalscy powołujemy do dziedziczenia ....”

- powstaje tu wątpliwość, gdy na jednej kartce papieru, lub na jej połowie testament sporządził jeden z małżonków, a na drugiej - drugi z małżonków - pytanie: czy są to dwa rozporządzenia testamentowe, czy jedno?

- na pewno są to dwa oświadczenia woli - powstaje pytanie czy jest to dopuszczalne - SN reprezentuje stanowisko, że w jednym dokumencie nie mogą być umieszczone jeszcze inne rozporządzenia,

- ale jeżeli testament jest czynnością albo dokumentem - jeżeli jest to czynność to są w takim przypadku na pewno dwie czynności prawne - dwa oświadczenia woli; natomiast ze względów praktycznych, jeżeli jest takie jeden dokument to nie bardzo będzie można nadać mu bieg w sensie nabycia spadku,

Odpowiedzialność za długi spadkowe.

- etapy odpowiedzialności - inna sytuacja spadkodawcy,

- od otwarcia do przyjęcia spadku - 6 miesięcy,

- tylko z przedmiotów spadkowych - ograniczona wysokość odpowiedzialności - ograniczenie przedmiotowe,

- bo można odrzucić spadek,

- kwestia udowodnienia czy coś należy czy nie do masy spadkowej,

- od przyjęcia do działu spadku,

- odpowiedzialność solidarna,

- cały swoim majątkiem - jeżeli przyjęliśmy spadek, został o uż włączony do masy spadkowej,

- rodzaj przyjęcia spadku decyduje do jakiej wysokości się odpowiada,

- przyjęcie spadku wprost - granicą będzie wysokość długów lub wielkość masy spadkowej,

- bez ograniczeń za długi,

- przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza - odpowiada do wysokości czynnej masy spadku,

- musi być sporządzony spis inwentarza,

- po dziale spadku,

- dział spadku obejmuje tylko aktywa; nie dzieli się długów,

- przestaje istnieć więź solidarna; każdy ze spadkobierców odpowiada singularnie, całym swoim majątkiem

- art. 1034 KRO - odpowiedzialność do wielkości udziałów, ale tylko w zakresie czynnej wartości spadku,

-- odpowiedzialność za długi spadkowe - te zobowiązania które można zaliczyć do długów spadkowych,

- odpowiedzialni są spadkobiercy,

- pośrednio odpowiedzialnym może być zapisobiorca,

- model odpowiedzialności,

- singularnie - przy jednym spadkodawcy,

- solidarnie do działu spadku,

- ograniczenia odpowiedzialności - szczególne,

- zachowki i zapisy,

- nie ma ograniczeń jeżeli spadkobiercą jest osoba obca spadkodawcy,

- będzie odpowiadać za zachowki do wysokości długów,

- za zapisy - odpowiada do czynnej wartości spadku,

- zachowki,

- uprawniony do zachowku ma roszczenie do spadkobiercy,

- odpowiada tylko co do nadwyżki ponad zachowek,

- jeżeli ma wykonać i zachowki i zapisy,

- może żądać zmniejszenia zapisów i poleceń, tak żeby mógł wypełnić zachowki,

- przy rzeczach niepodzielnych można żądać aby zapisobiorca wypłacił proporcjonalnie odpowiednią sumę pieniędzy,

- ograniczenia tylko do sumy ponad zachowek,

- spadkobierca uprawniony do zachowku a musi wykonywać zapisy,

- odpowiedzialność do wysokości nadwyżki ponad udział, który był podstawą wyliczenia podstawy zachowku,

- jeżeli przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza a długi przewyższają wartość spadku:

- musi zaspokajać wierzytelności proporcjonalnie do wszystkich wierzytelności,

- jeżeli niewłaściwie zaspokaja - może to spowodować zaostrzoną odpowiedzialność,

- jeżeli zaspokoił w całości wierzytelność mimo, że ma inne wierzytelności o których wie, i wie o tym, że nie będzie w stanie ich zaspokoić,

- ale podstępnie zataił niektóre elementy lub nierzetelnie podał zobowiązania,

- odpowiada tak jakby przyjął spadek wprost,

- dział spadku,

- jeżeli jest jeden spadkobierca - przyjmuje w całości,

- przy wielości spadkobierców - powstaje wspólność majątku spadkowego,

- dzieli się tylko aktywa,

- spadkobiercy mogą trwać we wspólności majątku bez ograniczeń czasowych - nie ma obowiązku przeprowadzania działu spadku,

- można dokonać działu spadku w każdym czasie - przepisy o podziale spadku i odpowiednio o zniesieniu współwłasności,

- przepisy o dziale spadku stosuje się odpowiednio do ustania małżeństwa,

- może nastąpić albo w drodze umowy albo orzeczenia sądowego,

- umowny dział spadku może objąć jedynie część spadku,

- sądowy - reguła zgodnie z którą należy podzielić cały spadek - chyba, że stoją na przeszkodzie szczególne okoliczności,

- forma podziału: - w skład wchodzi:

- nieruchomość - umowa w formie aktu notarialnego; może być częściowy,

- przy własnościowym prawie do lokalu - albo podział umowny albo w drodze aktu notarialnego - jest to przeniesienie prawa,

- dział spadku polega na tym, że własnościowe prawo do lokalu przypada jednej osobie z obowiązkiem spłaty,

- sąd może zarządzić sprzedaż całości majątku,

- darowizny - spadkobiercy mają obowiązek doliczyć do masy spadkowej darowizny orzeczone na rzecz spadkobierców a potem dolicza się do wartości schedy,

- tylko ustawowo i tylko między małżonkiem i zstępnymi,

- taki spadkobierca może być wyłączony z działu spadku ale nie musi zwracać nadwyżki,

- zbycie spadku

- umowy są niedopuszczalne za życia,

- czy można zbywać swoje prawo do spadku?

- wchodzi w grę dopiero po otwarciu spadku,

- moment przyjęcia spadku decyduje o możliwości zbycia spadku - tylko w formie aktu notarialnego,

- niezależnie od tego co wchodzi w skład spadku,

- spadkobierca może swobodnie obracać swoim udziałem - kupuje kota w worku,

- nabywa się udział spadku - może się zdarzyć że nie będzie to odpowiadało wartości,

- przy zbyciu całego spadku muszą być zgody wszystkich spadkobierców,

- jeżeli spadkobierca chce zbyć udział w konkretnym przedmiocie,
- jest wymagana zgoda pozostałych współspadkobierców,

- brak zgody - jeżeli narusza prawa innego spadkobiercy,

- może się zdarzyć że przedmiot nie znajduje się w dziale spadku spadkobiercy od którego się nabywa,

- zbycie pasywów - za długi spadkowe solidarnie odpowiada zbywca i nabywca spadku,

- poręczenie wierzytelności spadkodawcy - poręczyciel odpowiada za niespełnienie wierzytelności dłużnika,

- jeżeli zmarł w jego miejsce wchodzą spadkobiercy,

- może dojść do sytuacji, że spadkobiercy będą odpowiadać z ograniczeniami a poręczyciel odpowiada za resztę,

- poręczyciel nie będzie mógł powołać się na ograniczenia płynące z prawa spadkowego,

Prawo spadkowe

1

---